fie Macondo rz¹d zwiêkszy³ nadzór nad wierceniami na
morzu i doda³ nowe wymagania dotycz¹ce bezpieczeñstwa
otworu wiertniczego. Wszystkie te regulacje oraz ich
sto-sowanie s¹ w gestii Urzêdu Œrodowiska i Bezpieczeñstwa
Nuklearnego.
Obawy USA s¹ zwi¹zane ze specyficzn¹ lokalizacj¹
kubañskiej strefy ekonomicznej. Obszar ten ma kszta³t
trójk¹ta, którego wschodni wierzcho³ek znajduje siê w
Cie-œninie Florydzkiej. Od po³udniowego zachodu strefê
op³ywa ciep³y pr¹d z Jukatanu ³¹cz¹cy siê na pó³noc od
Kuby z Pr¹dem Zatokowym, p³yn¹cym wzd³u¿
wschodnie-go brzegu Florydy. W przypadku niekontrolowanewschodnie-go
wy-cieku czêœæ ropy skieruje siê na zachód w kierunku
Meksy-ku, a druga czêœæ pop³ynie na wschód, stanowi¹c groŸbê
dla wschodniego wybrze¿a USA i na pokonanie tego
dys-tansu wystarczy 1–2 dni. W sympozjum uczestniczy³o 120
delegatów, co oznacza, ¿e zainteresowanych eliminacj¹
potencjalnego zagro¿enia jest wielu, ale poza ogólnymi
stwierdzeniami o koniecznoœci wspó³pracy nie przynios³o
ono konkretnych postanowieñ.
Wiertnictwo. O ile w ubieg³ych latach wzrosty lub
spadki liczby otworów wiertniczych w porównaniu z
ro-kiem poprzednim by³y kilkuprocentowe, to w 2014 r.,
a jeszcze bardziej w br., spadki siêga³y 40 i 50%. Nie chodzi
tu o kraje takie jak Libia czy Jemen, gdzie zmniejszenie
aktywnoœci wiertniczej jest jeszcze wiêksze, ale tam
przy-czyn¹ jest wojna domowa. W pozosta³ych krajach jest to
czytelny wskaŸnik za³amania koniunktury w przemyœle
naftowym. Kryzys najbardziej dotkn¹³ Amerykê Pó³nocn¹,
w której w br. odwierconych bêdzie o 41% mniej otworów
ni¿ w 2014 r. (tab. 1). Statystykê poprawia Meksyk, gdzie
po paroletnim zastoju niespodziewanie nast¹pi³ znaczny
wzrost, jednak nale¿y pamiêtaæ, ¿e dane dotycz¹
najwiêk-szego rynku wiertniczego i w liczbach bezwzglêdnych jest
to spadek z 60 tys. wierceñ a¿ do 35 tys. Zupe³nie inne
pro-porcje s¹ w Syrii, gdzie spadek o 62,5% oznacza 5
odwier-tów zamiast 8. Jedynym regionem wykazuj¹cym wzrost
jest Bliski Wschód, ale i tam obok Arabii Saudyjskiej,
Iranu i Zjednoczonych Emiratów Arabskich z pokaŸnym
przyrostem liczby wierceñ znajduj¹ siê Katar, Strefa
Neu-tralna czy Turcja z wyraŸnym spadkiem w tym zakresie.
Ogó³em w 2014 r. na œwiecie wykonano 101 670 otworów
wiertniczych o ³¹cznym metra¿u przekraczaj¹cym 254 mln mb.
Prognozowana liczba otworów w 2015 r. wynosi 74 776
otworów. Nadal roœnie œrednia g³êbokoœæ wierceñ – w
2013 r. by³o to 2418 m, w 2014 r. 2499 m.
ród³a: Bloomberg, Gaz-System, Hart’s E&P, Lotos,
Offs-hore, Oil & Gas Financial Journal, Oil & Gas Journal,
OPEC, PKN Orlen, Statoil, World Oil
STOLARCZYK F. & TYSKI S. 1972c – Warunki geologiczne wystê-powania wêglowodorów w osadach ordowiku i syluru syneklizy peru-ba³tyckiej na tle jej rozwoju. Prz. Geol., 20 (10): 444–452.
SUJKOWSKI Z., mat. niepubl. – zachowany fragment relacji z udzia³u w pracy dywersyjnej w latach okupacji w Warszawie. Archiwum rodzinne Sujkowskich, maszynopis przes³any elektronicznie autorowi przez D. Sujkowsk¹-Franck¹ z Kanady jesieni¹ 2013 r., s. 21. TYSKI S. 1945 – Kreda miêdzy Radomskiem a Przedborzem. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa, s.40.
TYSKI S. 1950 – ¯yciorys (rêkopis), s. 1; ankieta personalna, s. 7. Zak³. Arch. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa.
TYSKI S. 1956 – Zarys historii badañ geologicznych w pó³nocno-za-chodniej Polsce. Prz. Geol., 4 (12): 544–550.
TYSKI S. 1957a – Stan badañ geologicznych i dotychczasowa znajo-moœæ struktury antyklinorium pomorskiego na odcinku Œwidwin-Pi³a. Kwart. Geol., 1 (1): 40–47
TYSKI S. 1957b – Uwagi o kierunkach badañ naftowych na Ni¿u na tle wspó³pracy Instytutu Geologicznego z przemys³em naftowym. Prz. Geol., 5 (10): 441–444.
TYSKI S. 1957c – O koniecznoœci opracowania projektowych za³o¿eñ geologicznych dla poszukiwañ bituminów. Prz. Geol., 5 (11): 498–502. TYSKI S. 1958 – Dyskusja nad projektowymi za³o¿eniami geologicz-nych badañ ogólgeologicz-nych pod³o¿a Ni¿u Polskiego. Prz. Geol., 6 (4): 335–336.
TYSKI S. 1959 – Pomorze Zachodnie. Przekroje geologiczne przez Polskê. Wyd. Geol., Warszawa, mapa, przekrój, s. 9.
TYSKI S. 1960 – Niektóre problemy geologiczne w pó³nocno-wschod-niej Polsce w nawi¹zaniu do obszarów przyleg³ych. Prz. Geol., 8 (4): 185–190.
TYSKI S. 1964 – Rysy tektoniczne syneklizy polsko-litewskiej i cha-rakterystyka ropo-gazonoœnoœci SW Litwy w œwietle najnowszych badañ geologów litewskich. Geol. za Granic¹, 19 (30): 14–28.
TYSKI S. 1967 – ¯yciorys. Zak³adowe Arch. Pañstw. Inst. Geol., sygn. 232/3240, maszynopis, s.5.
TYSKI S. 1968 – Wyniki badañ poszukiwawczo-naftowych w obwo-dzie kaliningradzkim i na Litwie oraz wnioski dotycz¹ce polskich prac poszukiwawczych. Geol. za Granic¹, 36 (4): 5–15
TYSKI S. i in. 1969 – Synekliza peryba³tycka. Cz. I. Budowa geolo-giczna (z 20 tabl. i 11 tab.). Prace geostrukturalne Inst. Geol., s. 148. TYSKI S. 1973 – Rozwój strukturalno-tektoniczny obszaru ¯arnowca. Prz. Geol., 21 (3): 133–136.
TYSKI S. 1987 – Opinia dotycz¹ca artyku³u J. Soko³owskiego pt. Jubi-leusz 75-lecia profesora dr Adama Tokarskiego. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa, maszynopis s. 7.
TYSKI S. 1994 – Praca i przyjaŸñ. [W:] Wyczañska K. (red.) ¯o³nierze Komendy G³ównej Armii Krajowej wspominaj¹.... Oficyna Wyd. POMOST, Warszawa: 13–27.
TYSKI S. 1999 – Wspomnienie o budowie nowego gmachu Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego w latach 1948–1952. Biul. Pañstw. Inst. Geol., 389: 99–107.
TYSKI S. & ZNOSKO J. 1957 –Projektowe za³o¿enia geologiczne badañ ogólnych pod³o¿a Ni¿u Polski. Cz. II. Polska pó³nocna. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa (sygn. Geol. reg.-Ni¿ ON/512), s. 109. WOJAKOWSKA A. 2015 – Listy elektroniczne z 12, 13, 22, 23 i 25 maja 2015. Arch. autora, s. 5.
ZNOSKO J. 1989 – Wspomnienie o Prof. dr. Edwardzie Rühle. Kwart. Geol., 33 (2): 119–126.
ZNOSKO J. 2002 – Stanis³aw Tyski 1913–2002. Prz. Geol., 50 (7): 577–579.
¯ELANIEWICZ H. 1995 – „Zagajnik” w Warszawie. Kronika War-szawy, 4 (100): 87–109.
Praca wp³ynê³a do redakcji 3.06.2015 r. Akceptowano do druku 8.06.2015 r.
dzia³añ maj¹cych na celu geoochronê oraz
zagospodaro-wanie najciekawszych obiektów.
Cyfrowe wersje map geologiczno-turystyczne zosta³y
przygotowane w formacie GeoTIFF, który umo¿liwia ich
wykorzystanie przez oprogramowanie GIS i urz¹dzenia
mobilne.
Mapy geologiczno-turystyczne Geostrady Sudeckiej
stanowi¹ now¹ formê popularyzacji geoturystyki w
Sude-tach. Wpisuj¹ siê w d³ugofalow¹ koncepcjê rozwoju tej
dziedziny, promowan¹ przez Ministerstwo Œrodowiska.
Autor dziêkuje redaktorowi naczelnemu Przegl¹du
Geolo-gicznego za recenzjê i pomocne uwagi redakcyjne. Praca
wyko-nana na zamówienie ministra œrodowiska i finansowana przez
Narodowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej
(490/2008/Wn-06/FG-bp-tx/D).
LITERATURA
BARTUΠT. 2015 (w druku) РGeological-tourism maps of the Sudetic Geostrada Trail as a new form of geotourism popularization in Sudety Mts. Geoturystyka Geotourism.
BARTUŒ T., MASTEJ W. & £ODZIÑSKI M. 2009 – Atrakcje geotu-rystyczne Geostrady Œrodkowosudeckiej. Geoturystyka, 4 (19): 43–60. BARTUŒ T. (red.), S£OMKA T., MASTEJ W., STEFANIUK M., £ODZIÑSKI M., MAYER W., DOKTOR M., BÊBENEK S., GOLONKA J., WAŒKOWSKA-OLIWA A., S£OMKA E, KOMA J., CWOJDZIÑSKI S., IHNATOWICZ A., PACU£A J., STACHOWIAK A. & MUSZER J. 2012a – Mapa geologiczno-turystyczna Geostrady Sudeckiej w skali 1 : 25 000. Ministerstwo Œrodowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanis³awa Staszica w Krakowie, Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, Uniwersytet Wroc³awski, Kraków, mapa na 55 ark.
BARTUŒ T. (red.), S£OMKA T., MASTEJ W., STEFANIUK M., £ODZIÑSKI M., MAYER W., DOKTOR M., BÊBENEK S., GOLONKA J., WAŒKOWSKA-OLIWA A., S£OMKA E, KOMA J., CWOJDZIÑSKI S., IHNATOWICZ A., PACU£A J., STACHOWIAK A.
& MUSZER J. 2012b – Mapa obiektów dziedzictwa geologiczno--górniczego Geostrady Sudeckiej na podk³adzie mapy topograficznej w skali 1:25 000. Ministerstwo Œrodowiska, Akademia Górniczo--Hutnicza im. Stanis³awa Staszica w Krakowie, Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, Uniwersytet Wroc³awski, Kraków, mapa na 55 ark.
BARTUŒ T. (red.), S£OMKA T., MASTEJ W., STEFANIUK M., £ODZIÑSKI M., MAYER W., DOKTOR M., BÊBENEK S., GOLONKA J., WAŒKOWSKA-OLIWA A., S£OMKA E, KOMA J., CWOJDZIÑSKI S., IHNATOWICZ A., PACU£A J., STACHOWIAK A. & MUSZER J. 2012c – Mapy lokalizacyjne geostanowisk Geostrady Sudeckiej w skali 1:10 000. Ministerstwo Œrodowiska, Akademia Gór-niczo-Hutnicza im. Stanis³awa Staszica w Krakowie, Pañstwowy Insty-tut Geologiczny – Pañstwowy InstyInsty-tut Badawczy, Uniwersytet Wroc³awski, Kraków, mapy na 43 ark.
CWOJDZIÑSKI S., PACU£A J. & STACHOWIAK A. 2011 – Geostra-da Sudecka – nowa forma geoturystyki w Sudetach. Prz. Geol., 59 (7): 510–519.
£ODZIÑSKI M., MAYER W., STEFANIUK M., BARTUŒ T. & MASTEJ W. 2009 – Atrakcje geoturystyczne Geostrady Zachodniosu-deckiej. Geoturystyka, 4 (19): 19–42.
SAWICKI L. 1995 – Mapa geologiczna regionu dolnoœl¹skiego z przy-leg³ymi obszarami Czech i Niemiec (bez utworów czwartorzêdowych) w skali 1 : 100 000. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa.
SAWICKI L. 2006 – Geostrada Sudecka. Za³o¿enia programowe dla utworzenia na przygranicznych terenach Polski i Czech trasy turystycz-no-rekreacyjnej, przebiegaj¹cej wzd³u¿ g³ównych grzbietów górskich Sudetów od miejscowoœci Bogatynia na pó³nocnym zachodzie do miej-scowoœci Opava na po³udniowym wschodzie. Oprac. arch. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Wroc³aw.
SAWICKI L. 2014 – Geostrada Sudecka – utopia i rzeczywistoœæ. Prz. Geol., 62 (4): 181–183.
S£OMKA T., BARTUŒ T., MASTEJ W., £ODZIÑSKI M., MAYER W., STEFANIUK M., DOKTOR M., KOMA J., CWOJDZIÑSKI S. & STACHOWIAK A. 2009a – Koncepcja projektu: Geostrada Sudecka – studium geologiczno-krajobrazowe z inwentaryzacj¹ obiektów dzie-dzictwa przyrody nieo¿ywionej. Geoturystyka, 4 (19): 3–18. S£OMKA T., DOKTOR M., BARTUŒ T., MASTEJ W. & £ODZIÑSKI M. 2009b – Atrakcje geoturystyczne Geostrady Wschodniosudeckiej. Geoturystyka, 4 (19): 61–72. Praca wp³ynê³a do redakcji 5.03.2014 r.
Akceptowano do druku 22.05.2015 r.
œcie¿ek terenowych oraz tablic edukacyjnych do
geostano-wisk. Mapy geoturystyczne stanowi¹ te¿ czêsto pierwsze
Ÿród³o informacji o geologii obszaru. St¹d czerpane mog¹
byæ informacje do opracowañ monograficznych. Mog¹ byæ
zaczynem wspó³pracy instytucji naukowych czy
edukacyj-nych z pracownikami parków. Wspó³praca taka mo¿e
owo-cowaæ wymian¹ informacji, organizacj¹ sympozjów,
konferencji, szkoleñ czy wspólnych projektów badawczych.
Wykonywane w PIG-PIB mapy geologiczno-turystyczne
docieraj¹ do coraz wiêkszej iloœci odbiorców i zdobywaj¹
ich uznanie. Potwierdzeniem s¹ nagrody przyznane w tym
roku przez Stowarzyszenie Kartografów Polskich dla Mapy
geologiczno-turystycznej Mazurskiego Parku
Krajobrazo-wego. S¹ to tytu³y Mapy roku 2014 i Nagroda Publicznoœci.
Sk³adam serdeczne podziêkowania Recenzentowi za cenne
uwagi, które wp³ynê³y na poprawienie jakoœci odbioru
niniejsze-go artyku³u.
LITERATURA
GA£¥ZKA D., WYSOTA W. & SOBIECH M.J. 2014 – Mapa geolo-giczno-turystyczna Welskiego Parku Krajobrazowego, skala 1 : 60 000. PIG-PIB, Warszawa.
JEZIERSKI J.H. 2011 – Geoturystyka wypali³a. Prz. Geol., 59: 254, 257. JURYS L. & UŒCINOWICZ G. 2014 – Mapa geologiczno-turystycz-na Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, skala 1 : 60 000. PIG-PIB, Warszawa.
JURYS L. & UŒCINOWICZ G. 2014 – Mapa geologiczno-turystyczna Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiœlana”, skala 1 : 60 000. PIG-PIB, Warszawa.
KRZYWICKI T. & POCHOCKA-SZWARC K. 2014 – Mapa geolo-giczno-turystyczna Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej, skala 1 : 60 000. PIG-PIB, Warszawa.
KUCHARSKA M. 2015 – Parki narodowe Polski – seria map geolo-giczno-turystycznych. Prz. Geol., 63: 55–59.
KUCHARSKA M., POCHOCKA-SZWARC K., RYCHEL J., KRZYWICKI T., BER A., RYCHEL J., KUCHARSKA M. & POCHOCKA-SZWARC K. 2012 – Mapy geologiczno-turystyczne jako jedna z podstawowych form popularyzacji geoturystyki. Prz. Geol., 60: 589–592.
RYCHEL J., PIOTROWSKA E. & WASILUK R. 2013 – Wykorzysta-nie technik GIS w konstrukcji map geologiczno-turystycznych parków krajobrazowych Polski pó³nocnej.
RYCHEL J., PIOTROWSKA E. & WASILUK R. 2013 – Wykorzysta-nie technik GIS w konstrukcji map geologiczno-turystycznych parków krajobrazowych Polski pó³nocnej. [W:] Kunz M., Nienartowicz A., (red.), Systemy informacji geograficznej w zarz¹dzaniu obszarami chronionymi – od teorii do praktyki. Tuchola-Toruñ, UMK, 61–71. RYCHEL J.& POCHOCKA-SZWARC K. 2014 – Przewodnik geotury-styczny po gminie Strzegowo, PIG-PIB, Warszawa.
RYCHEL J., LISICKI S. & MORAWSKI M. 2014 – Mapa geologicz-no-turystyczna Mazurskiego Parku Krajobrazowego, skala 1 : 60 000. PIG-PIB, Warszawa.
USTAWA z dn. 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. Nr 163 poz. 981.
Praca wp³ynê³a do redakcji 12.03.2015 r. Akceptowano do druku 22.05.2015 r.
Pracê wykonano w ramach badañ w³asnych AGH, nr tematu
11.11.140.175
LITERATURA
BIPROMET 1970 – Za³o¿enia Techniczno-Ekonomiczne kopalni Pomorzany. Bipromet, Katowice.
BLAJDA R. 2010 – Zmiany zasobów niezagospodarowanych z³ó¿ rud cynku i o³owiu obszaru górnoœl¹skiego na ró¿nych etapach ich doku-mentowania. Rudy i metale nie¿elazne, 55 (12): 831–837.
BLAJDA R. & NIEDZIELSKI B. 1979 – Porównanie wyników oceny wizualnej z wynikami chemicznego opróbowania jednego ze z³ó¿ cyn-kowo-o³owiowych. Prz. Geol., 27 (12): 665–668.
GRUSZCZYK H. & PAULO A. 1976 – Strefa przejœciowa w utworach wêglanowych triasu obszaru Olkusza. Kwart. Geol., 20 (4): 737–749. JAWIEÑ M. (red.) 1975 – Ustalenie podstawowych parametrów geolo-giczno górniczych dla rozpoznanych i perspektywicznych obszarów z³ó¿ cynku i o³owiu w rejonie olkusko zawierciañskim etap I. Instytut Projektowania i Budowy Kopalñ AGH w Krakowie
NIEÆ M., KICKI J., SA£UGA P., STACHURSKI K., P£OSKONKA A., WNUK R. & ÆMIEL M. 1997 – Uwarunkowania geologiczne i ekono-miczne poszerzenia bazy zasobowej rud cynku i o³owiu w horyzoncie czasowym 2010–2015. CPPGSMiE PAN, Kraków 1997.
NIEWDANA J. & ŒWIÆ E. 2011 – ¯ywio³y. W œwiecie podziemnych skarbów olkuskich kopalñ rud. ZGH Boles³aw, Bukowno.
PAULO A. 1992 – Ocena wartoœci gospodarczej z³ó¿ na przyk³adzie rud Zn-Pb w Polsce. Mat. II Konf. Aktualia i perspektywy gospodarki
surowcami mineralnymi, Zakopane. CPPGSMiE PAN w Krakowie 1992: 11.1–11.31.
PAULO A. & WNUK R. 2012 – Z³o¿e rud cynku i o³owiu Pomorzany po 36 latach eksploatacji – zmienna wizja wystarczalnoœci zasobów. Rudy i metale nie¿elazne, 57 (2): 67–75.
PAULO A., CIEŒLIK B. & WNUK R. 2014 – Gospodarka zasobami rud w okresie 40 lat eksploatacji wielkiego z³o¿a rud cynku i o³owiu Pomorzany. Konf. Jubileusz 40-lecia Kopalni „Pomorzany”. ZGH Boles³aw: 14–25.
POŒ 2001 – Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodo-wiska1. Dz.U. z 2013 r. poz. 1232.
PRZENIOS£O S., RADWANEK B¥K B. & SMAKOWSKI T. 1992 – Analiza gospodarki rudami cynku i o³owiu w Polsce (wg stanu na koniec 1990 roku). Pañstw. Inst. Geol., Warszawa.
SOCHA J. & WNUK R. 1999 – Uwarunkowania geologiczno-górnicze ruchu zasobów w kop. Pomorzany. Materia³y Konferencji „Stan aktual-ny i perspektywy górnictwa rud Zn-Pb w Polsce”. ZGH Boles³aw. SZUWARZYÑSKI M. 1996 – Ore bodies in the Silesian-Cracow ore district, Poland. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 154: 9–24.
WNUK R. 2004 – Ogólne informacje o z³o¿ach rud cynku i o³owiu oraz opis z³ó¿ rejonu olkusko-boles³awskiego [W:] Liszka J. & Œwiæ E. ZGH Boles³aw: Dzieje – Wydarzenia – Ludzie. Bukowno 2004: 19–50. WNUK R., RETMAN W., WALCZAK K., PI¥TEK G., ADAMCZYK Z. & KUBAÑSKI W. 2007 – Prognoza przyrostu zasobów niektórych z³ó¿ rud siarczkowych rejonu olkuskiego (z uwzglêdnieniem stanu zasobów rud tlenkowych) w aspekcie ich potencjalnego zagospodaro-wania. Mat. Konf. Górnictwo Zn i Pb na pocz¹tku XXI wieku. ZGH Boles³aw: 2–20.
