268 Recenzje
Jagiellońskiego, m ieszczące się w zabytkow ym D om u T ow arzystw a Lekarskie go w K rakow ie przy ul. R adziw iłłow skiej 4, którego w ystrój w nętrza zaprojek tow ał S tanisław W yspiański. O piekę nad tym M uzeum spraw uje K atedra H isto rii M edycyny C M UJ, kierow ana przez Prof. A. Śródkę, z k tó rą w spółpracuje członek wspom nianej K om isji Historii Nauki PAU prof. Z. Gajda. W zmianki o tej placów ce w jej dawnej form ie znajdujem y w recenzow anej bibliografii na s. 88 poz. 841, s. 150, poz. 1664 i s. 152 poz. 1698 oraz w artykule M . Skulim ow skie- go (1978), o którym dane zam ieszczono na s. 202 poz. 2357. P ozostaje w ięc j e dynie - w przypadku niezbędnego dodruku recenzow anej cennej książki - za m ieścić dane o tej niew ątpliw ie w ażnej placów ce w indeksie nazw m uzeów na s. 299. N ależy podkreślić, że m uzeum to zyskało obecną nazwę, a zapewne i formę w 1992 r. po pow rocie W ydziału Lekarskiego ja k o C ollegium M edicum do U n i w ersy tetu Jagiellońskiego. D latego zapew ne brak dotąd, o ile m i w iadom o, ak tualnej publikacji o nim , co je s t przypuszczalnie przy czyn ą pom inięcia nazw y M uzeum H istorii M edycyny C M U J w recenzow anej B ibliografii.
P odsum ow ując to krótkie om ów ienie treści, w alorów i znaczen ia B ibliogra f i i P olskiego M uzealnictw a Przyrodniczego, pragnę przekazać jej autorow i pro fesorow i Z bigniew ow i W ójcikow i w yrazy szczerego uznania za opracow anie tej bardzo pożytecznej publikacji, która spotka się niew ątpliw ie z ogrom nym zain teresow aniem szerokiego kręgu przyrodników , m uzeologów i historyków nauki jak o istotne ułatw ienie i pom oc w ich pracy badaw czej.
Wojciech N arębski em. prof. Muzeum Ziemi PAN czł. czynny Wydz. IV PAU Kraków
J ó z e f B r o d a : H istoria leśnictw a w Polsce. P oznań 2000 W ydawnictwo A kadem ii R olniczej im. A ugusta C ieszkow skiego, 368 s., indeksy, summ.
M onografia obejm ująca całość dziejów leśnictw a w P olsce została podzielo na n a sześć rozdziałów :
R ozdział I - Okres przedrozbiorow y, R ozdział II - Okres zaborów ,
R ozdział III - Straty i szko dy w leśnictw ie po lskim w w yniku pierw szej w ojny św iatow ej,
R ozdział IV - Okres dw udziestolecia m iędzyw ojennego,
R ozdział V - Rabunkow a gospodarka w p o lskich lasach w okresie drugiej w ojny św iatow ej,
Recenzje 269
W końcu książki dołączona je s t Inform acja o p o d sta w o w ej literaturze i źró d łach oraz Wykaz w ażniejszych dat, aktów norm atyw nych i zm ia n organizacyj nych w dziejach leśnictw a (częściow o rów nież drzew nictw a) w P o lsce o d czasów najdaw niejszych do 1998 roku.
O kres staropolski, choć czasow o najdłuższy, został ujęty najkrócej i n ajb ar dziej ogólnie. W arto jed n ak podkreślić, że znalazło się tu przyp om nienie w aż nych nazw isk zw iązanych z tym okresem . P rzypom niano A ndrzeja Z ałuskiego (17 1 6 -1 7 9 2 ) pioniera gospodarstw a leśnego w Polsce, A nnę Jab ło n o w sk ą p ro pagatorkę stosow ania zasad now ego leśnictw a i K rzysztofa K luka, którego d zie ło R ośliny potrzeb n e [...] utrzymanie, rozm nożenie i zażycie (uchodzące za p ierw szy p o d ręczn ik leśnictw a w ję z y k u polskim ) uk azało się w p ięciu w y d a n ia ch w przeciągu trzydziestu lat.
O kres zaborów scharakteryzow ano poprzez naśw ietlenie sto su nk ów w łas nościow ych i zm ieniającej się polityki leśnej pań stw zaborczych om aw iając k aż dy zabór oddzielnie. W rozdziale tym pojaw ia się szerzej zagadnienie uży tk ow a nia lasu, przem ysłu drzew nego i handlu drew nem .
O kres strat i szkód w leśnictw ie polskim w w y n ik u pierw szej w o jn y św iato wej przedstaw iono lakonicznie ujm ując rozm iar strat w odniesieniu do lasów państw ow ych stanow iących ok. V3 ogólnej pow ierzchni leśnej.
O kres dw udziestolecia m iędzyw ojennego opisano zarów no z pu nktu w id ze n ia statystyki ja k i w ykładu historycznego. W tabelach statystycznych p o ró w n a no pow ierzchnie lasów w Polsce w latach 1923 i 1937 i ub ytek lasów w okresie m iędzyw ojennym , w w yniku regulow ania stosunków rolnych. M apki p rzed sta w iają L asy pa ń stw o w e w edług w ojew ództw (1928) oraz O kręgi dyrekcyjne L asów P aństw ow ych (1938). D użą część rozdziału pośw ięcono na om ów ienie adm inistracji lasów państw ow ych ow ego okresu (A. Loret i J. M iklaszew ski) oraz hodow li lasu, ochronie lasu, urządzaniu, użytkow aniu, przem ysłow i d rze w nem u, handlow i drew nem . Dane przedstaw iono w odniesieniu po ró w n aw czym do lasów niepaństw ow ych. D ochodow ość ich określono jak o n isk ą m .in. ze w zględu na słabe uprzem ysłow ienie.
O kres rabunkow ej gospodarki w polskich lasach w okresie drugiej w ojny św iatow ej podsum ow ano tab elą Straty bezpośrednie w lasach p o lskich w w yn i ku I I w ojny św iato w ej - gdzie podano zniszczenie drzew ostanów .
O kres pow ojenny (1944-1998) to najdłuższy ro zd ział oparty n a n ajbo gat szym m ateriale dokum entacyjnym , któ ry rozpoczęto od p rzed staw ienia lesistoś ci i stosunków w łasnościow ych. U znano, że dzięki przejęciu lasów p rzez P ań stw o, lasy zostały jednolicie urządzone i zagospodarow ane. R ozdział bogato ilustrow any diagram am i, w ykresam i i tabelam i. D u ż ą uw agę pośw ięcon o zagad nieniom ustaw odaw stw a leśnego i przem ysłu drzew nego. O pisano strukturę o r ganizacy jną A LP poczynając od 1950 do 1998 roku. W zakończeniu ro zd ziału om ówiono podstaw y prawne i zasady gospodarki finansowej PG L w w arunkach
270 Recenzje
gospodarki rynkow ej (od 1991 roku). N ależy podkreślić, że opracow aniem h i storii polskiego leśnictw a zajął się prof. Jó ze f B roda, który m a w sw oim dorob ku najw ięcej publikacji z dziedziny historii leśnictw a. W om aw ianej literaturze, ja k podkreśla autor, w ażne m iejsce zajm ują rów nież H enryk B łaszczyk, B ohdan
Szym ański i A ntoni Żabko-Potopow icz.
R ów nież w zakończeniu sform ułow ano w nioski ogarniając spojrzeniem całe dzieje gospodarstw a leśnego w Polsce. O statni okres zapoczątkow ał now y ro z dział rozw oju państw ow ego gospodarstw a leśnego - w w arunkach gospodarki rynkow ej. Przed obecnym i następnym i pokoleniam i leśników stoi w ielkie zada nie zw iększenia zasobności drzewostanów, popraw y ich zdrow otności oraz za pew nienia leśnictw u należnego m u m iejsca i rangi w gospodarce narodow ej. H i storia leśnictw a w Polsce z uw agi na sw e w alory pow inn a zainteresow ać rów nież leśników starszego i m łodszego pokolenia. Pomim o pom inięcia w m ono grafii spraw zw iązanych z piśm iennictw em , szkolnictw em i organizacjam i leś nym i należy także w yrazić żal, że nie uw zględniono chociażby krótkiego kalen darium w szystkich pięciu K ongresów Leśników Polskich.
A n d rzej G em barzew ski Instytut Badawczy Leśnictwa Warszawa
W anda P a r n a w s k a : Instytut L eków 1951-2001. D zieje - ludzie - doko nania. W arszaw a 2001 Instytut Leków, 264 s., il.
Z zadow oleniem należy odnotow ać ukazanie się książki dokum entującej 50- letnią historię, osiągnięcia i kadry tej placów ki naukow o-badaw czej. Założony w W arszawie w 1951 r. Instytut L eków otrzym ał dw a zadania: kontrolę jako ści leków i ich rejestrację oraz prow adzenie badań naukow ych w zakresie działania leków i oceny ich jakości. W ciągu m inionych 50 lat Instytut L eków coraz b ar dziej rozszerzał sw ą działalność - rozw ijał się i doskonalił m etody badaw cze, przystosow ując je do coraz now szych leków pojaw iajacych się w obrocie.
P raca m a 4 części, z których pierw sza ukazuje dzieje i rozw ój placów ki na płaszczyźnie zm ieniających się w arunków działalności Instytutu L eków w dru giej połow ie X X w ieku. C zęść druga obrazuje rozw ój, osiągnięcia i kadry p osz czególnych zakładów naukow o-badaw czych Instytutu. C zęść III pośw ięcona je st pasjom i osiągnięciom pozazaw odow ym ludzi zw iązanych z tą placów ką b a d a w c z ą a w reszcie część IV zaw iera dane zbiorcze. P ublikacja została w yda na przez Instytut Leków i nosi tytuł: Instytut L eków 1951-2001. D zieje - ludzie dokonania. W arszaw a 2001. K siążka liczy 264 strony.
A utorką książki jest prof. dr hab. Wanda Parnawska, w ieloletnia kierow niczka Zakładu M ikrobiologii Farmaceutycznej i w pew nym okresie zastępca dyrektora
