900
R e c e n z jeW książce są zebrane, usystem atyzowane, opatrzone kom entarzem i in form a cyjnym ap aratem fragm en ty z różnych prac K . M ark sa, F. Engelsa i W . I. Lenina dotyczące nauki i techniki. W rezultacie czytelnik p rzekonu je się, że K. M arks, F. E ngels i W . I. L en in nie tylko w y sok o oceniali rolę nauki i techniki, w y p o w ia d a li interesujące m yśli na ten temat, lecz także stw orzyli całościową koncepcję ro z w o ju nauki i techniki oraz ich roli w życiu społeczeństwa.
O sn ow y naukowiedienija. R ukow oditiel aw torsko w o kollektiw a i otw. ried. S. R. M i- kulinskij. M o sk w a Izdatielstw o „ N a u k a ” 431 ss.
W tej m iędzynarodowej, w spó ln ej pracy — przygotow anej przez uczonych Z S R R , B u łgarii, W ęgier, N R D , Polski i Czechosłow acji — podjęto pierw szą w św ia tow ej literaturze p róbę syntetycznego w y k ła d u podstaw n o w ej gałęzi wiedzy, która rozw in ęła się w połow ie naszego w ie k u i nazy w a się po angielsku „Science of Science”, po niem iecku zaś „W issenschaftsw issenschaft”. Celem tej pracy jest zgłębienie struktury i zasad fun kcjon ow an ia nauki jako specyficznej fo rm y spo łecznej działalności, k tórej zadaniem jest zaspokojenie społecznego zapotrzebow a nia n a w iedzę n au k o w ą. A utorzy tra k tu ją naukoznaw stw o jako naukę form u łu jącą specyficzne, kom pleksow e podejście do bad ań nad fenom enem nauki. W książce ro zp atry w an e są: przedmiot, metody i zadania n au koznaw stw a, jego historia, spe cyfika i struktura p ra c y nau kow ej, p ro blem y analizy potencjału naukowego, p la now ania, organizacji i k iero w an ia działalnością nau kow ą.
B. M . K i e d r o w , A . P. O g u r c o w : Marksistskaja koncepcja istorii jestiestw o- znanija. P ierw a ja czetw iert’ X X wieka. M o sk w a Izdatielstw o „ N a u k a ” 308 ss.
W p ra c y tej głó w n y nacisk położono na teoretyczne i metodologiczne znaczenie dzieł W . I. Lenina, lenin ow sk ą analizę n au k o w ej rew olucji, gnoseologiczne i socjo logiczne problem y ro z w o ju nauki, fo li nauki w postępie techniki i w społeczeń stwie. W y ja śn io n a jest tu także lenin ow sk a k ry ty k a różnych burżuazyjnych kon cepcji filozofii nauki. W iele u w a g i pośw ięcono ukazaniu w k ła d u radzieckich i za granicznych m arksistów w historiografię nauki.
W . P. W i z g i n: Jedinyje tieorii pola w p ierw oj trieti X X wieka. M oskw a Izd atielstw o „ N a u k a ” 303 ss.
W m onografii om aw ia się dzieje prób stworzenia jednolitej geom etrycznej teorii pola. D okładnie analizuje się teorie G ilberta, W ey la, K alu z y -K le in a, Edddng- tona, a także teorię Einsteina. W obec obserw ow anego obecnie odrodzenia się pro gram u jednolitej teorii pola szczególnie aktualne jest p rzebadanie p ró b utworzenia jednolitej teorii w latach 1910— 1930.
G. M. I d 1 i s: R ew olucyi w astronomii, jizikie i kosmologii. M osk w a Izdatielstwo „ N a u k a ” 232 ss.
A u to r opisuje tu cztery w ielkie przyrodoznaw cze rew olu cje — arystotelesow - ską, new tonow ską, einsteinowską i po-einsteinow ską, które m iały miejsce w astro nomii, fizyce i kosmologii. Zamieszczono rów nież analizę charakteru rew olucyjnych
R e c e n z je
901
zm ian w przyrodozn aw stw ie. Szczególnie w ie le u w a g i poświęcono w p racy sta rożytności. U kazan a jest tu w n o w y sposób n ieprzem ijająca w artość d aw n ej p rzy - rodoznaw czej wiedzy.
Issledowanija po istorii fizyki i miechaniki. M o s k w a Izdatielstw o „ N a u k a ”. 311 ss. Jest to k o lejn y zeszyt re gu larn ie w y d a w a n y c h przez Instytut p rac pod re d a k cją prof. A . T. G rigoriana. P u b lik ac ja o bejm u je ro z p ra w y o ogólnych problem ach historii fizyki i mechaniki oraz studia nad. historią .i w spółczesn ym stanem w sp o m nianych dziedzin w iedzy. A rty k u ły ujęto w d w a rozdziały: Einstein i fizyka X X w. oraz Klasyczna mechanika: źródła, rozw ój i zastosowanie. O m ów ione tu zostały w łaściw ości roz w o ju fizy ki i m echaniki w różnych krajach , a także metodologiczne p ro blem y historii nauki.
M aksw iell i razwitie fiziki X I X — X X wieków . M o sk w a Izd atielstw o „ N a u k a ” 245 ss, Z biór artyk u łó w — p rzygo tow an y przez Instytut z m ateriałó w n a u k o w e j sesji poświęconej 150-leciu urodzin Jam esa C lark a M a x w e lla (1831— 1879). K siążk a p o dzielona jest na części: elektrodyn am ika M a x w e lla , kinetyczna teoria gazó w i m e chanika statystyczna, ro zw ój teorii M a x w e lla w e w spółczesnej fizyce, pedagogiczna działalność M ax w ella.
J. I. S o ł o w j e w : Istoria chimii w Rossii. M o sk w a Izd atielstw o „N a u k a * 416 ss.
W książce — n ajp ełn iej w dotychczasowej literaturze przedstaw iony jest p ro ces pow stania i ro zw oju chemii w R o sji do początku X X w . Zan alizow an o poszczę- gólne kierunki badań rosyjskich chem ików w dziedzinach chemii organicznej, nieorganicznej i fizycznej. W ie le u w a g i poświęcono p ro blem ow i dziedziczenia do- robk u szkół naukowych, zagadnieniom r o li różnych un iw ersyteckich ośrodków. Proces ro z w o ju chem ii w R o sji przedstaw iono na szerokim tte sytuacji społecz
no-ekonom icznej w X V I I I i X I X w . ..
I. W . F i e d o r i e n k o : Razw itie issledowanij płatinowych m ietałłow w Rossii. M osk w a Izdatielstwo „ N a u k a ” 264 ss.
Jest to pierw sza w historyczno-chem icznej literaturze analiza bad ań rosyjskich i radzieckich uczonych <A. A . M usin a-Pu szkin a, P. G. Soboleńskiego, K. K . K lau sa, N. S. K u rn ak o w a , L. A . C z u g aje w a) z dziedziny chemii m etali p latynow ych i ich zw iązków . U k azu je historię pow stania przem ysłu p latynow ego w R osji i jego roz w o ju w pierw szych latach R o sji Radzieckiej.
I. A . F i e d o s i e i e w , A. F. P ł a c h o t n i k : Czełow iek i gidrosfiera. M osk w a Izdatielstwo „ N a u k a ” 165 ss.
K siążka om aw ia w zajem n e o dd ziaływ ania człow ieka i w ó d p rzy rod y (od sta rożytności do naszych czasów) z uw zględn ieniem ekologicznych aspektów tych od działywań. W iele miejsca poświęcono zagadnieniom zagrożenia w ó d rzek, mórz i oceanów oraz dziejom w a lk i z tym zagrożeniem.
