Seminarium naukowe pt. Antropogeniczne przekształcenia ośrodków gruntowych i skalnych z okazji 50-lecia pracy naukowej prof. dr. hab. Andrzeja Drągowskiego –Warszawa, 6.10.2010

Seminarium naukowe pt. Antropogeniczne przekszta³cenia oœrodków gruntowych i skalnych

z okazji 50-lecia pracy naukowej prof. dr. hab. Andrzeja Dr¹gowskiego – Warszawa, 6.10.2010

W paŸdzierniku br. przypada 50-lecie pracy naukowej Profesora Andrzeja Dragowskiego. W niniejszym numerze Przegl¹du

Geologicznego zamieszczamy materia³y seminarium pt. Antropogeniczne przekszta³cenia oœrodków gruntowych i skalnych,

zorga-nizowanego na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Prezentowane artyku³y stanowi¹ przegl¹d wspó³czeœnie

pro-wadzonych badañ i analiz nawi¹zuj¹cych do tematyki twórczo rozwijanej przez Jubilata od pocz¹tku lat 60. XX wieku. Ró¿norodnoœæ

zagadnieñ geologicznych i sozologicznych, w których niezbêdne jest uwzglêdnianie problematyki gruntów i procesów

antro-pogenicznych, potwierdza znaczenie i zasadnoœæ zapocz¹tkowanego przez Niego kierunku badañ oœrodków gruntowych i skalnych.

Analiza tej problematyki, w zestawieniu z naukow¹ drog¹ Profesora, stanowi podstawê do refleksji nad przemianami obszaru badañ i

metod naukowych wobec narastaj¹cych wyzwañ cywilizacyjnych.

Profesor Andrzej Dr¹gowski urodzi³ siê 28 listopada 1937 r. na warszawskim ¯oliborzu, gdzie up³ynê³o Jego wojenne dzieciñstwo

i powojenne lata szkolne zakoñczone matur¹ w liceum bielañskim. Pocz¹tkowo planowa³ podjêcie studiów na Politechnice Gdañskiej,

lecz utworzenie w 1955 r. na Uniwersytecie Warszawskim kierunku studiów z zakresu geologii technicznej (in¿ynierskiej i

hydro-geologii) spowodowa³o, jak dziœ wspomina, w pe³ni œwiadom¹ zmianê planów. Zmianê, której potem nigdy nie ¿a³owa³. Z uczelni¹

zwi¹za³ ca³e dalsze ¿ycie zawodowe. W 1960 r. rozpocz¹³ terminowanie jako asystent naukowo-techniczny, a nastêpnie, ju¿ jako

pracownik naukowy, pracowa³ w zespole prof. Zygmunta Glazera. W tej dobrej, choæ trudnej szkole przeszed³ kolejne szczeble

rozwoju naukowego: w 1969 r. obroni³ doktorat, w 1981 r. – habilitacjê, a w 2000 r. otrzyma³ tytu³ profesora.

W pierwszym etapie swej dzia³alnoœci naukowej Profesor A. Dr¹gowski zajmowa³ siê zagadnieniami zwietrzelin, co mia³o

szczególne znaczenie dla podejmowanych wówczas prac nad zagospodarowaniem prze³omowego odcinka doliny œrodkowej Wis³y.

Wynikiem badañ by³o opracowanie uniwersalnego profilu wietrzeniowego ska³ do celów geologiczno-in¿ynierskich. Kontynuacj¹

tych prac by³o okreœlenie mechanizmu niszczenia oœrodka skalnego w cyklicznych procesach pêcznienia i skurczu. Do wybitnych

osi¹gniêæ badawczych Profesora nale¿y zaliczyæ sformu³owanie wilgotnoœciowego kryterium procesu niszczenia materia³ów

skal-nych oraz okreœlenie liczbowych wskaŸników podatnoœci na wietrzenie ska³ ekspansywskal-nych. Wyniki tych analiz i badañ naukowych

zosta³y póŸniej szeroko wykorzystane, gdy uczestniczy³ jako ekspert m.in. w pracach rekonstrukcyjnych œwi¹tyni Hatszepsut w

Egipcie, przy realizacji amerykañskiego programu zaopatrzenia w wodê Trypolisu, Benghazi i Sirt oraz w budowie oczyszczalni

œcieków w Grecji i Czechach. Jako czynny geolog uczestniczy³ w wielu wyprawach naukowo-badawczych do krajów Azji i Ameryki.

Odby³ sta¿e naukowe w London University, na Uniwersytecie im. Karola w Pradze oraz na Uniwersytecie Moskiewskim.

Profesor Dr¹gowski jest wybitnym specjalist¹ w dziedzinie geologii in¿ynierskiej. Wspó³tworzy³ metody i aplikacje okreœlane dzisiaj

jako geoin¿ynieria œrodowiska, dotycz¹ce m.in. wykorzystania prawid³owoœci sedymentacji popio³ów w stawach osadowych do

opty-malnego projektowania kolejnych piêter sk³adowisk. Zajmowa³ siê ocen¹ izolacyjnoœci barier geologicznych. Zaproponowa³ i

roz-wija³ metodykê doboru mieszanek gruntowych stosowanych w ekranach w celu optymalizowania ich w³aœciwoœci izolacyjnych z

rów-noczesnym zachowaniem niezbêdnych cech wytrzyma³oœciowych. Wprowadzi³ do klasyfikacji gruntów budowlanych pojêcie grunty

antropogeniczne. Opracowane przez Niego rozwi¹zania upowszechni³y siê w przepisach prawnych, wytycznych, instrukcjach

doku-mentowania geologiczno-in¿ynierskiego oraz bazach danych dla planowania przestrzennego i rekultywacji terenów pogórniczych.

Dorobek A. Dr¹gowskiego obejmuje ponad 100 opublikowanych prac, w tym wydawnictwa ksi¹¿kowe stanowi¹ce podsumowanie

Jego bogatego doœwiadczenia badawczego i eksperckiego. Uczestniczy³ w dokumentowaniu warunków geologicznych i

opra-cowywaniu rozwi¹zañ in¿ynierskich czo³owych przedsiêwziêæ inwestycyjnych. Pracowa³ nad projektami zagospodarowania doliny

Wis³y, geologiczno-in¿ynierskimi opracowaniami dla wielu kopalñ odkrywkowych oraz ocenami oddzia³ywania kopalñ podziemnych

na powierzchniê terenu i zabudowê. Jako ceniony ekspert by³ konsultantem przy budowie elektrowni szczytowo-pompowej

Por¹bka-¯ar, Czorsztyn, zbiornika Siemianówka oraz wielu mniejszych obiektów ma³ej retencji. Prowadzi³ badania dla sk³adowisk odpadów

takich jak Siekierki, £aziska, Be³chatów, Ostro³êka i £agisza.

Zainteresowania naukowe Profesora, dotycz¹ce szerokiego spektrum zagadnieñ podstawowych i praktycznych, znajduj¹ swoje

odzwierciedlenie w Jego pracy jako nauczyciela akademickiego. Swój oryginalny profil naukowy i aplikacyjny oraz styl dzia³ania

przekazuje wspó³pracownikom i doktorantom, ucz¹c ich umiejêtnoœci otwartego, kreatywnego myœlenia – tak cennego w czasach, gdy

innowacyjnoϾ stanowi podstawowy czynnik rozwojowy.

Szczególn¹ wartoœci¹ dla rozszerzenia i rozwoju profilu dydaktycznego Wydzia³u Geologii UW by³o wspó³tworzenie przez

Profesora Dr¹gowskiego specjalizacji ochrony œrodowiska na studiach geologicznych. By³ inicjatorem powo³ania w 1993 r. Katedry

Ochrony Œrodowiska i Zasobów Naturalnych, któr¹ przez nastêpnych 16 lat kierowa³, nadaj¹c jej unikalny w skali kraju profil

dydaktyczny i badawczy. W katedrze wypromowano ok. 250 magistrów specjalnoœci ochrona œrodowiska, obroniono 30 prac

licen-cjackich, 6 prac doktorskich oraz przeprowadzono 3 przewody habilitacyjne. Kierowane przez Profesora studium podyplomowe przez

10 lat ukoñczy³o ok. 200 absolwentów. Prowadzi³ On tak¿e wyk³ady z zakresu geologii in¿ynierskiej oraz mechaniki gruntów na

za-proszenie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przez trzy kadencje by³ prodziekanem Wydzia³u Geologii UW. Obecnie

jest cz³onkiem Rady Naukowej Centrum Badañ nad Œrodowiskiem na Uniwersytecie Warszawskim i Miêdzywydzia³owych Studiów

Ochrony Œrodowiska. Wyrazem uznania dla Jego osi¹gniêæ dydaktycznych i badawczych by³o przyznanie Mu Medalu Komisji Edukacji

Narodowej, Z³otego Krzy¿a Zas³ugi, licznych nagród rektora oraz odznaki Za Zas³ugi dla Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej.

Aktywnoœæ organizacyjna A. Dr¹gowskiego obejmuje nie tylko œrodowisko uniwersyteckie, ale zaznacza siê równie¿ w gremiach

zawodowych. Profesor pe³ni znacz¹c¹ rolê w kluczowych w skali kraju cia³ach doradczych i opiniuj¹cych. Jest przewodnicz¹cym

Komisji Dokumentacji Geologiczno-In¿ynierskich przy Ministrze Œrodowiska oraz ministerialnej komisji do spraw przyznawania

zawodowych uprawnieñ geologicznych. W kadencji 1995–2000 by³ powo³any do Pañstwowej Rady Ochrony Œrodowiska. Jest

wspó³za³o¿ycielem i obecnie przewodnicz¹cym Polskiego Komitetu Geologii In¿ynierskiej i Œrodowiska, cz³onkiem International

Association of Engineering Geology oraz komisji Building Stones and Ornamental Rocks.

Dziœ z pewnym niedowierzaniem odnotowujemy pó³wieczny Jubileusz zawsze m³odego duchem Profesora, którego wiedzê i

umiejêtnoœci, ale te¿ serdecznoœæ i otwartoœæ, podziwialiœmy przez ubieg³e lata. Mamy nadziejê, ¿e bêdzie nas wspiera³ w nowych

wyzwaniach i inspirowa³ do dalszej pracy.

Pawe³ Dobak

867

Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 9/2, 2010