Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 64 (1), 113-116, 2008

Medycyna Wet. 2008, 64 (1) 113

Praca oryginalna Original paper

Streptokokoza œwiñ w okresie ostatnich 5 lat sta³a siê

jednym z czêstszych problemów zdrowotnych, przede

wszystkim w chlewniach œrednio- i wielkotowarowych.

Przyczyny tego s¹ z³o¿one i zwi¹zane g³ównie ze

zmie-niaj¹cymi siê warunkami chowu œwiñ. Czynnikiem

etio-logicznym tej choroby s¹ bakterie z gatunku

Streptococ-cus suis (S. suis). Drobnoustrój ten uznany zosta³ za nowy

gatunek w 1987 r. (7). Ró¿ni siê on genetycznie od

in-nych gatunków paciorkowców (1). W Polsce najczêœciej

izolowany jest serotyp 1 (oko³o 40% szczepów) oraz

sero-typ 2 (ponad 20% szczepów) S. suis (10). W wiêkszoœci

krajów œwiata dominuje serotyp 2.

Na streptokokozê choruj¹ g³ównie œwinie pomiêdzy

5. a 10. tygodniem ¿ycia. Niekiedy choroba dotyczy

pro-si¹t kilkudniowych. Wœród propro-si¹t ss¹cych najczêœciej

stwierdza siê postaæ mózgow¹ streptokokozy, natomiast

u warchlaków dominuje postaæ stawowa. Nierzadko

po-wa¿ne straty wywo³uje p³ucna postaæ streptokokozy,

w rozwoju której poza paciorkowcami wa¿n¹ rolê

od-grywaj¹ inne, warunkowo chorobotwórcze, drobnoustroje

zwi¹zane z uk³adem oddechowym (m.in. PRRSV,

Bor-detella bronchiseptica i Pasteurella multocida).

Przyczy-n¹ nag³ych padniêæ jest rzadko rozpoznawana

posoczni-cowa forma streptokokozy. Ze wzglêdu na ró¿norodnoœæ

serotypow¹ szczepów S. suis oraz nie do koñca

wyjaœ-nione mechanizmy wnikania paciorkowców do

organi-zmu i wywo³ywania zaka¿enia opracowanie w pe³ni

efek-tywnej szczepionki napotyka na du¿e trudnoœci.

EfektywnoϾ szczepionki Streptovac

w zwalczaniu streptokokozy œwiñ

ZYGMUNT PEJSAK, JAROS£AW WOJCIECHOWSKI*, MARIAN POROWSKI**, MAREK WA£ACHOWSKI**, JACEK ¯MUDZKI

Zak³ad Chorób Œwiñ Pañstwowego Instytutu Weterynaryjnego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy

*Prywatna Praktyka Weterynaryjna, ul. Grabowa 3, 86-300 Grudzi¹dz ** VETCOM Br¹swa³d, 11-001 Dywity

Pejsak Z., Wojciechowski J., Porowski M., Wa³achowski M., ¯mudzki J.

Efficacy of Streptovac vaccine for controlling streptococcosis

Summary

The aim of the study was to estimate the efficacy of Streptovac vaccine in controlling Streptococcus suis infections in field conditions in swine, Streptovac vaccine contains no less than 8.5 × 108 _{inactivated cells of}

S. suis type 2 and a similar number of S. suis type 1/2. The vaccine includes two adjuvants: aluminum hydroxide and mineral oil (Emulsigen). The experiment was performed on 3 farms: S, H and P with total of 4,400 sows (3,000, 1,100 and 300 sows). Clinical symptoms of streptococcosis occurred mainly among weaners between 7-8 weeks of age. Clinical signs associated with changes in the central nervous system were mainly observed. Losses due to streptococcosis in farms varied from 4-6%. Streptovac was used to immunize pigs from 3 different experimental groups in each farm. In farm S – 1,462 farm P – 447 and farm H – 1,307 animals were vaccinated. Vaccination was performed just before weaning and 3 weeks later; 2 ml of vaccine was applied i.m. One group of pigs in each farm served as the control. The parameters of production in every experimental group were compared with the results in the control group in order to evaluate the efficacy of the vaccine. The following criteria were evaluated: percentage of weaners with clinical signs of infection, percentage of pigs which died from streptococci with body weight on the day of weaning and moving from weaning house to fattening house, mean body weight gains during the 2 month period of observation. The analyzed results indicated a significant reduction in all farms in the average number of pigs with typical signs of infection in the central nervous system: in farm S – 4.58% in the experimental group and 7.92% in the control one; in farm P – 6.04% and 9.33% and in farm H – 3.74% and 6.56%. A similarly significantly lower mortality rate in was observed in the vaccinated pigs. The average death rate for control groups in farm S was 4.87% and for experimental groups 1.64%; in farm P – 6.00% and 3.13% and in farm H – 4.17% and 2.06%. The differences between body weight gains among vaccinated and control pigs were not significant. To summarize, Streptovac vaccine used in farms where streptococcosis is caused by field strains cross-reacting with vaccine strains ensures a significant reduction of losses caused by S. suis.

Medycyna Wet. 2008, 64 (1) 114

Celem badañ by³a ocena efektywnoœci nowo

opraco-wanej i produkoopraco-wanej w Polsce szczepionki przeciw

streptokokozie œwiñ, pod nazw¹ Streptovac.

Materia³ i metody

Badania wykonano w trzech fermach trzody chlewnej zlo-kalizowanych w ró¿nych regionach Polski. W gospodarstwach tych obserwowano stawow¹ i mózgow¹ postaæ streptokokozy. Opis gospodarstw. W gospodarstwie „S” – stado podsta-wowe sk³ada siê z 1400 loch rasy wielka bia³a polska (wbp), a roczna produkcja tuczników wynosi 30 000. W fermie wy-dzielonych jest 14 hal porodowych, w ka¿dej z nich znajduje siê 50 boksów porodowych oraz 28 pawilonów przeznaczo-nych do odchowu warchlaków i tuczników. Prosiêta odsadza-ne s¹ w wieku œrednio 24 dni. W jedodsadza-nej grupie odsadza siê od 480 do oko³o 500 prosi¹t. Na wszystkich etapach produkcji przestrzegana jest zasada „ca³e pomieszczenie pe³ne – ca³e po-mieszczenie puste”. W gospodarstwie prowadzone s¹ szcze-pienia profilaktyczne przeciwko: PRRS, kolibakteriozie, pleu-ropneumonii, zakaŸnemu zanikowemu zapaleniu nosa i par-wowirozie. Ferma od wielu lat zaka¿ona jest wirusem PRRS (PRRSV) – szczepami: europejskim i amerykañskim. Od oko-³o 4 lat obserwuje siê w gospodarstwie narastanie problemu streptokokozy œwiñ, która potwierdzona zosta³a badaniami bak-teriologicznymi przeprowadzonymi w PIWet-PIB w Pu³awach. Objawy chorobowe ujawniaj¹ siê zazwyczaj u 6-9-tygodnio-wych warchlaków. W zale¿noœci od grupy technologicznej zwierz¹t obserwuje siê je u oko³o 5% do 10% osobników. Pad-niêcia chorych œwiñ wynosz¹ œrednio oko³o 7%. Najczêœciej odnotowuje siê mózgow¹ postaæ choroby, charakteryzuj¹c¹ siê dr¿¹czk¹, parali¿em oraz niezbornoœci¹ ruchów. Do rzadkich przypadków nale¿y postaæ przewlek³a, objawiaj¹ca siê stanem zapalnym stawów.

Gospodarstwo „H” – jest obiektem o zamkniêtym cyklu pro-dukcyjnym, którego stado podstawowe liczy 1100 loch rasy polska bia³a zwis³oucha (pbz) × wbp. Grupy technologiczne licz¹ce 70 macior s¹ tworzone co tydzieñ. Œredni wiek dzanych od macior prosi¹t wynosi 25 dni. Œrednia liczba odsa-dzanych w grupie technologicznej prosi¹t kszta³tuje siê na po-ziomie 640-670 prosi¹t. Roczna produkcja – oko³o 20 000 tucz-ników. Lochy proœne oraz karmi¹ce ¿ywione s¹ indywidual-nie, zale¿nie od liczby odchowywanych prosi¹t i okresu ci¹¿y, natomiast warchlaki i tuczniki ¿ywione s¹ ab libitum paszami pe³noporcjowymi dozowanymi automatycznie. Œredni okres od urodzenia do sprzeda¿y tuczników wynosi 195 dni. Zasada „ca³e pomieszczenie pe³ne – ca³e pomieszczenie puste” przestrzega-na jest w chlewni w ograniczonym stopniu. Objawy chorobo-we ze strony uk³adu oddechochorobo-wego w postaci kaszlu, wyp³ywu z nosa, niewydolnoœci oddechowej oraz zahamowania przyro-stów masy cia³a (m.c.) obserwowane s¹ u oko³o 30% zwierz¹t, ze szczególnym ich nasileniem w okresie jesienno-zimowym oraz wczesnej wiosny. Warunki zoohigieniczne panuj¹ce na fermie w pomieszczeniach dla warchlaków i tuczników s¹ nie-zadowalaj¹ce i wp³ywaj¹ na potêgowanie siê problemów zdro-wotnych w okresie jesienno-zimowym. Kliniczne objawy wska-zuj¹ce na streptokokozê œwiñ obserwuje siê ju¿ u prosi¹t 5-7--dniowych. W tej grupie zwierz¹t uwidacznia siê przede wszyst-kim postaæ nerwowa choroby, zasadnicze straty zwi¹zane ze streptokokoz¹ dotycz¹ warchlaków. Œrednie roczne straty na tym tle kszta³towa³y siê na poziomie oko³o 7%. W programach profilaktycznych prowadzone s¹ szczepienia loch przeciw par-wowirozie, ró¿ycy i kolibakteriozie, prosiêta immunizowane s¹ przeciw mykoplazmowemu zapaleniu p³uc.

Gospodarstwo P – zamkniêty cykl produkcyjny. Stado pod-stawowe liczy 300 macior rasy wbp × pbz. Grupy technolo-giczne licz¹ce 15 macior s¹ tworzone w odstêpach 7-dniowych.

Œredni wiek odsadzanych prosi¹t wynosi 21 dni. Œrednia licz-ba odsadzanych w grupie prosi¹t waha siê w granicach oko³o 150 osobników. Roczna produkcja tuczników kszta³tuje siê na poziomie 6200 osobników. Zasada „ca³e pomieszczenie pe³ne – ca³e pomieszczenie puste” przestrzegana jest we wszystkich etapach produkcji. Warunki, w jakich przebywaj¹ zwierzêta w okresie tuczu s¹ bardzo niekorzystne. Objawy kliniczne stawowej postaci streptokokozy ujawniaj¹ siê u oko³o 10% warchlaków w wieku 7-12 tygodni. Œredni roczny wskaŸnik padniêæ œwiñ z objawami streptokokozy siêga³ 6%. Stado pod-stawowe uodporniane jest przeciwko parwowirozie i ró¿ycy. Warchlaki szczepione s¹ przeciwko pleuropneumonii.

Badania bakteriologiczne. Rozpoznawcze badania bakte-riologiczne przeprowadzono zgodnie z metodyk¹ opisan¹ przez Pejsaka i wsp (8).

Przynale¿noœæ serotypow¹ izolowanych szczepów S. suis ustalono wykorzystuj¹c test koaglutynacji zgodnie z metodyk¹ opisan¹ przez Szczotkê (10). W metodzie tej bia³ko A produ-kowane przez Staph. aureus ³¹czy siê z regionem Fc immuno-globulin króliczych klasy G zawartych w surowicach od zwie-rz¹t hiperimmunizowanych przeciwko poszczególnym seroty-pom S. suis, natomiast region Fab pozostaje wolny i mo¿e reagowaæ z badanym antygenem. Staph. aureus namna¿ano w bulionie BHI, natomiast badane szczepy paciorkowców w bulionie Todd-Hewitt (Difco) (37°C, 5% C). W teœcie zasto-sowano surowice hiperimmunizowane przeciwko serotypom 1-14 i 1/2 S. suis oraz surowicê królicz¹, pozyskan¹ od klinicz-nie zdrowego zwierzêcia.

Przygotowanie odczynnika do koaglutynacji. 18-godzin-n¹ hodowlê Staph. aureus Cowan I w bulionie odwirowywano (20 min., 4°C, 1500-2000 obr./min.), osad zawieszano w PBS i ponownie odwirowywano (parametry jw.), po czym zawie-szano w 4 ml PBS z dodatkiem 0,5% formaliny. Po 3-godzin-nej inkubacji w temperaturze pokojowej zawiesinê ogrzewano przez 30 min. w ³aŸni wodnej o temp. 80°C, a nastêpnie gwa³-townie och³adzano w ³aŸni lodowo-wodnej. Do 1 µl zawiesiny dodawano 50 µl odpowiedniej surowicy hiperimmunizowanej, mieszano przez odwracanie probówki i inkubowano 1 godzinê w temp. pokojowej. Nastêpnie odwirowywano i zawieszano osad w 8 ml PBS. Po ponownym odwirowaniu bakterie zawie-szano w 8 ml PBS z dodatkiem 0,05% azydku sodu i 0,1% albuminy bydlêcej.

Wykonanie testu. Do 5 ml 18-godzinnej hodowli buliono-wej badanych paciorkowców dodawano 1-2 krople 37% for-maliny i inkubowano 2 godz. w 37°C. Po odwirowaniu super-natant wylewano, a osad zawieszano w 1 ml PBS z dodatkiem 0,5% formaliny. Kroplê badanej kultury oraz kroplê odczynni-ka do koaglutynacji nanoszono na szkie³ko podstawowe i mie-szano. Jako kontrolê ujemn¹ stosowano zawiesinê Staph. au-reus z normaln¹ surowic¹ królicz¹.

Odczytu testu dokonywano na ciemnym tle, po 30-60 sek. inkubacji. Za wynik dodatni przyjmowano obecnoœæ bia³ych str¹tów aglutynacyjnych (3).

Zwierzêta. W ka¿dym gospodarstwie do badañ wybrano losowo zwierzêta czterech kolejnych grup technologicznych. W dwóch pierwszych (A, B) oraz w ostatniej (C) wszystkie zwierzêta szczepiono. Œwiniom grupy trzeciej – kontrolnej (K) podano placebo. Do doœwiadczenia wybrano 1954 œwiñ w gos-podarstwie S; w chlewni H – 1997 osobników i w gospodar-stwie P – 597 zwierz¹t.

Szczepionka. Streptovac (prod. Biowet Pu³awy sp. z o.o.) ma postaæ emulsji do wstrzykiwañ, w której sk³ad wchodz¹ inaktywowane antygeny S. suis serotyp 1/2 oraz serotyp 2 o koncentracji wynosz¹cej przed inaktywacj¹ minimum 8,5 × 108 _{jtk/ml ka¿dego z serotypów bakterii. Jako adjuwanty}

za-stosowano w szczepionce ¿el wodorotlenku glinu oraz olej mi-neralny Emulsigen (prod. MVP, USA). Szczepionka

przezna-Medycyna Wet. 2008, 64 (1) 115

czona jest do immunizacji, w zale¿noœci od sytuacji epizootio-logicznej w chlewni, loch proœnych i/lub prosi¹t. Dawka szcze-pionki wynosi 2 ml; podaje siê j¹ domiêœniowo.

Postêpowanie. We wszystkich gospodarstwach szczepion-kê aplikowano œwiniom zgodnie z zaleceniami producenta. Pierwsz¹ dawkê biopreparatu podawano w dniu odsadzania prosi¹t – tu¿ przed przemieszczeniem ich do warchlakarni (21.-28. dzieñ ¿ycia) natomiast drug¹ dawkê biopreparatu apli-kowano po up³ywie 3 tygodni. Zwierzêtom trzeciej, kolejnej grupy doœwiadczalnej podano placebo – wodê do iniekcji z do-datkiem niewielkiej iloœci adiuwantu olejowego, tak by kolor oraz gêstoœæ placebo i szczepionki by³y podobne; grupa ta sta-nowi³a kontrolê (K). Prowadz¹cy szczepienie nie wiedzieli do koñca doœwiadczenia, które grupy otrzyma³y szczepionkê, a które placebo.

W celu oceny nieszkodliwoœci i wartoœci ochronnej szcze-pionki w okresie kolejnych siedmiu dni po ka¿dym szczepie-niu dokonywano przegl¹dów stanu zdrowotnego immunizowa-nych prosi¹t, zwracaj¹c uwagê na odczyny miejscowe oraz za-chowanie siê zwierz¹t, w tym przede wszystkim na ich apetyt. Wartoœæ ochronn¹ szczepionki ustalono porównuj¹c stan zdrowotny zwierz¹t – na podstawie odsetka zachorowañ œwiñ szczepionych i kontrolnych z objawami klinicznymi strepto-kokozy oraz dynamiki przyrostów masy cia³a, któr¹ ustalono na podstawie pomiarów masy cia³a œwiñ w dniach: odsadzenia prosi¹t i przemieszczania ich z porodówki do warchlakarni oraz ponownie w dniu przemieszczenia zwierz¹t z warchlakarni do tuczarni (w zale¿noœci od fermy 57.-65. dzieñ ¿ycia). Obliczo-no równie¿ dobowe przyrosty masy cia³a w ocenianym okre-sie. Do pomiarów przyrostów w ka¿dej doœwiadczalnej i kon-trolnej grupie zwierz¹t wybrano losowo po 50 osobników zwra-caj¹c uwagê, aby liczba loszek i knurków by³a równa.

Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej z zastoso-waniem testu t-Studenta.

Wyniki i omówienie

W materiale biologicznym uzyskanym od pad³ych

pro-si¹t i warchlaków w fermach S i H wykazano obecnoœæ

S. suis typ 2, w chlewni P stwierdzono typy 1 i 1/2 S. suis. U

¿adnego ze szczepionych prosi¹t nie zaobserwowano

miejscowych ani ogólnych niekorzystnych objawów

po-dania szczepionki.

Przedstawione w tab. 1 dane dotycz¹ce dynamiki

przy-rostów m.c., które s¹ jednym z wa¿niejszych

wskaŸni-ków stanu zdrowotnego wskazuj¹, ¿e we wszystkich

gru-pach œwiñ doœwiadczalnych uzyskano wy¿sze dobowe

przyrosty ni¿ mia³o to miejsce w grupach kontrolnych.

Jak wynika z zebranych danych, w gospodarstwie S

do-bowe przyrosty w omawianym okresie by³y w grupach

œwiñ doœwiadczalnych o 10-21 gramów wy¿sze ni¿ w

gru-pie kontrolnej. Odpowiednie ró¿nice w omawianym

zakre-sie w chlewni H wynosi³y tylko od 3 do 9 gramów, a w

fermie P od 14 do 32 gramów. W ¿adnej z grup ró¿nice

w prezentowanym zakresie nie by³y istotne statystycznie.

Otrzymane wyniki wskazuj¹, ¿e efektywnoœæ

szcze-pieñ w poszczególnych fermach, a nawet w

poszczegól-nych grupach doœwiadczalposzczegól-nych w obrêbie gospodarstw

by³a zró¿nicowana. Mo¿na przyj¹æ, ¿e gdyby

zaobser-wowane ró¿nice w dynamice przyrostów utrzymywa³y

siê do koñca tuczu (oko³o 180. dzieñ ¿ycia œwiñ) to

w grupie, w której uzyskano najlepsze rezultaty, ró¿nica

miêdzy œwiniami doœwiadczalnymi i kontrolnymi

wynios-³aby oko³o 5,5 kg, a w grupie, której efekty by³y

naj-mniej zadowalaj¹ce, ró¿nica ta by³aby 10-krotnie naj-

mniej-sza i wynosi³aby tylko oko³o 0,55 kg.

a m r e F Grupa _zL_wi_ic_ez_rb_za_¹t u i n d w a ³ a i c a s a M a i n e z c z s e i m e z r p i n r a k a l h c r a w o d t ¹ i s o r p x a m -n i m , x ) g k ( u i n d w a ³ a i c a s a M a i n e z c z s e i m e z r p z c u t a n w ó k a l h c r a w x a m -n i m , x ) g k ( ñ i w œ . c . m t s o r y z r P e i s e r k o w a i n a w y b e z r p ) g k ( i n r a k a l h c r a w w i n d a b z c i L i n r a k a l h c r a w w . c . m y t s o r y z r p e w o b o D e i s e r k o w ñ i w œ a i n a w y b e z r p ) g ( i n r a k a l h c r a w w S A 480 _(3,96₀,_-2₇5_{,10) (24,}2₂8_0-,6₃₃4_,20) 22,39 8 5 6 8 3 , 0 B 494 _(4,06₀,_-3₇0_{,20) (24,}2₂₀8_-,6₃4_3,20) 22,05 0,380 C 488 _(4,16₀,_-3₇3_{,30) (23,}2₅₀8_-,3₃5_2,10) 22,72 0,391 K 492 _(4,26₀,_-3₇5_{,30) (22,}2₈₀7_-,8₃4_3,90) 21,49 0,370 H A 645 _(4,86₀,_-7₇2_{,40) (24,}3₇1_0-,3₃₅0_,10) 24,58 7 5 1 3 4 , 0 B 662 _(4,76₀,_-8₇0_{,30) (25,6}31_0-,0₃5_6,00) 24,25 0,425 K 670 _(4,86₀,_-7₇5_{,40) (24,2}30_0-,8₃5_4,80) 24,10 0,422 P A 145 _(4,26₀,_-4₇5_{,30) (30,}3₅3_0-,6₃₆7_,70) 27,72 5 6 6 2 4 , 0 B 149 _(3,96₀,_-3₇7_{,10) (30,3}33_0-,0₃5_6,50) 26,68 0,410 C 153 _(3,96₀,_-4₇2_{,20) (30,1}32_0-,9₃8_6,40) 26,56 0,408 K 150 _(4,16₀,_-4₇3_{,30) (27,7}32_5-,3₃7_7,00) 25,94 0,394

Tab. 1. Wp³yw stosowania szczepionki Streptovac przeciwko streptokokozie œwiñ na kszta³towanie siê dynamiki przyrostów m.c. w okresie od odsadzenia do przemieszczenia zwierz¹t na tucz

Medycyna Wet. 2008, 64 (1) 116

Analizuj¹c wp³yw szczepieñ na zachorowania i

pad-niêcia œwiñ zwi¹zane ze streptokokoz¹ (tab. 2) mo¿na

stwierdziæ, ¿e ró¿nice w tym zakresie s¹ wyraŸne.

Œred-nia ró¿nica, dla wszystkich zwierz¹t doœwiadczalnych

i kontrolnych w fermie S, w zakresie zachorowañ

zwie-rz¹t wynios³a 2,94%, co oznacza, ¿e wskaŸnik

wañ ograniczono o oko³o 40%. W chlewni P

zachoro-wania zmniejszono o 1/3 – z 9,33% do 6,04%. Podobne

do uzyskanych w gospodarstwie S dobre rezultaty

osi¹g-niêto w obiekcie H. Tutaj straty ograniczono z 6,56%

w grupie kontrolnej do 3,74% w doœwiadczalnej. We

wszystkich przypadkach ró¿nice by³y istotne

statystycz-nie (p < 0,05). Jeszcze korzyststatystycz-niejsze efekty szczepieñ

uzyskano dokonuj¹c analizy wskaŸnika padniêæ. Mo¿na

stwierdziæ, ¿e we wszystkich obiektach straty w zakresie

padniêæ ograniczono o oko³o 50%, ró¿nice miêdzy

gru-pami doœwiadczalnymi a stawk¹ zwierz¹t kontrolnych

by³y istotne statystycznie (p > 0,05). Najlepsze rezultaty

w tym wzglêdzie zarejestrowano w fermie S, gdzie

odse-tek padniêæ zwierz¹t zmniejszy³ siê z 4,87% do 1,64%.

Bior¹c pod uwagê przedstawione dane mo¿na wyraziæ

pogl¹d, ¿e wp³yw szczepieñ na ograniczenie zachorowañ

i padniêæ œwiñ z powodu streptokokozy by³

wyraŸniej-szy ni¿ efekty w zakresie poprawy dynamiki przyrostów.

Osi¹gniête wyniki mo¿na uznaæ za zadowalaj¹ce i s¹

one porównywalne do rezultatów poprzednio osi¹ganych

przy stosowaniu autoszczepionki (9). Warto podkreœliæ,

¿e w niniejszych badaniach szczepionkê Streptovac

sto-sowano w tych gospodarstwach, w których wykazano

uprzednio obecnoœæ serotypów S. suis analogicznych do

zawartych w biopreparacie Streptovac – czyli 2 i 1/2.

Godnym podkreœlenia jest fakt, ¿e do chwili obecnej

w skali globalnej nie opracowano szczepionki, która

da-wa³aby ochronê przed wszystkimi serotypami S. suis.

Poza tym, nawet w przypadku stosowania

autoszczepio-nek rezultaty uodporniania œwiñ przeciw streptokokozie

s¹ zró¿nicowane. Przyczyny tego s¹ wielorakie. Byæ

mo¿e, dzia³anie zawartych w szczepionkach

inaktywa-torów (najczêœciej formaliny) powoduje degradacjê

an-tygenów ochronnych (4). Prawdopodobne jest równie¿,

¿e w rezultacie szczepieñ indukowane jest powstawanie

przeciwcia³ przeciwko antygenom niezwi¹zanym z

czyn-nikami warunkuj¹cymi zjadliwoœæ (5) lub te¿ s³aba

immunogennoϾ bakterii niepozbawionych otoczki (2).

Problemem mo¿e te¿ byæ interferencja odpornoœci

bier-nej i czynbier-nej (11). KoniecznoϾ stosunkowo wczesnego

szczepienia prosi¹t zwi¹zana jest z bardzo wczesnym ich

zaka¿eniem bytuj¹cymi w œrodowisku paciorkowcami

(8). Zagadnienie immunogennoœci bia³ek otoczki

dotych-czas nie zosta³o wystarczaj¹co poznane. Doœwiadczalnie

wykazano, ¿e œwinie zaka¿ane naturalnie lub

doœwiad-czalnie S. suis wytwarza³y tylko niewielkie iloœci

prze-ciwcia³ skierowanych przeciwko polisacharydowi

otocz-kowemu (2).

Zró¿nicowane wyniki w uodpornianiu œwiñ

przeciw-ko streptoprzeciw-koprzeciw-kozie uzyskano prowadz¹c badania nad

szczepionkami podjednostkowymi przeciwko

zaka¿e-niom S. suis typ 2. Wisselink (12) wykaza³, ¿e

szcze-pionka podjednostkowa oparta na bia³ku uwalnianym

przez muramidazê (muramidase release protein – MRP)

i czynniku pozakomórkowym (extracellular factor – EP)

chroni³a w pe³ni œwinie przed zjadliwym szczepem S. suis

serotyp 2. Z drugiej strony, szczepionka Vac-Sly

(Inter-vet) – zawieraj¹ca w swoim sk³adzie oczyszczon¹

suili-zynê nie spe³ni³a oczekiwañ (6).

W podsumowaniu mo¿na wiêc stwierdziæ, ¿e

dotych-czas brakuje szczepionki przeciwko streptokokozie œwiñ,

która znalaz³aby powszechne zastosowanie i zaufanie

lekarzy weterynarii. Niemniej dostêpne s¹ biopreparaty,

wœród nich oceniany Streptovac, które stosowane w

przy-padku zachorowañ wywo³anych serotypami S. suis

ho-mologicznymi w stosunku do antygenów zawartych

w szczepionce, pozwalaj¹ na wyraŸne ograniczenie

za-chorowañ i padniêæ œwiñ zwi¹zanych ze streptokokoz¹.

Piœmiennictwo

1.Chatellier S., Harel J., Zhang Y., Gottschalk M., Higgins R., Devriese L., Brous-seau R.: Phylogenetic diversity of Streptococcus suis strains of various serotypes as revealed by 16S rRNA gene sequence comparison. Int. J. Syst. Bacteriol. 1998, 48, 581-589.

2.Del Campo Sepulveda E. M., Altman E., Kobisch M., D’Allaire S., Gottschalk M.: Detection of antibodies against Streptococcus suis capsular type 2 using a puri-fied capsular polysaccharide antigen-based indirect ELISA. Vet. Microbiol. 1996, 52, 113-125.

3.Gottschalk M., Higgins R., Boudreau M.: Use of polyvalent coagglutination reagents for serotyping of Streptococcus suis. J. Clin. Microbiol. 1993, 31, 2192--2194.

4.Holt M. E., Enright M. R., Alexander T. J.: Immunization of pigs with killed cultures of Streptococcus suis type 2. Res. Vet. Sci. 1990, 48, 23-27.

5.Holt M. E., Enright M. R., Alexander T. J.: Immunization of pigs with live cul-tures of Streptococcus suis type 2. Res. Vet. Sci. 1988, 45, 349-352.

6.Jacobs A. A. C., Van Den Berg J. G., Loeffen P. L. W.: Protection of experimentally infected pigs by suilysin, the tiol-activated haemolysin of Streptococcus suis. Vet. Rec. 1996, 139, 225-228.

7.Kilpper-Balz R., Schleifer K. H.: Streptococcus suis sp. nov., nom. rev. Int. J. Sys. Bacteriol. 1987, 37, 160-162.

8.Pejsak Z., Tarasiuk K., Sadoch L.: Nag³e zachorowania i padniêcia warchlaków i tuczników zaka¿onych Streptococcus suis typ II. Medycyna Wet. 1989, 45, 525--528.

9.Pejsak Z., ¯mudzki J., Bogusz R.: Przydatnoœæ immunoprofilaktyki w ogranicza-niu strat œwiñ na tle zaka¿eñ Streptococcus suis typ 2. Medycyna Wet. 2001, 57, 251-254.

10.Szczotka A.: Ocena w³aœciwoœci feno- i genotypowych krajowych izolatów Strep-tococcus suis. Praca doktorska, PIWet-PIB 2007.

11.Truszczyñski M., Pejsak Z.: Bierna i czynna odpornoœæ przeciw chorobom zakaŸ-nym u oseska do okresu poodsadzeniowego. Medycyna Wet. – w druku. 12.Wisselink H. J., Vecht U., Stockhofe-Zurwieden N., Smith H. E.: Protection of pigs

against challenge with virulent Streptococcus suis serotype 2 strains by a murami-dase-released protein and extracellular factor vaccine. Vet. Rec. 2001, 148, 473--477.

Adres autora: prof. dr hab. Zygmunt Pejsak, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy; e-mail: zpejsak@piwet.pulawy.pl

a m r e F Grupa _zL_wi_ic_ez_rb_za_¹t % / a b z c i L ñ a w o r o h c a z i m a w a j b o z y z o k o k o t p e rt s % / a b z c i L ñ i w œ æ ê i n d a p u d o w o p z y z o k o k o t p e rt s S Doœwiadczalna 1462 67/4,58%* 24/1,64%* a n l o rt n o K 1492 39/7,92% 24/4,87%* P Doœwiadczalna 1447 27/6,04% 14/3,13%* a n l o rt n o K 1150 14/9,33% 19/6,00%* H Doœwiadczalna 1307 49/3,74%* 27/2,06%* a n l o rt n o K 1670 44/6,56% 28/4,17%*

Tab. 2. Zbiorcze wyniki stosowania szczepionki Streptovac przeciwko streptokokozie na stan zdrowotny œwiñ w okresie od odsadzenia do przemieszczenia ich na tucz

Objaœnienia: * – ró¿nica istotna miêdzy grup¹ doœwiadczaln¹ a kontroln¹ (p £ 0,05)