Depurativum
•Radix Glycyrrhizae - Korzeń lukrecji
•Rhizoma Polypodii – kłącze paprotki słodkiej •Korzeń wilżyny
•Ziele dziurawca •Korzeń mydlnicy •Korzeń kolcowoju •Kłącze perzu
•Liść orzecha włoskiego •Kłącze turzycy
•Ziele bluszczyka kurdybanka •Kłącze fiołka wonnego •Ziele fiołka trójbarwnego •Ziele pokrzywy
Lignum Guaiaci – drewno gwajakowe
Gwajakol (Guaiacolum, Guajacolum) i żywica gwajakowa (Resina Gauiaci, Resina Guajaci) należą do moich ulubionych składników leków, które sporządzam w moim laboratorium. Zawsze podobał mi się zapach obu substancji. Są szybkie w działaniu, skuteczne i konkretne, zarówno przy użyciu wewnętrznym jak i zewnętrznym.
Wewnętrznie używam je w leczeniu chorób pasożytniczych, zakażeń bakteryjnych układu pokarmowego i oddechowego, przy nieżycie dróg oddechowych (kaszel, chrypka, zapalenie oskrzeli i gardła, zapalenie zatok), lambliozie, chorobach pierwotniakowych, przy gorączce, przeziębieniu, w chorobach zakaźnych (np. grypie). Korzystnie działają przy reumatyzmie, znoszą niektóre bóle. Sprawdzają się przy zapaleniu zatok, katarze nosa i przy
nieprzyjemnym zapachu z ust. Hamują procesy gnilne i fermentacyjne w jelicie grubym. Wzmagaj diurezę, a przy tym odkażają drogi moczowe. Zatrzymują rozwój grzybów, w tym opornych drożdżaków. Wykazują aktywność żółciopędną, co jest przydatne w leczeniu niektórych bakteryjnych infekcji układu żółciowego i chorób pasożytniczych dróg żółciowych.
Zewnętrznie zastosowane to silne środki rumieniące, przeciwbakteryjne, przeciwroztoczowe, odkażające, przeciwgnilne, dezodorujace. Osuszaja i ściągają paprzące się i gnijące rany oraz odleżyny. Pobudzają krążenie w skórze i tkance podskórnej. Mają właściwości
rozgrzewające, przeciwświądowe, a w roztworach eterowych i spirytusowych – przeciwbólowe.
Gwajakol można kupić w firmach zajmujących sie sprzedażą odczynników chemicznych, np. Alchem, Fluka. Żywicę gwajakową i drewno gwajakowe (Lignum vitae, Lignum Guaiaci) sprzedają niektóre sklepy internetowe.
Żywica gwajakowa jest pozyskiwana z Guaiacum officinale L. – gwajakowiec lekarski (Guaiac, Guaiaco) (rodzina Zygophyllaceae), który jest drzewem dorastającym do 15 m wys., występującym w Ameryce Południowej i Ameryce Środkowej. Drewno gwajakowca należy do bardzo twardych. Surowiec może pochodzić także z gatunku Guaiacum sanctum Linne.
Z drewna gwajakowego rozdrobnionego przygotowuje się odwar i nalewkę – Decoctum et Tinctura Guaiaci. 2 g drewna gotować 5 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance, lub 3 szklanki odwaru wypić małymi porcjami w ciągu dnia. Przy chorobach grzybowych i pasożytniczych przewodu pokarmowego, nieprzyjemnym zapachu z ust pić na czczo. Przy nieżytach i zakażeniach układu oddechowego i moczowo-płciowego, zapaleniu zatok, przeziębieniu, gorączce, anginie – pić małymi porcjami, co 2
godziny. Nalewkę na drewnie gwajakowym lub żywicy gwajakowej sporządzać przez zalanie 1 części surowca 3 częściami spirytusu 80-90%, wytrawiać minimum 7 dni, mieszając od czasu do czasu, po czym przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 5 ml, najlepiej na miodzie. Stosować zewnętrznie (wcieranie, przemywanie) do pędzlowania zakażonych miejsc, do wcierania przy kontuzjach i reumatyzmie, nerwobólach i bólach mięśni. Przy chorobach zakaźnych, obrzękach nóg, przeziębieniu, zespole zimnych dłoni i stóp wcierać w kończyny dolne 3 razy dziennie. Przy nieżycie układu oddechowego można wcierać w plecy i klatkę piersiową. Przy zapaleniu i infekcjach układu oddechowego zażywać po 5 kropli co 2 godziny. Przy nieprzyjemnym zapachu z ust zażywać kroplami (2-3 krople) kilka razy dziennie. Przy pobycie w miejscach, gdzie istnie ryzyko ataku roztoczy, infekcji bakteriami i grzybami (kąpieliska, hotele), ataku owadów, wcierać nalewkę w skórę 2 razy dziennie. Nalewkę można sporządzić także na gwajakolu: 100 ml gwajakolu na 500 ml spirytusu. Zażywać doustnie po 5 kropli, najlepiej na miodzie, ponadto do wcierania w skórę przy kontuzjach, krwiakach, sińcach, ukąszeniach owadów; po rozcieńczeniu do okładów na rany. 1 łyżka nalewki gwajakowej na szklankę wody ciepłej do płukania jamy ustnej i gardła. Ponadto do wcierania w skórę.
Krople gwajakowe do nosa Gutta Guaiaci pro nasi: 1-2 krople nalewki gwajakowej na 10-15 ml roztworu soli fizjologicznej (dostępne gotowy roztwory w aptekach, 0,9%) – wkraplać do nosa przy zapaleniu zatok, katarze, nieprzyjemnym zapachu z ust i jamy nosowej.
Propolis z gwajakolem i olejkami I: do 25 ml płynnego propolisu wlać 25 ml gwajakolu lub 75 ml nalewki gwajakowej, wymieszać, dodać 5 kropli olejku cedrowego i 5 kropli olejku herbacianego, wymieszać. Jest to alternatywa dla antybiotyków. Zakażone miejsca, trudno gojące się rany, pleśniawki, afty pędzlować kilka razy dziennie. Hamuje rozwój opornych bakterii, wirusów, pierwotniaków, grzybów. Doskonały w leczeniu kandydozy. Skuteczny w zwalczaniu nieprzyjemnego zapachu z ust. Doustnie przyjmować 6-10 kropli leku kilka razy dziennie. Zalecam przy grypie, anginie, zapaleniu zatok.
Propolis z gwajakolem i olejkami II: do 25 ml płynnego propolisu wlać 25 ml gwajakolu lub 75 ml nalewki gwajakowej, wymieszać, dodać 5 kropli olejku sandałowego i 5 kropli olejku geraniowego, wymieszać. Jest to alternatywa dla antybiotyków. Zakażone miejsca, trudno gojące się rany, pleśniawki, afty pędzlować kilka razy dziennie. Hamuje rozwój opornych bakterii, wirusów, pierwotniaków, grzybów. Doskonały w leczeniu kandydozy. Skuteczny w zwalczaniu nieprzyjemnego zapachu z ust. Doustnie przyjmować 6-10 kropli leku kilka razy dziennie. Zalecam przy grypie, anginie, zapaleniu zatok.
Gwajakol z olejkiem gaultheriowym (gaulteria, Gaultheria) i Azucalenem: 10 ml Azucalen’u (albo własnej nalewki na 70% alkoholu z kwiatów nagietka i rumianku 1:1) wymieszać z 10 ml nalewki arnikowej, następnie dodać 20 ml gwajakolu (lub nalewki gwajakowej) i 10 ml olejku gaulteriowego lub płynnego salicylanu metylu (można kupić tam gdzie gwajakol), wymieszać. Stosować do nacierania przy reumatyzmie, artretyzmie, stanach zapalnych skóry i tkanki podskórnej, przy kontuzjach (urazach), siniakach, ugryzieniach i ukąszeniach owadów, nerwobólach, bólach mięśni po dużym wysiłku i przy stanach zapalnych. Działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przyśpiesza resorpcję krwiaków i wysięków zapalnych. Działa też przeciwświądowo. Bardzo silny i skuteczny w działaniu. Doustnie zażyty działa przeciwgorączkowo, antybakteryjnie, napotnie, przeciwbólowo i przeciwzapalnie (10 kropli 3-4 razy dziennie, w mleku lub na miodzie); zwalcza stany zapalne jamy ustnej i gardła, likwiduje nieprzyjemny zapach z ust. Zewnętrznie przyśpiesza gojenie ran. Ma silne właściwości przeciwgnilne.
Żywica gwajakowa, drewno gwajakowe, nalewka gwajakowa, gwajakol posiadają silne właściwości przeciwreumatyczne, moczopędne, napotne, żółciopędne i przeciwzapalne. Hamują uwalnianie histaminy i mediatorów stanu zapalnego, podobnie jak azuleny i
bisabolol. Składniki gwajakowca i gwajakol mają właściwości antyoksydacyjne, wymiatają wolne rodniki.
Żywica gwajakowa jest podawana doustnie w kapsułkach i tabletkach przy reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Gwajakowiec zawiera lignany (furogwajacyna = kwas alfa-gwajakowy), kwas gwajaretowy, kwas mezo-dwuhydrogwajaretowy, kwas mezo-nordwuhydrogwajaretowy = NDGA), olejek eteryczny, saponiny triterpenowe i fitosterole. Gwajakol pod względem chemicznym jest eterem metylowym pirokatechiny.
W dawnej medycynie łączono gwajakol z miedzią i stosowano w leczeniu chorób
wenerycznych. Czysty gwajakol używano w oficjalnej dawce po 0,4 g kilka razy dziennie, w formie roztworu, kapsułek lub pigułek. Po wymieszaniu z oliwą, lanoliną lub gliceryną wcierano w skórę przy gruźlicy, zapaleniu opłucnej i newralgiach oraz przeciwko bólom reumatycznym. Doustnie przy suchotach (stara nazwa gruźlicy) w daw
kach zwiększanych 0,2—> 1 g kilka razy dziennie. W spirytusie jako środek przeciwbólowy doustny, a także do wcierania jako środek przeciwbólowy i przyspieszający ustępowanie wysięków (np. z opłucnej; wcieranie w klatkę piersiową). Także zapalenie migdałków leczono preparatami gwajakowymi.
Węglan gwajakolu – Guaiacolum carbonicum znany pod nazwą duotal był podawany w dawkach wzrastających 0,2—> 1 g kilka razy dziennie. Geosotum to połączenie węglanu gwajakolu z kwasem walerianowym (ciecz), które podawano przy gruźlicy w dawce do 2 g dziennie.
Gwajakol i węglan gwajakolu łączono z lukrecją, z prawoślazem i ślazem, tranem, węglanem potasu i podawano w syropach i pigułkach przy chorobach układu oddechowego. W oficjalnej medycynie XIX i początku XX wieku drewno gwajakowe w odwarach (5-15 g:180 ml wody) podawano przy syfilisie, chronicznych wysypkach, gośćcu, podagrze i jako środek
moczopędny.
Współcześnie stosowa jest sól potasowa kwasu sulfogwajakolowego (syropy, tabletki) jako środek wykrztuśny i odkażający dla dróg oddechowych.
Olejek gwajakowy, gwajakol i żywica gwajakowa mają bardzo przyjemny zapach.
Safrol i sassafras
Safrol C10H10O2, 1,2-metylenodwuoksy-4-allilobenzen występuje w wielu olejkach eterycznych, głownie jednak w olejku safrolowym. Safrol czysty ma postać cieczy,
krzepnącej w temperaturze ok. +10 stopni C. Jest cięższy od wody. Służył głównie do celów zapachowych. Safrol był pozyskiwany głównie z olejku (Oil) drzewa -sassafras brazylijski – Ocotea cymbarum Kunth (Ocotea odorifera (Vell.) Rohwer, z rodziny Lauraceae,
występującego w Wenezueli, Brazylii, Guyanie, Kolumbii, albo z drewna sasafrasowego (sasafras biały, sassafras lekarski) – Lignum Sassafras, pochodzącego z Sassafras albidum (Nuttall) Nees = Laurus albidus Nuttall; Sassafras officinalis Nees ex Ebermaier = Laurus sassafras Linne ), z rodziny laurowatych – Lauraceae, występującego w Ameryce Północnej. Więcej olejku jest w korze (ok. 9%) niż w drewnie (ok. 1%). Olejek z liści S. off. zawiera bardzo mało safrolu, natomiast jest bogaty w geraniol, cytral i linalool.
Olejek Ocotea cymbarum zawiera do 92% safrolu, a olejek z Sassafras officinalis ok. 80% safrolu. Oba olejki są w obrocie handlowym i są używane w medycynie ludowej oraz w perfumerii. Olejek sasafrasowy z S. officinalis zawiera również pinen (alfa-pinen) i felandren (beta=phellandrenes) (ok. 10%), metoksyeugenol, eugenol (ok. 0,5%), d-kamforę (ok. 5-7%), azaron (asarone), mirystycynę (myristicin), apiol (apiole), tujon (thujone), anetol (anethole), elemicynę (elemicin), kariofilen (caryophyllene), aldehyd koniferolowy
(coniferaldehyde), piperonyloakroleina (piperonylacrolein). W korze i drewnie znajdują się fitosterole, garbniki, żywice. Surowiec zawiera również alkaloidy (boldyna, izoboldyna, norboldyna) – ok. 0,02%.
W dawnej medycynie olejek i drewno sassafrasowe były stosowane w leczeniu zapalenia oskrzeli, nadciśnienia, reumatyzmu, artretyzmu, ponadto jako środek napotny, antyseptyczny, pobudzający wydzielanie soków trawiennych, przeciwko pasożytom zewnętrznym, np.
wszom. Pobudzają psychicznie, poprawiają nastrój, mają wpływ antydepresyjny. Wzmaga diurezę, stąd zastosowanie w terapii puchliny wodnej. Przedawkowane powodują uszkodzenie wątroby i nerek, wymioty, niepokój, halucynacje, wstrząs i porażenie ośrodka oddechowego, a w następstwie tego śmierć. Używano napar 6% z rozdrobnionego surowca do przemywania i okładów na wypryski, doustnie przyjmowano filiżankę naparu 3 razy dziennie. Olejek zażywano w dawce 100-200 mg. 5 ml olejku zażyte jednorazowo wywołuje ostre zatrucie. Obecnie stosowanie surowców safrolowych zostało ograniczone. Doświadczenia na zwierzętach (w latach 60 XX w.) wykazały wpływ rakotwórczy (kancerogenny =
karcynogenne), głównie w wątrobie. Odtąd zaczęto wycofywać z produkcji i handlu alkohole, tytoń i żywność aromatyzowane olejkami safrolowymi.
Działanie poprawiające samopoczucie związane jest z metabolizowaniem safrolu do metylene-dioksy-metyl-amfetaminy MDM.
W niektórych krajach nie zaprzestano stosowania sassafrasu w lecznictwie. Olejki safrolowe spotkać można nadal w kosmetykach – działanie antyseptyczne i zapachowe.
