• Nie Znaleziono Wyników

Dokumentacja współczesna województwa olsztyńskiego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dokumentacja współczesna województwa olsztyńskiego"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

Grygier, Tadeusz

Dokumentacja współczesna

województwa olsztyńskiego

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 520-530

(2)

T A D E U S Z G R Y G IE R

DOKUMENTACJA W SPÓŁCZESNA

WOJEWÓDZTWA OLSZTYŃSKIEGO i)

P u n k te m w y j ś c ia r o z w a ż a ń n a t e m a t d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j w o j e ­ w ó d z t w a o ls z t y ń s k ie g o j e s t s t w ie r d z e n ie , iż „h is t o r io g r a f ii w c ią g u d łu g ie g o o k r e s u c z a s u w y s t a r c z a ły j a k o ź r ó d ła z b io r y r ę k o p iś m ie n n e p r z e s z ło ś c i z a c h o ­ w a n e w a r c h i w a c h ” 2). O b e c n ie r o z w ó j g e n e t y c z n y p a ń s t w o w e g o z a s o b u a r c h i­ w a ln e g o s p o w o d o w a ł w łą c z e n ie d o z b ic r ó w a r c h iw a ln y c h c a łe g o s z e r e g u n o w y c h m a t e r ia łó w ź r ó d ło w y c h . N a s t ą p ił o to n a s k u t e k tz w . w y j a ło w ie n ia k la s y c z n e j d o k u m e n t a c j i a k t o w e j 3), m e c h a n iz a c j i i m a s z y n iz a c ji p r a c b iu r o ­ w y c h i z a r z ą d u a k t a m i 4), z m ia n w u s t r o j u p o lit y c z n y m , s p o łe c z n y m o r a z n a s k u t e k o d m ie n n e g o c h a r a k t e r u in s t y t u c j i p a ń s t w o w e j 5), n a s t ę p s t w w o j e n n y c h • *) P r o b le m e m d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j o s t a t n io z a j ę ła s ię M a r ia B i e ­ l i ń s k a , D o k u m e n t a c j a w s p ó ł c z e s n a , j e j r o d z a j e , p o d z i a ł i z n a c z e n i e , P o z n a ń 1964, s. 32. I s t n ie j e p o g lą d , iż d o k u m e n t a c j a m o ż e p o w s t a w a ć w f o r m ie p is a n e j , d r u k o w a n e j , o b r a z o w e j i d ź w ię k o w e j . R o z r ó ż n ia s ię je j n a s t ę p u j ą c e r o d z a je : b iu r o w ą (a k to w ą ), p r o j e k t o w o k o s z t o r y s o w ą (te c h n ic z n ą ), k a r t o g r a f ic z n ą , m e ­ c h a n ic z n ą o r a z in f o r m a c y j n o - n a u k o w ą . T e n p o d z ia ł w y d a j e s ię n ie p r a k t y c z n y z u w a g i n a s p e c j a liz a c j ę p r a c y w o r g a n iz o w a n iu d o k u m e n t a c j i. Z fr a n c u s k ie g o p o c h o d z ą c e p o j ę c ie d o k u m e n t a c j i o b e j m u j e c z y n n o ś c i z b ie r a n ia , p o r z ą d k o w a n ia i u d o s t ę p n ia n ia ( w y k o r z y s t y w a n ia ) t w o r ó w m y ś li lu d z k ie j , u z e w n ę t r z n io n y c h w r ó ż n e j f o r m ie i o b e j m u j ą c y c h c a ło ś ć d z ia ła n ia lu d z k ie g o . W t a k im u j ę c iu a r c h iw a lia (ta k w t r a d y c y j n y m ja k i n o w o c z e s n y m u j ę c iu ) s ą t y lk o c z ę ś c ią d o ­ k u m e n t a c j i. (B e r n d O 11 n a d, D o k u m e n t a t i o n - i n s b e s o n d e r e z e i t g e s c h i c h t l i c h e

S a m m l u n g e n - a u s d e r S i c h t d e r S t a a t s a r c h i v e , D e r A r c h iv a r , 1964, s. 68). D la ­

t e g o d o c z y n n o ś c i d o k u m e n t a c y j n y c h ( m ię d z y in n y m i b ib lio g r a f ii, m ik r o f ilm o ­ w a n ia , k o n s e r w a c j i cz y n o r m o w a n ia ) u p o w a ż n io n e s ą r ó w n ie ż i in s t y t u c j e n ie a r c h iw a ln e . 2) J o h a n n e s P a p r i t z, D i e D o k u m e n t a t i o n s a u f g a b e n d e r A r c h i v e , N a c h ­ r i c h t e n f ü r D o k u m e n t a t i o n , S t u t t g a r t , n r 2, 1961, s. 88— 92. Z a r c h iw a ln e g o p u n k t u w id z e n ia a k ta u r z ę d o w e s t a n o w ią to t a ln ą d o k u m e n t a c j ę d o X V I I I w ie k u w łą c z n ie . D o te g o c z a s u r e g is t r a t u r y u r z ę d ó w , o il e s ą k o m p le t n e , s t a n o w ią r z e c z y w iś c i e p e łn ą e w id e n c j ę w y d a r z e ń od n a j w y ż s z y c h s z c z y t ó w ż y c ia p o li­ t y c z n e g o d o n a j d r o b n ie j s z y c h e le m e n t ó w ż y c ia p o s z c z e g ó ln e g o o b y w a t e la (zob . A n d r é B e t g e , B r e z e t t e , C e n t r e s d e d o c u m e n t a t i o n s e t A r c h i v e s D é p a r t a - m e n t a l e s , G a z e t t e d e s A r c h iv e s n r 9, 1951, s. 39— 45). 3) T ę z m ia n ę p r z y n ió s ł ju ż w ie k X I X . O il e p o p r z e d n io z n a m y d o k ła d n ie z a k t u r z ę d o w y c h n a w e t t a j n e , in t y m n e i s u b t e l n e s z c z e g ó ły ż y c ia lu d z i, t o od X I X w ie k u (n ie k t ó r z y p r z y j m u j ą , ż e w w y n i k u R e w o lu c j i F r a n c u s k ie j ) u r z ę d ­ n ic y n ie z a w ie r z a j ą a k t o m u r z ę d o w y m i n ie u j a w n ia j ą w n ic h m o t y w ó w s w e j d z ia ła ln o ś c i. J e s t to p o d s t a w o w a lu k a d o k u m e n t a c y j n a . 4) Z e w n ę t r z n y m w y r a z e m s k u t k ó w t y c h p r z e m ia n j e s t d e k r e t o a r c h iw a c h z 29 III 1951 r. ( D z ie n n ik U s t a w , n r 19, p o z. 149) o r a z r o z p o r z ą d z e n ie R a d y M in is t r ó w z d n ia 19 lu t e g o 1957 r. w s p r a w ie p a ń s t w o w e g o z a s o b u a r c h i w a l­ n e g o (D z. U s t a w , n r 12, p o z. 66). 5) P a ń s t w o w y a p a r a t a d m in is t r a c y j n y s t a j e s ię co r a z b a r d z ie j a p a r a te m w y k o n a w c z y m id e i i c e ló w , k t ó r e f o r m u ło w a n e s ą p o z a o b r ę b e m a k t o w y m t e g o a p a r a tu . T y m s p o s o b e m p o w s t a j e p o w a ż n a lu k a d o k u m e n t a c y j n a , k tó r a 520

(3)

i n o w y c h n o r m a t y w ó w p a p ie r o w y c h ( f o r m a ln y c h i t e c h n o lo g i c z n y c h ) 6), r o z ­ w o j u n o w y c h o r g a n iz a c j i w k s z t a łt o w a n iu p a ń s t w a 7), w z r o s t u r o li o p in ii p u b l i c z n e j 8), n o w e j m e t o d o lo g ii p r a c y n a u k o w e j z m ie r z a j ą c e j d o c a ło ś c io w e g o u j m o w a n ia p r o c e s ó w d z i e j ó w 0), w r e s z c i e n a s k u t e k t e n d e n c j i z m ie r z a j ą c e j d o u c z y n ie n ia z a r c h iw u m c e n t r a ln e g o o ś r o d k a d o k u m e n t a c j i w s p ó ł c z e s n e j 10). W c h w ili o b e c n e j n ie a k t u a ln e j e s t s t w ie r d z e n i e ż e q u o d n o n e s t i n a c t i s n o n e s t i n m u n d o . * # * D o k u m e n t a c j ę w s p ó łc z e s n ą w o j e w ó d z t w a o ls z t y ń s k i e g o p o d z ie lić m o ż n a n a n a s t ę p u j ą c e g r u p y : 1) k r o n ik i; 2) z b io r y — n ie u r z ę d o w e , p r y w a t n e , d r u k i i b iu le t y n y u r z ę d o w e , d r u k i i b iu le t y n y r ó ż n y c h o r g a n iz a c j i, in s t y t u c j i, p r z e d ­ s ię b io r s t w , d r u k o w a n e s p r a w o z d a n ia z d z ia ła ln o ś c i, k o r e s p o n d e n c j a p r y w a t n a , p a m ię t n ik i; 3) w y c in k i p r a s o w e ; 4) z b io r y f o t o g r a f ii; 5) z b io r y f il m o w e i m ik r o ­ f il m o w e ; 6) z b io r y t a ś m m a g n e t o f o n o w y c h . P r z e d s z c z e g ó ło w y m o m ó w ie n ie m d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j s t w ie r d z ić n a le ż y , że „ im b a r d z ie j o g r a n ic z o n e j e s t t e r y t o r iu m , n a k tó r y m d z ia ła a r c h i­ w u m , t y m w ię c e j t r a c i n a w a r t o ś c i p o lit y c z n e j j e g o d o k u m e n t a c j a w s p ó łc z e s n a , a n a c z o ło w y s u w a j ą s ię z a g a d n ie n ia k u lt u r a ln e , g o s p o d a r c z e i s o c j a ln e . W ła ś n ie w o p a r c iu o t e m a t e r ia ły k a ż d e a r c h iw u m m o ż e r o z w i n ą ć s w ą in d y ­

w r a z z r o z w o j e m d e m o k r a t y c z n y c h fGrm p a r la m e n t a r n y c h s t a j e s ię co r a z g łę b s z a i w ię k s z a . S tą d is t n ie j e p o g lą d , iż „ p o d s t a w o w y m o b o w ią z k ie m n a s z y m w o b e c n a s t ę p n y c h p o k o le ń j e s t z a p e ł n i e n ie lu k d o k u m e n t a c y j n y c h ” (zob . W o lf g a n g K o t h e, G e g e n i o a r t s g e s c h i c h t l i c h e Q u e l l e n u n d m o d e r n e Ü b e r ­ l i e f e r u n g s f o r m e n i n ö f f e n t l i c h e n A r c h i v e n , D e r A r c h iv a r , n r 8 , 1955, s. 197— 210). c) W o jn y s p o w o d o w a ły s z c z e g ó ln ie z n a c z n e s t r a t y d o k u m e n t a c y j n e r e g io n u . S tą d j e s z c z e n i e d o p r o w a d z o n o d o k o m p le t n e g o z e w i d e n c j o n o w a n ia r o z p r o s z o ­ n y c h p o c a łe j E u r o p ie m a t e r ia łó w r e g io n u . 7) P r o c e s t e n z a c z ą ł s ię ju ż w X I X w d ek u . k t ó r y z j e d n e j s t r o n y b y ł o k r e ­ s e m w y b u j a łe g o in d y w id u a liz m u ( n a w e t s u b ie k t y w iz m u ) a z d r u g ie j z a c z y n a ­ j ą c e g o s ię k o le k t y w iz m u i id ą c e j c o r a z s z y b c ie j t e c h n iz a c j i. D la t e g o n a d z ie j e p a ń s t w a z a c z y n a ją w p ł y w a ć c o r a z w ię c e j n ie a p a r a t a d m in is t r a c y j n y , a s t o ­ w a r z y s z e n ia , p a r t ie p o lit y c z n e , z w ią z k i z a w o d o w e itp . P r o c e s t e n s p o t ę g o ­ w a ł s ię w' X X w ie k u i p o s t ę p u j e d a le j . D la t e g o w7 d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j t a k w a ż n ą r o lę o d g r y w a p u b l ic y s t y k a p a r ty jn a . 8) P r z y o m a w ia n iu r o li o p in ii p u b lic z n y c h n a le ż y p a m ię t a ć p r z e d e w -sz y st- k im o r o li p r a s y , r a d ia , f ilm u . D o k u m e n t a c j a p u b lic y s t y c z n a w o j e w ó d z t w o .v y m a g a j e s z c z e z n a c z n e g o w y s i łk u o r g a n iz a c y j n e g o , c h o ć b y z a ło ż e n ia k o m ­ p le t n e g o a r c h iw u m p r a s o w e g o w y d a w n ic t w 7 o ls z t y ń s k ic h . B r a k u j e c i ą g le p e ł­ n e g o a r c h iw u m p r a s o w e g o w O ls z t y n ie . J e g o z a c z ą t k ie m m o ż e b y ć is t n ie j ą c a d o k u m e n t a c j a r e p o r te r s k a ( f o to g r a fic z n a ). °) J e s t to n a t u r a ln a k o n s e k w e n c j a n a d m ie r n e j s p e c j a li z a c j i, w w y n i k u k tó r e j z a g u b io n o c a ło ś ć o r g a n iz m u . N a t e r e n ie w o j e w ó d z t w ^ O d d z ia ł P o ls k ie g o Tow 7a r z y stw 7a H is t o r y c z n e g o w id z ia ł p r z e z w y c ię ż e n ie te j s p e c j a li z a c j i w7 r o z ­ woju. r e g io n a liz m u (zob . T a d e u s z G r y g i e r, W s łu ż b ie l u d u , G ło s O ls z t y ń s k i n r 126, 1954. 10) S p r a w a t o t a ln e g o c h a r a k t e r u A r c h iw u m P a ń s t w o w e g o w y m a g a p r z e ­ d y s k u t o w a n ia . S ą b o w d em p r z e c iw o ic y t e g o r o d z a ju p o s t a w y , p o d k r e ś la j ą c , że ż a d n e a r c h iw o m n ie m a p r a w a s t a ć s ię c e n t r a ln ą k o m ó r k ą d o k u m e n t a c y j n ą sw7e g o r e g io n u (zob . G e o r g S a n t e, B e h ö r d e n - A k t e n - A r c h i v e . A l l e T a k t i k u n d n e u e S t r a t e g i e . A r c h iv a l is c h e Z e it s c h r if t . 1958, s. 90— 96). A r c h iw u m w O l s z t y ­

n ie, s t w i e r d z a j ą c b r a k i o śro d k ó w 7 d o k u m e n t a c y j n y c h o d 1954 r. z a p o c z ą tk o w a ło z b ie r a n ie k o m p le t u d o k u m e n t a c y j n e g o r e g io n u .

(4)

w id u a l n o ś ć ” M)· W o p a r c iu o d o k u m e n t a c j ę w s p ó łc z e s n ą k s z t a łt u j e s ię r ó w n ie ż i n d y w id u a ln o ś ć in s t y t u c j i (je j a r c h iw u m z a k ła d o w e g o ) 12). P o d s t a w o w y m e le m e n t e m d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j s ą k r o n i k i . K a ż d y u r z ą d , in s t y t u c j a , o r g a n iz a c j a z o b o w ią z a n a j e s t in s t r u k c j a m i w e w n ę t r z n y m i d o p r o w a d z e n ia k r o n ik i. O s t a t n io U r z ą d R a d y M in is t r ó w z o b o w ią z a ł p r e z y d ia r a d n a r o d o w y c h d o p r o w a d z e n ia k r o n ik ,3). J e ś li c h o d z i o w y k o n y w a n ie te g o o b o w ią z k u , to s p r a w a p r z e d s t a w ia s ię r ó ż n ie . Z n a c z n a ilo ś ć u r z ę d ó w i in s t y ­ t u c j i w o g ó le k r o n ik n ie p r o w a d z i, c z ę ś ć p r o w a d z i s p o r a d y c z n ie (n p. P r e z y d iu m M ie j s k ie j R a d y N a r o d o w e j w O ls z t y n ie ) . N ie z n a c z n a ilo ś ć p r o w a d z i j e s y s t e ­ m a t y c z n ie (n p. P r e z y d iu m M ie j s k ie j R a d y N a r o d o w e j w M o r ą g u , L ic e u m O g ó ln o k s z t a łc ą c e n r 2 w O ls z t y n ie , U r z ą d P o c z t o w o - T e le k o m u n i k a c y j n y w I ła ­ w ie 2 ) 14). I s t n ie j ą c e k r o n ik i w z a s a d z ie f o r m o w a n e s ą z m a t e r ia łó w p o c h o d z ą ­ c y c h ‘ z d z ie n n ik ó w , o f ic j a ln y c h k o m u n ik a t ó w in s t y t u c j i p a ń s t w o w y c h i s p o ­ łe c z n y c h , p r y w a t n y c h w ia d o m o ś c i i o p in ii, u r z ę d o w y c h i p ó łu r z ę d o w y c h d r u ­ k ó w . W p ie r w s z y m e t a p ie k r o n ik i t e u j m o w a n e s ą w f o r m ie k a r t o t e k o w e j , a p o k ilk u la t a c h , g d y n ie li c z y s ię ju ż n a n a p ł y w n o w y c h m a t e r ia łó w , p r z e ­ p is u j e s i ę j e w f o r m ę k s ią ż k o w ą 1S). K a ż d y to m k r o n ik i m u s i b y ć z a o p a tr z o n y w r e g e s t y ( in d e k s y ). n ) T o z j a w is k o o b s e r w u j e s ię p r z e d e w s z y s t k im w a r c h iw a c h p o w ia t o w y c h (zob. T a d e u s z M ł o d k o w s k i , Z d o ś w i a d c z e ń a r c h i w i s t y p o w i a t o w e g o w z a ­ k r e s i e b a d a ń r e g i o n a l n y c h i p r a c k u l t u r a l n o - o ś w i a t o w y c h w t e r e n ie , A r c h e io n , 1955, t. 24, s. 74— 86 — u w a g a m o ja — d o t y c z y A r c h iw u m w M r ą g o w ie ). 12) P r z y k ła d e m są a r c h iw a z a k ła d o w e W y ż s z e j S z k o ły R o ln ic z e j w O ls z t y n ie , a r c h iw a K W P Z P R , Z S L , a r c h iw u m p r a s o w e „ G ło su O l s z t y ń s k ie g o ” , S t a c j i N a u k o w e j P T H itp .

13) S z e f U r z ę d u R a d y M in is t r ó w p is m e m z d n ia 10 k w i e t n ia 1964 r. z o b o ­ w ią z a ł w s z y s t k ie p r e z y d ia r a d n a r o d o w y c h d o z a p r o w a d z e n ia k r o n ik rad . „ K r o n ik i t e s t a n o w ić b ę d ą c e n n y m a t e r ia ł w p r o w a d z o n y c h p r z e z h is t o r y k ó w p r a c a c h n a u k o w o - b a d a w c z y c h . D z ię k i k r o n ik o m m ło d e p o k o le n ie b ę d z ie m o g ło le p ie j p o z n a w a ć p r a c ę , h is t o r ię s w o j e g o ś r o d o w is k a , d z ie ń w c z o r a j s z y i d z i­ s ie j s z y sw7o j e g o t e r e n u , p la n y r o z w o j u n a p r z y s z ło ś ć ...”. A k c j ę t ę p o d j ę ło r ó w ­ n ie ż P r e z y d iu m W o j e w ó d z k ie j R a d y N a r o d o w e j w O ls z t y n ie , p o le c a j ą c z o r g a ­ n iz o w a ć k o m it e t y r e d a k c y j n e k r o n ik w e w s z y s t k ic h p r e z y d ia c h ra d . W cią g u 1964 r. z n a c z n a ilo ś ć p r e z y d ió w rad p o d j ę ła ju ż p r a c e n a d k r o n ik a m i, a lb o w o p a r c iu o is t n ie j ą c e ju ż , a lb o o r g a n iz u j ą c n o w ą k r o n ik ę . T r u d n o ś c i w te j p r a c y w y s t ę p u j ą p r z e d e w s z y s t k im w p r e z y d ia c h g r o m a d z k ic h r a d . W ty m w y p a d k u p o m o c ą s ą k ie r o w n ic y s z k ó ł p o d s t a w o w y c h z o b o w ią z a n i z a r z ą d z e ­ n ia m i M in is tr a O ś \v ia t y d o p r o w a d z e n ia k r o n ik s z k o ln y c h . 14) G e n e r a ln ie s p r a w a p r o w a d z e n ia k r o n ik p o r u s z o n a z o s t a ła w 1958 r. p r z e z N a c z e ln ą D y r e k c j ę A r c h iw ó w P a ń s t w o w y c h (zo b . M . B i e l i ń s k a i A. P t a ś - n i k o w a , Z b ió r p r z e p i s ó w a r c h i w a l n y c h , W a r s z a w a 1962, s. 47— 58). D la i l u ­ s t r a c j i m o ż e s łu ż y ć z a p o c z ą tk o w a n a , a le n ie k o n t y n u o w a n a k r o n ik a m ia s t a O ls z ty n a z la t 1945— 1947. W k r o n ic e z n a c z n ą r o lę o d g r y w a j ą z a łą c z o n e m a ­ te r ia ły s t a t y s t y c z n e (d r u k o w a n e i n ie d r u k o w a n e ). M a t e r ia ł s t a t y s t y c z n y j e s t w y r a z e m w s p ó łc z e s n e j f o r m y s a m o k o n t r o li, ś r o d k ie m a n a liz y s p o łe c z n e j , d ia ­ g n o z y p o lit y c z n e j i g o s p o d a r c z e j o r a z p o d s t a w ą s t a w i a n i a p r o g n o z . K r o n ik i d a ją m o ż liw o ś ć b a d a n ia o p in ii lu d z k ic h i m o g ą s łu ż y ć d e m o s k o p ii ( c z y li u s t a ­ le ń z m ia n ilo ś c io w y c h , j a k o ś c io w y c h i s t r u k t u r a ln y c h lu d n o ś c i) . W ła ś n ie ta o s t a t n ia j e s t c h a r a k t e r y s t y c z n y m p r o d u k t e m e p o k i m a s o w o ś c i i t e c h n ik i. W a r ­ t o ś c i h is t o r y c z n e j te j d o k u m e n t a c j i j e s z c z e n ie m o ż n a u s t a lić . N ie m n ie j j e s t o n a p o t r z e b n a d la s t a t y s t y c z n y c h p u b l ik a c j i i d la p ie r w ia s t k o w y c h m a t e r ia łó w s t a t y s t y c z n y c h . W p r a k t y c e a r c h iw a ln e j d o k u m e n t a c j a ta m o ż e b y ć z r o z u m ia ła t y lk o w p o łą c z e n iu z p e łn ą d o k u m e n t a c j ą w s p ó łc z e s n ą (zob . G e r h a r d t E n d e r s, Z u r K a s s a t i o n v o n A k t e n s t a t i s t i s c h e r D i e n s t s t e l l e n , A r c h iv m it t e ilu n g e n 1954, s. 10). 15) K r o n ik a ta k z o r g a n iz o w a n a s łu ż y n p . w p r z e d s ię b io r s t w a c h j a k o j e d e n z w a ż n ie j s z y c h e l e m e n t ó w in f o r m a c ji. N a je j p o d s t a w ie m o ż n a u d z ie lić l i c z ­ n y c h i n a t y c h m ia s t o w y c h w y j a ś n ie ń . 522

(5)

W ś c is łe j łą c z n o ś c i z k r o n ik a m i id ą z b i o r y w y c i n k ó w p r a s o ­ w y c h 16). W y c in k i p rasow e* s ą (w k a ż d y m r a z ie p o w in n y b y ć) d o s k o n a ły m w a r s z t a t e m p r a c y r e d a k c j i d z ie n n ik a , u r z ę d u , p r z e d s ię b io r s t w a . T e n r o d z a j d o k u m e n t a c j i j e s t t y lk o c z ę ś c io w o z a c h o w a n y w r e d a k c j a c h o ls z t y ń s k ic h 17). W o g r a n ic z o n e j f o r m i e p r o w a d z o n y j e s t w u r z ę d a c h i in s t y t u c j a c h j a k o c z ę ś ć s k ła d o w a s k a r g i ż y c z e ń 1}i). T y m c z a s e m z b io r y w y c in k ó w p r a s o w y c h o d d a ją d u ż e u s ł u g i ,0). N ie m o ż n a z a p o m n ie ć i o p o d s t a w o w e j o b e c n ie s p r a w ie — j e d e n e g z e m p la r z lo k a ln y c h p is m m u s i b y ć o d p r o w a d z o n y d o a r c h iw u m p a ń s t w o ­ w e g o . S p r a w a ta w ią ż e s ię z o g ó ln ie j s z y m p r o b le m e m — z m ia n w c h a r a k t e r z e b ib lio t e k (w s z c z e g ó ln o ś c i p u b lic z n y c h ) . O tó ż d o t y c h c z a s c e c h ą c h a r a k t e r y ­ s t y c z n ą k a ż d e g o b ib lio t e k a r z a (a w ię c i b ib lio t e k i) b y ł j e g o p o d w ó j n y c h a r a k ­ t e r — d o r a d c y c z y t e ln ic z e g o o r a z z b i e r a c z a 20). O b e c n ie ta d r u g a c e c h a b ib lio ­ t e k a r z a p r a w ie z a n ik a . P o r a d n ic t w o c z y t e ln ic z e p r z e k s z t a łc a b ib lio t e k a r z a w e k s p e d ie n t a z a s p a k a j ą c e g o i k s z t a łt u j ą c e g o r y n e k c z y t e ln ic z y . R e z u lt a t j e s t ta k i, że b ib lio t e k i o ls z t y ń s k i e , a n a w e t a r c h iw a p r a s o w e r e d a k c j i n ie p o s ia d a ją k o m p l e t ó w c z a s o p is m l o k a l n y c h 21). Z a s ię g i z a k r e s p r a c z w ią z a n y c h z w y c in k a m i p r a s o w y m i z m u s z a d o w y ł ą ­ c z e n ia ic h w o s o b n ą g r u p ę z o g ó ln ie j s z e j , j a k ą s ą z b i o r y n i e u r z ę d o w e 22). ,G) W y c in k i p r a s o w e u z n a n e s ą od d a w n a j a k o p o m o c n ic z y ś r o d e k in f o r m a ­ c y j n y d la h is t o r ii r e g io n u i h is t o r ii lo k a ln e j (zob . P a u l Z i m m e r m a n n , W a s s o l l e n A r c h i v e s a m m e l n ? K o r r e s p o n d e n z B lä t t e r , H . 59, 1911, s. 465). Z d r u g ie j s t r o n y z b io r y w y c in k ó w d a ją d o s k o n a ły p r z e g lą d , j a k o d p o w ie d z ia ln e w ła d z e a d m in is t r a c y j n e i p o lit y c z n e z o r g a n iz o w a ły s o b ie in f o r m a c j ę d z ie n n ą o s y t u a c j i p o lit y c z n e j t e r e n u . 17) W c h w ili o b e c n e j tr u d n o ś c ią j e s t s k o m p le t o w a n ie w r e d a k c j a c h o ls z t y ń ­ s k ic h r o c z n ik ó w p r a s y r e g io n a ln e j i lo k a ln e j u k a z u j ą c e j s i ę p o 1945 r o k u . Ż a d n e z w y d a w n ic t w n ie p o s ia d a w p e łn i z o r g a n iz o w a n e g o a r c h iw u m w y d a w ­ n ic z e g o c z y p r a s o w e g o . P e w n y m u z u p e łn ie n ie m w lu k a c h te j d o k u m e n t a c j i s ą m a t e r ia ły U r z ę d u K o n t r o li P r a s y , P u b lik a c j i i W id o w is k . 18) N p . w p r e z y d ia c h r a d n a r o d o w y c h w y d z ia ły o r g a n iz a c y j n o - p r a w n e ( c z ę ś c io w o i p o z o s t a łe w y d z ia ły ) p r o w a d z ą d o k u m e n t a c j ę s k a r g i z a ż a le ń . W z a s a d z ie d o A r c h iw u m P a ń s t w o w e g o d o c h o d z i j a k o p r o d u k t r e g is t r a t u r a ln y t y lk o a n a liz a s k a r g i z a ż a le ń . N ie m n ie j A r c h iw u m z a b e z p ie c z a r ó w n ie ż i p ie r w i a s t k o w e m a t e r ia ły s k a r g i z a ż a le ń j a k o d o k u m e n t a c j ę , o b r a z u j ą c ą s w o i s t e g o r o d z a ju o p in ię p u b lic z n ą . 19) J e s t to p o d s t a w o w y m a t e r i a ł w p r a c y r e d a k c j i d z ie n n ik ó w (zo b . R o m a n M u z i o 1, V e r io a lt u n g s p r o b le m e i n P r e s s e a r c h i v e n , D e r A r c h iv a r , H . 1, 1964, s. 75— 82). O r g a n iz a c j a d o k u m e n t a c j i p r a s o w e j d o t y c z y c a ło k s z t a łt u f o r m o r g a ­ n iz a c y j n y c h w y d a w n ic t w a , s p r a w p e r s o n a ln y c h , w s p ó łp r a c y z b ib lio t e k a m i, t e c h n ic z n e g o w y p o s a ż e n ia , s łu ż b in f o r m a c y j n y c h , t e c h n ik i p r z e c h o w y w a n ia m a t e r ia łó w o r a z k la s y f ik a c j i i k w a l if ik a c j i m a t e r ia łó w . 20) T y p o w y m p r z y k ła d e m łą c z e n ia t y c h d w ó c h f u n k c j i j e s t j e s z c z e o b e c n ie W o j e w ó d z k a B ib lio t e k a P u b lic z n a w P o z n a n iu (d a w n a B ib lio t e k a R a c z y ń s k ic h ) p o s ia d a ją c a d z ia ł z b io r ó w , z a w ie r a j ą c y r ó w n ie ż m a t e r ia ły d o t y c z ą c e n a s z e g o r e g io n u . 21) N a s k u t e k t e g o w la t a c h 1945— 1957 n ie b y ło c e n t r a ln e j in s t y t u c j i d o k u ­ m e n t a c y j n e j z b io r ó w d r u k o w a n y c h r e g io n u . B ib li o t e k i p u b lic z n e w o j e w e d z t w a z a w ę ż y ł y s w e z b io r y d o d r u k ó w u k a z u j ą c y c h s ię p o 1945 r., d a le j n ie o b j ę ły w s z y s t k ic h r o d z a j ó w d r u k ó w u k a z u j ą c y c h s ię n a t e r y t o r iu m s w e j w ła ś c iw o ś c i. T ę lu k ę d o k u m e n t a c y j n ą s t a r a ły s ię w y p e łn ić b ib lio t e k i s p e c j a li s t y c z n e (S t a c j i N a u k o w e j P T H , M u z e u m M a z u r s k ie g o i W o j e w ó d z k ie g o A r c h iw u m P a ń s t w o ­ w e g o w O ls z t y n ie ) . Z a s a d n ic z y m m a n k a m e n t e m te j z a s t ę p c z e j d z ia ła ln o ś c i b y ło o g r a n ic z e n ie z b io r ó w k a ż d e j z t y c h s p e c j a li s t y c z n y c h b ib lio t e k d o k r ę g u s w o ic h z a in t e r e s o w a ń .

22) W s t o s u n k u d o z b io r ó w n ie u r z ę d o w y c h s p r z e d 1945 r. s y t u a c j a j e s t ja s n a . W s z e lk ie m a t e r i a ły p r y w a t n e , s p o łe c z n e , k o ś c ie l n e ( k o ś c io ła e w a n g e lic k ie g o ) p r z e s z ły w z a r zą d A r c h iw u m P a ń s t w o w e g o w O ls z t y n ie (zo b . n p . in f o r m a c ję T. G r y g i e r a , W o j e w ó d z k i e A r c h i w u m P a ń s t w o w e w O l s z t y n i e , K o m u n ik a t y

(6)

D c t y c h o s t a t n ic h n a le ż ą m a t e r ia ły r ę k o p iś m ie n n e i d r u k o w a n e d o t y c z ą c e ż y c ia p o lit y c z n e g o , k u lt u r a ln e g o , g o s p o d a r c z e g o i s p o łe c z n e g o „ te r y t o r iu m w ł a ś c i ­ w o ś c i a r c h iw u m '’, u r z ę d u , in s t y t u c j i cz y p r z e d s ię b io r s t w a . T e g o r o d z a ju m a ­ t e r ia ły w A r c h iw u m O ls z t y ń s k im s k o n c e n t r o w a n e s ą w d w u p u n k t a c h — w o d d z ia le z b io r ó w i k o le k c j i c r a z w p o d r ę c z n e j b ib lio t e c e n a u k o w e j . P o d r ę c z n a b ib lio t e k a n a u k o w a A r c h iw u m g r o m a d z i p r z e d e w s z y s t k im d r u k i u r z ę d o w e i n ie u r z ę d o w e . D la p r z y k ła d u p o d a m n ie k t ó r e p o z y c j e , u s t a la j ą c e g r a n ic e d r u k ó w u r z ę d o w y c h . S ą to E d i c t e n S a m l u n g e n z la t 1713— 1837 23), w y d a w n ic t w o M y l i u s a 24), C i r k u l a r e a n s ä m t l i c h e n R e g i e r u n g e n u n d O b e r - L a n d e s J u s t i t z - C o l l e g i a z la t 1782— 1783 25), w y d a w n ic t w a K a m p t z a 2Ü), w s z e lk ie z b io r y u s t a w , d z ie n n ik i u r z ę d o w e z la t 1810— 1 9 Í5 '27), c z y zb io r y u s t a w , w r e s z c ie d z ie n n ik i u r z ę d o w e z „ D z ie n n ik ie m U r z ę d o w y m P e łn o m o c ­ n ik a R z ą d u R P n a O k r ę g M a z u r s k i” , o r a z „ D z ie n n ik ie m U r z ę d o w y m W o j e ­ w ó d z k ie j R a d y N a r o d o w e j w O ls z t y n ie ” n a c z e l e 2b). T y m s p o s o b e m o b lic z e M a z u r s k o - W a r m iń s k ie . 1958, z. 3, s . 273). S p r a w ę z b io r ó w n ie u r z ę d o w y c h p o r o k u 1945 A r c h iw u m o b e j m u j e e w id e n c y j n ie , s t o s o w n ie d o m a te r ia łó .w a r c h i­ w a ln y c h p r z e c h o w y w a n y c h p o z a a r c h iw a m i p a ń s t w o w y m i (H. B i e l i ń s k a , A. P t a ś n i k o w a , Z b ió r , s. 84). 23) S ą to p o d s t a w o w e m a t e r ia ły , b e z k t ó r y c h n ie z r o z u m ie s ię o r g a n iz a c j i a d m in is t r a c y j n e j r e g io n u . F r o b le m d r u k ó w u r z ę d o w y c h j e s t b a r d z o w a ż n y w o r g a n iz a c j i w a r s z t a t u n a u k o w e g o z u w a g i n a to , ż e tu s ię z n a j d u j e p u n k t s t y k u p o m ię d z y a r c h iw a m i a b ib lio t e k a m i. N a o g ó ł m o ż n a p r z y ją ć n a s t ę p u j ą c e s t w ie r d z e n ie : d r u k a m i u r z ę d o w y m i a r c h iw a z a j m u j ą s ię n a s k u t e k tz w . „ s k ło n ­ n o ś c i” (e m o c j o n a ln ie ) , b ib lio t e k i n a t o m ia s t t y lk o z o b o w ią z k u , a le b e z te j „ s k ło n n o ś c i” (e m o c j o n a ln e j ) . C o w ię c e j , d r u k i t e w b ib lio t e k a c h „ n ie s ą ł u ­ b ia n e ” (zob. F r ie d r ic h F a c i u s , A m t lic h e D r u c k s a c h e n . E in G r e n z g e b i e t z w i s c h e n A r c h i v e n u n d B i b l i o t e k e n , D e r A r c h iv a r , H . 3, 1955, s. 209— 226). P r o b le m te n n a t e r e n ie w o j e w ó d z t w a o ls z t y ń s k ie g o n ie j e s t j e s z c z e o r g a n iz a ­ c y j n ie r o z w ią z a n y , w y m a g a o m ó w ie n ia . 24) I n n y m , p o d o b n y m w y d a w n ic t w e m j e s t N o v u m C o r p u s C o n s t i t u t i o n u m P r u s s i c o - B r a n d e n b u r g e n s i u m , p o c z ą w s z y od 1756 r. Z w y d a w n ic t w a m i t y m i z w ią z a n y j e s t p r o b le m r o z g r a n ic z e n ia „ d r u k ó w ” c d „ d r u k ó w u r z ę d o w y c h ” . P o j ę c ie „ d ru k u u r z ę d o w e g o ” p o j a w ia s ię d o p ie r o w X V I I I w ie k u . T e r m in o lo ­ g ic z n e s p r e c y z o w a n ie t e g o p o j ę c ia j e s t k o n ie c z n e p r z y o r g a n iz a c j i z b io r ó w d r u k ó w u r z ę d o w y c h . D r u k i m u s z ą b y ć b o w ie m s y s t e m a t y z o w a n e w e d łu g f o r ­ m a tu , t y t u łó w , c e ló w , t r e ś c i, m ie j s c a w y d a n ia , c h r o n o lo g ii, o k r e s u u k a z y w a ­ n ia s ię , w y d a w c y , a u to r ó w , d r u k a r n i i w y d a w n ic t w a . 25) I n n y m i w a ż n y m i w y d a w n ic t w a m i są d r u k i d o t y c z ą c e p r a w a p r o w in c j o ­ n a ln e g o . 2G) K . A . K a m p t z, J a h r b ü c h e r f ü r R e c h t s v e r w a l t u n g , B e r lin 1824— 1860. K . A . K a m p t z, A n n a l e n d e r F r e u s s i s c h e n i n n e r e n S t a a t s - V e r w a l t u n g , B e r lin 1830— 1850. Ď a le j d r u k i p o lit y c z n e „ M in e r w a ”. E in J o u r n a l. 1794— 1809, c z y „ E u r o p ä is c h e s A n n a le n ” — 1794— 1800, d a le j c a ła g a m a w y d a w n ic t w p e r io ­ d y c z n y c h d o t y c z ą c y c h s p r a w p o c z ą w s z y od a d m in is t r a c j i r o ln e j d o a d m in i­ s t r a c j i o ś w ia t o w e j . 27) C h o d zi tu o k o m p le t d z ie n n ik ó w u r z ę d o w y c h m in is t e r s t w , r e j e n c j i, p o ­ w ia t ó w c r a z o r g a n ó w s a m o r z ą d o w y c h . Z b ió r d r u k ó w u r z ę d o w y c h b ib lio t e k i n a u k o w e j A r c h iw u m m o ż n a p o d z ie lić n a n a s t ę p u j ą c e r o d z a je : G e s e t z s a m m l u n ­ g e n , G e s e t z b l ä t t e r , I n t e l i g e n z b l ä t t e r , R e g i e r u n g s - , A m t s - u n d . N a c h r i c h t e n ­ b l ä t t e r , P a r l a m e n t s v e r h a n d l u n g e n , H a u s h a l t s p l ä n e , P a r l a r n e n t s h a n d b ü c h e r , S y n o d a l v e r h a n d l u n g e n , S t a a t s h a n d b ü c h e r , k ir c h lic h e O r g a n is a t io n s h a n d b ü c h e r , S t a t i s t i s c h e V e r ö f f e n t l i c h u n g e n , O r t s v e r z e i c h n i s s e , D e d u k t i o n e n , D e n k s c h r i f t e n , F a r b b i i c h e r , L a n d k a r t e n , V e r ö f f e n t l i c h u n g e n f ü r b e s o n d e r e Z w e c k e u n d V e r ­ w a l t u n g s g e b i e t e , M i l i t ä r i s c h e a m t l i c h e D r u c k s a c h e n , A m t l i c h e B e r i c h t e ( S c h u l - p r o g r a m m e , U n i v e r s i t ä t s u n d H o c h s c h u ls c h r if t e n , V e n u a lt u n g s b e r ic h t e ) , P a t e n t s c h r i f t e n , A m t l i c h e F e s t s c h r i f t e n , G e r i c h t l i c h e E n t s c h e i d u n g e n , A m t ­ li c h e P l a k a t e , F l u g s c h r i f t e n , H a n d z e t t e l . 2B) D la z b io r ó w ty c h is to tn ą w a r t o ś ć m a ją r ó w n ie ż w y d a w a n e p r z e z p r e z y ­ d ia r a d i in s t y t u c j e w o j e w ó d z t w a w s z e lk ie g o r o d z a j u b iu le t y n y (n p . „ B iu le t y n 5 2 4

(7)

p o d r ę c z n e j b ib lio t e k i a r c h iw a ln e j w O ls z t y n ie m a c h a r a k t e r s p e c y f ic z n y . O b o k p o d s t a w o w e j lit e r a t u r y f a c h o w e j , w y d a w n ic t w ź r ó d ło w y c h , r e g io n a ln y c h i p r a s y lo k a ln e j b ib lio t e k a p o s ia d a r ó ż n e w y d a w n ic t w a , b iu le t y n y (d r u k o w a n e , r e ta p r in t o w e , p o w i e la n e a n a w e t r ę k o p iś m ie n n e ) u k a z u j ą c e s ię n a t e r e n ie o b j ę t y m d z ia ła ln o ś c ią A r c h iw u m . N a t u r a ln ie , z a k r e s i ilo ś ć t y c h z b io r ó w z a le ż y p r z e d e w s z y s t k im od s p e c y f ik i r e g io n u i j e g o p r ę ż n o ś c i, od w ie l k o ś c i i c h a r a k t e r u . I n n e o b lic z e b ę d z ie m ia ł t e n r e d z a j d o k u m e n t a c j i w s a m y m O ls z t y n ie , in n e w S z c z y t n ie , M o r ą g u c z y M r ą g o w ie . Z r e s z tą z b ie r a n e s ą n ie t y lk o p e r io d y k i, a le i d r u k i u lo t n e , j e d n o d n ió w k i. T e o s t a t n i e n a w e t m a ją s z c z e g ó ln ą w a r t o ś ć , z n a c z e n ie i c h a r a k t e r y s t y k ę . S tą d a p e l A r c h iw u m d o w s z y s t k ic h u r z ę d ó w i in s t y t u c j i, p r z e d s ię b io r s t w i o r g a n iz a c j i o n a d s y ła n ie t e g o r o d z a ju m a t e r i a ł ó w 2Q). N a t u r a ln ie n ie c h o d z i o p e łn ą k o m p le t n o ś ć t y c h z b io r ó w , g d y ż k a ż d y b a d a c z p r z e s z ło ś c i w ie , ż e b r a k i w d o k u m e n t a c j i w c a le n ie są j a k im ś z a s a d n ic z y m b r a k ie m . J e d n o s t k o w y m a t e r ia ł, p r z y k ła d o w y cz y w y c in k o w y m o ż e u c h w y c ić c a łą p r a w d ę , k tó r a n ie b ę d z ie w c a le p e łn ie j s z ą j e ś li je j ś w i a d e c t w a b ę d ą lic z n ie j s z e . W c a le n ie c h o d z i o n a g r o m a d z e n ie p o p io łu f a k t ó w ” a n i o n a g ą s t a t y s t y k ę , a o w e w n ę t r z n ą łą c z n o ś ć m a t e r ia łu h is t o r y c z ­ n e g o 30). S z c z e g ó ln ą w a g ę w t y c h z b io r a c h o d g r y w a j ą p l a k a t y . N a t u r a ln ie , c h o d z i t u o p la k a t j a k o o d o k u m e n t w s p ó łc z e s n y , a n ie o d z ie ło s z t u k i. W o r g a n iz a c j i t e j d o k u m e n t a c j i n a s u w a j ą s ię s z c z e g ó ln e p r o b le m y ze w z g lę d u n a fo r m a t p la k a t ó w o r a z j e g o il u s t r a t y w n y , w iz u a ln y c h a r a k t e r . W ła ś n ie o n , o b o k f o t o ­ g r a f ii i f il m u j e s t ź r ó d łe m in f o r m a c y j n y m p ie r w s z o r z ę d n e j w a g i. S z c z e g ó ln ą ro lę o d g r y w a o n w c z a s a c h n ie s p o k o j n y c h , p r z e w r o t a c h p o lit y c z n y c h , w o k r e s ie n a s ilo n e j a g it a c j i p o lit y c z n e j o r a z in t e n s y w n e g o ż y c ia k u lt u r a ln e g o . B e z ś w i a ­ d e c t w a p la k a t u z n a j o m o ś ć s z c z e g ó ln y c h w y d a r z e ń b ę d z ie z a w s z e n ie p e łn a . On o d d a j e k o lo r y t e p o k i. A r c h iw u m r o z p o c z y n a ją c z b ió r p la k a t ó w i e w id e n c j o ­ n u j ą c is t n ie j ą c e z b io r y p r z y g o t o w u j e „ p a n o r a m ę m ia s t a i r e g io n u ” 31). P o z o s t a j ą j e s z c z e d w ie g r u p y d o k u m e n t a c j i: z b io r y f o t o g r a f ic z n e i f il m o w e o r a z z b io r y m a g n e t o f o n o w e . W o j e w ó d z k ie j R a d y N a r o d o w e j ” , c z y ..P o w ia t o w e j R a d y N a r o d o w e j w O l s z t y ­ n ie ” w z g lę d n ie „ W o j e w ó d z k ie g o Z a r z ą d u D r ó g P u b lic z n y c h w O l s z t y n i e ”) w f e r m ie p o w i e la c z o w e j , r o t a p r in t e w e j c z y n a w e t d r u k o w a n e j . K o m p le t n y z b ió r t y c h b iu le t y n ó w s t a n o w i n ie r a z p u n k t w y j ś c ia d la d a ls z y c h k w e r e n d n a u k o w y c h . Z u w a g i n a n ie k o m p le t n y z b ió r d r u k ó w u r z ę d o w y c h p o r o k u 1945 ic h s y s t e m a t y z a c j a n ie j e s t j e s z c z e p r z e p r o w a d z o r a . 29) N a r a z ie , m a t e r ia ły t e d o s y ła j ą t y lk o n ie l ic z n e in s t y t u c j e . S p r a w a w y ­ m a g a d a ls z y c h s ta r a ń . 3n) M im o p o d o b n y c h u j ę ć n ie k t ó r y c h h is t e r y k ó w (n p . W it o ld a K u l i : R o z ­ w a ż a n i a o h i s t o r i i , W a r s z a w a 1958, s. 5— 10), m ó w ią c y c h o s k o n c e n t r o w a n iu s ię n a n o w y c h n a ś w ie t le n ia c h z n a n y c h f a k t ó w , r o z w ią z a n ia m e t o d y c z n e i o r g a n i­ z a c y jn e w a r s z t a t u n a u k o w e g o a r c h i w i s t y d o k u m e n t a lis t y s ą d ia m e t r a ln ie r ó ż ­ n e od w s p o m n ia n y c h r o z w ią z a ń . 31) I s t n ie j ą c y z b ió r p la k a t ó w A r c h iw u m O ls z t y ń s k ie g o j u ż w c h w ili o b e c n e j w y k a z u j e z n a c z n e lu k i. N a j p e łn ie j s z y z a s ó b p la k a t ó w d o ty c z ą c y c h s w e j d z ia ­ ła ln o ś c i p o s ia d a T e a t r im . S :. J a r a c z a w O ls z t y n ie . J a k m o ż n a w y k o r z y s t a ć p la k a t j a k o il u s t r a c j ę w y d a r z e ń p r z y k ła d o w o s łu ż y ć m o ż e p r a c a W . K o t h t e. F ü n f z i g J a h r e D e u t s c h e r G e s c h i c h t e 1907— 1957 in P l a k a t e n u n d F l u g b l ä t t e r n , K o b le n z 1957. S t w ie r d z ić m c ż r a . ż e p la k a t y z n a j d u j ą c e s ię w A r c h iw u m n ie r ó ż n ią s ię z b y t n io od m a s y p la k a t ó w z n a j d u j ą c y c h s ię w u r z ę d a c h i o r g a n i­ z a c ja c h . M o m e n t y w iz u a ln e i s k o n d e n s o w a n e o d d a n ie h a s ła p o lit y c z n e g o to g łó w n e c e le p la k a t u . S t ą d p la k a t z m u s z a z w ie d z a j ą c e g o n p . w y s t a w ę p la k a t ó w d o „ p r z e n ie s ie n ia s ię s a m e m u w p r z e s z łe c z a sy " . A le z u w a g i n a w ie l k o ś ć p la k a t u , n ie t r w a ł y p a p ie r z k t ó r e g o j e s t s t w o r z o n y , w ła ś n i e te n r o d z a j d o k u ­ m e n t a c j i u le g a s z y b k ie m u z n is z c z e n iu . J e ś li w ię c p la k a t m a s ię z a c h o w a ć , m u s i b y ć p r z e j m o w a n y od r a z u p o u k a z a n iu się. 525

(8)

Z b i o r y f o t o g r a f i c z n e i f i l m o w e ju ż d a w n o z o s t a ły u z n a n e j a k o ź r ó d ła h is t o r y c z n e . U k a z a ły s ię n a w e t s p e c j a ln e o p r a c o w a n ia d o t y c z ą c e p o s t ę ­ p o w a n ia z e z b io r a m i f o t o g r a f ic z n y m i i f i l m o w y m i 32). T e c h n ic z n y , c z y m e c h a ­ n ic z n y o b ra z , ja k ą j e s t f o t o g r a f ia i je j r o z w in ię c ie — f ilm , d a le j r o z w ó j n o w y c h t e c h n ik r e p r o d u k c y j n y c h z w ią z a n y c h z f o t o g r a f ik ą (n p. a u t o t y p ia ) d a ły n o w e m o ż liw o ś c i d o k u m e n t a c y j n e p r o c e s u d z ie j o w e g o 3J)· A r c h iw u m o ls z t y ń s k i e p o ­ s ia d a s p e c j a ln e „ a r c h iw u m fo t o g r a f ic z n e * '34). P r ó c z te g o n a b ie ż ą c o zb io r y f o t o g r a f ic z n e p r o w a d z ą n ie k t ó r e u r z ę d y i in s t y t u c j e 33). W r e s z c ie z b i o r y t a ś m m a g n e t o f o n o w y c h i p ł y t w y s t ę p u j ą j a k o o s t a t n ia g r u p a d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j . Z n a c z e n ie d o k u m e n t a c j i f o n e ­ t y c z n e j j e s t od d a w n a z n a n e ja k o z a d a n ie n a s z y c h c z a s ó w i n a t e r e n ie n a s z e g o w o j e w ó d z t w a s t o s o w a n e s z e r o k o w z a k r e s ie d o k u m e n t o w a n ia f o lk lo r u r e g io ­ n a ln e g o 36). A r c h iw u m s p r a w u j e n a d z ó r m . in . n a d d o k u m e n t a c j ą f o n e t y c z n ą R o z g ło ś n i O ls z t y ń s k ie j , k tó r a d y s p o n u j e ju ż w te j c h w ili k ilk u s e t k a m i m e t r ó w n a g r a ń a r c h i w a l n y c h 37). Z b io r y t e ja k o ś w ia d e c t w o c z a s ó w s ą c e n n y m i m a ­ te r ia ła m i b a d a w c z y m i, k t ó r e p o z w a la j ą o d c z y t a ć n p . p r z e m ó w ie n ie p o lit y c z n e z u w z g lę d n ie n ie m n iu a n s ó w b a r w y i to n u g ło s u .

Z b io r y f o t o g r a f ic z n e , f o n e t y c z n e p r z y n o s z ą j e d n a k ż e A r c h iw u m s k o m p lik o ­ w a n e p r o b le m y t e c h n ic z n e o r a z o r g a n iz a c y j n e . W u r z ę d a c h , in s t y t u c j a c h i p r z e d s ię b io r s t w a c h w o j e w ó d z t w a p o w s t a j e c o r a z w ię k s z a ilo ś ć d o k u m e n t a c j i f o t o g r a f ic z n e j i f o n e t y c z n e j . O ile o n a s t a n i e s ię d o jr z a ła p o d w z g lę d e m a r c h i­ w a ln y m , p o w in n a z o s t a ć p r z e ję t a d o A r c h iw u m . W o b e c n y c h c z a sa c h , j e ś li c h c e s ię d o b r z e d o k u m e n t o w a ć w s p ó łc z e s n o ś ć , n ie m o ż e z a b r a k n ą ć f o t o g r a f ii, f ilm u i t a ś m m a g n e t o f o n o w y c h 3K).

S p e c j a ln y m r o d z a je m p la k a t u s ą u lo t k i, p r z e w a ż n ie t r e ś c i p o lit y c z n e j , r e p r e z e n t u j ą c e c p in ię p u b lic z n ą o k r e ś lo n e j g r u p y s p o łe c z n e j . U lo t k i t e s t a ­ n o w ią j e d n a k ż e w p r z e w a ż a j ą c e j c z ę ś c i z a łą c z n ik i a k t, b ę d ą c y c h p r o d u k te m t z w . n a d z o r u p o lic y j n e g o . 32) S p r a w y p r z e jm o w a n ia m a t e r ia łó w f e t o - i f o n o g r a f ic z n y c h c z y n a g r a ń d ź w ię k o w y c h z r o z g ło ś n i r e g io n a ln y c h P o l s k ie g o R a d ia u r e g u lo w a n e są o d r ę b ­ n y m i z a r z ą d z e n ia m i (zob . M . B i e l i ń s k a i A . P t a ś n i к o w a, Z b ió r, s. 71— 74). A r c h iw u m O ls z t y ń s k ie w w y n i k u s w e j p r a w ie 1 8 - le t n ie j d z ia ła ln o ś c i z n a c z n ie p o s z e r z y ło t r e ś c io w o z b io r y f o t o g r a f ic z n e . Z b io r y t e s ą r a c z e j z b io ­ ra m i o b r a z ó w , c z y li tz w . a r c h iw u m o b r a z o w e (p o r ó w n a j n ie m i e c k ie p o j ę c ie a r c h iw a ln e t z w . B i l d a r c h i v ) . P o d p o j ę c ie m „ o b ra zu " w A r c h iw u m r o z u m ie s ię d w ie j e g o fo r m y : r y s u n e k o r a z f o t o g r a f ia . D o k u m e n t a c j a o b r a z ó w j a k o r y s u n ­ k ó w j e s t t e r e n e m s t y k u d z ia ła ln o ś c i a r c h iw u m i m u z e u m . R o z g r a n ic z e n ie p o ­ le g a n a t y m , ż e p o d o b n ie ja k p r z y p la k a c ie , a r c h iw u m z w r a c a w ię k s z ą u w a g ę n a w a r t o ś c i t r e ś c io w e , a n ie w iz u a ln e (sz tu k i). 33) O b r a z (w s z e r o k im a r c h iw a ln y m u j ę c iu ) m o ż e u z u p e łn ić t z w . „ o s o b o w e ź r ó d ła " ja k li s t , p a m ię t n ik , w s p o m n ie n ie itp . Co w ię c e j , o b r a z p r z y z a s t o s o ­ w a n iu a u t o t y p ii, s t a ł s ię w a ż n ą fo r m ą p r a c y r e p o r te r s k ie j i ty m s a m y m in s t r u ­ m e n t e m k s z t a łt o w a n ia o p in ii p u b lic z n e j . 34) W A P O — K a t a lo g z d j ę ć i d o k u m e n t a c j i z e s p o łu X L I I . 35) N a s z c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u j ą z b io r y f o t o g r a f ic z n e M u z e u m M a z u r ­ s k ie g o . W o j e w ó d z k ie g o K o n s e r w a t o r a Z a b y t k ó w S z t u k i o ra z R e d a k c j i „ G ło su O ls z t y ń s k ie g o ” . 26) P i o n ie r s k ą p r a c ę w ty m z a k r e s ie w y k o n a ła g r u p a o ls z t y ń s k a P a ń s t w o ­ w e g o I n s t y t u t u S z t u k i (pod k ie r o w n ic t w e m d r a W ł. G ę b i k a ) . 37) O g ó ln e u w a g i n a t e m a t a r c h iw a ln e j d o k u m e n t a c j i f o n e t y c z n e j zo b . G a b r ie l P a s z k o w s k i , N a g r a n i a d ź w i ę k o w e vj a r c h i w a c h , A r c h e io n , t. 41, 1964, s. 209— 222. Z a m ie r z e n ia z a c h o w a n ia „ ź r ó d e ł a k u s t y c z n y c h ” s t a j ą s ię co r a z s iln ie j s z e . W y s u w a s ię n a w e t k o n c e p c j e , b y d o k u m e n t a c j ę f o n e t y c z n ą o t r e ś c i lit e r a c k ie j p r z e c h o w y w a ły b ib lio t e k i.

38) Z a k r e s d o k u m e n t a c j i r e g io n a ln e j s t a le s ię p o w ię k s z a i tr u d n o w te j c h w ili w y t y c z y ć g r a n ic e i d r o g i te j d z ia ła ln o ś c i, z u w a g i n a z a k r e s p r a c h is t o r io g r a f ii.

(9)

* * *

I s t o t n y m p r o b le m e m o r g a n iz a c y j n y m d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j j e s t p r z e ­ z w y c i ę ż e n ie je j m a s o w o ś c i. W d r u g ie j p o ło w ie X X w ie k u w s z y s t k o j e s t m a ­ s o w e , a w ię c i d o k u m e n t a c j a w s p ó łc z e s n a n ie m o ż e s ię p r z e d m a s o w o ś c ią u s t r z e c 3:i). D o k u m e n t a c j a w s p ó łc z e s n a m u s i b y ć t y m b a r d z ie j p o r z ą d k o w a n a , ż e s t a j e s ię o n a p o d r ę c z n y m w a r s z t a t e m n a u k o w o - b a d a w c z y m . W ła ś n ie d o k u ­ m e n t a c j a in f o r m a c j i n a u k o w e j w c h o d z i w z a k r e s z a i n t e r e s o w a ń n ie t y lk o a r c h iw is t y . O p r a c o w y w a n a j e s t p r z e z w i e l e in s t y t u c j i w r ó ż n y c h d z ie d z in a c h w ie d z y i t e c h n i k i 40). G r o m a d z e n ie , o p r a c o w y w a n ie i r o z p o w s z e c h n ia n ie t r e ś c i, z a w a r t y c h w d o k u m e n t a c h (a k ta c h ) i m o n o g r a f ia c h n a u k o w y c h , d o t y c z ą c y c h o k r e ś lo n y c h te m a tó w ’, p r z y c o r a z s z y b s z y m p o s t ę p i e n a u k i i t e c h n ik i i o lb r z y ­ m ie g o r o z w o j u p iś m ie n n ic t w a s p e c j a li s t y c z n e g o j e s t c o n d i t i o s i n e q u a n o n o p a n o w a n ia k o n k r e t n y c h z a g a d n ie ń n a u k o w y c h , t e c h n ic z n y c h a n a w e t p o li­ t y c z n y c h 41). D o k u m e n t a c j a in f o r m a c ji n a u k o w e j p r o w a d z o n a j e s t w r ó ż n y c h o ś r o d k a c h w o j e w ó d z t w a (S t a c j a N a u k o w a P o l s k ie g o T o w a r z y s t w a H i s t o r y c z ­ n e g o , W y ż s z a S z k o ła R o ln ic z a z w s z y s t k im i je j in s t y t u t a m i, O ś r o d e k B a d a ń N a u k o w y c h im . W . K ę t r z y ń s k ie g o ) , m ię d z y in n y m i i w A r c h iw u m o ls z t y ń ­ s k im z c a ły m a p a r a t e m p o m o c y e w id e n c y j n y c h , d o t y c z ą c a z a s o b u a r c h i w a l­ n e g o , j e g o r o z m ie s z c z e n ia i z a w a r t o ś c i. S z e r s z e d a n e w z a k r e s ie p r o w a d z o n y c h p r a c n a u k o w y c h r e g io n u d o s t a r c z a j ą w y k a z y te m a tó w ' o p r a c o w y w a n y c h n a p o d s t a w ie r ę k o p iś m ie n n y c h ź r ó d e ł a r c h iw a ln y c h i b i b l i o t e c z n y c h 42). N a r z u c a s ię w ię c z a s a d n ic z e p y t a n i e — c z y a rc h iw 7a m a j ą b y ć c e n t r a ln y m i o ś r o d k a m i d o k u m e n t a c y j n y m i r e g io n u i o b o k p o d s ta w 'o w e g o z a s o b u a r c h i w a l­ n e g o p r o w a d z ić d o k u m e n t a c j ę ? S t o p ie ń d o j r z a ło ś c i a r c h iw a ln e j te j o s t a t n ie j o k r e ś la s ię o d m ie n n y m i k r y t e r ia m i, n iż to m a m ie j s c e z z a s o b e m a r c h iw a ln y m . W z a s a d z ie p r z y j m u j e s ię , ż e archiw^a s ą d o t e g o z a d a n ia p o w 'o la n e 43). N ie m n ie j z m ie j s c a n a s u w a j ą s ię z a s t r z e ż e n ia , co d o p o d z ia łu p r a c y w o r g a n iz o w a n iu d o k u m e n t a c j i m ię d z y p o s z c z e g ó ln e o ś r o d k i d o k u m e n t a c y j n e (n p . b ib lio t e k i, m u z e a , i n s t y t u t y itp .). I n n e b o w ń em k r y t e r ia d o k u m e n t a c y j n e o b o w ią z u j ą n p . w7 m u z e a c h a in n e w a r c h iw a c h (n p . o c e n a w a r t o ś c i w y m ie n io n y c h w y ż e j p l a k a t ó w 44). D la A r c h iw u m p r o b le m j e s t с t y le p r o s t y , że c h o d z i t u t y lk o o z b io r y , k t ó r e n a n o r m a ln e j d r o d z e r e g u lo w a n e j p r z e z u s t a w ę o p a ń s t w o w y m z a s o b ie a r c h iw a ln y m d o A r c h iw ru m n ie d o jd ą . N a t o m ia s t p r a w n e p r o b le m y z w ią z a n e z d o k u m e n t a c j ą w s p ó łc z e s n ą (n p . z a c h o w a n ie p o u f n o ś c i c z y n a w e t t a j n o ś c i) r o z s t r z y g n ą ć m e ż n a w7c d łu g z a s a d s t o s o w a n y c h ’ d o z a s o b u a r c h i w a l­ n e g o . W c h o d z ą tu w g r ę r ó w n ie ż s p r a w y o r g a n iz a c y j n e , p e r s o n a ln e i f in a n s o w a . 33) Z ob . n a te n t e m a t o s t a t n ie u w a g i C z e s ła w a B i e r n a t a , N a r a s t a j ą c y z a s ó b a r c h i w a l n y w d w u d z i e s t o l e c i u P o l s k i L u d o w e j , A r c h e io n , t. 41, 1964, s. 93— 113. 40) Z a r c h iw a ln e g o p u n k t u w id z e n ia d o k u m e n t a c j a w s p ó łc z e s n a r o z u m ia n a j e s t w s e n s i e p o d w 'ó jn y m — r a z j a k o m a t e r ia ł d o „ h is t o r ii w s p ó łc z e s n e j '’ ( h i s t o i r e c o n t e m p o r a i n e , c o n t e m p o r a r y h i s t o r y , G e g e n w a r t s g e s c h i c h t e ) , d r u g i

r a z j a k o m a t e r ia ł, p o d ło ż e k u lt u r a ln e (czy k u lis y ) h is t o r ii p o lit y c z n e j d o w o l­ n e g o o k r e s u p r z e s z ło ś c i (zob. u w a g i M ic h a e l S c h a t t e n h o f e r , Z e i t g e s c h i c h t ­

li c h e S a m m l u n g e n in S t a d t a r c h i v e n , D e r A r c h iv a r , 1-І. 1, 1964, s. 43— 45).

41) W c h w ili o b e c n e j o b o k zaw 'cdów 7 b ib lio t e k a r z a i a r c h i w i s t y z a c z y n a s ię w y k s z t a ł c a ć z a w ó d d o k u m e n t a lis ty . 42) J e s t to w y d a w n ic t w’0 p r o w a d z o n e s y s t e m a t y c z n ie p r z e z N a c z e ln ą D y ­ r e k c ję A r c h iw ó w P a ń s t w o w y c h . N a p o d s t a w ie t y c h w y k a z ó w m o ż n a z o r ie n ­ t o w a ć s ię w z a k r e s ie p r o w a d z o n y c h b a d a ń o r a z u s t a l ić p la n y p r a c y p o s z c z e g ó l­ n y c h o ś r o d k ó w d o k u m e n t a c y j n y c h . 43) Z ob . B . O 11 n a d, D o k u m e n t a t i o n , s. 70, p r z y p . 14. 44) Z o b . a r t y k u ł E. B i e d r a w i n y o d o k u m e n t a c j i d r u k o w a n e j r e g io n u w7 n a s t ę p n y m n u m e r z e . 52 7

(10)

S p r a w y o r g a n iz a c y j n e d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j w o j e w ó d z t w a o ls z t y ń ­ s k ie g o p r z e d s t a w ia j ą s ię n a s t ę p u j ą c o : B i b l i o g r a f i a r e g io n u p r o w a d z o n a j e s t p r z e z S t a c j ę N a u k o w ą P o ls k ie g o T o w a r z y s t w a H i s t o r y c z n e g o o ra z W o je w ó d z k ą B ib lio t e k ę P u b lic z n ą . P r o b le m t e n s t a n ą ł n a p o r z ą d k u d z ie n n y m ju ż n a p ie r w s z y m z e b r a n iu o r g a n iz a c y j n y m O d d z ia łu P o ls k ie g o T o w a r z y s t w a H is t o r y c z n e g o w O ls z t y n ie w 1948 r. P r z e d ­ s t a w i o n e w ó w c z a s z a d a n ie w s p r a w ie o r g a n iz a c j i w a r s z t a t u p r a c y z o s ta ło w y k o n a n e 45). I n f o r m a c j a o z b i o r a c h r ę k o p i ś m i e n n y c h r e g io n u o b e j m u ­ j ą c y c h o k r e s d o r o k u 1944 w łą c z n ie , j e s t ju ż k o m p le t n a , j e ś li c h o d z i o A r c h i­ w u m P a ń s t w o w e i A r c h iw u m D ie c e z j a ln e . Z a p o c z ą t k o w a n o k o m p le t o w a n ie in f o r m a c ji o z b io r a c h r e g io n u z n a j d u j ą c y c h s ię f o z a g r a n ic a m i w o j e w ó d z t w a i p a ń s t w a p o ls k ie g o . B r a k n a t o m ia s t p e łn e j in f o im a c j i ( d o k u m e n t a c j i n a u k o ­ w e j ) o z b io r a c h r ę k o p iś m ie n n y c h r e g io n u o b e j m u j ą c y c h o k r e s p o 1945 r.46). D o k u m e n t a c j a w s p ó łc z e s n a w o j e w ó d z t w a p o 1945 r. s ta r a s ię r o z w ią z a ć r.o w e, s z c z e g ó ło w e p r o b le m y t e c h n ic z n e . P r z e d e w s z y s t k im c h o d z i tu o b i b l i o g r a f i c z n ą i b i b l i o t e k a r s k ą k l a s y f i k a c j ę . S t w ie r d z ić w y p a d a , ż e k la s y f ik a c j a d z ie s ię t n a n ie j e s t w p e łn i w y k o r z y s t a n a , w k a ż d y m b ą d ź r a z ie n ie z n a la z ła z a s t o s o w a n ia u a r c h iw is t ó w z a j m u j ą c y c h s ię t z w . m a r t ­ w y m i z e s p o ła m i a r c h iw a ln y m i. T a k la s y f ik a c j a tr a c i s w ą p r z y d a t n o ś ć w m a r t w y c h z e s p o ła c h z b r a k u k o n ie c z n o ś c i w łą c z e n ia n o w y c h n a p ły w ó w d o u p o r z ą d k o w a n e g o z e s p o ł u 47). K la s y f ik a c j a d z ie s ię t n a s t o s o w a n a j e s t n a t o ­ m ia s t w' c o r a z s z e r s z y m z a k r e s ie w b ie ż ą c y c h r e g is t r a t ú r a c h u rzędów ', co z m u s i A r c h iw u m (w m y ś l z a s a d y p r o w e n ie n c y j n e j ) d o je j p r a k t y c z n e g o z a s t o s o w a n ia . T e n w s p ó łc z e s n y s y s t e m k la s y f ik a c y j n y w z a r z ą d z ie a k t a m i o ra z z a s t o s o w a n ie t e c h n ik i k la s y f ik a c j i d z ie s ię t n e j w k la s y f ik a c j i g o s p o d a r k i n a r o d o w e j z m u s z a n ie j a k o d o z a s t o s o w a n ia je j w d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j (p r z e d e w s z y s t k im w d o k u m e n t a c j i i n f o r m a c y j n o - n a u k o w e j ) 4K). I n n y m p r o b le m e m te c h n ic z n y m d o k u m e n t a c j i w o j e w ó d z t w a s ą n o r m a ­ t y w y p r a c y . W t y m z a k r e s ie s z c z e g ó ln e b r a k i w y k a z u j e w ła ś n i e d o k u m e n ­ t a c ja . W p r a w d z ie a r c h iw a i b ib lio t e k i w o j e w ó d z t w a p o s ia d a ją i s t o s u j ą o g ó ln ie p r z y j ę t e n o r m a t y w y ( t y t u ł, h a s ło , r e g e s t y , z a s a d y te c h n ik i w y d a w n ic z e j ź r ó d e ł, t e r m in o lo g ii z a w o d o w e j ) n ie m n ie j r o z w ó j b iu r o w o ś c i i d o k u m e n t a c j i w o j e ­ w ó d z t w a z m u s z a d o o p r a c o w a n ia n o w y c h u s t a le ń ·,η). P o d o b n ie r z e c z s ię p r z e d ­ s t a w i a w z a k r e s ie t e c h n i k i k o n s e r w a c y j n e j . J e s t to ty m w a ż n ie j s z e , ż e d o k u m e n t a c j a w s p ó łc z e s n a w o j e w ó d z t w a (z r e sz tą i w P o ls c e i n a c a ły m ś w i e c ie ) w y m a g a s z c z e g ó ln e j o p ie k i. N o r m a t y w y p a p ie r o w e p o w o d u j ą s łu s z n e o b a w y , że o n a m o ż e u le c z n is z c z e n iu , p o d o b n ie ja k d o k u m e n t a c j a e g ip s k a 45) T a d e u s z G r y g i e r, P r a c a h i s t o r y k ó w o l s z t y ń s k i c h , K o m u n ik a t y M a ­ z u r s k o - W a r m iń s k ie , z. 1, 1957, s. 33 i n a st. 46) J e s t to is t o t n y p r o b le m zw ią za n y ^ z z a g a d n ie n ie m s z e r s z y m d o ty c z ą c y m z a r z ą d u a k t a m i w u r z ę d a c h , in s t y t u c j a c h i p r z e d s ię b io r s t w a c h (zob. T . G r y - G i e r, D c k u m e n i c c j a a r c h i w a l n a u r z ę d ó w w o j e w ó d z t w a o l s z t y ń s k i e g o , K o m u ­ n ik a t y M a z u r s k o - W a r m iń s k ie , z. 3, 1964, s. 346— 349). 47) S t o s u j e s ię w t y m w y p a d k u z a s a d y u k ła d u s t r u k t u r a ln e g o . 4r>) Z ob. Z a r z ą d z e n ie M in is tr a S z k o ln ic t w a W y ż s z e g o z d n ia 9 IV 1963 r. (M o n ito r P o ls k i, n r 37, 1963, p o z. 184) o r a z o s t a t n ie p o le c e n ia U r z ę d u R a d y M in is t r ó w , w p r o w a d z a j ą c e d o p r e z y d ió w ra d n a r o d o w y c h r z e c z o w e i j e d n o lit e w y k a z y a k t o u k ła d z ie d z ie s ię t n y m . W r e s z c ie Z a r z ą d z e n ie n r 32 P r e z e s a G łó w ­ n e g o U r z ę d u S t a t y s t y c z n e g o z d n ia 14 V I I I 1959 r. w s p r a w ie k la s y f ik a c j i g o s p o d a r k i n a r o d o w e j. 4!') W ty m z a k r e s ie is t n ie j e ś c is ła w s p ó łp r a c a A r c h iw u m z P r e z y d iu m W R N w O ls z t y n ie . P r e z y d iu m W R N u w z g lę d n ia w p e łn i z a s a d y n o r m a t y w ó w p r a c y w z a k r e s ie d o k u m e n t a c j i. 528

(11)

(p a p ir u s o w a ). T y m c z a s e m d o k u m e n t a liś c i o r ie n t u j ą s ię s la b o w o s ią g n ię c ia c h k o n s e r w a t o r ó w 50). D o k u m e n t a c j a r o z s z e r z a s ię r ó w n ie ż p o p r z e z z a s t o s o w a n ie m i k r o f i l m u j a k o „ n a u k o w e g o f o t o g r a f o w a n ia ” o r a z m a s o w e g o z a b e z ­ p ie c z a n ia Sl). J e d n y m z w a ż n ie j s z y c h e le m e n t ó w p r a c y d o k u m e n t a c y j n e j j e s t f a k t , ż e d o k u m e n t a liś c i s t a r a j ą s ię t w o r z y ć n o w e m a t e r i a ł y d o k u m e n t a ­ c y j n e . Z u w a g i n a s t a le w z r a s t a j ą c y z a s ó b n a r z u c a s ię p y t a n ie c z y z w ła s n e j i n ic j a t y w y a r c h i w i ś c i j a k i b ib lio t e k a r z e m u s z ą z w ię k s z a ć t e n n a p ł y w m a ­ t e r ia łó w . W t y m m o m e n c ie d o c h o d z i s i ę d o z a s a d n ic z e g o p r o b le m u — w z a j e m ­ n y c h s t o s u n k ó w m ię d z y a r c h iw a m i, b ib lio t e k a m i i m u z e a m i j a k o in s t y t u c j a m i d o k u m e n t a c y j n y m i. W p r a w d z ie z a d a n ia t y c h in s t y t u c j i są r o z g r a n ic z o n e u s t a ­ w o w o , a le p r ó c z t e g o p o z o s t a j e w i e l e w o ln e g o m ie j s c a d la p o m y s ło w o ś c i in d y w id u a ln e j . Z u w a g i n a lic z b ę b ib lio t e k m o ż n a s t w ie r d z ić , ż e b ib lio t e k a W y ż s z e j S z k o ły R o ln ic z e j w O ls z t y n ie , S t a c j i N a u k o w e j P o l s k ie g o T o w a r z y ­ s t w a H is t o r y c z n e g o c z y W o j e w ó d z k ie j B ib lio t e k i P u b lic z n e j , m im o w s p ó ln y c h o g ó ln y c h c e ló w są i m u s z ą b y ć r ó ż n e t r e ś c io w o . Ż a d n a z b ib lio t e k n ie m o ż e r o ś c ić s o b ie p r e t e n s j i d o w y łą c z n o ś c i w o k r e ś lo n e j t e m a t y c e . W s z y s t k ie b ib lio ­ t e k i m o g ą s t o s o w n ie , d o w ła s n e g o u z n a n ia z b ie r a ć d o w o ln e m a t e r ia ły . W ła ś n ie te n c z y n n ik u s t a la in d y w id u a ln o ś ć k a ż d e j z b ib lio te k .* W a r to ś ć je j o k r e ś la s ię s t o p n ie m in d y w i d u a l n o ś c i 52). J a k im n o w y m m a t e r ia łe m d o k u m e n t a c y j n y m d y s p o n u j e w o j e w ó d z t w o o ls z t y ń s k ie ? N a le ż y p a m ię t a ć , ż e X I X w ie k p r z y n ió s ł z w y c z a j u u r z ę d n ik ó w — p r o w a d z e n ia p r y w a t n e j k o r e s p o n d e n c j i o r a z p is a n ia w ła s n y c h p a m ię t n ik ó w . N a t u r a ln ie , w a r u n k a m i s p r z y j a j ą c y m i t e m u z w y c z a j o w i s ą : o g ó ln e w y k s z t a ł ­ c e n ie ( w y s c k ie ) , s a m o d z ie ln o ś ć m y ś le n ia o r a z ż y c ie t o w a r z y s k ie . T a p r y w a t n a d o k u m e n t a c j a m a s z c z e g ó ln ą w a r t o ś ć , g d y ż e l e m e n t y w n ie j z a w a r t e n ie z n a j ­ d u ją o d b ic ia w a k t a c h u r z ę d o w y c h , ilu s t r u j ą c y c h k u l is y i m o t y w y d z ia ła ń p o lit y c z n y c h . P a m ię t n ik i w y p e łn ia j ą w ię c l u k ę d o k u m e n t a c y j n ą z a s o b u a k t o w e g o p a ń s t w o w e g o a p a r a t u a d m in is t r a c y j n e g o 53). T a lu k a d o k u ­ m e n t a c y j n a p o w ię k s z y ła s ię t y m b a r d z ie j, im s iln ie j s z a b y ła n ie u f n o ś ć p o s z c z e ­ g ó ln y c h lu d z i d o w ła d z y p a ń s t w o w e j . S tą d t a k w ie l k i e z n a c z e n ie p o s ia d a ła i p o s ia d a a k c j a z b ie r a n ia p a m ię t n ik ó w , z a p o c z ą tk o w a n a p r z e z S t a c j ę N a u k o w ą P o ls k ie g o T o w a r z y s t w a H i s t o r y c z n e g o c z y K o m it e t W o j e w ó d z k i P o ls k ie j Z je d n o c z o n e j P a r t ii R o b o tn ic z e j (R e f e r a t H is t o r ii P a r t i i ) 54). I n n e g o r o d z a ju lu k ę s t a n o w i t z w . w e w n ę t r z n a s p r z e c z n o ś ć d o k u m e n t a c j i . O f ic j a ln e r a p o r t y p o c z ą w s z y od p o ło w y X V I I I w ie k u t r e ś c i o w o i p u n k te m w id z e n ia r ó ż n ią s ię od p r y w a t n e g o lis t u . J e s t t o w y n i k t z w . p r z y m u s u ś w i a t o p o g lą d o w e g o . S tą d w a r t o ś ć z e b r a n e j w A r c h iw u m k o r e s p o n d e n c j i p r y w a t n e j 55). W r e s z c ie l u k i d o k u m e n t a c y j n e w y p e łn ia s ię p r z e z a k c j ę

50) W ła ś c iw ie n a t e r e n ie w o j e w ó d z t w a n ie m a p r a c o w n i k o n s e r w a c y j n e j d la d o k u m e n t a c j i w s p ó łc z e s n e j i a r c h iw a ln e j . K o s z t je j z o r g a n iz o w a n ia j e s t ta k w ie lk i, ż e a n i A r c h iw u m , a n i M u z e u m c z y B ib lio t e k a n ie m o g ą k a ż d e z o s o b n a ta k ie j p r a c o w n i p r o w a d z ić . S tą d o g r a n ic z a s ię z a b e z p ie c z a n ie d o t z w . „ m a łe j k o n s e r w a c j i” . M o ż n a b y w y s u n ą ć p o s t u la t s t w o r z e n ia w s p ó ln e j p r a c o w n i.

51) A k c j ę m ik r o f ilm o w a n ia p r o w a d z i s y s t e m a t y c z n ie A r c h iw u m . P o s ia d a w c h w ili o b e c n e j p r z e s z ło 600 000 z d j ę ć m ik r o f ilm o w y c h (k la te k ).

52) Z a p o c z ą t k o w a n a p r z e z O ś r o d e k B a d a ń N a u k o w y c h im . W . K ę t r z y ń s k ie g o k o o r d y n a c j a p r a c b ib lio t e k O ls z t y n a n ie z o s t a ła j e s z c z e c a łk o w ic ie p r z e p r o w a ­ d zo n a . 53) A k c j ę z b ie r a n ia p a m ię t n ik ó w r o z p o c z ą ł ju ż w la t a c h 1945— 1947 I n s t y t u t M a z u r sk i. S p o r a d y c z n ie p o d e j m u j ą ją r ó ż n e i n s t y t u c j e w o j e w ó d z t w a . 54) S z c z e g ó ln ie p r z e z R e f e r a t d o S p r a w R u c h u R o b o tn ic z e g o . 55) J e s t to je d n a k k o r e s p o n d e n c j a p r y w a t n a z o k r e s u s p r z e d 1945 r. K o m u n i k a t y 34

529

Cytaty

Powiązane dokumenty

Sondażowe badania rozpoznawcze, przeprowadzone w związku z planowaną inwestycją terminie od 1 do 15 lipca, przez mgr Jarosława Rolę (autor sprawozdania, Muzeum Okręgowe w

Komuś, kto znajduje się w nieszczęściu, Ŝyczymy, Ŝeby sytuacja ta się zmie- niła, Ŝeby powrócił (lub pojawił się) porządek, spokój, zdrowie: Szybkiego powro- tu do

4) arogancja władzy (wyraźny i niczym nieuzasadniony dystans między osobą spełniającą zadania władcze a obywatelem oraz różne formy jej przeja- wiania

Kow al wykuł gwoździe oraz bliżej nieokreślone części żelazne (ferramentis).. zapis o wypłaceniu kolejnych pieniędzy na zegar. Z akup zegara wiązał się także

patrz: środkowa, młodsza i późna epoka brązu patrz: wczesna epoka żelaza?. patrz: wczesna

Nostal- gia, którą uznać można za trzeci powód deficytu wspomnień i badań naukowych odnoszących się do doświadczeń życia codziennego i biograficz- nych wspomnień

fakturen in den deutschen Erbändern des 18. Jahrhunderts, [in:] Die wirtschaftliche Situ- ations in Deutschland und Österreich um die Wede vom 18.. W Austrii nie koncentrowa- no

Autorki jednego z tych artykułów charakteryzują mierniki zadłużenia zagranicznego (Joanna Głuch i Małgorzata Grotte), drugi artykuł jest poświęcony kierunkom rozwoju