• Nie Znaleziono Wyników

Autorytaryzm

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Autorytaryzm"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Nr 2–3 (9–10) 2009–2010

Adam Wielomski

ȗ

Politolodzy i historycy wielokrotnie próbowali dokona© typologii reĂi-mów autorytarnych ( J. Linz, A. Per-lmutter), która z kategoryzacji jest PaÑskim zdaniem najbardziej uza-sadniona. Uwzgl¸dniaj¦c bogactwo form autorytaryzmu czy moĂe przed-stawi© Pan wÏasna propozycj¸ typo-logii?

M

›äŽ¸ǡÇ‘†…œƒ•×™”›•–‘–‡Ž‡•ƒƒǦ —ƒ ‘’‹‡”ƒ •‹¸ ™Ïƒä‹‡ ƒ –›’‘Ž‘Ǧ ‰‹ƒ…Š‹ƒ–‡‰‘”›œƒ…Œƒ…Šǡ™‹¸…‹‡ƒ Ɛ‡‰‘’‘™‘†—ǡƒ„›–ƒ…‡…Šƒ…Šƒ”ƒ–‡Ǧ ”›•–›…œƒ †Žƒ ƒ—‹ Œƒ‘ –ƒ‹‡Œ ‘‹¸Ïƒ „ƒ†ƒ‹ƒ ƒ† •›•–‡ƒ‹ ƒ—–‘”›–ƒ”›‹Ǥ ‡™•œ‡Ž‹…Š•›•–‡ƒ…Š’‘Ž‹–›…œ›…ŠȂ ‹‡–›Ž‘ƒ—–‘”›–ƒ”›…ŠȂœƒ™•œ‡–”œ‡„ƒ ‘†”×Ћ© †™‹‡ ”œ‡…œ›ǡ ƒ ‹ƒ‘™‹…‹‡ǣ ͳȌ Ƿœ‡™¸–”œ›dz…Šƒ”ƒ–‡””‡Ă‹—ǢʹȌǷ™‡Ǧ ™¸–”œ›dz…Šƒ”ƒ–‡””œ¦†×™Ǥ י‹¦…’”œ‡†…Š™‹Ž¦Ƿœ‡™¸–”œ›dzǡ ƒ–—ƒ›äŽ‹…ƒÏ‘•œ–ƒÏ–—•–”‘Œ—’‘Ǧ Ž‹–›…œ‡‰‘ ’ƒÑ•–™ƒǡ …œ›Ž‹ –‘ǡ …‘ œƒŒ†—Ǧ Œ‡› ™ Œ‡‰‘ ‘•–›–—…Œ‹ǣ ’‘œ›…Œƒ ‰Ï‘™›

ȗ Dr hab. Adami Wielomskiǡ ’”‘ˆǤ ƒǦ †‡‹‹‘†Žƒ•‹‡Œ™‹‡†Ž…ƒ…ŠǡŠ‹•–‘”›‹†‡‹ǡ’—Ǧ „Ž‹…›•–ƒǤ ‡†ƒ–‘” ƒ…œ‡Ž› Ƿ”‘ ‹†‡ ‡‰‡ ‡– ‡‰‡dzǤ—–‘”Ǥ‹Ǥǣ•‹¦Ă‡ǣǷ†‰”œ‡…Š—†‘’‘Ǧ ƒ–ƒ•–ƒ•‹•Ǥ ‹•–‘”‹‘œ‘ϐ‹ƒ ‘•‡’Šƒ †‡ ƒ‹•–”‡ǯƒdzǢ Ƿ ‹•œ’ƒ‹ƒ ”ƒ…‘Ǥ}”׆σ‹‹•–‘–ƒ†‘–”››’‘Ǧ Ž‹–›…œ‡ŒdzǢ Ƿƒ…Œ‘ƒŽ‹œ ˆ”ƒ…—•‹ ͳͺͺ͸ȂͳͻͶͲǤ ‡‡œƒǡ’”œ‡‹ƒ›‹‹•–‘–ƒϐ‹Ž‘œ‘ϐ‹‹’‘Ž‹–›…œ‡ŒdzǤ ™‹ä…‹‡ǡ ™ ’‘”×™ƒ‹— œ ”‡Ă‹ƒ‹ Ž‹„‡Ǧ ”ƒŽ‘Ǧ†‡‘”ƒ–›…œ›‹ǡ ™ †›–ƒ–—”œ‡ –‡‘”‹ƒ‘Ç”‘œ‹Œƒ©•‹¸œ’”ƒ–›¦ȋ’Ǥ ”œ¦†› •ƒƒ…›Œ‡ ‘’ƒ”–‡ ƒ ‘•–›–—…Œ‹ ƒ”…‘™‡Œ™ŽǤͳͻʹ͸Ȃͳͻ͵ͷȌǤ‹‡œ‹‡‹ƒ –‘ Œ‡†ƒ •ƒ‡Œ ƒ–‡‰‘”‹‹ Ƿœ‡™¸–”œ‡Ǧ ‰‘dz—•–”‘Œ—ǡƒ‹ƒ‘™‹…‹‡’”ƒ™›…Š…œ› ”‡ƒŽ‹‡ ™›•–¸’—Œ¦…›…Š •–”—–—” ™Ïƒ†œ›Ǥ  ’”œ›’ƒ†— •›•–‡×™ ƒ—–‘”›–ƒ”›…Šǡ •—™‡”‡‘ä©Ȃ…œ›–‘™’”ƒ–›…‡ǡ…œ›–‘ ‹™’”ƒ–›…‡‹™–‡‘”‹‹Ȃ•’‘…œ›™ƒ™”¸Ǧ ƒ…Š •—™‡”‡ƒǡ „‡œ ™œ‰Ž¸†— ƒ –‘ Œƒ¦ ƒœ™¸‘•‹‹Œƒ¦–‡‘”‡–›…œ‹‡•’”ƒ™—Œ‡ ˆ—…Œ¸ ȋ’”œ›’ƒ†‡ •ƒƒ…Œ‹ …œ› ”œ¦†×™ ƒŽƒœƒ”ƒ™‘”–—‰ƒŽ‹‹’‘ƒœ—Œ‡ǡdž›–ƒǦ –‘”–‡‘”‡–›…œ‹‡‘ǐ‹‡œƒŒ‘™ƒ©ÆǦ ›…Š œƒ…œ¦…›…Š ˆ—…Œ‹ ’‘Ž‹–›…œ›…ŠȌǤ ’—–—™‹†œ‡‹ƒ—•–”‘Œ‘™‡‰‘’”ƒ–›Ǧ ƒ™•œ›•–‹…Š”œ¦†×™ƒ—–‘”›–ƒ”›…ŠŒ‡•– †‘•›©’‘†‘„ƒǣŒ‡•–Œ‡†‡ǡ–×”›†œ‹‡”Ă› •—™‡”‡‘ä©ǡŒ‡•–‡Ž‹–ƒ™Ïƒ†œ›ǡ–×”ƒ™›Ǧ ‘—Œ‡Œ‡‰‘’‘Ž‡…‡‹ƒ‹Œ‡•––Ï—ǡ–×”‡‰‘ ”‘Ž¦ Œ‡•– •Ï—…Šƒ© ’ƒÑ•–™ƒ ‹ ™Ïƒ†œ›Ǥ –‘ Žƒ•›…œƒ†›–ƒ–—”ƒǤ ƒ‹¸–ƒŒ›Œ‡†ƒǡÇœ’—–—™‹Ǧ †œ‡‹ƒ’”œ‡…‹¸–‡‰‘‘™ƒŽ•‹‡‰‘—•–”׌ ’‘Ž‹–›…œ›‹‡Œ‡•–ƒŒ™ƒĂ‹‡Œ•œ›Ǥ†›„›Ǧ 䏛Œ—–”‘”ƒ‘‘„—†œ‹Ž‹•‹¸‹†‘™‹‡†œ‹‡Ž‹Ǧ „›ä›•‹¸ǡÇ™‘…›†‘•œÏ‘†‘œƒƒ…Š— •–ƒ— ‹ ‡Œ œ‘•–ƒÏ ”‘œ‰‘‹‘›ǡ –‘ ™…ƒǦ Ž‡‹‡‘œƒ…œƒÏ‘„›–‘ǡÇ™…‘†œ‹‡› ۅ‹—–‡‰‘Ă‘™ƒŽ•‹‡‰‘†‘•œÏ‘„›†‘ŒƒǦ ‹…Šä’‘™ƒĂ›…Š’‡”–—”„ƒ…Œ‹Ǥ›–ƒ–—”ƒ ‘œƒ…œƒ ™’”‘™ƒ†œ‡‹‡ ”œ¦†×™ ƒ—–‘”›Ǧ –ƒ”›…Šǡ‘‘’‘Ž‹œ—Œ¦…›…Š™”¸ƒ…Š•—Ǧ ™‡”‡ƒ–‘ǡ…‘’‘Ž‹–›…œ‡Ǥœ›Ž‹œƒ‹¸Ǧ …‹— —Ž‡‰Ï„› …œƒ•‘’‹•ƒ ‘’‘œ›…›Œ‡ …œ› •–ƒ…Œ‡ –‡Ž‡™‹œ›Œ‡Ǥ ›© ‘Ç ƒ”‡•œ–‘Ǧ ™ƒ‹ …œ› ‹–‡”‘™ƒ‹ œ‘•–ƒŽ‹„› †œ‹ƒÏƒǦ …œ‡‘’‘œ›…›Œ›…Š’ƒ”–‹‹Ǥ ‡†ƒ’”œ‡…‹¸–Ǧ ›‘™ƒŽ•‹ǡ–×”›ȂŒƒƒĂ†›‘”ƒŽ› ’•›…Š‹…œ‹‡ …œÏ‘™‹‡ Ȃ ‹‡ Œ‡•– œƒ‹–‡Ǧ ”‡•‘™ƒ›’‘Ž‹–›¦ǡĂ›Ï„›†‘Ïƒ†‹‡–ƒǡ

(2)

Œƒ’”œ‡†œƒƒ…Š‡•–ƒ—Ǥƒ•ƒ‘„› ’”ƒ…‘™ƒÏǡ‘…ŠƒÏǡŒƒ†Ï‘„‹ƒ†ǡ’”‘™ƒ†œƒÏ †œ‹‡…‹†‘•œ‘Ï›‹–†Ǥ ƒ•ƒ†‹…œƒ”×Ћ…ƒ–™‹‹‡’‘‹¸Ǧ †œ›†›–ƒ–—”ƒ‹ǡŽ‡…œ’‘‹¸†œ›ƒ—–‘”›Ǧ –ƒ”›œ‡ƒ–‘–ƒŽ‹–ƒ”›œ‡Ǥ‡‘•–ƒ–‹‡ •›•–‡› ȋƒœ‹œǡ ˆƒ•œ›œǡ ‘—‹œȌ –‡Ă ”œ¦†œ‘‡ •¦ ™ •’‘•×„ †›–ƒ–‘”•‹Ǥ ”œ‡™”×– –‘–ƒŽ‹–ƒ”› ‘œƒ…œƒ ™•œ‡…ŠǦ ’ƒ‘™ƒ‹‡ ‹†‡‘Ž‘‰‹‹ ‹ ’”œ‡•œ–ƒÏ…‡‹‡ 䙋ƒ–ƒ ’‘Ž‹–›…œ‡‰‘ ‹ •’‘χ…œ‡‰‘ ™‡Ǧ †Ž‡ ‹†‡‘Ž‘‰‹…œ‡Œ ‹•’‹”ƒ…Œ‹Ǥ  –‘–ƒŽ‹–ƒǦ ”›œ‹‡ ’ƒÑ•–™‘ „¸†œ‹‡ ‹–‡”™‡‹‘™ƒ© ™…ƒÏ‡ۅ‹‡‘™ƒŽ•‹‡‰‘ǣ„¸†œ‹‡•‹¸‹Ǧ –‡”‡•‘™ƒÏ‘ ‰†œ‹‡ ’”ƒ…—Œ‡ǡ Œƒ •‹¸ „ƒ™‹ǡ Œƒ‹‡ƒ’‘‰Ž¦†›ǡ…œ›…Š‘†œ‹…‘‹‡†œ‹‡Žƒ ƒ•œ¸Ǣ„¸†œ‹‡‘–”‘Ž‘™ƒÏ‘…‡›ǡ’σǦ …‡ǡ™›’‘…œ›‡ǡ™‘Ž›…œƒ•‹–†Ǥ ƒ•ƒ†‹…œƒ ”×Ћ…ƒ –™‹ ™‹¸… ’‘Ǧ ‹¸†œ› ƒ—–‘”›–ƒ”›œ‡ ƒ –‘–ƒŽ‹–ƒ”›Ǧ œ‡Ǥ  ƒ—–‘”›–ƒ”›œ‹‡ ’ƒÑ•–™‘ ‘Ǧ ‘’‘Ž‹œ—Œ‡–‘ǡ…‘’‘Ž‹–›…œ‡Ǣ™•›•–‡‹‡ –‘–ƒŽ‹–ƒ”› ’ƒÑ•–™‘ •—’‹ƒ ™ •™‘‹…Š ”¸ƒ…Š †‘•Ï‘™‹‡ ™•œ›•–‹‡ †œ‹‡†œ‹› ۅ‹ƒǡ ‘–”‘Ž—Œ‡ ™•œ›•–‘ǣ ‰‘•’‘†ƒ”¸ǡ •’‘χ…œ‡Ñ•–™‘ǡ—Ž–—”¸‹–†Ǥ ‹‡‘œƒ…œƒ–‘ǡǐ‹‡‘Ѓ–ƒĂ‡ ’‘†œ‹‡Ž‹©†›–ƒ–—”Ǥ‡’‘†œ‹ƒÏ‹‡‘†„‹‡Ǧ ‰ƒœƒ…œ¦…‘‘†Žƒ•›…œ›…Š’‘†œ‹ƒÏיŽ‡Ǧ ™‹…ƒȂ’”ƒ™‹…ƒǤ σ†œƒ †›–ƒ–‘”•ƒ Œ‡•– „‘™‹‡–›Ž‘ƒ”œ¸†œ‹‡Ȃ–ƒ‹•ƒ› ŒƒŽƒ•›…œ›’ƒ”Žƒ‡–Ȃ†Žƒ‘•‡”™‘Ǧ ™ƒ‹ƒ Ž—„ ‘•–”—‘™ƒ‹ƒ ’‡™‡Œ ™‹œŒ‹ ’ƒÑ•–™ƒ‹•’‘χ…œ‡Ñ•–™ƒǤƒŒƒ‹•–‹‡Ǧ Œ¦ ’ƒ”–‹‡ Ž‡™‹…‘™‡ ‹ ’”ƒ™‹…‘™‡ǡ –ƒ –‡Ă ‹•–‹‡Œ¦’”ƒ™‹…‘™‡‹Ž‡™‹…‘™‡†›–ƒ–—”›Ǥ ›–ƒ–—”› ’”ƒ™‹…‘™‡ „¸†¦ ”‡ƒŽ‹œ‘™ƒÏ› ’”ƒ™‹…‘™¦’‘Ž‹–›¸Ȃ–ƒ•ƒ‘Œƒ’”ƒ™‹Ǧ …‘™‡™‹¸•œ‘ä…‹’ƒ”Žƒ‡–ƒ”‡Ȃ‘†™‘Ǧ ϗŒ¦…•‹¸†‘”‡Ž‹‰‹‹ǡ–”ƒ†›…Œ‹ǡ‘„”‘›Š‹‡”ƒ”Ǧ …Š‹‹•’‘χ…œ‡Œǡ™Ïƒ•‘ä…‹‹–†Ǥ›–ƒ–—”› Ž‡™‹…‘™‡ „¸†¦ ”‡ƒŽ‹œ‘™ƒÏ› ’‘Ž‹–›¸ •‘Ǧ …ŒƒŽ¦ǡ ƒ–›Ž‡”›ƒŽ¦ǡ „¸†¦ ’‘†™ƒĂƒ© –”ƒ†›…›Œ¦”‘†œ‹¸‹™Ïƒ•‘ä©’”›™ƒ–¦Ǥ Š…¸ ’”œ‡œ –‘ ’‘™‹‡†œ‹‡©ǡ Ç †›Ǧ –ƒ–—”ƒ ‹ ’ƒ”Žƒ‡–ƒ”›œ ȋ†‡‘”ƒ…ŒƒȌ •–ƒ‘™‹¦™›Ï¦…œ‹‡ƒ”œ¸†œ‹ƒ†Žƒ™…‹‡Ǧ Žƒ‹ƒ ™ ۅ‹‡ ’‡™›…Š ‘…‡’…Œ‹ 䙋ƒǦ –ƒǤ ›–ƒ–—”ƒ ‘† ’ƒ”Žƒ‡–— ”×Ћ •‹¸ –›ǡÇ•‹¸–—‹‡†‡„ƒ–—Œ‡ǡŽ‡…œ•‹¸”œ¦Ǧ †œ‹Ǥ›–ƒ–‘”’ƒ…›ϐ‹—Œ‡–‘ǡ…‘’‘Ž‹–›…œ‡ ‹‹‡†‘’—•œ…œƒ†‘’—„Ž‹…œ›…Š…œ›’ƒ”Ǧ Žƒ‡–ƒ”›…Š†‡„ƒ–ǡ’‘–”ƒϐ‹ƒ”‡•œ–‘™ƒ© ‘’‘œ›…Œ‘‹•–×™Ǥ ‡†ƒ ’‘œƒ •ˆ‡”¦ ’‘Ž‹Ǧ –›…œ¦Ȃ–×”ƒ™œ„—†œƒœƒ‹–‡”‡•‘™ƒ‹‡ ‹Ž—’”‘…‡–•’‘χ…œ‡Ñ•–™ƒȂ’ƒÑ•–™‘ ƒ—–‘”›–ƒ”‡ ”œ¦†œ‘‡ Œ‡•– –ƒ •ƒ‘ Œƒ ƒĂ†‡‹‡Ǥ ‘”‘ †›–ƒ–—”ƒ Œ‡•– ƒ”œ¸†œ‹‡ ’‡™‡Œ ™‹œŒ‹ 䙋ƒ–ƒǡ –‘ †›–ƒ–—”› ‘ĂǦ ƒ’‘†œ‹‡Ž‹©–ƒ•ƒ‘Œƒ‰Ïי‡—”–› ’‘Ž‹–›…œ‡ǣ •¦ †›–ƒ–—”› ‘•‡”™ƒ–›™Ǧ ‡ǡƒ…Œ‘ƒŽ‹•–›…œ‡ǡ•‘…ŒƒŽ‹•–›…œ‡ǡ™‘ŽǦ ‘”›‘™‡Ǥ ›†ƒŒ‡ •‹¸ǡ Ç ’‘’‡Ï‹ƒ› „Ϧ†–”ƒ–—Œ¦…•›•–‡›ƒ—–‘”›–ƒ”‡Œƒ‘ Ƿ•’‡…›ϐ‹…œ‡dzǡ Ƿ‹‡‘”ƒŽ‡dzǡ Ƿ™››Ǧ ƒŒ¦…‡ •‹¸ –”ƒ†›…›Œ› ’‘†œ‹ƒÏ‘dzǤ ‹‡ǡ ‘‡ƒŒ¦–›Ž‘‘†‹‡›•’‘•×„’‘†‡ŒǦ ‘™ƒ‹ƒ†‡…›œŒ‹’‘Ž‹–›…œ›…Š‹Ă”‡Ă‹› †‡‘”ƒ–›…œ‡Ǥ”‡ä…‹†‘–”›ƒŽ‡œƒŽ‡Ǧ 摆’‘‰Ž¦†×™’‘Ž‹–›…œ›…Š–›…Šǡ–×”œ› ™–‡ŒĂ‡†›–ƒ–—”œ‡”œ¦†œ¦Ǥ

W jakim stopniu autorytaryzm jest problemem poszczególnych paÑstw, a w jakim dotyczy pewnych regionów (Ameryka OaciÑska, Bliski Wschód, Europa crodkowa). ‡•– ˆƒ–›…œ‹‡ –ƒƒ –‡‘”‹ƒǡ Ç †›–ƒ–—Ǧ ”›–‘…‡…Šƒ…Šƒ”ƒ–‡”›•–›…œƒ†Žƒ•’‘χǦ …œ‡Ñ•–™ ‰‘•’‘†ƒ”…œ‘ǡ •’‘χ…œ‹‡ ‹ —ŽǦ –—”‘™‘ Ƿ‹‡†‘”‘œ™‹‹¸–›…Šdzǡ „¸†¦… ˆƒœ¦ ’”œ‡Œä…‹‘™¦‹¸†œ›ˆ‡—†ƒŽ‹œ‡ƒƒ’‹Ǧ –ƒŽ‹œ‡ ‹ •’‘χ…œ‡Ñ•–™‡ Ž‹„‡”ƒŽ›Ǥ ›–ƒ–—”ƒ ‹ƒÏƒ„› ƒŽ„‘ ‘•‡”™‘™ƒ© •–ƒ”› •›•–‡ ’”œ‡† ‘†‡”‹œƒ…Œ¦ ȋ†›Ǧ –ƒ–—”ƒ ’”ƒ™‹…‘™ƒȌ Ž—„ •–ƒ‘™‹© ™‡Š‹Ǧ

(3)

—Ï ‘†‡”‹œƒ…Œ‹ ȋ†›–ƒ–—”ƒ Ž‡™‹…‘™ƒȌǤ ‘‹œ†ƒ‹‡ǡ•¦–‘œ—’‡Ï‡„ƒŒ‹•–™‘Ǧ ”œ‘‡’”œ‡œƒ”•‹•–×™œƒƒ’–—”œ‘›…Š ™ ’‘•–ƒ…‹ Ƿ•‘…Œ‘Ž‘‰×™ ’‘Ž‹–›‹dz ȋƒ—ƒ –ƒ‘’ƒ”–ƒŒ‡•–™•œƒƒƒ”•‹•–‘™•‹‡Œ –‡‘”‹‹Ƿ„ƒœ›dz‹Ƿƒ†„—†‘™›dzȌǤ Ï‘‘䩆‘†›–ƒ–—”™›‹ƒœ”‘Ǧ †œƒŒ——Ž–—”›’‘Ž‹–›…œ‡ŒǤ¦—Ž–—”›’‘Ǧ Ž‹–›…œ‡‘’ƒ”–‡ƒǷ…‘–ƒ…Š”‡’—„Ž‹ƒÑǦ •‹…Šdzǡ ™ƒ”–‘ä…‹ƒ…Š ’”œ‡†•–ƒ™‹…‹‡Ž•‹…Š ‹’ƒ”Žƒ‡–ƒ”›…Šǡ‰†œ‹‡œƒ…œ¦…ƒ…œ¸ä© •’‘χ…œ‡Ñ•–™ƒ…œ›‹‡œƒŒ—Œ‡•‹¸‹‹Ǧ –‡”‡•—Œ‡’‘Ž‹–›¦Ǥƒ¦„›ÏƒœŽƒ…Š‡…Ǧ ƒǡ•–ƒ”‘Ă›–ƒ”‡…Œƒ…œ›™…œ‡•›œ›Ǥ ƒ…œƒ …œ¸ä© •’‘χ…œ‡Ñ•–™ œƒ…Š‘†Ǧ ‹‘‡—”‘’‡Œ•‹…Š …œ› –ƒ› Œ‡†‘…œ‘‡ ‘’ƒ”–ƒŒ‡•–ƒ–‡Œœƒ•ƒ†œ‹‡Ǥ ƒ•’”ƒ™ƒǡ Ç’‘Ï‘™ƒ–‡ŒŽƒ•›’‘Ž‹–›…œ‹‡ƒ–›™‡Œ –‘œ™›Ž‹‹–”›‰ƒ…‹‹œÏ‘†œ‹‡Œ‡ǥƒĂ‡ Œ‡•–Œ‡†ƒ–‘ǡÇ•’‘χ…œ‡Ñ•–™‘™‹‡”œ›ǡ ‹Ă—‹‡•‹¸•ƒ‘”œ¦†œ‹©ǡ†‘‘›™ƒ©™›Ǧ „‘”×™‹–†Ǥ •–‹‡Œ¦ Œ‡†ƒ Ž‹…œ‡ •’‘χ…œ‡ÑǦ •–™ƒǡ‰†œ‹‡‘‰×ϑ™‹Ž—†œ‹‘„…›Œ‡•–Ƿ†—…Š ‘„›™ƒ–‡Ž•‹dzǡ ‰†œ‹‡ ’‘Ž‹–›¦ ‹–‡”‡•—Ǧ Œ‡•‹¸ͳΨ•’‘χ…œ‡Ñ•–™ƒǡƒ”‡•œ–ƒœ—’‡ÏǦ ‹‡‹‡Ǥ‘Ç–‘™›‹ƒ©œ„‹‡†›‹—„‘Ǧ ‰‹…Š 䔑†×™ ‘—‹ƒ…Œ‹ •’‘χ…œ›…Š ȋ’Ǥ‡”›ƒOƒ…‹Ñ•ƒȌǡƒŽ‡‘Ç–‘™›Ǧ ‹ƒ©œ’”‘•–‡‰‘„”ƒ—œƒ‹–‡”‡•‘™ƒ‹ƒ ’‘Ž‹–›¦Ǥ ‘Ž•ƒ ™•’×υœ‡•ƒ Œ‡•– –‡‰‘ Žƒ•›…œ›’”œ›’ƒ†‹‡ǣ™…‹¦‰—‘•–ƒ–Ǧ ‹…ŠʹͲŽƒ–‘Žƒ…›„ƒ”†œ‘•‹¸™œ„‘‰ƒ…‹Ž‹ ‹—œ„”‘‹Ž‹™䔑†‹‘—‹ƒ…Œ‹‹‘†„‹‘Ǧ ”— ‹ˆ‘”ƒ…Œ‹ǡ –›…œƒ•‡ ’‘Ž‹–›¦ ‰ƒ”Ǧ †œ¦‹„”œ›†œ¦•‹¸‹¦Ǥ›‘„”ƒĀ›•‘„‹‡ǡ Ç™‘…›„›Ïœƒƒ…Š•–ƒ—‹ƒ”•œƒÏ‡ ‡Œ—ƒ™‘Ï—Œ‡™–‡Ž‡™‹œŒ‹ǡƒ„›’”œ›Œä© ƒ‹‡Œ•¦™ƒ”•œƒ™‹‡ǡƒ„›Ƿ„”‘‹©†‡Ǧ ‘”ƒ…Œ‹dzǤ ƒƒ•¦†œ‹ǣ‹Ž‡‘•×„„›’”œ›Ǧ •œÏ‘ǫ ƒ ‘…‡‹ƒǡ Ç •–ƒ™‹Ï‘„› •‹¸ Ͷ͸Ͳ ’‘•Ïיǡ ͳͲͲ •‡ƒ–‘”×™ǡ †‘ –‡‰‘ ѐ› ‹ †œ‹‡…‹ –›…ŠĂ‡ ’‘•Ïי ‘”ƒœ ’”ƒ…‘™‹…› ‹…Š„‹—”’‘•‡Ž•‹…ŠǤƒœ‡œͳͷͲͲ‘•×„Ǥ †‡ƒŽ‹•–›…œ‹‡Ƿ„”‘‹©†‡‘”ƒ…Œ‹dz’”œ›Ǧ •œÏ‘„› ‘Ç œ‡ ʹͲȂͷͲ ‘•×„ǥ –‘ ‘”Ǧ ƒŽ› ’”œ›•œ‡†Ï„› „”‘‹© …‘‹‡•‹¸…œǦ ›…Š †‹‡– ’‘Ž•‹…Š ’ƒ”Žƒ‡–ƒ”œ›•–×™ǫ ‘–‘ǫ ‘‰¦ ™‹¸… ‹•–‹‡© ”ƒŒ‡ œƒ‘Їǡ –ƒĂ‡œ–œ™Ǥœƒ…Š‘†‹‡‰‘”¸‰——Ž–—”‘Ǧ ™‡‰‘ǡ ‰†œ‹‡ †‡‘”ƒ…Œƒ ‹‡ Œ‡•– •œƒ‘Ǧ ™ƒƒǤ‘™›Ï¦…œ‹‡™‡•–‹ƒ™›…Š‘™ƒ‹ƒǡ ƒ™›×™ǡ–”ƒ†›…Œ‹Ǥ‘Ž•…‡†‡‘”ƒ…Œƒ Œ‡•– ™‹‡Ž¦ ™ƒ”–‘ä…‹¦ǡ ƒŽ‡ –›Ž‘ ™ ‘’‹Ǧ ‹ƒ…Š’‘Ž‹–›×™‹†œ‹‡‹ƒ”œ›Ǥ”œ‡…‹¸–Ǧ › ‘™ƒŽ•‹ …Š…‡ „›© †‘„”œ‡ ‹ •’”ƒ™Ǧ ‹‡”œ¦†œ‘›ǡ‹‡œƒŽ‡Ă›—ƒǷ„‹‡”› ’”ƒ™‹‡™›„‘”…œ›dzǡ‘Ƿ…œ››dzƒ™‡– ‹‡ ™•’‘‹ƒǤ ‹‡ ƒ ™¦–’Ž‹™‘ä…‹ǡ Ç™ƒ•œ›”ƒŒ—†‡‘”ƒ…ŒƒŒ‡•–•›•Ǧ –‡‡’‘Ž‹–›…œ›‹‹†‡‘Ž‘‰‹…œ›’‘Ǧ …Š‘†œ¦…› œ ‹’‘”–—Ǣ †‡‘”ƒ…Œƒ œ‘Ǧ •–ƒÏƒ—ƒ•–”ƒ•’Žƒ–‘™ƒƒœƒ…Š‘†—Ǥ ‡Ă‡ƒ…Š×†’”œ‡œŽƒ–ƒϐ‹ƒ•‘™ƒÏ–œ™Ǥ ‘’‘œ›…Œ¸†‡‘”ƒ–›…œ¦ǡ™‹¸…‰†›–ƒ†‘Ǧ •œÏƒ†‘™Ïƒ†œ›ǡœ„—†‘™ƒÏƒ—•–”׌™‡†Ž‡ ۅœ‡Ñ•’‘•‘”×™Ǥ‘Žƒ…›™ͳͻͺͻ”‘— ‰Ï‘•‘™ƒŽ‹ƒǷ†‡‘”ƒ…Œ¸dzǡƒŽ‡™”œ‡…œ›Ǧ ™‹•–‘ä…‹ ‹‡Ž‹ ƒ ™‹†‘— ’‡Ï‡ Ă‘Ï¦†Ǧ ‹ǡƒ‹‡Ƿ†‡‘”ƒ–›…œ‡•–ƒ†ƒ”†›dzǤ‘ǡ Ç ™ ‘Ž•…‡ ‹‡ †‘•œÏ‘ †‘ ™’”‘™ƒ†œ‡Ǧ ‹ƒ”œ¦†×™ƒ—–‘”›–ƒ”›…Š–‘™›‹™›Ǧ Ϧ…œ‹‡‘’…Œ‹’”‘œƒ…Š‘†‹‡Œ’‘Ž•‹‡Œ‡Ž‹Ǧ –›’‘Ž‹–›…œ‡ŒǤ‹›™›’ƒ†—•’‘”› ‹‹‘™Ïƒ†œ¸†ƒ™‘„›•‹¸œƒ‘Ñ…œ›Ǧ ϛ”‘œ™‹¦œƒ‹‡•‹Ï‘™›‹™’”‘™ƒ†œ‡Ǧ ‹‡†›–ƒ–—”›Ǥ

J. Linz sugerowaÏ, iĂ autorytaryzmu cechuje brak „starannie wypracowa-nej, kierowniczej ideologii”. Niektórzy badacze dostrzegaj¦ pokrewieÑstwo miedzy autrytaryzmem a konserwa-tyzmem. Z kolei Atatürk odwoÏywaÏ si¸ do idei post¸powych i äwieckich. Czy hasÏa i symbole wϦczone w arca-na imperii maj¦ tylko fasadowy

(4)

cha-rakter. Jak oceni© w tym kontekäcie sytuacj¸ w Republice BiaÏoruskiej i Wenezueli? ƒǡœ‰ƒ†œƒ•‹¸™ͳͲͲΨœ —ƒ‡‹Ǧ œ‡Ȃƒ—–‘”›–ƒ”›œ›‹‡ƒŒ¦–ƒ‹‡Œ‹†‡Ǧ ‘Ž‘‰‹‹ ‹ …ƒÏ‡ •œ…œ¸ä…‹‡Ǥ ‘”‘ Ȃ Œƒ ×Ǧ ™‹Ï‡‘–›™…œ‡ä‹‡ŒȂ†›–ƒ–—”ƒŒ‡•– –›Ž‘ƒ”œ¸†œ‹‡†ŽƒŽ—†œ‹™›œƒŒ¦…›…Š ’‡™¦™‹œŒ¸䙋ƒ–ƒǡ–‘•–”ƒ…Š’‘›äŽ‡© …‘„›•‹¸•–ƒÏ‘‰†›„›’‡Ï‹ƒ™Ïƒ†œ›†‘Ǧ •–ƒÏƒ•‹¸™”¸…‡ˆƒƒ–›×™™›œƒŒ¦…›…Š Œƒ¦ä ‹†‡‘Ž‘‰‹¸Ǥ ‹–Ž‡”ǡ ‡‹ǡ —••‘Ž‹Ǧ ‹ǡ‘„‡•’‹‡””‡ǡ‘ŽǦ‘–Ȃ‘–‘’”œ›Ïƒ†› †›–ƒ–‘”×™‹‡”—Œ¦…›…Š•‹¸•‘”‡–›œ‘Ǧ ™ƒ¦‹•œ…œ‡‰×ϑ™¦‹†‡‘Ž‘‰‹¦Ǥ ”ƒ •‘”‡–›œ‘™ƒ‡Œ ‹†‡‘Ž‘‰‹‹ Ȃ ’”œ› ”×™‘…œ‡•› ’‘•‹ƒ†ƒ‹— •—Ǧ –‡…œ›…Š 䔑†×™ ”‡ˆ‘” •’‘χ…œ›…Š ™”¸ƒ…Š†›–ƒ–‘”ƒȂ’‘™•–”œ›—Œ‡•›•Ǧ –‡›ƒ—–‘”›–ƒ”‡‘†•–‘…œ‡‹ƒ•‹¸™…œ‡Ǧ Ž—ä©–‘–ƒŽ‹–ƒ”›œ—Ǥ—–‘”›–ƒ”›•–ƒœ™›Ž‡ ƒ’‡™¦‘‰×Ž¦™‹œŒ¸䙋ƒ–ƒȂ–”ƒ†›Ǧ …›Œ‡‰‘ …œ› ‘†‡”‹•–›…œ‡‰‘ Ȃ –×”› ”×™‹‡Ƿ‘‰×Ž‹‡dz™…‹‡Žƒ™ۅ‹‡Ǥƒ™‹‡Ǧ †œ‘›‹†‡‘Ž‘‰‹…œ‹‡ˆƒƒ–›‘‹‡™›Ǧ •–ƒ”…œƒ Œ‡†ƒ œ‹ƒƒ Ƿ•œ›Ž†×™dzǡ ‰†›Ă ƒĂ†ƒœ‹†‡‘Ž‘‰‹‹…Š…‡’”œ‡†‡™•œ›•–‹ ‘†‹‡‹© ‹ ”‡™‹–ƒŽ‹œ‘™ƒ© ƒ–—”¸ Ž—†œǦ ¦Ǥ –¦† –‘–ƒŽ‹–ƒ”ƒ ‘䙋ƒ–ƒǡ ™›…Š‘™ƒǦ ‹‡ǡ–‘–ƒŽ‹–ƒ”ƒ‰‘•’‘†ƒ”ƒǡœƒ”œ¦†œƒ‹‡ ’”œ‡œ ’ƒÑ•–™‘ ™•œ›•–‹‹ •œ…œ‡‰×σ‹ ƒ•œ‡‰‘ۅ‹ƒǢ’Ž—•–ƒŒ‡•Ï—Ă„›†‘‹™‹Ǧ ‰‹Ž‘™ƒ‹ƒƒ•…œ›Œ—Æ‘‘ƒÏƒ•‹¸‘™ƒ œ‹ƒƒƒ–—”›Ž—†œ‹‡ŒǤ ›•–‡› ƒ—–‘”›–ƒ”‡ ‘‰¦ •œƒ‘Ǧ ™ƒ©ƒ•œ‡’”ƒ™ƒ‘„›™ƒ–‡Ž•‹‡ǡ™Ïƒ•‘ä©ǡ •œƒ‘™ƒ©ƒ•œ‡›äŽ‹‹•—‹‡‹ƒ™Ïƒä‹‡ †Žƒ–‡‰‘ǡÇ„”ƒ‹–ƒ‹‡Œ‹†‡‘Ž‘‰‹‹Ǥœ‹¸Ǧ ‹ –‡— ƒ—–‘”›–ƒ”›œ ‘‰”ƒ‹…œƒ •‹¸ †‘ •ˆ‡”› ’‘Ž‹–›…œ‡Œǡ œ‘•–ƒ™‹ƒŒ¦… •ˆ‡”¸ •’‘Ǧ χ…œ¦ †‘ ™›’‡Ï‹‡‹ƒ •ƒ› Ž—†œ‹‘Ǥ ƒ—™ƒĂ‘‘‹‡†›ä•Ï—•œ‹‡ǡÇ™ƒ—–‘”›Ǧ –ƒ”›œ‹‡†‘„”›‘„›™ƒ–‡Ž–‘‘„›™ƒ–‡Ž’‘Ǧ Ž‹–›…œ‹‡„‹‡”›Ǣ–›…œƒ•‡™–‘–ƒŽ‹–ƒ”›Ǧ œ‹‡‘„‘Œ¸–›–‘’‘†‡Œ”œƒ›ǡ‰†›Ă”‡Ă‹ œ—•œƒƒ•†‘™›ƒœ›™ƒ‹ƒœ‡™¸–”œ‡Ǧ ‰‘‹™‡™¸–”œ‡‰‘‡–—œŒƒœ—ǤŽƒƒ—–‘Ǧ ”›–ƒ”›•–›‘„›™ƒ–‡Ž’‘Ž‹–›…œ‹‡„‹‡”›ǡ–‘ –ƒ‹ǡ…‘‹‡•’”œ‡…‹™‹ƒ•‹¸ǡƒ™‹¸…ƒ…‡’Ǧ –—Œ‡ •›•–‡ ’‘Ž‹–›…œ›Ǣ †Žƒ –‘–ƒŽ‹–ƒ”›•–› –‘„›©‘Ç—”›–›’”œ›•œÏ›‘–‡•–ƒ–‘”Ǥ ‘†‘™‡•–‹‹‘•‡”™ƒ–›œ—Ž—„Ž‡™‹…‘Ǧ ™‘ä…‹†›–ƒ–—”ǡ–‘’‘™–ƒ”œƒǣ†›–ƒ–—”ƒ Œ‡•––›Ž‘ƒ”œ¸†œ‹‡†ŽƒŽ‡™‹…›ǡ’”ƒ™‹…› …œ› ȋ”œƒ†œ‹‡ŒȌ …‡–”— †Žƒ ”‡ƒŽ‹œ‘™ƒ‹ƒ ’‡™‡Œ ‘‰×Ž‡Œ ™‹œŒ‹ 䙋ƒ–ƒǡ ™–‡†› ‰†› •‹Ï›–‡‹‡…Š…¦Ž—„‹‡‘‰¦†‘Œä©†‘™ÏƒǦ †œ›™™›‹—’”œ›’ƒ†‘™‡‰‘†‡‘”ƒǦ –›…œ‡‰‘‰Ï‘•‘™ƒ‹ƒǤ”œ›Ïƒ†›‡‡œ—Ǧ ‡Ž‹…œ›‹ƒÏ‘”—•‹–‘’”œ›Ïƒ†›Žƒ•›…œ›…Š †›–ƒ–—”Ž‡™‹…‘™‘Ǧ’‘’—Ž‹•–›…œ›…ŠǤ ‡äŽ‹ …Š‘†œ‹ ‘ –ƒ–ò”ƒ –‘ …ƒ•—• –‡ ™›ƒ‰ƒ „ƒ†ƒÑǡ–×”›…Š™‘Ž•…‡Œ‡•œ…œ‡‹–‹‡ ’”‘™ƒ†œ‹ÏǤ ƒ ƒ ™”ƒĂ‡‹‡ǡ Ç ‘”‡• Œ‡‰‘ ™Ïƒ†œ› ‘…‹‡”ƒ •‹¸ ‘ –‘–ƒŽ‹–ƒ”›œǣ ‘”ƒŽ›†›–ƒ–‘”‹‡œ‹‡‹ƒ‘„›™ƒ–‡Ǧ Ž‘ƒŽˆƒ„‡–—ǥ—…œ—©Œƒ‹‡ä‹†‡‘Ž‘‰‹…œǦ ‡ƒ™‹‡†œ‡‹‡Ǥ

W paÑstwach autorytarnych wyst¸po-waÏo cz¸sto „przyzwolenie na opozy-cj¸”. Czy w dÏugofalowej perspektywie prowadziÏo to do utrwalenia reĂimu czy jego liberalizacji?

 ’ƒÑ•–™ƒ…Š ƒ—–‘”›–ƒ”›…Š ‘‰¦ ‹•–Ǧ ‹‡©†™ƒ”‘†œƒŒ‡‘’‘œ›…Œ‹ǣͳȌƒ–›•›•–‡Ǧ ‘™ƒǢʹȌ•›•–‡‘™ƒǤ ’‘œ›…Œƒ ƒ–›•›•–‡‘™ƒ –‘ –ƒƒǡ –×”ƒ‘–‡•–—Œ‡•ƒ‘‹•–‹‡‹‡†›–ƒ–—Ǧ ”›ȋ’Ǥ‡–”‘Ž‡™œƒ•ƒƒ…Œ‹ȌǤƒ†Ï—Ă•œ¦ ‡–¸ ‘’‘œ›…Œƒ –ƒƒ —•‹ œ‘•–ƒ© •ƒ•‘Ǧ ™ƒƒǡ‰†›Ă•–ƒ‘™‹œƒ‰”‘ǐ‹‡Ǣ™•’”œ›Ǧ ŒƒŒ¦…›…Š ‘‘Ž‹…œ‘ä…‹ƒ…Š ‘Ç ’‘—Ǧ •‹©•‹¸‘’”œ‡Œ¸…‹‡™Ïƒ†œ›Ǥ ‡äŽ‹‘’‘œ›…Œƒ ƒ–›•›•–‡‘™ƒ ‹•–‹‡Œ‡ǡ –‘ 䙋ƒ†…œ› –‘ ƒŽ„‘ ‘ ’”œ‡‘ƒ‹— ‘ •‹Ž‡ ”‡Ă‹— ȋˆ‘”Ǧ

(5)

ƒ’›…Š›ǣǷ‘Ç…‹‡•‘„‹‡‹•–‹‡©‹–ƒ•‹¸ ‹‡Ž‹…œ›…‹‡dzȌǡƒŽ„‘‘Œ‡‰‘•Ïƒ„‘ä…‹ǡ‰†›Ă ‹‡Œ‡•–œ†‘Ž›Œ¦œ‹•œ…œ›©Ǥ–›†”—Ǧ ‰‹ ’”œ›’ƒ†— –‘Ž‡”‘™ƒ‹‡ ‘’‘œ›…Œ‹ –‘ ’‹‡”™•œ›•›’–‘•…Š›Ï—•›•–‡—ƒ—Ǧ –‘”›–ƒ”‡‰‘Ǥ ‘ ‹‡‰‘ ‘’‘œ›…Œƒ •›•–‡‘™ƒǡ …œ›Ž‹ –ƒƒǡ –×”ƒ ’‘’‹‡”ƒ †›–ƒ–—”¸ǡ ƒŽ‡ •’”œ‡…‹™‹ƒ •‹¸ ‘”‡–‡— ‰ƒ„‹‡–‘Ǧ ™‹ …œ› Ž‹‹‹ ’‘Ž‹–›…œ‡Œ ™ †ƒ‡Œ •’”ƒǦ ™‹‡ …œ› •’”ƒ™ƒ…ŠǤ ƒ ‘•–ƒ–‹ƒ ‘’‘œ›…Œƒ Œ‡•–†‘„”ƒǡ‰†›Ă‘œƒ…œƒ–‘ǡdž›–ƒ–—Ǧ ”ƒ‹‡‘’‹‡”ƒ•‹¸ƒŒ‡†›䔑†‘™‹•— ’‘Ž‹–›…œ›ǡƒŽ‡ƒ™‹‡Ž—ǡ…‘’”‘™ƒ†œ‹Ȃ ’”œ›’ƒ†Ï‘ä©Ž—†œƒȂ†‘•’‘”×™‹‘’‘œ›Ǧ …Œ‹ǤŽƒ–‡‰‘’”œ›™‘Ï›™ƒ›–—‹œ×™‹ ‘ Ƿ‘‰”ƒ‹…œ‘› ’Ž—”ƒŽ‹œ‹‡dz ™ ’”œ›Ǧ ’ƒ†— ‹•œ’ƒ‹‹ ”ƒ…‘Ǥ‘•ƒ‘‘†‘Ǧ –‘™ƒ© ‘Ǐ› ™ •ƒƒ…Œ‹ ȋ’—ύ‘™‹…›ǡ ‘•‡”™ƒ–›ä…‹ǡ ƒ’”ƒ™‹ƒ…œ‡ ‹–†ǤȌǤ ’‘Ǧ œ›…Œƒ•›•–‡‘™ƒŒ‡•–ƒ™‡–œ†”‘™ƒ†Žƒ ƒ—–‘”›–ƒ”›œ—ǡ ƒŽ‡ ’‘† ™ƒ”—‹‡ ‹•–Ǧ ‹‡‹ƒ—–‘”›–‡–—–ƒ‹‡‰‘Œƒ ”ƒ…‘…œ› ‹Ï•—†•‹ǡ–×”›‹‡Œ‡•–™‡•–‹‘‘™ƒ›Ǥ ‘”œ‡Œ‰†›—–‘”›–‡–—‹‡”ƒŽ—„’‘’”‘Ǧ •–—‰‘‹‡ƒǤ–‡†›•’‘”›™‡™¸–”œ‡ ™’”‘•–’”‘™ƒ†œ¦†‘—’ƒ†—”‡Ă‹—‹†‡Ǧ ‘”ƒ–›œƒ…Œ‹’ƒÑ•–™ƒǤ

Cytaty

Powiązane dokumenty

Zatem, Eucharystia (pokarm i dziękczynienie) stała się możliwa poprzez działanie Ducha Świętego, posłanego przez Jezusa na świat; trynitarny fundament kapłańskiego urzędu

Technologią, która została sprawdzona w tej skali i jest ofe- rowana do komercjalizacji w skali przemysłowej, jest proces uwo- dornienia gliceryny do glikolu propylenowego..

[r]

Arabskiej Wiosny, jak elementu GWOT mo¿na za³o¿yæ, i¿ wojna z terroryzmem postrzegana, jak algorytm polityczny stworzony przez administracjê amerykañsk¹ mog³a sk³adaæ siê z

Dla artysty problemem, który stara się on rozwiązać tworząc dzieło sztuki, jest natomiast prawda tego dzieła, którą w metaforyczny sposób można nazwać twierdzeniem o

kalendarz pogody, ilustracje z elementami pogody, wiatraczek, dwie butelki plastikowe, butelka szklana, kostka lodu, wrzątek, tekst piosenki pt.: Z głową w chmurach.. Opis

Doktryna chrześcijańska zespolona z profilem myśli polskiej wytyczyły pewne podstawowe doktryny myśli, na które składają się w przypadku Polski personalizm

Obecnie wiemy, że gatunki eusocjalne ist- nieją także u nielicznych przedstawicieli in- nych rzędach owadów, takich jak przylżeń- ce (Thysamoptera), chrząszcze