Januszkiewicz, Zofia
Wystawy trzydziestolecia w Muzeum
Mazurskim
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 397-401
1975
Z o fia J a n u s z k ie w ic z
W YSTAW Y TRZYDZIESTOLECIA W MUZEUM MAZURSKIM
W p o c z ą tk a c h 1975 r o k u p r z y p a d ła trz y d z ie s ta ro c z n ic a w y z w o le n ia W a rm ii i M a z u r sp o d p a n o w a n ia n ie m ie c k ie g o . M u z e u m M a z u rs k ie w O ls z ty n ie p rz y g o to w a ło z te j o k a z ji c z te ry w y s ta w y p o ś w ię c o n e d o ro b k o w i m u z e a ln ic tw a o ls z ty ń s k ie g o w la ta c h 1945— 1975. W w o je w ó d z tw ie o ls z ty ń s k im g ro m a d z e n ie i o p ra c o w y w a n ie z b io ró w m ia ło ró ż n y c h a r a k t e r w ró ż n y c h o k re s a c h . P o c z ą tk o w o g ro m a d z o n o g łó w n ie d z ie ła z z a k r e s u s z tu k i i e tn o g ra fii, sto p n io w o s ię g a n o do in n y c h d z ie d zin . W y n ik ie m trz y d z ie s to le tn ic h s t a r a ń s ą b lis k o p ię ć d z ie się c io ty się c z n e z b io ry m u z e a lió w i trz y d z ie s to ty s ię c z n e d ru k ó w . Z e w z g lę d u n a o g ra n ic z o n e m o ż liw o ści e k sp o z y c ji w y s ta w y trz y d z ie s to le c ia m a ją c h a r a k t e r p r z e g lą d u p ro b le m ó w r e p r e z e n to w a n y c h w p o szc z eg ó ln y ch d z ia ła c h ; n ie u k a z u j ą cało śc i z b io ró w .20 s ty c z n ia 1975 r o k u o tw a rto w z a m k u o ls z ty ń s k im p ie rw s z ą , n a jw ię k s z ą w y s ta w ę z a ty tu ło w a n ą „ 3 0 -lecie m u z e a ln ic tw a p o ls k ie g o n a W a r m ii i M azu rach * ’. U k a z u je o n a d o ro b e k z d z ie d z in y h is to rii, rz e m io s ła a rty s ty c z n e g o , s z tu k i d a w n e j, e tn o g r a f ii i z b io ró w b ib lio te c z n y c h . N a o s o b n e j w y s ta w ie , z o rg a n iz o w a n e j w z a m k u k ę tr z y ń s k im 27 s ty c z n ia 1975 ro k u , z a p r e z e n to w a ł sw o je z b io ry m a la r s tw a i sz k ła a rty s ty c z n e g o D z iał S z tu k i W sp ó łc z e sn e j M u z e u m M a z u rs k ie g o w O lsz ty n ie . W m a rc u o tw a rto d w ie d a lsz e w y s ta w y . W L id z b a r k u W a r m iń s k im , w M u z e u m Z a m k o w y m , k tó r e j e s t O d d z ia łe m M u ze u m M a z u rs k ie g o w O lsz ty n ie , u d o s tę p n io n o w y s ta w ę „ P rz y ro d a W a r m ii i M a z u r o ra z o c h ro n a ś ro d o w is k a w 3 0 -le c iu P R L ”, a 20 m a rc a 1975 r o k u D z iał A rc h e o lo g ii z a p r e z e n to w a ł sw ó j d o ro b e k w M u z e u m M a z u rs k im w S z c z y tn ie n a w y s ta w ie „ O d k ry c ia a rc h e o lo g ic z n e n a W a r m ii i M a z u ra c h w X X X - le c iu P R L ” . W y s ta w a o ls z ty ń s k a p r e z e n t u je d o ro b e k n ie ty lk o M u z e u m M a z u rs k ie g o w O l s z ty n ie , a le ró w n ie ż e k s p o n a ty , k tó r e s ą w ła sn o ś c ią in n y c h m u z e ó w w o je w ó d z tw a , o ra z d o k u m e n ty i p a m ią tk i b ę d ą c e w ła s n o ś c ią o só b p r y w a t n y c h 1.
W p ie rw s z e j s a li z g ro m a d z o n o o b ie k ty z w ią z a n e z m a rty r o lo g ią lu d n o ś c i c za só w w o jn y , r o b o ta m i p rz y m u s o w y m i w P r u s a c h W sc h o d n ic h (do n a jc e n n ie js z y c h e k s p o n a tó w te j g r u p y n a le ż ą m ię d z y in n y m i: d e se c z k a z g ro b u je ń c a ra d z ie c k ie g o z o b o zu je n ie c k ie g o w O ls z ty n k u o ra z k łó d k a z w ię z ie n ia d z ie cię c eg o w L u b a w ie ) i w re sz c ie z w y z w o le n ie m O ls z ty n a p rz e z A rm ię C z e rw o n ą . A k c e n te m p la s ty c z n y m j e s t rz e ź b a J ó z e fa G a lic y , G ło w y ż o łn ie r z y . Z n a j d u j ą się t u ta k ż e : p ie rw s z y s z ta n d a r p o ls k i w y w ie sz o n y w O lsz ty n ie p rz e z g ru p ę k o le ja rz y p rz y b y ły c h 19 lu te g o 1945 r o k u i p ie rw s z y s z ta n d a r K o m ite tu W o je w ó d z k ie g o P o ls k ie j P a r t i i R o b o tn ic z e j w O l s z ty n ie . W a r to ró w n ie ż w y m ie n ić d o k u m e n ty p r z e k a z a n ia w ła d z y p rz e z A rm ię C z e rw o n ą p o ls k ie j a d m in is tr a c j i c y w iln e j w c z te re c h m ie js c o w o ś c ia c h : O rn e c ie, P ie n ię ż n ie , F r o m b o rk u i B ra n ie w ie . N a s tę p n a s a la h is to ry c z n a u k a z u j e o d b u d o w ę i z a g o s p o d a ro w a n ie W a r m ii i M a z u r, a p rz e d e w s z y s tk im je j sto lic y , O lsz ty n a . W y s ta w io n o t u p ie rw s z e s k ie r o w a n ia n a te r e n w o je w ó d z tw a w y d a n e p rz e z P o ls k i K o m ite t W y z w o le n ia N a ro d o w e g o (H ie ro n im a S k u rp sk ie g o ), p a m ią tk i p o p ie rw s z e j 1 O g ó ln ą k o n c e p c ję w y s ta w o p ra c o w a ł zesp ó ł p r a c o w n ik ó w m e ry to r y c z n y c h M u z e u m p o d p rz e w o d n ic tw e m d y r e k to r a m g r. W ła d y s ła w a O g ro d z iń sk ieg o . Z a p o szczeg ó ln e d z ie d z in y o d p o w ie d z ia ln i b y li: m g r H a lin a K e fe r s te in (z b io ry b ib lio te c z n e), B a r b a r a J a n is z e w s k a (rze m io sło a rty s ty c z n e ), m g r Z o f ia J a n u s z k ie w ic z (h isto ria ), m g r A n n a S a m u lo w s k a (sieć m u z e a ln a ), d r J ó z e f W ie c z e rz a k (e tn o g ra fia ) i m g r K a - m ilia W ró b le w sk a (z b io ry s z tu k i d a w n e j). N a d r e a liz a c ją w y s t a w od s tro n y o rg a n i z a c y jn e j i te c h n ic z n e j c z u w a li w ic e d y r e k t o r m g r R o m u a ld O d o j i I r e n e u s z C u d n o ch .
398 K ro n ik a n a u k o w a
g ru p ie k o le ja rz y , d o k u m e n ty z p o c z ą tk ó w d z ia ła ln o ś c i w ła d z a d m in is tra c y jn y c h w O lsz ty n ie o ra z in n y c h i n s ty tu c ji (sz k o ln ic tw o , te a tr , le c zn ic tw o , g o s p o d a rk a k o m u n a ln a ), p a m ią tk i o s a d n ic tw a w o jsk o w e g o o ra z s z ta n d a r y o rg a n iz a c ji p o lity c z n y c h i m ło d z ie żo w y c h z p ie rw s z y c h l a t p o w o je n n y c h . T u t a j te ż z n a la z ły m ie js c e d o k u m e n ty i p a m ią tk i z d z ia ła ln o ś c i M u ze u m M az u rsk ie g o , m ię d z y in n y m i n a js t a r s z a k s ię g a z w ie d z a ją c y c h z ało żo n a 25 lis to p a d a 1945 r o k u i p rz e ź ro c z e p rz e d s ta w ia ją c e p ie rw s z ą w y s ta w ę m u z e a ln ą . S a lę w ie lk ic h ro c z n ic p o św ięc o n o trz e m o b c h o d o m : g ru n w a ld z k im , o d z y sk a n ia P o m o r z a o ra z p le b is c y tu . Z g ro m a d zo n o t u m a te ria ły a rc h e o lo g ic z n e z p ó l g r u n w a ld z k ic h i p a m ią tk i o b c h o d ó w w la ta c h 1945 i 1960, a ta k ż e s ię g a ją c e do r o k u 1910. O d z y sk a n ie P o m o rz a p rz y p o m in a ją fa c sim ile p o k o ju to ru ń s k ie g o z 1466 r o k u o ra z p a m ią tk i o b c h o d ó w 200- i 5 0 0 -lecia o d z y sk a n ia P o m o rz a . W y b ó r d o k u m e n tó w i fo to g ra f ii z 1920 ro k u i m a te r ia ły z w y s ta w 1960 i 1970 r o k u o b r a z u ją p le b isc y t. P r e z e n ta c ję d o ro b k u p o szc z eg ó ln y ch d z ia łó w ro z p o c z y n a D z iał R ze m io sła A r t y sty cz n e g o k o le k c ją n a jc e n n ie js z y c h s re b e r, w y ro b ó w c y n o w y c h i p o rc e la n y z g ro m a d zo n ą i z a k o n s e rw o w a n ą w M u ze u m M a z u rs k im w c ią g u trz y d z ie sto le c ia . O b ie k ty p o c h o d zą z w ie k ó w od X V d o X I X i w z n a c z n e j części z te r e n u P r u s W sc h o d n ic h . W z e s ta w ie w y ro b ó w c y n o w y ch (z X V II i X V III w ie k u ) n a jc e n n ie js z y je s t ś w ie c z n ik z p o ls k ą d e d y k a c ją z S z y m o n e k M a ły c h (pow . m rą g o w s k i) d a to w a n y n a 1623 ro k . W śró d p re z e n to w a n y c h w y ro b ó w z ło tn ic zy c h z n a la z ły s ię r ó w n ie ż p ię tn a s to w ie c z n y k rz y ż r e lik w ia rz o w y i k ie lic h g o ty c k i z ro k u 1500 z k o ścio ła Św . K a ta r z y n y w B r a n ie w ie . P o r c e la n a p o c h o d zi z w a rs z ta tó w w M iśn i, K o rc u i P e te rs b u rg u .
W s a li rz e m io s ła z n a la z ły się ró w n ie ż d w a w n ę trz a m ie s z k a ln e . S ą to : s a lo n ik d a m s k i z p ie rw s z e j p o ło w y X I X w ie k u w y p o sa ż o n y w o d r e s ta u r o w a n e m e b le n e o k la sy c z n e, i d ru g ie g o ro k o k o o ra z w n ę trz e z d ru g ie j p o ło w y X I X w ie k u w y p o saż o n e w m e b le w s ty lu d ru g ie g o e m p ire , f o r n iro w a n e h e b a n e m i b o g a to i n k r u s to w a n e m e ta le m . O bok ty c h k o m p le tó w m e b li p o k a z a n o m e b le o r ie n ta ln e z k o ń c a X V II I i p o c z ą tk u X I X w ie k u .
D ział S z tu k i D a w n e j p o k a z a ł w d w u s a la c h g o ty c k ic h z a m k u o ls z ty ń sk ie g o in te re s u ją c y z esp ó ł m a la r s tw a z X V I, X V II i X V III w ie k u . W m a łe j k a p lic y z a p re z e n to w a n o s k ró c o n e d z ie je m a la r s tw a lo k a ln e g o . Z e sp ó ł e p ita fió w z X V I w ie k u o d z w ie rc ie d la m ię d z y in n y m i w p ły w y c ra n a c h o w s k ie (e p ita fia k u p c a J a n a N im it- sc h a n a tle p a n o ra m y k ró le w ie c k ie j z 1557 ro k u i p a s to r a J a n a P a u lin u s a z K ę trz y n a z d ru g ie j p o ło w y X V I w ie k u w y k o n a n e w w a r s z ta c ie H e n ry k a K o e n ig sw ie - sera). I n te r e s u ją c a je s t ró w n ie ż A le g o r ia o z a g ła d zie r o d u lu d z k ie g o z S a m b ro d u , po w . m o rą s k i, d a to w a n a n a 1597 ro k , w y w o d z ą c a s ię z k rę g ó w s z tu k i fla m a n d z k ie j. O o s ie m n a s to w ie c z n y m z esp o le m a la r s tw a lo k a ln e g o z w ra c a u w a g ę e p ita fiu m z 1710 ro k u — p a s to r a S a r to r iu s a z R y d z e w a w r a z z c a łą ro d z in ą . M a ono n a p is w ję z y k u p o ls k im in fo r m u ją c y o p rz y c z y n ie ś m ie rc i ro d z in y . D ru g ą część g a le rii z a ję ła część k o le k c ji m a la r s tw a o b cego ze z b io ró w M u ze u m . B y ły t u m ię d z y in n y m i p łó tn a m a la rz y h o le n d e rs k ic h z X V II w ie k u , j a k P i e t e r a N a so n a , C a s p ra N e tsc h e ra , D a n ie la M y ten sa , G e ra rd a i W ilh e lm a H o n th o rs tó w . N a u w a g ę z a s łu g u je t u p rz e d e w s z y s tk im P o r tr e t tr o jg a d z ie c i P i e t e r a N a so n a z 1663 ro k u . A n g ie ls k ą szk o łę p o r tr e t o w ą p re z e n to w a ł p o r t r e t m a lo w a n y p rz e z G o d frie d a K n e lle ra o ra z p o r tr e t y k s ię ż n ic z e k d u ń s k ic h m a la rz a fr a n c u s k ie g o J a c q u e s a d ’A g a ra . W sz y s tk ie te o b ra z y z a k o n s e rw o w a n o d z ię k i w s p ó łp ra c y z W o je w ó d z k im K o n s e rw a to riu m Z a b y tk ó w w O lszty n ie. Do e k sp o z y c ji n a le ż y te ż s a la k o p e rn ik o w s k a — o c h a r a k t e r z e s ty liz o w a n e g o w n ę tr z a m ie s z k a ln e g o z p o c z ą tk u X V I w ie k u — o ra z k ru ż g a n e k z t a b lic ą a s tr o n o m ic z n ą K o p e rn ik a . W ty c h w n ę trz a c h u m ie szc z o n o d w a w s p ó ło p ra w n e d z ie ła m e d y c zn e z b ib lio te k i M ik o ła ja K o p e rn ik a , fa c s im ilia rę k o p is ó w p o w s ta ły c h w O l s z ty n ie o ra z e le m e n ty u rz ą d z e ń o b ro n n y c h i b r o ń o b ra z u ją c ą p rz y g o to w a n ia K o p e r n i k a do o b ro n y Z a m k u .
E k s p o z y c ja e tn o g ra fic z n a p r z e d s ta w ia ła w n ę trz e lu d o w e j izb y m ie s z k a ln e j. Z g ro m a d z o n o t u e k s p o n a ty z M u z e u m M a z u rs k ie g o w O lsz ty n ie , M u z e u m B u d o w n ic tw a L u d o w e g o w O ls z ty n k u o ra z M u ze u m M a z u rs k ie g o w S z c zy tn ie, p o c h o d zą c e z W a r m ii, M a z u r i P o w iś la . N a u w a g ę z a s łu g u je z w łasz cz a s k rz y n ia p o s a ż n a z 1771 r o k u (D a jtk i w p o w . o ls z ty ń sk im ) z k o m p le te m s tr o ju k o b ie c eg o o ra z d w ie c ie k a w ie ro z w ią z a n e m a k ie ty . J e s t to r e k o n s tr u k c ja p ie c a m a z u rs k ie g o z fo to k o p ii m a lo w a n y c h k a f li ze w s t a w k a m i o ry g in a łó w o ra z m a k ie ta a u te n ty c z n e j k a p lic z k i
p rz y d ro ż n e j ze w s i Ł a p k i, p o w . o lsz ty ń sk i. C ało ść u z u p e łn ia ją tk a n in y m a z u rsk ie , k lo c k i do d r u k o w a n ia t k a n in o ra z r e k o n s tr u k c je d y w a n ó w m a z u rs k ic h z X IX w ie k u . N a tle w n ę tr z a m ie s z k a ln e g o z p ie rw s z e j p o ło w y X I X w ie k u p o k a z a n o d o k u m e n ty d z ia ła ln o ś c i G u s ta w a G íz e w íu s z a i K rz y sz to fa C e le s ty n a M ro n g o w iu sz a , a w e w n ę tr z u b ie d e rm e ie r z d ru g ie j ć w ierci X I X w ie k u , w y b ó r d z ie ł r ę k o p iś m ie n n y c h i d ru k o w a n y c h k s ię d z a W a le n te g o B a rc z e w sk ie g o i W o jc ie c h a K ę trz y ń sk ie g o . W p ły w y s ło w a p o lsk ie g o n a W a r m ii i M a z u ra c h ilu s tr o w a ła l i t e r a t u r a , d o k u m e n ty c z y te ln i lu d o w y c h , p a m ią tk i s z k o ln e i d o m o w e. W y sta w io n o te ż z esp ó ł m e b li i p o rc e la n y z k o n s u la t u p o lsk ie g o w O lsz ty n ie , p a m ią tk i i d o k u m e n ty Z w ią z k u P o la k ó w w P r u s a c h W sc h o d n ic h i Z w ią z k u P o la k ó w w N ie m c ze c h o ra z in n y c h o rg a n iz a c ji o c h a r a k t e r z e sp o łec z n y m . O so b n o u k a z a n o sieć m u z e a ln ą w w o je w ó d z tw ie o ls z ty ń sk im . P r z e d s ta w ia n o j ą n a m a p ie i w k ilk u g a b lo ta c h u m ie szc z o n o c ie k a w sz e o b ie k ty z w y b ra n y c h m u z e ó w : M u ze u m M a z u rs k ie g o w S z c zy tn ie, M u ze u m M ik o ła ja K o p e rn ik a w e F r o m b o rk u , P a ń s tw o w e g o M u ze u m w K ę tr z y n ie o ra z Iz b y R e g io n a ln e j w W e j s u n a c h 2. K a ż d a z p r e z e n to w a n y c h g ru p e k s p o n a tó w s ta n o w iła in n y zesp ó ł; n a jc e n n ie js z y m p rz e d m io te m b y ł w a z o n m iś n ie ń s k i z X V I II w ie k u — w ła sn o ś ć M u z e u m w K ę trz y n ie . D z ia ła ln o ś ć p o p u la r y z a c y jn ą M u z e u m c h a r a k t e r y z o w a ł w y b ó r p la k a tó w , a fiszó w , w y d a w n ic tw n a u k o w y c h , k a ta lo g ó w , z a p ro sz e ń o ra z m e d a li w y d a n y c h p rz e z M u - zu em . N a u w a g ę z a s łu g u je t u p rz e d e w s z y s tk im m e d a l „M u z e a W a rm ii i M a z u r w X X X -le c ie P R L ” o d la n y w e d łu g p r o j e k t u o ls z ty ń s k ie j m e d a lie r k i B a r b a r y L is -R o - m a ń c z u k o w e j. M e d a l te n ja k o m o ty w w y s t ę p u je te ż n a p la n s z y ty tu ło w e j w y s ta w y o lsz ty ń sk ie j, n a z a p ro sz e n ia c h i p la k a c ie w y k o n a n y m w k ilk u w e rs j a c h w e d łu g p r o je k tu W ie sła w a W o jc z u la n is a i J a n u s z a P ie tra s z y ń s k ie g o .
D w ie w y b ra n e d z ie d zin y z z a k r e s u s z tu k i w sp ó łc z e sn e j z a p re z e n to w a n o w P a ń s tw o w y m M u ze u m w K ę trz y n ie n a w y s ta w ie „ P o ls k a s z tu k a w sp ó łc z e sn a w o ls z ty ń s k ic h z b io ra c h m u z e a ln y c h . M a la rs tw o . S z k ło a r ty s ty c z n e ” . W y sta w ę z o rg a n iz o w a ł D ział S z tu k i W sp ó łc z e sn e j M u ze u m M a z u rs k ie g o w O lsz ty n ie , a k o n c e p c ję o p ra c o w a ła i d o b o ru o ra z u k ła d u e k s p o n a tó w d o k o n a ła m g r A n n a S a m u lo w s k a . P o k a z an o t u w a ż n ie js z e k ie r u n k i w sp ó łcz e sn e g o m a la r s tw a p o lsk ie g o w c ią g u o s ta tn ic h tr z y d z ie s tu l a t o ra z w y b r a n e z e s ta w y sz k ła a rty s ty c z n e g o u z y sk iw a n e g o n a d ro d z e fo r m o w a n ia rę c z n e g o lu b o d le w a n ia m a s y sz k la n e j w fo rm a c h . Z a p re z e n to w a n o d w a d z ie ś c ia w y b ra n y c h p łó c ie n a r ty s tó w p la s t y k ó w z w ią z a n y c h z ró ż n y m i ś ro d o w is k a m i i k ie r u n k a m i a r ty s ty c z n y m i. N a js ta rs z y k ie r u n e k m a la r s tw a k o lo ry s ty c z neg o , p o w sz e c h n y w p ie rw s z y c h l a ta c h p o w o je n n y c h , r e p r e z e n t u je p r a c a J a n a S z a n c e n b a c h a . Ś r o d o w isk o k r a k o w s k ie p rz e d s ta w ia ją p r a c e M a r ii J a r e m i a n k i (P o
sta cie), J e rz e g o N o w o sie lsk ie g o , K a z im ie r z a M ik u lsk ieg o . Z t ą g r u p ą d z ie ł k o re s p o n
d u je ró w n ie ż k o m p o z y c ja A d a m a M a rc z y ń s k ie g o O św icie.
W y s tę p u ją c y w l a ta c h s z e ś ć d z ie sią ty c h w m a la r s tw ie p o ls k im k ie r u n e k r o m a n ty c z n e j a b s tr a k c ji i lu s tr u ją p ra c e : A lf r e d a L e n ic y , J e rz e g o T c h o rz e w sk ie g o i T a d e u sz a B rz o zo w sk ie g o . M im o z b liż o n y c h z a ło ż e ń a r ty s ty c z n y c h tw ó rc z o ść ic h je s t siln ie z in d y w id u a liz o w a n a i b a rd z o e k s p r e s y jn a . S ą to k o m p o z y c je a b s tr a k c y jn e p o z o rn ie , b o m im o p ra w ie c a łk o w ite g o o d e jśc ia o d r e a ln y c h fo r m w y c z u w a się ich g łę b o k ie z a a n g a ż o w a n ie w s p r a w y lu d z k ie .
O so b n ą p o z y c ję w e w sp ó łc z e sn y m m a la r s tw ie p o ls k im z a jm u je J e r z y K ra w c z y k . K o m p o z y c ja R e a liz m p r z e s t r z e n n y — j u r y p o s łu g u je s ię s u p e r re a li s ty c z n ą fo r m ą n a s y c o n ą p rz e k o rą i s a r k a z m e m . Z w r a c a te ż u w a g ę o b ra z A n n y G ü n tn e r Z a k o c h a n i
w so b ie, n a w ią z u ją c y d o t r a d y c j i re n e s a n s o w e g o p o r t r e t u n a tle p e jz a ż u . D ro b ia z
g o w e w y k o ń c z e n ie re a lió w t e j k o m p o z y c ji p o z w a la w ią z a ć tw ó rc z o ść a r t y s t k i z g ru p ą m a la rz y re a lis tó w , ja k np . W ie sła w G a rb o liń s k i i K ie js t u t B e re ź n ic k i, k tó r y c h p ra c e ró w n ie ż z n a j d u je m y n a w y sta w ie . K ie r u n k i z w ią z a n e z m a la r s tw e m fig u r a l n y m s y g n a liz u ją F iz y k o te r a p ia J u liu s z a J o n ia k a i P o r ó w n a n ie I I J a n a G ó ry . S z tu k ę w iz u a ln ą p r e z e n t u ją k o m p o z y c je M a r ii M ic h a ls k ie j i J e r z e g o G ra b o w sk ie g o . P r z e g lą d k o ń c z y p r a c a J u liu s z a N a rz y ń sk ie g o p o c h o d z ą c e z p le n e r u k o p e rn ik o w s k ie g o w O l
2 W a rto t u w sp o m n ie ć , że tę część e k sp o z y c ji M u ze u m M a z u rs k ie o p ra c o w a ło n a X X X -le c ie ró w n ie ż w in n e j fo r m ie . W y d a n y z o s ta ł in fo r m a to r: M u z e a n a W a r m ii
i M a z u ra c h 1945— 1974 o b e jm u ją c y w s z y s tk ie m u z e a n a te r e n ie w o je w ó d z tw a o l
400 K ro n ik a n a u k o w a
s z ty n ie w 1972 ro k u . O b ra z z a ty tu ło w a n y Z d o b y w c o m k s ię ż y c a łą c z y e le m e n ty a b s tr a k c y jn e z f o r m ą r e a ln ą o z n a c z e n iu sy m b o lic zn y m .
W y sta w ia n e szkło u n ik a to w e p o c h o d z i z d w u o ś ro d k ó w w ro c ła w sk ie g o i w a r sza w sk ieg o . P r a c e a r ty s tó w w ro c ła w s k ic h J ó z e fa G ó rsk ie g o , Z b ig n ie w a H o rb o w e g o , L u d w ik a K ic z u ry , T a s io sa K iria s o p o u lo s a i N a ta lii L a c h la c h o w ic z w y k o n a n o w f o r m a c h o d le w n ic zy c h , ic h k s z ta łty m a ją r o z w ią z a n ia fu n k c jo n a ln e . P r z e z ró ż n e d o d a tk i do m a sy s z k la n e j u z y sk a n o b o g a tą s k a lę k o lo ró w i o p a liz u ją c y c h p o w ie rz c h n i. P r a c e T a d e u s z a S z y m a ń sk ie g o i H e n ry k a A lb in a T o m a sz e w sk ie g o z w ią z a n y c h ze ś ro d o w isk ie m w a rs z a w s k im to szk ło o d le w a n e i fo rm o w a n e rę c z n ie d a ją c e k o m p o z y cje p rz e s tr z e n n e o c h a r a k t e r z e d e k o ra c y jn y m .
W s u m ie p o k a z a n o b lis k o c z te rd z ie ś c i o k a z ó w sz k ła u n ik a ln e g o . W y sta w y sz k ła a rty s ty c z n e g o są o rg a n iz o w a n e s to su n k o w o r z a d k o ze w z g lę d u n a tru d n o ś c i e k s p o z y c y jn e o ra z k ru c h o ś ć m a te r ia łu , d la te g o ty m c e n n ie js z y m w y d a rz e n ie m j e s t e k s p o z y c ja k ę trz y ń s k a .
S c e n a riu s z w y s ta w y w L i d z b a r k u p t. „ P rz y ro d a W a r m ii i M a z u r o ra z o c h ro n a ś ro d o w isk a w X X X -le c iu P R L ” o p ra c o w a ł k u s to sz W a c ła w R a d z iw in o w ic z 3. E k s p o z y c ja s k ła d a się z d w u z a s a d n ic z y c h części: ś ro d o w isk o p rz y ro d n ic z e W a rm ii i M a z u r o ra z o c h ro n a p rz y ro d y w X X X -le c iu P R L . F r a g m e n ty rd z e n i w ie rtn ic z y c h m ó w ią o b u d o w ie g eo lo g iczn ej re g io n u , g ła z y n a rz u to w e , s k a m ie lin y r o ś lin n e i z w ie rz ę c e — o g e n ez ie k r a jo b ra z u . P r z e d s ta w io n o te ż h is to r ię la s ó w w P o ls c e p ó ł n o c n o -w sc h o d n ie j po u s tą p i e n iu lo d o w c a (tu b a rd z o c e n n y m i e k s p o n a ta m i są d w a fr a g m e n ty d rz e w z o k re s u A lle rö d u ) o ra z g e o b o ta n ic z n y p o d z ia ł P o ls k i p ó łn o c n o - -w s c h o d n ie j. H is to rię ś w ia ta z w ierzę c eg o i lu s tr u ją im p o n u ją c e sz c z ą tk i m a m u tó w , tu r ó w i d z ik ie g o k o n ia . U k a z a n o te ż s y n te ty c z n e o p ra c o w a n ia k lim a tu o ra z g le b 1 ic h ro z m ie szc z en ia . N a jw ię k s z ą część w y s ta w y z a jm u je f a u n a . W śró d p o k a z a n y c h g a tu n k ó w z w ie rz ą t z n a j d u ją s ię z a ró w n o p o sp o lite , j a k i r z a d k ie (k o rm o ra n , o rz e ł p rz e d n i, o rz e ł b ie lik ).
W d z ia le o c h ro n y p rz y ro d y z w ra c a u w a g ę p la n s z a p o k a z u ją c a ro z m ie szc z en ie p o m n ik ó w p rz y ro d y , re z e r w a tó w i p a r k ó w p o d w o rs k ic h , k tó r y m i o b e c n ie D z iał P r z y r o d y M u ze u m M az u rsk ie g o w O lsz ty n ie z a jm u je się szczeg ó ln ie.
„30 l a t b a d a ń a rc h e o lo g ic z n y c h n a W a rm ii i M a z u ra c h ” to t y t u ł w y s ta w y o t w a r te j w S zczy tn ie. A u to rk ą s c e n a riu s z a b y ła m g r W ło d z im ie ra Z i e m li ń s k a - O d o jo w a 4. W y sta w a o b e jm u je cało ść b a d a ń a rc h e o lo g ic z n y c h p r o w a d z o n y c h n a W a rm ii i M a z u ra c h w la ta c h 1945— 1975 p rz e z M u ze u m M a z u rs k ie w O lszty n ie, W o je w ó d z k ie g o K o n s e rw a to ra Z a b y tk ó w w O lsz ty n ie , I n s t y t u t u H is to r ii K u ltu r y M a te ria ln e j P o ls k ie j A k a d e m ii N a u k w W a rsz a w ie i K a te d r ę A rc h e o lo g ii U n iw e rs y te tu W a r sza w sk ieg o . P r z e g lą d o p a rto g łó w n ie o z b io ry M u z e u m M a z u rs k ie g o w O lszty n ie. W o b rę b ie c e z u r c h ro n o lo g ic z n y c h u k a z a n o r o d z a je b a d a n y c h s ta n o w is k a rc h e o lo g ic z n y c h i z n a le z is k lu ź n y c h . Z o b ra z o w a n o te ż m e to d y b a d a ń te re n o w y c h : w y k o p a lis k o w y c h , p o szu k iw a w c zy c h , w e ry fik a c y jn y c h o ra z d o k u m e n ta c je z b a d a ń i p u b li k a c je w y n ik ó w . W y s ta w a s y g n a liz u je ró w n ie ż p ro b le m o c h ro n y a rc h e o lo g ic z n y c h o b ie k tó w z a b y tk o w y c h . N a js ta rs z e o s a d n ic tw o n a W a r m ii i M a z u ra c h z o k r e s u m e z o litu i n e o litu p o k a z u ją z n a le z is k a ze s ta n o w is k a rc h e o lo g ic z n y c h w P ie rk u n o w ie i G a rb in ie . O k re su k u ltu r y łu ż y c k ie j d o ty c z ą z n a le z is k a z W o ry t, a z R y b n a , J e z io rk a i T a r ł a w e k — o s a d o b ro n n y c h z w c z e sn e j e p o k i żelaz a , k u l t u r y k u r h a n ó w z a c h o d n io -b a łty js k ic h . P o k a z a n o te ż m a te ria ły s e p u lk r a l n e z k u r h a n ó w z B ie so w a , S to ln a , L id z b a r k a W a r m iń sk ie g o , N ie d a n o w a , G ró d e k i R y b n a o ra z z p o je d y n c z y c h p o c h ó w k ó w p ó ź n o la - te ń sk ic h . P ó ź n y o k re s la te ń s k i i o k re s rz y m s k i z o b ra z o w a n o m a te r ia ła m i ze S z c ze p - k o w a -Z a le s ia , D łu to w a , G ró d e k i N ie d a n o w a , z k tó re g o p o c h o d z ą te ż m a te r ia ły o sad n ic z e z o k re s u rz y m sk ie g o . Z a b y tk i z o sad y o tw a r te j w e F r a n k n o w ie i o sad
3 P r z y r e a liz a c ji w s p ó łu c z e stn ic z y li p o n a d to m g r K a z im ie r a K a c z o r i J ó z e f K o w a le w s k i. P r z y o rg a n iz a c ji w y s ta w y w sp ó łp ra c o w a li z D z ia łe m P rz y r o d y : in ż . J a n P a n fil, s e k r e ta r z Z a rz ą d u W o je w ó d z k ie g o L ig i O c h ro n y P r z y r o d y w O lsz ty n ie , d r E m il K a ła m a r z — zoolog, k tó r e m u M u z e u m M a z u rs k ie z aw d z ię c za w y p r e p a r o w a n ie d o c eló w e k sp o z y c y jn y c h ta k ic h o k a zó w j a k ż u b r, d z ik i czy ry b y , o ra z p ro f. B en o n P o la k o w s k i z A k a d e m ii R o ln ic z o -T e c h n ic z n e j w O lszty n ie.
4 Z re a liz o w a ły w y s ta w ę : m g r W ło d z im ie ra Z ie m liń s k a -O d o jo w a i m g r Iz a b e la S ik o rs k a -U flik o w a . O p ra w a p la sty c z n a W ie sła w a W o jc zu la n isa.
o o ro n n y c h w P a s y m iu , B o g d a n a c h i T u m ia n a c h i lu s tr u ją w c ze sn e śre d n io w iec z e , a k u ltu r ę m a te r ia ln ą P r u s ó w w X I I I i X IV w ie k u m a te r ia ły ze s ta n o w is k w R ó w n in ie D o ln ej i G ó rn e j o ra z N o w in ce. P o n a d to z a s y g n a liz o w a n o z a g a d n ie n ia k u ltu r y a r c h ite k to n ic z n o -a r c h e o lo g ic z n e j n a p rz y k ła d z ie m ie js k ic h o b ie k tó w ś re d n io w ie c z n y c h , j a k ró w n ie ż w y n ik i b a d a ń p ro w a d z o n y c h n a P o la c h G ru n w a ld z k ic h .
M a te ria ły z p o szc z eg ó ln y ch s ta n o w is k a rc h e o lo g ic z n y c h s k ła d a ją się — z a le ż n ie - od o k re s u p o c h o d z e n ia — z n a rz ę d z i p ra c y , b ro n i, n a c z y ń , z a p in e k i o zdób. T e o s ta t n ie z a s łu g u ją n a szczeg ó ln ą u w a g ę . Z ró ż n y c h s ta n o w is k w y b ra n o z e s ta w y o z d o b n y c h z a p in e k , k la m e r czy w is io rk ó w o b a rd z o p ię k n y c h k s z ta łta c h i z d o b ie n ia c h , często n a w e t z ło c o n y ch czy s re b rz o n y c h . I n te r e s u ją c y je s t z w ła sz c z a z esp ó ł b rą z o w y c h o zdób z R ó w n in y D o ln e j — w is io rk i, n a s z y jn ik i i b ra n s o le ty . P o k a z a n o też s k a r b m o n e t k rz y ż a c k ic h z D o m k o w a d a to w a n y n a 1456 ro k , z a w ie ra ją c y ró w n ie ż b a rd z o m is te rn ie i p ię k n ie w y k o n a n e g u zy . O p ra w ę p la s ty c z n ą w y p ra w y s ta n o w ił m a te r ia ł fo to g ra fic z n y , r e k o n s tr u k c je r y s u n k o w e , m o d e le o ra z te k s ty in f o r m u ją c e o c h a r a k t e r z e i c h ro n o lo g ii p o szc z eg ó ln y ch s ta n o w is k , a ta k ż e o z a k re s ie b a d a ń . 26. K o m u n ik a ty ..,
