Straty obozu lewicy rewolucyjnej w województwie olsztyńskim w latach 1945-1950 : materiały biograficzne

Łukaszewicz, Bohdan

Straty obozu lewicy rewolucyjnej w

województwie olsztyńskim w latach

1945-1950 : materiały biograficzne

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1-2, 17-49

Bohdan Łukaszewicz

STRATY OBOZU LEWICY REWOLUCYJNEJ

W WOJEWÓDZTWIE OLSZTYŃSKIM

W LATACH 1945— 1950

Materiały biograficzne

W k w ie tn iu 1975 roku na se sji n a u k o w ej d otyczącej ro zw o ju sp ołec zn o- -g osp od arczego i k u ltu ra ln eg o W arm ii i M azur w ok resie trzy d ziesto lecia P o lsk iej R zec zyp osp olitej L u d o w ej 1 zw ró c o no u w a g ę na dysp rop orcje w b a­ dan iach nad n a jn o w sz y m i d ziejam i sp o łec z n o -p o lity c z n y m i r e g io n ó w W arm ii i ' M a z u r 2. S z c zeg ó ln ie pom ijan a b y ła w a lk a zbrojna o u tr w a le n ie w ła d z y lu d o w e j 3. P r z y c z y n y takiego sta n u rzeczy u p a try w a ć n a le ż y za ró w n o w n ie ­ dostępności — sz e r sz e m u gron u badaczy — w ie lu źródeł a r c h iw a ln y c h , p r z e ­ de w sz y stk im m a te r ia łó w zn a jd u ją cy ch się w g estii org a n ó w M in isterstw a S p r a w W ew n ętrzn y ch , jak też w ten d e n c ja ch do p om ijan ia tru dn ości p ie r w ­ sz y ch lat P o lsk i L u d ow ej; w la n so w a n iu te z y (nie znajdującej p o tw ie r d z e ­ nia w źródłach) o z d e c y d o w a n y m p oparciu p rzez w ięk sz o ść sp o łe c z e ń stw a polsk ieg o ca łego p rogram u P o lsk iej P a rtii R obotniczej i * str o n n ic tw z nią w s p ó łd zia ła ją cy ch . W k o n se k w e n c ji w a lk ę zbrojną o n o w e o b licze P o lsk i p rzed sta w ia n o m arg in eso w o . O dnosi się to ta kż e do te r e n u w o je w ó d z tw a o ls z t y ń s k ie g o л. J e d y n ie E dm und W o jn o w sk i w sw o jej rozp raw ie, p o św ię c o ­ nej jed nak że k sz ta łto w a n iu się sto su n k ó w politycznych- na W a rm ii i M a­ zurach w latach 1945— 1947, p o św ię c ił w ięcej u w a g i p o d ziem iu zb ro jn em u na t y c h te r e n a c h 5. 1 P o r . s p r a w o z d a n i e z a m i e s z c z o n e w K o m u n i k a t a c h M a z u r s k o - W a r m i ń s k i c h ( d a l e j K M W ) , 1975, n r 2, S S . 275— 280. 2 T . F i l i p k o w s k i , S t a n b a d a ń n a d d z i e j a m i s p o ł e c z n y m i i g o s p o d a r c z y m i W a r m i i i M a z u r w 3 0 - l e c i u P R L , K M W , 1975, n r 4, S S . 505— 519. 3 Z o p r a c o w a ń , k t ó r e u k a z a ł y s i ę d r u k i e m w P o l s c e w y m i e n i ć n a l e ż y p r z e d e w s z y s t k i m : z b i ó r r o z p r a w Z w a l k p r z e c i w k o z b r o j n e m u p o d z i e m i u 1944— 1947, p o d r e d . M . T u r l e j s k i e j , W a r s z a w a 1969; I. B l u m , Z d z i e j ó w W o j s k a P o l s k i e g o w l a t a c h 1944— 2948, S z k t c e 1 d o k u m e n t y , W a r s z a w a 1968, w y d . I I , p o p r a w i o n e i r o z s z e r z o n e ; W . G ó r a , R . H a l a b a , O u t w o r z e n i e i u t r w a ­ l e n i e w ł a d z y l u d o w e j 1944— 1948. W y b r a n e z a g a d n i e n i a , W a r s z a w a 1968; W . G ó r a , Z . J a k u b o w ­ s k i , z d z i e j ó w o r g a n ó w b e z p i e c z e ń s t w a i p o r z ą d k u p u b l i c z n e g o u ; w o j e w ó d z t w i e l u b e l s k i m 1944— 1948, L u b l i n 1979; T . W a l i c h n o w s k i , U ź r ó d e ł w a l k z p o d z i e m i e m r e a k c y j n y m w P o l s c e , W a r s z a w a 1975, w y d . I I : W a r s z a w a 1980 ( d a l e j c y t . w y d . I I ) . P o n a d t o a r t y k u ł y z a m i e s z c z a n e n a ł a m a c h „ W o j s k o w e g o P r z e g l ą d u H i s t o r y c z n e g o ” i „ Z P o l a w a l k i ” . 4 Р о г . K . R o k o s z e w s k i , R o l a P o l s k i e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w k s z t a ł t o w a n i u w ł a d z y l u d o w e j i p r o c e s i e i n t e y r a c j l n a M a z u r a c h i W a r m i i w l a t a c h 2945—1947, K M W , 1962, n r 2, s s . 337— 356. 5 E . W o j n o w s k i , W a r m i a i M a z u r y w l a t a c h 1945— 1947, O l s z t y n 1971. N i e u k a z a ł a s i ę n a ­ t o m i a s t d o t ą d d r u k i e m r o z p r a w a d o k t o r s k a J a n a G o l c a z 1978 r o k u , ó w c z e s n e g o p r a c o w n i k a n a u k o w e g o W y ż s z e j S z k o ł y O f i c e r s k i e j M S W i m . g e n . F r a n c i s z k a J ó ż w i a k a - „ W i t o l d a r* w S z c z y t n i e U d z i a ł o r g a n ó w M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j i b e z p i e c z e ń s t w a w w a l c e o u t r w a l e n i * w ł a d z y l u d o w e j n u W a r m i i i M a z u r a c h w l a t a c h 1945— 1947. W s p o m n i e ć r ó w n i e ż n a l e ż y , iż 2 — K o m u n i k a t y . ,

W szech stron n e zbadanie i poznanie p ie r w sz y c h lat P o lsk i L u d o w e j sta ­ n o w i w a ru n ek p rzystąp ien ia do prac nad rzeteln ą sy n tezą historii P o lsk i po II w o jn ie św ia to w e j. Łączy się z tym ok reślen ie w ie lk o śc i strat, po ob y d w u stronach, p o n iesio n y ch przez naród w w y n ik u bratobójczej w alki, w p ie r w ­ szych latach lu d o w ła d z tw a . B ez te g o n ie sposób w ogóle m ó w ić o p e łn y m obrazie narodzin III R zeczypospolitej.

O k reśle niem strat obozu le w ic y re w o lu c y jn e j zajęła się C entralna K o ­ m isja do sp ra w W ery fik a cji P o le g ły c h p o w ołan a w sty c z n iu 1962 roku przy ó w cze sn y m Z akładzie H istorii P artii przy K o m ite c ie C en traln ym P o lsk iej Z jednoczonej P a rtii R obotniczej. W eszli do n iej p r z e d sta w ic ie le Zakładu H istorii P a rtii przy К С PZPR , W y d ziału P r o p agand y КС PZPR , M in ister­ stw a S p ra w W ew n ętrzn y ch , K o m e n d y G łów n ej M ilicji O b y w a te lsk iej, M i­ n iste r stw a O brony N arod ow ej. E fek tem d łu goletn ich , żm u dn y ch prac było o p u b lik o w a n ie przez B ogdana B r zeziń sk ieg o i Ryszarda H alabę (pr zew od n i­ czący zespołu) p rzy w sp ó łp ra cy Leona C h rzan ow sk ie go im ie n n e g o w y k a z u p o le g ły c h w w a lc e o w ła d zę lu d o w ą s. Jed n o cześn ie K o m itet O bch od ów 25 lecia MO i S B o p u b lik o w a ł k się g ę p o le g ły c h fun k cjo n a riu szy m ilic ji i b ez­ p ie c z e ń s tw a 1. W O lsztyn ie zaś z okazji tejż e rocznicy w y d a n o alb u m p a m ią t­ k o w y za w ie r a ją c y listę fun k cjo n a riu szy p o le g ły c h na W arm ii i M azurach *. A r ty k u ł n in iejszy m a na celu p rzed sta w ien ie strat, ja k ie w w a lc e o n o ­ w ą P olsk ę, o porządek publiczny, ochronę m ien ia i życia w sp ó ło b y w a te li p o­ n ió sł obóz P olsk iej P a rtii R o b o t n ic z e j 9 na te r e n ie w o je w ó d z tw a o lsz ty ń sk ieg o w latach 1945— 1950. P ie r w sz a cezura n ie w y m a g a w y ja śn ie n ia , n a to m ia st w c z e r w c u 1981 K a z i m i e r z K u l e s z a o b r o n i ł d y s e r t a c j ę d o k t o r s k ą p i s a n ą p o d k i e r u n k i e m R y ­ s z a r d a H a l a b y n a t e m a t : K s z t a ł t o w a n i e s i ę i u d z i a ł o r g a n ó w M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j o r a z U r z ę d u B e z p i e c z e ń s t w a P u b l i c z n e g o w u t r w a l a n i u w ł a d z y l u d o w e j n a W a r m i i i M a z u r a c h w l a t a c h 1945—1948. 6 P o l e p i ł w w a l c e o w ł a d z ę l u d o w ą . M a t e r i a ł y i z e s t a w i e n i a s t a t y s t y c z n e , W a r s z a w a 1970. 7 K s i ę g a p a m i ę c i p o l e g ł y c h f u n k c j o n a r i u s z y S B , M O , O R M O , W a r s z a w a 1971. 8 W s ł u ż b i e n a r o d u n a W a r m i i i M a z u r a c h . X X V l a t M O i S B , O l s z t y n 1969. 9 N i e s t e t y , n i e p o w i o d ł a s i ę p r ó b a c h o c i a ż b y s z a c u n k o w e g o z a s y g n a l i z o w a n i a w i e l k o ś c i s t r a t p o s t r o n i e p o d z i e m i a z b r o j n e g o n a t e r e n i e w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o , w t e n s p o s ó b p r e z e n t o w a n y m a t e r i a ł w y d a j e s i ę b y ć n i e j a k o z a w i e s z o n y w p r ó ż n i . S t ą d t e ż k o n i e c z n e j e s t m o ż l i w i e s z y b k i e p o d j ę c i e s t a r a ń o u d o s t ę p n i e n i e n i e z b ę d n y c h p r z e k a z ó w p o z w a l a j ą c y c h n a u z u p e ł n i e n i e t e j l u k i . D a n e d o t y c z ą c e s t r a t p o d z i e m i a z b r o j n e g o o p u b l i k o w a n e p r z e z T a d e u s z a W a l i c h n o w s k i e g o o d n o s z ą s i ę d o c a ł e g o k r a j u . O t ó ż , w e d ł u g t e g o a u t o r a n a t e r e n i e c a ł e g o k r a j u w l a t a c h 1944— 1948 p o l e g ł o p o n a d 12 t y s i ę c y f u n k c j o n a r i u s z y M O i U B , ż o ł n i e r z y i o r - m o w c ó w , o k o ł o 8 t y s . z a b i t y c h c z ł o n k ó w p o d z i e m i a , w t y s . o s ó b c y w i l n y c h . Ł ą c z n i e w w a l ­ k a c h b r a t o b ó j c z y c h z g i n ę ł o c k o ł o 30 t y s . o b y w a t e l i n a s z e g o p a ń s t w a ( o p . c i t . , s s . 283—284). I g n a c y B l u m p o d a j e , i z s t r a t y p o d z i e m i a z b r o j n e g o k s z t a ł t o w a ł y s i ę n a s t ę p u j ą c o : r o k 1945 — z a b i t y c h w w a l c e : 2830; 194G — 2770; 1S47 — 148(5; 1948 — 306. R a z e m 7392 o s o b y ( o p . c i t . , s . 125). K a r t o t e k a C e n t r a l n e j K o m i s j i d o s p r a w W e r y f i k a c j i P o l e g ł y c h z a w i e r a 15 709 n a z w i s k , z c z e g o z w e r y f i k o w a n o , t z n . u z n a n o z w i ą z e k p r z y c z y n o w y m i ę d z y ś m i e r c i ą a w a l k ą o u t r w a l e n i e w ł a d z y l u d o w e j , 7S63 o s o b y ( P o l e g l i w w a l c e o w ł a d z ę l u d o w ą , s s . 17, 28—29) z c z e g o f u n k c j o ­ n a r i u s z e M O i U B t o 4028 o s ó b . Z o g ó l n e j l i c z b y 7963 o s ó b w r o k u 1944 p o l e g ł o 3,6°/«, w 1945 — 4ł,9°/o, 1946 — 34,1%, 1947 -r- 10,9®/«, 1948 — 4,3% w r o k u 1949 i n a s t ę p n y c h 5,2®/« o g ó l n e j l i c z b y . S p o ś r ó d p o l e g ł y c h z a w ł a d z ę l u d o w ą o d s e t e k p o l e g ł y c h w p o s z c z e g ó l n y c h w o j e w ó d z t w a c h p r z e d s t a w i a ł s i ę n a s t ę p u j ą c o ( i b i d e m , s s . 30—31): p o n i ż e j l®/« p o l e g ł y c h w o j e w ó d z t w a g d a ń s k i e , k o s z a l i ń s k i e , o p o l s k i e , s z c z e c i ń s k i e , z i e l o n o g ó r s k i e ; l —2% o l s z t y ń s k i e (1,7®/«) i w r o c ł a w s k i e ; 2— 3®/» b y d g o s k i e , k a t o w i c k i e , p o z n a ń s k i e ; 4— 8®/« — k i e l e c k i e , k r a k o w s k i e , ł ó d z k i e . P o w y ż e j 10% p o l e g ł o n a t e r e n i e w o j e w ó d z t w : r z e s z o w s k i e g o (10,7®/«), w a r s z a w s k i e g o (15,2®/«), b i a ł o s t o c k i e g o (17,1*/«) i l u b e l s k i e g o (24,9'/«). Ł ą c z n i e n a z i e m i a c h o d z y s k a n y c h p o l e g ł o 6,7'/« o g ó l n e j l i c z b y p r z y n a j w y ż s z y m o d s e t k u (1,9) o d n o s z ą c y m s i ę d o w o j e w ó d z t w a w r o c ł a w s k i e g o .

S t r a t y o b o z u l e w i c y r e w o l u c y j n e j w l a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 5 0

19

p rzyjęcie dru giej u zasad n ion e jest zm ia n ą g ran ic a d m in istr a c y jn y c h w o j e ­ w ó d z tw a (rozporządzenie R ady M in istrów z 6 lipca 1950 rok u — do w o j e ­ w ó d z tw a o lsz ty ń sk ie g o w łączon o p o w ia ty n o w o m ie jsk i i d ziałd ow sk i) le.

P o d sta w ę m a te r ia ło w ą a r ty k u łu tw orzą w y m ie n io n e w y ż e j trzy w y ­ d a w n ic tw a k sią ż k o w e z w e r y fik o w a n e , tam g d zie to b y ło m o żliw e, przez k w e ­ rendę a r c h iw a ln ą 11.

W d o ty c h c z a so w y c h p u b lik a cja ch różnię o cen ian o w y so k o ść strat. K a ­ zim ierz R o k o sz ew sk i w 1958 roku 12 p o d a w a ł ■— n ie d o k u m en tu ją c jednak tego — iż z rąk zbrojnego p od ziem ia w w o je w ó d z tw ie o lsz ty ń sk im w 1946 roku p o legło 159, zaś ran n ych zostało 45 osób, w 1947 an a lo g iczn ie 61 i 25, a w 1948 roku 13 i d w ie. Ł ą c zn ie za tem (pom ijając rok 1945) w latach 1946— 1948 — w e d łu g teg o autora — p o le g ły 233 osoby, a 72 o sob y zo sta ły ranne. Te sam e liczby, ale już w o d n iesien iu je d y n ie do lat 1946— 1947, p o­ d a ł on trzy lata później ” . E dm und W o jn o w sk i n a to m ia st p odaje, iż w roku 1945 zg in ęło ośm iu fu n k cjo n a riu szy U rzę du B e zp ie czeń stw a , 17 M ilicji O b y­ w a te lsk ie j, d w ó c h żo łn ie r z y W ojsk B e zp ie c z e ń stw a W ew n ętrzn eg o , jed en czło­ n ek P o lsk iej P artii R obotniczej, jed en członek Z w ią z k u W alk i M łod ych ” , a zatem 29 osób. W roku 1946 o d n o to w u je straty: 39 fu n k cjo n a riu szy U rzę­ du B e zp ie czeń stw a , 53 M ilicji O b y w a te lsk iej, 27 a k ty w is t ó w P o lsk ie j P a rtii R obotniczej, d w ó ch a k ty w is tó w Z w ią z k u W alk i M łodych, jed ne go członka S tr o n n ic tw a L u d o w eg o , jed ne go członka P o lsk iej P a r tii S o cja listy czn ej, sie d ­ m iu żo łn ierzy W ojska P o lsk ie g o oraz 10 osób c y w i l n y c h ” . O g ó łem w ię c 140 osób, a łącznie, 169 osób w latach 1945— 1946. W alb u m ie W słu żb ie n a ro d u ocenia się liczbę p o le g ły c h w latach 1945— 1947 n a 154 osoby (70 fun k c jo n a r iu sz y m ilicji, 47 p r a c o w n ik ó w b e zp ieczeń stw a , o śm iu żo łn ierzy i o ficeró w W ojska P o lsk ie g o i 29 dzia ła czy p a rty jn y ch ) ” . J e d n a k że w a n e k ­ sie tego w y d a w n ic tw a podano b io g ra m y je d y n ie 73 p o le g ły c h fu n k c jo n a r iu ­ szy m ilicji i b e zp ieczeń stw a w o je w ó d z tw a o lsz ty ń sk ie g o (pom ijam tu 44 osoby z p o w ia tó w n o w o m ie jsk ie g o i d zia łd o w sk ieg o , a w ię c spoza ó w c z e sn e g o w o ­ je w ó d z tw a o lsz tyń sk iego) I?. Jeszcze inne lic z b y podano w K s i ę d z e pam ięci, k tó r e dla lat 1945— 1947 w y ra ża ją się liczbą 173 osób (w roku 1945 — 51, 1946 — 111 i w 1947 roku — 12 osób). W ed łu g d an y ch p r z e d sta w io n y c h

10 D z i e n n i k U s t a w R P , 1950, n r 28, p o z . 255. P o r . A . W a k a r , A d m i n i s t r a c j a p u b l i c z n a . R o c z n i k O l s z t y ń s k i , t . V I : W o j e w ó d z t w o O l s z t y ń s k i e 1945— 1965, p o d r e d . J . S i k o r s k i e g o , J . S z y m a ń s k i e g o , W W r z e s i ń s k i e g o , s s . 27— 49; E . K i e r e j c z y k , W o j e w ó d z t w o o l s z t y s k i e w t a ­ t a c h 1945— 1949. K s z t a ł t o w a n i e s i ę a d m i n i s t r a c j i o g ó l n e j , r a d n a r o d o w y c h i s a m o r z ą d u t e r y t o ­ r i a l n e g o , O l s z t y n 1980, SS. 42—47. 11 A r c h i w u m K o m e n d y W o j e w ó d z k i e j M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j , w O l s z t y n i e , s y g n . 73 /H ; A r c h i w u m K o m i t e t u W o j e w ó d z k i e g o P o l s k i e j Z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w O l s z t y n i e , K a r t o t e k a p o l e g ł y c h z a w ł a d z e l u d o w ą n a W a r m i i i M a z u r a c h . C a ł o ś ć u z y s k a n e g o m a t e r i a ł u s k o l a c j o n o w a n o z k a r t o t e k ą C e n t r a l n e j K o m i s j i d o s p r a w W e r y f i k a c j i P o l e g ł y c h p r z e c h o w y ­ w a n ą w Z a k ł a d z i e H i s t o r i i P o l s k i L u d o w e j , I n s t y t u t u R u c h u R o b o t n i c z e g o W y ż s z e j S z k o ł y N a u k S p o ł e c z n y c h p r z y K o m i t e c i e C e n t r a l n y m P o l s k i e j Z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j . 12 K . R o k o s z e w s k i , P o l s k a P a r t i a R o b o t n i c z a w w a l c e o u t r w a l e n i e w ł a d z y l u d o w e j n a W a r m i i i M a z u r a c h w l a t a c h 1945— 1947. K a r t k i z h i s t o r i i , w : P P R n a W a r m i i i M a z u r a c h , O l s z t y n 1959, s . 25. 13 K . R o k o s z e w s k i , R o l a P o l s k i e j P a r t i t R o b o t n i c z e j , s . 354. 14 E . W o j n o w s k i , o p . c i t . , s . 140. 15 I b i d e m , s s . 142— 143. 1 6 .W s ł u ż b i e n a r o d u n a W a r m i i i M a z u r a c h , s . 1 8. 17 I b i d e m , s s . 206—207 i 210—212.

w pracy Polegli w wa lc e o w ł a d z ę lu do w ą 18 na teren ie w o je w ó d z tw a o l­ sz ty ń sk ie g o w latach 1945— 1950 p o leg ło łączn ie 209 osób. O publikow ano biogram y je d y n ie 136 osób, w ob ec k tó r y ch stw ierd zon o „zw iązek p r z y c z y ­ n o w y ich śm ierci z w a lk ą o u tr w a le n ie w ła d zy lu d o w e j”.

W szystk ie p o w y żej c y to w a n e dane różnią się w ielk o śc ią z p r e z e n to w a ­ n y m i w n in iejszy m artyk ule. Stąd też uzasadnione w y d a je się przed sta­ w ie n ie kry terió w , jakim i się kierow ano.

P o d sta w o w y m probierzem było stw ie r d z e n ie zw ią zk u p r z y c z y n o w o -sk u t­ k o w eg o m ięd zy śm iercią danej osoby a jej za a n g a żo w a n iem po stron ie obo­ zu rew olu cji. W ystęp u ją tu różne fo rm y o w eg o zaangażow ania: służba w sz e ­ regach m ilicji, aparatu bezp ieczeń stw a, W ojska P o lsk ieg o , W ojsk O chrony P ogranicza, K orp u su B e zp ie czeń stw a W ew n ętrzn eg o , dalej — w spółp raca z ty m i organam i, praca w aparacie p artyjn ym , gospodarczym , ad m inistracji p a ń stw o w e j, p rzyn ależn ość do partii i organizacji obozu le w ic y bądź też p r e z e n to w a n ie p o g ląd ów i p ostaw na rzecz zach od zących przem ian.

W p u b lik o w a n y c h b iogram ach starano się za w rzeć m a k sim u m inform acji, p rzy jm u ją c następujący schem at: n a zw isk o i im ię, sto p ień w o jsk o w y , im ię ojca, datę i m iejsce urodzenia, p och od zen ie społeczne, charakter zatrudnienia, p rzyn ależn ość partyjną, dane z okresu przed 1945 rokiem oraz okoliczności i d atę śm ierci. F ragm en taryczn ość d ostęp n ych m a te r ia łó w n ie p ozw o liła w w ie lu przypadkach na w y p e łn ie n ie w szy stk ich p u n k tó w układu. R ó w n o ­ cześnie, u w zg lęd n ia ją c teren w o je w ó d z tw a o lsz ty ń sk ie g o w e d łu g podziału ad­ m inistr acyjn ego o b ow iązu jąc ego do p o ło w y 1950 r o k u 1S, w śród p u b lik o w a ­ n y c h biogram ów z n a la z ły się ró w n ież n azw isk a p o leg ły ch , któ r zy służąc, pracując czy m ieszk ając w w o je w ó d z tw ie o lsz ty ń sk im p o n ieśli śm ierć na t e ­ ren ie in n y ch w o je w ó d z tw — w czasie pościgu, d e leg a cji słu żb o w ej, czaso­ w e g o pobytu. Tam, gd zie nie m ożna b y ło śc iśle ok reślić brzm ienia n azw iska, podano rów n ież in n e jego w ersje . P u b lik o w a n a lista p o le g ły c h m oże być w toku dalszych badań i na p o d sta w ie relacji św ia d k ó w ta m ty c h dni roz­ szerzona o n o w e sz c z e g ó ły bądź nazw isk a, co p o z w o li w y e lim in o w a ć e w e n ­ tu a ln e błęd y i niedokładności.

W c h w ili obecnej m ożna stw ierd zić, iż w latach 1945— 1950 w w o je ­ w ó d z tw ie o lsz ty ń sk im zg in ęło 145 osób o u d o k u m e n to w a n e j przynależności do obozu P olskiej P a rtii R obotniczej. N a jliczn iejszą grupę z ogólnej liczby sta n o w ili fun k cjon ariu sze M ilicji O b y w a te lsk iej (48,3%) oraz fun k cjo n a riu ­ sz e aparatu b ezp ieczeń stw a i osoby c y w iln e (po 21,4%). N a jw y ż sz y procent w strukturze w ie k u to osoby liczące 20 do 24 la t (42%) oraz od 25 do 29 lat (15,9%). D om inanta, czyli w artość m odalna w ie k u w y n o si 23,2 (dla fu n ­ kcjonariuszy m ilicji i b e zp ieczeń stw a 22,8). M ediana n a to m ia st (w artość środ ­ kow a) w ie k u w y n o si 24,9 (dla fun k cjo n a riu szy m ilicji i b ezp ieczeń stw a 24,5). P o ch o d z en ie sp ołec zn e p o le g ły c h (przy zn aczn ym o dsetku braku in form acji — 17,2) b y ło w g łó w n ej m ierze robotnicze (33,1%) i ch łop sk ie (46,2%) — łącz­ nie 79,3%. S tan c y w iln y poległych: 40,7% — w oln y; 35,9 — żonaci (brak

18 P o l e g l i w w a l c e o w ł a d z ę l u d o w ą , s s . 17, 30, 50. 19 N a z w y m i e j s c o w o ś c i z w e r y f i k o w a n o w e d ł u g ; G . L e y d i n g - M i e l e c k i , S ł o w n i k n a z w m i e j - s c o w y c h O k r ę g u M a z u r s k i e g o , c z . I , O l s z t y n 1947; S k o r o i o i d z n a z w m i e j s c o w o ś c i w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o w b r z m i e n i u n a d a n y m p r z e z K o m i s j ę U s t a l a n i a N c z w M i e j s c o w o ś c i , o p r . Z . G r a ­ b o w s k i i A . J a r m o c , W a r s z a w a 1S51; S p i s m l e j s c o t u o ś c i P o l s k i e j R z e c z y p o s p o l i t e j L u d o w e j , W a r s z a w a 1967.

S t r a t y o b o z u l e w i c y r e w o l u c y j n e j w l a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 5 0 2 1

w ia ry g o d n ej in form acji w przyp ad k u 34 osób). J e d n o cześn ie stw ierd zon o liczbą 69 osie ro co n y ch dzieci. W śród ogółu p o le g ły c h było 50,3% człon k ów P o lsk iej Partii R obotniczej, p rzy czym uderza znaczny o d setek (30,3%) b ez­ p a rtyjn ych .

Jak już stw ierd zon o, n a jw ię k sz y o d setek p o le g ły c h przypada na fu n k cjo ­ n a riu szy M ilicji O b y w a te lsk iej i słu żb y b e zp ieczeń stw a — 69,7% ogółu (101 osób). P o ch o d z en ie sp ołec zn e tej gru p y było w 40,6% robotnicze i 47,5% c h ło p sk ie ” . S ta n c y w iln y : 36,6% — żonaci, 49,5% — k a w a le r o w ie (przy b ra ­ ku w ia r y g o d n e j in fo r m a cji w o d n iesien iu do 14 osób); stw ierd zo n o 42 o sie ­ rocon ych dzieci. P rzy n a leżn o ść p a rty jn a ty ch p o le g ły c h p r z e d sta w ia ła się następująco: P P R — 52,5%, b e zp a rty jn i — 27,7% (w obec p o zo sta ły ch brak w ia r y g o d n y c h danych)'. S z e r e g o w i i p o d o fice ro w ie sta n o w ili 82,2%. S taż słu ż ­ b o w y w y n o sił: do 6 m ie się c y słu żb y — 17,8%; do 12 m ie się c y — 25,7%; do 18 m ie się c y — 18,8%. W grupie tej 38% s ta n o w iły osoby, które w okresie okupacji b y ły p r z y m u so w o zatru d nion e w gosp od arce III Rzeszy.

Z o g óln ej lic z b y 145 osób 1-5,9% p o le g ło w roku 1945, w 1946 — 59,3%, w 1947 — 12,4%, w 1948 roku — 7,6%. Spośród 86 osób p o le g ły c h w 1946 roku b lisko jedna piąta zg in ęła w czerw cu, w ok resie r eferen d u m lu d o w eg o . N a stęp n e m ie sią c e ch a ra k tery zu ją się sp ad k iem zabójstw ; n ie o d n otow an o ich w sty c z n iu 1947 roku, a w ię c w ok resie w y b o r ó w do sejm u.

N a jw ięcej z a b ó jstw d ok on ano w p o w ia ta c h p o ło żo n y ch na p o łu d n io w y c h obrzeżach w o je w ó d z tw a olsz ty ń sk ieg o : sz c zy cień sk im — 20, p isk im — 19, ostródzkim , nidzickim , m r ą g o w sk im i g iż y c k im po 10, co d aje 54,5% ogólnej liczby.

W arto podjąć próbę zid e n ty fik o w a n ia organizacji o b ciążon ych śm iercią d ziałaczy czy s y m p a ty k ó w w ła d z y lu d o w ej, chociaż n ie ud ało się to w p r z y ­ p adku 31,7% p o leg ły ch . N a jw ięcej, bo 31 zab ójstw , przy p isa ć n a le ż y org a ­ nizacji „W olność i N ie p o d le g ło ść ” ( W iN ) 21, z czego 20 przypada na oddziały „ Ł u p a szk i” (m iędzy in n y m i gru p y „Z e usa ”, „ L u fy ” i „L e szk a” — w lite ­ raturze b łęd n ie p o d a w a n eg o jako „ O lgierd ” 22; „ L e sz e k ” będąc zastęp cą „Ż e­ l a z n e g o ”, po jego śm ierci objął d o w ó d z tw o szw adronu); p o z o sta ły c h d ok o­ n a ły g ru p y „ T y g r y sa ”, „L alu sia”, „ B u rz y ” i „Jeża” (ten ostatn i u ż y w a ł r ó w ­ n ież p seu d o n im u „Ż u k ” — w lite r a tu r z e b łęd n ie p o d a w a n y jako „M ą tw ie” 23). N a r o d o w e Z jed n oczen ie W o jsk o w e (NZW) d ok on ało 25 za b ó jstw , 8 p r z y ­ pada n a oddział „R oga” : gru p y „H uragana”, „Orła” — za stęp cy „R oga” (uży­ w a ł ró w n ie ż p se u d o n im ó w .„O stry”, „Chrzan", „ Ł y s y ”). P o zo sta łe zabójstw a obciążają „ B y str e g o ” (zastępcę k o m e n d a n ta N ZW O kręg „ B a łty k ”, u ży w a ł także p se u d o n im ó w „Tęcza” i „ Z iu rn ił”), „ B u re g o ”, „L asa”, „N ew adę" (ko­ m en dan ta P o g o to w ia A k cji S p ecja ln e j — P A S; u ż y w a ł p se u d o n im ó w „ Ś m ia­ ł y ” i „ S ta c h ”). 20 W a r t o w t y m m i e j s c u d o d a ć , i ż s k ł a d s o c j a l n y u j a w n i a j ą c y c h s i ę c z ł o n k ó w p o d z i e m i a p o u c h w a l e n i u u s t a w y o a m n e s t i i z 22 l u t e g o 1947 r o k u w y g l ą d a ł n a s t ę p u j ą c o ; s p o ś r ó d o g ó l ­ n e j l i c z b y 54 623 u j a w n i o n y c h o s ó b 62,I e/* m i a ł o p o c h o d z e n i e c h ł o p s k i e z a ś 25,9*/» r o b o t n i c z e (T. W a l i c h n o w s k i , o p . c i t . s . 248). 21 S p o t y k a s i ę r ó w n i e ż n a z w ę „ W o l n o ś ć i N i e z a w i s ł o ś ć ’ ( p o r . T . W a l i c h n o w s k i , o p . c i t . , s. 151; Z w a l k p r z e c i w k o z b l o j n e m u p o d z i e m i u , s s . 6, 53). 22 W s ł u ż b i e n a r o d u n a W a r m i i i M a z u r a c h , s. 21; P o l e p l i w w a l c e o w ł a d z ę l u d o w ą , s s . 259, 333. 23 I b i d e m , s . 230.

Inne organizacje to N a ro d o w e S iły Z brojne (NSZ) —■ 6 zabójstw ; Ruch Oporu A rm ii K rajow ej (ROAK) — 3 zab ójstw a (dokonane przez działającą g łó w n ie poza teren em w o je w ó d z tw a o lsz ty ń sk ieg o , w p o w ia ta c h d zia łd o w sk im i n o w o m ie jsk im grupę pod n azw ą „Sokół L e ś n y ”, n ależącą do oddziału „ Ł y ­ s e g o ”; dow ódca gru p y p o słu g iw a ł się p seu d o n im a m i „ S o w a ”, „ O nkiel”, „ S ta ­ r y ” — w lite ra tu rze n a zw a gru p y u ż y w a n a b łęd n ie jako p seu d o n im d o w ó d ­ cy) ” . D alej n a leży w y m ie n ić U k raiń sk ą P o w sta ń czą A rm ię (UPA) — 6 z a ­ b ó jstw (bandy „T u czy” i „ J a sie n ia ”). B a n d y n ie m ie c k ie d ok o n a ły 4 za­ b ójstw 25, zaś różnego rodzaju b an d y r a b u n k o w e — 16, z czego po ło w a p r z y ­ pada na rok 1945. Ponadto ośm iu fun k cjo n a riu szy MO i b e zp ieczeń stw a p o­ niosło śm ierć w w y n ik u bądź to tragiczn ych w sk u tk a ch p o m y łe k , bądz ro zm in o w u ją c teren i u su w a ją c n ie w y p a ły .

P o zo sta łe dan e sta ty sty czn e p om ieszczono w tabelach.

N a zak oń czen ie n a leży p od k reślić, iż „w stępne u og ó ln ien ie strat p o n ie­ sio n y ch w w a lc e p olitycz ne j w p ie r w sz y c h la ta ch po w y z w o le n iu , to nie żaden rachunek k rzy w d , ani próba jątrzenia za gojon ych już ran. Chodzi o od­ tw o r z e n ie ogrom u trudności w ew n ę tr z n y c h , w ie lc e sk o m p lik o w a n e j sytu acji i z ilu str o w a n ie na k o n k retn y ch p rzyk ład ach sp e c y fik i naszej drogi rozw o­ jow ej --- . Zbadanie p r a w id ło w o śc i i sp e c y fik i b u d o w y n o w e g o ustroju społecznego sta n o w i n a czeln e zad an ie h isto r y k ó w za jm u ją cy ch się dziejam i P o lsk i L u d o w e j” ” . 24 I b i d e m , s s , 202, 247, 291, 354, 366; W s ł u ż b i e n a r o d u n a W a r m i i ł M a z u r a c h , s s . 210—212; T , W a l i c h n o w s k i , o p . c i t . , s. 225. 25 „ W ś c i s ł y m p o w i ą z a n i u z p o d z i e m i e m p o h i t l e r o w s k i m g r a s o w a ł y b a n d y r o z b i t k ó w z f o r m a c j i w o j s k o w y c h W ł s s o w a . D z i a ł a l n o ś ć » w ł a s o w c ó w « b y ł a s z c z e g ó l n i e n i e b e z p i e c z n a , p o n i e w a ż p r z e w a ż n i e w y s t ę p o w a l i o n i w m u n d u r a c h z d a r t y c h z z a m o r d o w a n y c h ż o ł n i e r z y r a d z i e c k i c h i d l a t e g o s w o i m r o z b o j e m w z n i e c a l i n i e c h ę ć i n i e u f n o ś ć d o A r m i i R a d z i e c k i e j ” ( I b i d e m , s . 158). W ś r ó d p o m o r d o w a n y c h n a t e r e n i e w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o k i l k a o s ó b b y ł o o f i a r a m i b a n d y t ó w w m u n d u r a c h ż o ł n i e r z y r a d z i e c k i c h . 26 P o l e g l i to t o a l c e o w ł a d z ę l u d o w ą , s . 26. T A B E L A 1. P o l e g l i го w o j e w ó d z t w i e o l s z t y ń s k i m w l a t a c h 1945— 1950 ( o g ó ł e m ) W y s z c z e g ó l n i e n i e L a t a 1945 1946 1947 1948 1949 1950 B r a k i n f o r m a c j i F u n k c j o n a r i u s z e M O 14 38 3 9 1 2 3 70 F u n k c j o n a r i u s z e U B 6 24 _ 1 — — — 31 O s o b y c y w i l n e Ż o ł n i e r z e W P , K B W , 1 17 12 1 — — — ₃₁ W O P 2 8 3 — — — — 13 O g ó ł e m 23 87 18 11 1 2 3 145

S t r a t y o b o z u l e w i c y r e w o l u c y j n e j w l a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 5 0 2 3 T A B E L A 2 S t r u k t u r a w i e k u p o l e g ł y c h w w o j e w ó d z t w i e o l s z t y ń s k i m w l a t a c h 1945— 1950 ( o g ó ł e m ) W y s z c z e g ó l n i e n i e G r u p y w i e k u B r a k i n f o r ­ m a c j i R a z e m d o l a t 20 2 0 - 2 4 2 5 - 2 9 3 0 - 3 4 3 5 - 9 40 i w i ę c e j P o c h o d z e n i e s p o ł e c z n e : r o b o t n i c z e 6 23a 7 4 1 6 1 48 c h ł o p s k i e 6 27 11 4 4 13 2 67 i n t e l i g e n c k i e 1 3 1 — — — — 5 b r a k d a n y c h ■ — 8 4 1 2 1 9 25 S t a n c y w i l n y r o d z i n n y : w o l n y 13 39a 5 1 — 1 — 59 ż o n a t y — 9 13 6 5 17 2 52 b r a k d a n y c h — 13 5 2 2 2 10 34 o s i e r o c o n y c h d z i e c i — 4 14 6 13 16 11 69 M i e j s c e z a m i e s z k a n i a : m i a s t o 6 35 13 3 4 10 5 76 w i e ś 7 18a 8 5 2 9 4 53 b r a k d a n y c h — 8 2 1 1 2 3 16 P r z y n a l e ż n o ś ć p a r t y j n a i o r g a n i z a c y j n a : P P R ( P Z P R ) 5 32a 10 4 5 14 3 73 P P S — — — — 1 — 1 S L 1 1 2 Z W M 1 l a — _ _{— 1 3} Z M P — 1 — — — _ _{— 1} b e z p a r t y j n i 7 21 8 3 2 2 1 44 b r a k d a n y c h 1 7 5 2 — 2 7 24 O g ó ł e m 13 61a 23 9 7 20 12 145 * W t y m j e d n a k o b i e t a T A B E L A 3 Ż o ł n i e r z e W o j s k a P o l s k i e g o , K o r p u s u B e z p i e c z e ń s t w a W e w n ę t r z n e g o i W o j s k O c h r o n y P o g r a n i c z a p o l e g l i w w o j e w ó d z t w i e o l s z t y ń s k i m w l a t a c h 1945—J950 G r u p y w i e k u 1 Ż o ł n i e r z e [ P o d o f i c e r o w i e | O f i c e r o w i e | R a z e m 20— 25 l a t 5 3 — 8 26 — 30 1 1 — 2 31— 35 — — 1 1 36— 40 — — 1 1 B r a k d a n y c h 1 — — 1 O g ó ł e m 7 4 2 13 Ź r ó d ł o : P o l e g l i го w a l c e o w ł a d z ą l u d o w ą . M a t e r i a ł y i z e s t a w i e n i a s t a t y s t y c z n e , W a r ­ s z a w a 1970, p a s s i m . P o w y ż s z e z e s t a w i e n i e r ó ż n i s i ę o d z a m i e s z c z o n e g o n a s . 17, g d y ż p o m i ­ n i ę t o t u o c z y w i s t e p o w t ó r z e n i e ( K o z ł o w s k i , s s . 230 i 505 o r a z u w z g l ę d n i o n o j e d y n i e o s o b y , k t ó r e p o n i o s ł y ś m i e r ć w g r a n i c a c h w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o d o 1950 r o k u .

T A B E L A 4 F u n k c j o n a r i u s z e M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j i s ł u ż b y b e z p i e c z e ń s t w a P o c h o d z e n i e s p o ł e c z n e S t a n c y w i l n y i r o d z i n n y M i e j s c e z a m i e s z k . G r u p y w i e k u r o b o tn ic z e X a o

s

_{u in}te li g e n c k ie brak d a n y c h , w o ln y i ż o n a ty brak d a n y c h li c z b a o s ie ­ ro ć . d z ie c i m ia s to £ % D o 20 l a t 5 — 1 — 6 — — — 2 4 <u 20—24 18 18 3 — 24 5 3 4 19 13 » 25— 29 3 8 — 1 8 2 8 6 8 30—<34 2 3 — — 1

3

1 4 1 4 a _{35— 39 — 3 —} — — 2 — 5 1 1 o 40 i w i ę c e j 4 5 — — 1 8 — 4 4 X B r a k d a n y c h — — — 4 - — 4

г

2 3 Ьч R a z e m 27 34 4 5 34 28 10 25 36 34 n D o 20 l a t _ 4 _ _ ₄ _ ₄ __ • V 20—24 7 7 — — 10 3 1 14 — » 25—29 4 1 — 1 2 3 1 6 — •§ 30— 34 1 — — — — 1 — 2 1 — □ 35—39 1 — — ' — — 1 — 2 1 — o _{40 i w i ę c e j 1 2 — — — 3 — 7 2 1} X B r a k d a n y c h — — “ 2 — 2 2 -3 fe • R a z e m 14 14 - 1 16 u 4 17 30 1 D o 20 l a t 5 4 1 _ 10 _ _ 6 4 20—24 25—29 20 7 23

9

3 2 34 4 8 11 4

3

144 33 12 13 30— 34 3 3 — — 1 4 1 6 2 4 6 _35—39 1 2 — — —

3

— 7 2 1 40 i w i ę c e j 5 7 — — 1 U — U 7 5 o fcfl B r a k d a n y c h — — 6 — “ 4 4 2 O R a z e m 41 48 4 6 50 87 14 42 68 35

Straty obozu lewicy rew ó lu c y jn e j w la ta c h I9 4 5 --Î9 5 0 2 5 w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o ' p o l e g l i w l a l a c h 1945— 1950 P r z y n a l e ż n o ś ć p a r t . i o r g . S t o p i e ń S t a ż s ł u ż b o w y J e d n o s t k a o r g a n i z a c y j n a CL N 8 tu CL CL ZM P b e z p a r ty jn i br a k d a n y c h J s z e r e g o w y p o d o f ic e r p o d c h o r ą ż y c h o r ą ż y o f ic e r o w ie b ra k d a n y c h >>_u

ś

<o o •o do 12 m -c y do 18 m -c y 1. 5 I w ię c e j la t brak d a n y c h w o je w ó d z k a p o w ia to w a in n e R a z e m 3 — 2 1 5 — 1 — — — 2 1 — 1 2 — 2 4 « 15 1 10 6 27 5 — — — — 6 9 11 3 3 i l ß 15 32 6 — 4 3 8 1 — 1 — 2 2 3 1 3 3 1 4 7 12 2 — 2 1 2 2 — — — 1 — 2 — . 1 2 — — 5 6 1 — 1 — 1 1 — — — — 2 — — — — — — 2 2 7 — 2 — 2 5 — 1 — 1 1 2 1 2 3 — 4 5 9 - — - 4 2 1 — — — 1 — — — — 4 — 1 3 4 33 1 21 ' 15 47 15 1 2 — 5 ń 17 13 10 17 2 27 41 70 1 — 3 — 2 — — — — 2 2 1 1 — — — 4 — 4 10 — 3 1 7 3 1 2 — 1 2 3 5 1 3 — 14 — 14 4 — 1 1 2 1 — — 3 — 1 4 — — 1 1 5 — 6 i — — — — i — — — — — — — i — — i — i i i _ _ i _ i 3 — — . — 1 1 — — — 1 — 1 — — 2 — 3 — 3 _ _ . _ 2 2 — — — — — — - - - 2 — 2 — 2 20 — 7 4 14 6 1 2 4 4 5 .9 6 3 8 1 30 — 31 4 — 5 1 7 — 1 — — 2 2 2 1 1 2 — 8 4 10 25 1 13 7 34 8 1 2 — 1 8 12 16 4 6 1 30 15 46 9 — 5 4 10 2 — 1 3 2 3 7 1 3 4 2 9 7 18 3 — 2 1 2 3 — — — 1 — 2 - 2 2 — 1 5 6 2 — 1 — 1 1 — — i — 2 — — 1 — — 1 2 3 10 — 2 — 3 6 — 1 — 2 1 3 1 2 5 — 7 5 22 — — — 6 4 1 — — — 1 — — — — 6 — 3 3 6 53 1 20 19 62 21 2 4 4 9 18 26 19 13 25 3 57 41 101

T A B E L A 5 O s o b y c y w i l n e p o l e g ł e w w o j e w ó d z t w i e o l s z t y ń s k i m w l a t a c h 1945— 1950 G r u p y wieku W y s z c z e g ó l n i e n i e d o l a t 20 2 0 - 2 4 2 5 - 2 9 3 0 - 3 4 3 5 - 3 9 40 i w i ę c e j i n f o r ­ m a c j i R a z e m P o c h o d z e n i e s p o ł e c z n e : r o b o t n i c z e 1 3a — 1 — 1 1 7 c h ł o p s k i e 2 4 2 1 2 6 2 19 i n t e t i g e n c k i e — 1 — — — — 1 b r a k d a n y c h — — — — 1 1 2 4 S t a n c y w i l n y i r o d z i n n y : w o l n y 3 5* 1 — — — — 9® ż o n a t y — 1 2 2 2 6 2 15 b r a k d a n y c h — 1 — — 1 2 3 7 l i c z b a o s i e r o c o n y c h d z i e c i — 11 5 11 27 M i e j s c e z a m i e s z k a n i a : m i a s t o — 2 1 1 2 3 1 10 w i e ś 3 5a 2 1 1 4 2 18 b r a k d a n y c h 1 2 3 P r z y n a l e ż n o ś ć p a r t y j n a i o r g a n i z a c y j n a : P P R • 1 7a 1 1 3 4 3 20 P P S 1 — 1 S L — — — — — 1 1 2 Z W M l a — _ — 1 3 b e z p a r t y j n i 2 — 1 — — — _ ₃ b r a k d a n y c h — _ _{1 1} — 2 1 5 R o d z a j i m i e j s c e p r a c y : r o l n i c y 2 — 1 1 — 3 2 9 p r a c . a p a r a t u p a r t y j n e g o — 3 1 1 1 2 1 9 p r a c . a d m . p a ń s t w o w e j 1 4a 1 — 2 1 1 10 i n n i — — — — — 2 — ₂ b r a k d a n y c h 1 1 O g ó ł e m 3 7® 3 2 3 8 5 31 • W t y m j e d n a k o b i e t a . S K R Û T Y : A K — A r m i a K r a j o w a , A L — A r m i a L u d o w a , B C h — B a t a l i o n y C h ł o p s k i e , c h o r . — c h o r ą ż y , c z l . — c z ł o n e k , G L — G w a r d i a L u d o w a , G R N — G m i n n a R a d a N a r o d o w a , K B W — K o r p u s B e z p i e c z e ń s t w a W e w n ę t r z n e g o , K P M O — K o m e n d a P o w i a t o w a M i l i c j i O b y ­ w a t e l s k i e j , K P — K o m i t e t P o w i a t o w y , K W IWO — K o m e n d a W o j e w ó d z k a M i l i c j i O b y w a t e l ­ s k i e j , K P F — K o m u n i s t y c z n a P a r t i a F r a n c j i , K P P — K o m u n i s t y c z n a P a r t i a P o l s k i , k p r . — k a p r a l , IWO — M i l i c j a O b y w a t e l s k a , N S Z — N a r o d o w e S i ł y Z b r o j n e , N Z W — N a r o d o w e Z j e d ­ n o c z e n i e W o j s k o w e ; OHIWO — O c h o t n i c z a R e z e r w a M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j , p o w . — p o w i a t , p l u t . — p l u t o n o w y , p o d c h o r . — p o d c h o r ą ż y , Р Г Я — P o l s k a P a r t i a R o b o t n i c z a , P P S — P o l s k a P a r t i a S o c j a l i s t y c z n a , p p o r . — p o d p o r u c z n i k , p o r , — p o r u c z n i k , P U B P — P o w i a t o w y U r z ą d B e z p i e c z e ń s t w a P u b l i c z n e g o , r . — r o k , R O A K — R u c h O p o r u A r m i i K r a j o w e j , s . — s y n , s i e r ź . — s i e r ż a n t , s t . — s t a r s z y , s z e r . — s z e r e g o w y , S L — S t r o n n i c t w o L u d o w e , U P A — U k r a i ń s k a P o w s t a ń c z a A r m i a , v r . — u r o d z o n y , W i N — W o l n o ś ć i N i e p o d l e g ł o ś ć , ZIW P — Z w i ą ­ z e k M ł o d z i e ż y P o l s k i e j , Z P — Z a r z ą d P o w i a t o w y , Z S R R — Z w i ą z e k S o c j a l i s t y c z n y c h R e p u b l i k R a d z i e c k i c h , Z W — Z a r z ą d W o j e w ó d z k i , ZIWW — Z w i ą z e k W a l k i M ł o d y c h . Ż R O D Ł A : A r c h i w u m K o m e n d y W o j e w ó d z k i e j M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j w O l s z t y n i e , s y g n . 73/H (A r c h i w u m K W M O ) ; A r c h i w u m K o m i t e t u W o j e w ó d z k i e g o P o l s k i e j z j e d n o c z o n e j P a r t i i R o b o t n i c z e j w O l s z t y n i e , K a r t o t e k a p o l e g ł y c h z a w ł a d z ę l u d o w ą n a W a r m i i i M a z u r a c h ( A r c h i w u m K W P Z P R ) ; K s i ę g a p a m i ę c i p o l e g ł y c h f u n k c j o n a r i u s z y S B , M O , O R M O , W y d a w c a : K o m i t e t O b c h o d ó w 2 5 - l e c i a M i l i c j i O b y w a t e l s k i e j i S ł u ż b y B e z p i e c z e ń s t w a , W a r s z a w a 1971, d o u ż y t k u w e w n ę t r z n e g o { K s i ę g a p a r n i ę c i); P o l e g l i w w a l c e o w ł a d z ę l u d o w ą . M a t e r i a ł y i z e s t a w i e n i a s t a t y s t y c z n e , W a r s z a w a 1970 (P o l e g l i w w a l c e ) ; W s ł u ż b i e n a r o d u n a W a r m i i i M a z u r a c h . X X V l a t M O i S B , O l s z t y n 1969 ( W s ł u ż b i e n a r o d u ) .

Straty o b o z u l e w i c y r e w o l u c y j n e j w l a t a c h 1945—1950

27

MATERIAŁY BIOGRAFICZNE

A D A M C Z U K ( A d a m c z y k ) M a r i a n , f u n k ­ c j o n a r i u s z p o s t e r u n k u M O Ł u k t a , p o w . o s t r ó d z k i . Z a m o r d o w a n y 13 s i e r p n i a 1945 r . w e w s i Ł u k t a p r z e z N N . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 333. A D A M K I E W I C Z S t a n i s ł a w , k p r . , s. S t a ­ n i s ł a w a , u r . 1922 г., S t r z e l c e W i e l k i e , p o w . G o s t y ń . Z g i n ą ł 24 c z e r w c a 1946 r. n a t e r e n i e p o w . i ł a w s k i e g o z r ą k N N . P o l e g l i w w a l c e , s. 465. A D A M U S M i c h a ł , s t. s i e r ż . , s. D o m i n i ­ k a , u r . 15 w r z e ś n i a 1887 r ., W a r s z a w a , z a w ó d : b r u k a r z , p o c h . r o b o t n i c z e , ż o ­ n a t y , 3 d z i e c i. C z ł o n e k K P P o d 1923 r., w i ę z i e ń p o l i t y c z n y p r z e d 1939 r . , w i ę ­ z i e ń o b o z u k o n c e n t r a c y j n e g o w D a c h a u . C z ł o n e k P P R o d 23 s i e r p n i a 1945 r. F u n k c j o n a r i u s z P U B P G i ż y c k o o d 26 c z e r w c a 1945 г., p o c z ą t k o w o j a k o w a r ­ t o w n i k , a n a s t ę p n i e m ł o d s z y r e f e r e n t o p e r a c y j n y . P o l e g ł 21 s t y c z n i a 1946 r. w c z a s i e p o b y t u w e w s i P a ń s k a W o l a , p o w . g i ż y c k i , z r ą k g r u p y W i N . A r c h i w u m K W M O ; A r c h i w u m K W P Z P R ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 333; P o l e g l i w w a l c e , s. 75; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 207. A N T O L A K ( A n a t o l a k ) Ł u c j a , u r . 26 w r z e ś n i a 1924 r ., B ł o n i e , w o j . w a r s z a w ­ s k i e , p o c h o d z e n i e r o b o t n i c z e , p a n n a u - c z e s t n i c z y ł a d o 1944 r . w r u c h u o p o r u n a t e r e n i e Ł o d z i ( p s e u d o n i m „ K a z i a ” ), s e ­ k r e t a r k a U r z ę d u G m i n n e g o w P i e t r a - s z e w i e , p o w . l i d z b a r s k i , czł. Z W M , P P R . U p r o w a d z o n a p r z e z g r u p ę „ T y g r y s a ” ( W i N ) 28 g r u d n i a 1946 p o d c z a s n a p a d u n a u r z ą d g m i n n y , b e s t i a l s k o z a m o r d o ­ w a n a w e w s i K o t , p o w . n i d z i c k i . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 76. B A G I Ń S K I B o le sła w , szer., s. A n t o n i e ­ go, u r . 25 m a r c a 1925 r. S e b o r y R o -m a n y , p ow . p r z a s n y s k i , po ch . c h ło p sk ie, k a w a l e r . W c z a s i e w o j n y n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w B e r l i n i e . W M O o d 1 l i p c a 1945 r . C z ł o n e k P P R o d 9 k w i e t ­ n i a 1946 r . F u n k c j o n a r i u s z p l u t o n u o - p e r a c y j n e g o K P M O S z c z y t n o . P o l e g ł 28 p a ź d z i e r n i k a 1946 r. w c z a s i e z a s a d z ­ k i z o r g a n i z o w a n e j p r z e z g r u p ę „ L u f y ” , o d d z i a ł „ Ł u p a s z k i ” ( W i N ) , w l e s i e k o ł o w s i P i d u n , p o w . s z c z y c i e ń s k i . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 333; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 214; P o l e g l i w w a l c e , s. 79. B A Ń K O W S K I E u g e n i u s z , w c z a s i e w o j ­ n y c z ł o n e k Z M P „ G r u n w a l d ” , c z ł o n e k P P R , i n s t r u k t o r Z W Z W M . P o l e g ł 15 l u ­ t e g o 1946 r. K r u k l a n k i , p o w . w ę g o r z e w ­ s k i , w z a s a d z c e z o r g a n i z o w a n e j p r z e z g r u p ę „ B u r e g o ” — N Z W . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 81. B I A Ł O S Z E W S K I J a n , k p r . , s. W ł a d y ­ s ł a w a , u r . 17 p a ź d z i e r n i k a 1906 r . , p o c h . c h ł o p s k i e , ż o n a t y , 5 d z i e c i , z a s t ę p c a k o ­ m e n d a n t a p o s t e r u n k u M O Ł y n a , p o w . n i d z i c k i , cz ł. P P R . W o k r e s i e o k u p a c j i n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m ­ c z e c h , d o M O w s t ą p i ł 10 m a j a 1945 r. Z a m o r d o w a n y 8 g r u d n i a 1945 r . w m i e j ­ s c o w o ś c i Ł y n a p r z e z N N b a n d y t ó w w m u n d u r a c h A r m i i C z e r w o n e j . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 333. B I E L W ł a d y s ł a w , s. J a n a , u r . 26 c z e r w ­ c a 1927 r., R e k l i n e n ( Z S R R ) , p o c h . c h ł o p ­ s k i e , k a w a l e r , z a w ó d k o w a l , b e z p a r t y j ­ n y , r e f e r e n t P U B P w N i d z i c y . W o k r e ­ s i e o k u p a c j i n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m c z e c h . W s ł u ż b i e b e z p i e c z e ń s t w a o d 10 m a j a 1945 r . Z g i n ą ł 9 p a ź d z i e r n i ­ k a 1946 r . w e w s i P r z e z d z i ę k W i e l k i , p o w . s z c z y c i e ń s k i , w c z a s i e a k c j i p r z e ­ c i w k o N N . A r c h i w u m K W M O , K s i ę g a p a m i ę c i , s. 334, W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 210.

B O R O W I C Z M a r i a n , k p r . , s. M a r c i n a , u r . 17 l i p c a 1925 r ., Z a j e z i e r z e , p o w . i n o w r o c ł a w s k i , p o c h . r o b o t n i c z e , k a w a ­ l e r , f u n k c j o n a r i u s z K P M O P r u s k a I ł a - w k a , czł. P P R . W M O o d 25 s t y c z n i a 1945 r . P o l e g ł z r ą k N N 29 w r z e ś n i a 1945 r. w e w s i K a w a , p o w . i ł a w e c k i . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 334; P o l e g l i w w a l c e , s. 98; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 208. B R A L S K 1 W a c ł a w , s. M i c h a ł a , u r . 1 s t y c z n i a 1907 r., W o l a O s t a s z e w s k a , p o w . c i e c h a n o w s k i , p o c h . c h ł o p s k i e , ż o n a t y , 5 d z i e c i , s e k r e t a r z K P P P R w N id z i c y . P o l e g ł 23 c z e r w c a 1946 r . w z a s a d z c e k o ł o J e d w a b n a , p o w . s z c z y c i e ń s k i , z o r ­ g a n i z o w a n e j p r z e z g r u p ę „ Ł u p a s z k i ” — W i N . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 99. B R O M B O S Z C Z J ó z e f , s z e r . , s. S t a n i s ł a ­ w a , u r . 29 l i s t o p a d a 1924 r ., p o c h . r o ­ b o t n i c z e , k a w a l e r , f u n k c j o n a r i u s z K P M O O s t r ó d a , b e z p a r t y j n y . W o k r e s i e o k u p a c j i d z i a ł a ł w e f r a n c u s k i m r u c h u o p o r u ( o d d z i a ł p a r t y z a n c k i „ B u r b a ”), o d k o ń c a 1944 r o k u w p o l s k i m b a t a l i o n i e a r m i i f r a n c u s k i e j . P o p o w r o c i e d o k r a ­ j u w 1945 r . w M O . Z g i n ą ł 27 l i p c a 1946 r. p o d c z a s r o z m i n o w a n i a b u n k r ó w p o n i e m i e c k i c h w e w s i B o l e j n y , p o w . o s t r ó d z k i . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g o p a m i ę c i , s. 334. C H M I E L E W S K I J a n , s. A d a m a , u r . 1908 r., L u t k i , p o w . m a k o w s k i , p o c h . c h ł o p s k i e , ż o n a t y , 6 d z i e c i, p r a c o w n i k U r z ę d u G m i n n e g o w W i e l b a r k u , czł. P P R . Z a s t r z e l o n y 10 g r u d n i a 1947 r. p r z e z N N w e w s i M ą c i c e , p o w . s z c z y ­ c i e ń s k i , g d z i e p r z e b y w a ł w c e l a c h s ł u ż ­ b o w y c h . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s . 109. C H M I E L E W S K I J a n , szer., s. S t a n i s ł a ­ w a , u r. 14 g r u d n i a 1918 r., W o la O-k r z e j s O-k a , p ow . ł u O-k o w s O-k i, po ch . c h ł o p ­ s k i e , ż o n a t y , 2 d z i e c i . F u n k c j o n a r i u s z p o s t e r u n k u M O Z a l e w o , p o w . m o r ą s k i . P o l e g ł 19 m a j a 1950 r. w c z a s i e a k c j i p r z e c i w k o b a n d z i e r a b u n k o w e j „ T o b i a ­ s z a ” w e w s i R o g o w o , p o w . m o r ą s k i . A r c h i w u m K W M O ; A r c h i w u m K W P Z P R ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 334; P o l e g l i w w a l c e , s. 109; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 209. C H O J N A C K I Z d z i s ł a w , k p r . s. J a n a , u r . 9 s t y c z n i a 1925 Г., P ł o ń s k , p o c h . i n ­ t e l i g e n c k i e , k a w a l e r , f u n k c j o n a r i u s z K P M O O l s z t y n , b e z p a r t y j n y . W l a t a c h o - k u p a c j i n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m c z e c h , o d 3 k w i e t n i a 1945 r o k u w M O . P o l e g ł 20 s i e r p n i a 1946 r o k u k o ł o D y w i t p o d O l s z t y n e m w z a s a d z c e z o r ­ g a n i z o w a n e j p r z e z b a n d ę w m u n d u r a c h ż o ł n i e r z y K B W . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 334. C H R Z A N O W S K I H e n r y k , s ie r ż . , s. S t a ­ n i s ł a w a , u r . 30 k w e t n i a 1925 r . , I z a b e - l o w o , p o w . s i e r a d z k i , p o c h . r o b o t n i c z e , ś l u s a r z , k a w a l e r . F u n k c j o n a r i u s z P U B P M r ą g o w o . P o l e g ł 6 c z e r w c a 1946 r . w o b r o n i e p o s t e r u n k u M O U k t a , p o w . m r ą g o w s k i , a t a k o w a n e g o p r z e z o d d z i a ł „ B r z y t e w k i ” — N S Z . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 334; P o l e g l i w w a l c e , s. 113; W s ł u ­ ż b i e n a r o d u , s. 209. C I C H O C K I R y s z a r d , k p r . , s. F r a n c i s z k a , u r . 5 m a j a 1929 r., T u r z a M a ł a , p o w . m ł a w s k i , p o c h . r o b o t n i c z e , k a w a l e r . F u n k c j o n a r i u s z p o s t e r u n k u M O Ś w i ę t a j ­ n o , p o w . s z c z y c i e ń s k i , c z ł o n e k P P R . Z a ­ m o r d o w a n y 20 m a j a 1948 r. p o d c z a s p a ­ t r o l o w a n i a w s i P o w a ł c z y n , p o w . s z c z y ­ c i e ń s k i , p r z e z b a n d ę „ T u c z y ” — U P A . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 334; P o l e g l i w w a l c e , s. 114; W s ł u ż ­ b i e n a r o d u , s. 215. C I E R N I A K ( C z e r n i a k ) K a z i m i e r z , s z e r . , s. J a n a , u r . 2 l u t e g o 1925 r., G n i e w k o - w i e c , p o w . i n o w r o c ł a w s k i , p o c h . c h ł o p ­ s k i e , k a w a l e r , c z ł o n e k P P R . F u n k c j o n a ­

S t r a t y obozu l e w i c y r e w o l u c y j n e j w l a t a c h 1 9 4 5 - 1 9 5 0

29

r i u s z K P M O P i s z . Z a m o r d o w a n y 21 l u ­ t e g o 1946 r. w l e s i e k o ł o w s i G u t y R o - ż y ń s k i e , p o w . p i s k i — w r a z z p i ę c i o m a a u t o c h t o n a m i «— . p r z e z g r u p ę „ N e w a - d y " — N Z W . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s, 335; P o l e g l i w w a l c e , s. 116; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 213. C Z A R N E C K I S t a n i s ł a w , s. J a n a , u r . 2 w r z e ś n i a 1889 r., G o ś n i e w i c e , p o w . g r ó ­ j e c k i , p o c h . c h ł o p s k i e , ż o n a t y . D o 1938 r. czł. K P P . . I I s e k r e t a r z K P P P R W ę g o ­ r z e w o . P o l e g ł 15 l u t e g o 1946 r , w e w s i K r u k l a n k i , p o w . w ę g o r z e w s k i , w z a ­ s a d z c e z o r g a n i z o w a n e j p r z e z g r u p ę „ B u ­ r e g o ” — N Z W . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 120. C Z E K A Ł A A u g u s t , s z e r . , s. W i n c e n t e g o , u r . 1918 r . , Z S R R . P o l e g ł 8 s t y c z n i a 1946 r . p o d O l s z t y n e m z r ą k b a n d y n i e ­ m i e c k i e j . P o l e g l i w w a l c e , s. 478. C Z Y Ż E W S K I S t a n i s ł a w , s z e r . , s. T o m a ­ s z a , u r . 8 k w i e t n i a 1919 r . , H y ż a , p o w . z a m o j s k i , p o c h . r o b o t n i c z e , ż o n a t y , 1 d z i e c k o , f u n k c j o n a r i u s z K P M O , czł. P P R . W c z a s i e w o j n y c z ł o n e k K P F , u c z e s t n i k f r a n c u s k i e g o r u c h u o p o r u . D o M O w s t ą p i ł 1 g r u d n i a 1945 r . P o l e g ł 2 s t y c z n i a 1948 k. k o ł o M o n t o w a , p o w . m r ą g o w s k i , w c z a s i e a k c j i z b r o j n e j p r z e ­ c i w k o b a n d z i e „ J a s i e n i a ” — U P A . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 335; P o l e g l i w w a l c e , s. 123; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 209. D Ą B R O W S K I S t a n i s ł a w , Ur. 18 p a ź ­ d z i e r n i k a 1908 r., p r a c . K P P P R , W ę ­ g o r z e w o . P o l e g ł 15 l u t e g o 1946 r ., w e w s i K r u k l a n k i , p o w . w ę g o r z e w s k i , w z a ­ s a d z c e z o r g a n i z o w a n e j p r z e z g r u p ę „ B u ­ r e g o ” — N Z W . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 126. - ■ • D E R E Ń C Z U K S t a n i s l a w , st. s z e r . , s. J a n a , u r . 25 m a j a 1927 r., B a r a n o w o , p o w . p r z a s n y s k i , p o c h . r o b o t n i c z e , k a ­ w a l e r . F u n k c j o n a r i u s z p o s t e r u n k u M O Ś w i ę t a j n o , p o w . s z c z y c i e ń s k i , czł. P P R . W o k r e s i e w o j n y r o b o t n i k p r z y m u s o w y w I I I R z e s z y . W M O o d 6 s i e r p n i a 1946 r . Z a m o r d o w a n y 20 m a j a 1948 r. w e w s i P o w a ł c z y n , p o w . s z c z y c i e ń s k i , p r z e z c z ł o n k ó w b a n d y „ T u c z y ” — U P A . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 335; P o l e g l i w w a l c e , s. 128; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 215. D U D A S t a n i s ł a w , s. T e o f i l a , u r . 1914 г., Ł o s e w o , p o w . k o l n e ń s k i , p o c h . c h ł o p ­ s k i e , ż o n a t y . W c z a s i e o k u p a c j i n i e ­ m i e c k i e j c z ł o n e k A K . S o ł t y s w s i J e ż e , p o w . p i s k i . U p r o w a d z o n y z m i e s z k a n i a , z a m o r d o w a n y 10 l u t e g o 1946 r. p r z e z g r u p ę „ R o g a ” — N Z W . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 134. D U D Z I K F e l i k s , p l u t . , s. P i o t r a , u r . 30 m a j a 1900 r., K r ę g i , p o w . w y s z k o w s k i , p o c h . c h ł o p s k i e , ż o n a t y , r e f e r e n t g m i n ­ n y P U B P M o r ą g , cz ł. P P R . Ż o ł n i e r z W r z e ś n i a , n a s t ę p n i e j e n i e c n i e m i e c k i e g o s t a l a g u . O d 13 g r u d n i a 1945 r . w a p a r a ­ c i e b e z p i e c z e ń s t w a . U p r o w a d z o n y 21 l i p - c a 1946 r . p o d c z a s p o b y t u s ł u ż b o w e g o w e w s i D o b r z y k i , p o w . m o r ą s k i , p r z e z g r u p ę „ Z e u s a ” z o d d z i a ł u „ Ł u p a s z k i ” — W i N . Z w ł o k i o d n a l e z i o n o 1 p a ź d z i e r n i k a 19,46 r . w m a j ą t k u P o l a j n y , g m . Z a l e w o , p o w . m o r ą s k i . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 335; Polegli, w w a l c e , s. 136; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 209. F E L I Ń S K I A d o l f , s. L u d w i k a , u r . 24 c z e r w c a 1894 г., P o g u b i ę Ś r e d n i e , p o w . p i s k i , p o c h . c h ł o p s k i e , ż o n a t y , r o l n i k , b e z p a r t y j n y . B r o n i ą c a u t o c h t o n ó w p r z e d g r u p ą „ O r ł a ” — N Z W , 25 k w i e t n i a 1946 r . z o s t a ł p o b i t y , a n a s t ę p n i e z a s t r z e ­ l o n y w e w s i P o g u b i ę Ś r e d n i e . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l - ce , s. 7 42— 1 4 3 / ...

F I L K A Z y g m u n t , s z e r . , s. I d z i e g o , u r . 2 s i e r p n i a 1926 r., B r z e z i n y , p o w . w i e ­ l u ń s k i , p o c h . r o b o t n i c z e , ż o n a t y , 1 d z i e c ­ k o . F u n k c j o n a r i u s z K P M O O l s z t y n , czł. Z M P . W o k r e s i e w o j n y n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m c z e c h ( o d 1940 r.). D o M O w s t ą p i ł 1 s i e r p n i a 1949 r . Z a ­ s t r z e l o n y 13 m a r c a 1950 r . w L a m k o ­ w i e , p o w . o l s z t y ń s k i p r z e z k o n w o j o w a ­ n e g o d e z e r t e r a z W P . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 335; P o l e g l i w w a l c e , s. 145; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 213. F R Y D R Y C H M a r i a n , s z e r . , s. M a r c i n a , u r . 1* m a j a 1925 r ., Ś w i e r c z y n e k , p o w . r a d z i e j o w s k i , p o c h . c h ł o p s k i e , k a w a l e r . Z a s t ę p c a k o m e n d a n t a p o s t e r u n k u M O w P i s z u . W o k r e s i e o k u p a c j i n a r o b o ­ t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m c z e c h . D o M O w s t ą p i ł 15 l i p c a 1945 r . U p r o w a ­ d z o n y i z a m o r d o w a n y 23 w r z e ś n i a 1946 r . p o d c z a s s ł u ż b y p a t r o l o w e j w e w s i M o n e t y , p o w . p i s k i , p r z e z g r u p ę „ B u r e g o ” — N Z W . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 335; P o l e g l i w w a l c e , s. 147; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 213. G A D O M S K I A n t o n i , s z e r . , s. J ó z e f a , u r . 15 s t y c z n i a 1916 г., K u z i e , p o w . o s t r o ­ ł ę c k i , p o c h . c h ł o p s k i e , k a w a l e r , f u n k c j o ­ n a r i u s z p o s t e r u n k u K P M O K ę t r z y n , b e z p a r t y j n y . P o l e g ł 6 p a ź d z i e r n i k a 1946 r . r o z e r w a n y p r z e z m i n ę w b y ł e j k w a t e r z e H i t l e r a w G i e r ł o ż y p r z y n i e ­ s i e n i u p o m o c y r a n n y m f u n k c j o n a r i u s z o m M O , p r z e b y w a j ą c y m n a z a m i n o w a n y m t e r e n i e . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 335; W s ł u ż b i e n a r o d u , s. 208. G Ó R E C K I L u d w i k , st. s i e r ż . , s. A l b i n a , u r . 20 m a j a 1917 г., W i e ś n i a n y , p o w . p u ł t u s k i , p o c h . r o b o t n i c z e , ś l u s a r z , ż o ­ n a t y , 2 d z i e c i , k o m e n d a n t p o s t e r u n k u M O Ż e g o t y , p o w . l i d z b a r s k i , czł. P P R , P Z P R . W o k r e s i e o k u p a c j i n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m c z e c h . W M O o d 10 k w i e t n i a 1945 r. Z a m o r d o w a n y 16 w r z e ś n i a 1949 r . p r z e z N N b a n d y t ę z d w u o s o b o w e j b a n d y r a b u n k o w e j w e w s i J u r a n d o w o , p o w . l i d z b a r s k i . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 336; P o l e g l i w w a l c e , s. 161; W s ł u ż ­ b ie n a r o d u , s. 208. G R U S Z C Z Y Ń S K I K a z i m i e r z , s z e r . , s. J ó ­ z e f a , u r . 1924 r . , G r ą b k ó w , p o w . t u r e c k i . P o l e g ł 1 l i p c a 1946 r . z r ą k N N . P o l e g l i w w a l c e , s. 489— 490. H I R N Y K J ó z e f , p p o r . , s. O n u f r e g o , u r . 19 p a ź d z i e r n i k a 1913 r., Z S R R . P o l e g ł 19 w r z e ś n i a 1945 r. w c z a s i e a k c j i p r z e ­ c i w k o N N . P o l e g l i w w a l c e , s. 491. H O M K O ( C h o m k a ) J a n , u r . 22 p a ź d z i e r ­ n i k a 1892 r:, W o ł o m i n , p o c h . r o b o t n i ­ cz e, ż o n a t y , 1 d z i e c k o , w ó j t g m i n y P i e ­ t r z w a ł d , p o w . o s t r ó d z k i , czł. P P R (o d l i s t o p a d a 1945 r.). D o 1938 r . czł. K P P . U p r o w a d z o n y 14 m a r c a 1946 r . p r z e z N N p o n a p a d z i e n a u r z ą d g m i n n y , z m a ­ s a k r o w a n e z w ł o k i z n a l e z i o n o 10 k w i e t ­ n i a 1946 r . w l e s i e o k o ł o w s i G r o d z i c z ­ n o , p o w . l u b a w s k i . A r c h i w u m K W P Z P R ; P o l e g l i w w a l c e , s. 175. I W A Ń S K I E d m u n d , s z e r . , s. A n t o n i e g o , u r . 25 p a ź d z i e r n i k a 1921 r., J a r o c i n , p o c h . r o b o t n i c z e , k a w a l e r , f u n k c j o n a ­ r i u s z K P M O L i d z b a r k W a r m i ń s k i , czł. P P R . W o k r e s i e w o j n y n a r o b o t a c h p r z y m u s o w y c h w N i e m c z e c h . W M O o d 24 s t y c z n i a 1945 r. Z a b i t y p r z e z N N 16 k w i e t n i a 1946 r . w c z a s i e p o b y t u s ł u ż b o w e g o w e w s i R ó ż y n k a , p o w . l i d z ­ b a r s k i . A r c h i w u m K W M O ; K s i ę g a p a m i ę c i , s. 336; P o l e g l i w w a l c e , s. 178; W s ł u ż ­ b i e n a r o d u , s. 208. J A N K O W S K I J ó z e f , s z e r . , s. J ó z e f a , u r . 15 m a r c a 1925 г., p o c h . c h ł o p s k i e , k a ­ w a l e r , z a s t ę p c a k o m e n d a n t a p o s t e r u n k u M O G r z ę d a , p o w . b i s k u p i e c k i , cz ł. P P R . W M O o d 2 c z e r w c a 1945 r. Z a s t r z e l o n y 26 l i p c a 1946 r. p r z e z N N w c z a s i e s ł u ż ­