Anna Falbogowska, NOWOCZESNE PRZEŁĄCZNIKI ATMPolitechnika Poznańska, Instytut Elektroniki i Telekomunikacji

2003

Poznañ 11-12 grudnia 2003 Anna Falbogowska

Instytut Elektroniki i Telekomunikacji Politechnika PoznaĔska

ul. Piotrowo 3A, 60-965 PoznaĔ afalbog@et.put.poznan.pl

NOWOCZESNE PRZEàĄCZNIKI ATM

popularnoĞcią stając siĊ uniwersalną platformą transmisyjną. W artykule przestawiono ogólną charakterystykĊ technologii oraz urządzeĔ sieciowych ATM. Szczególną uwagĊ zwrócono na opis i porównanie parametrów technicznych przeáączników ATM dostĊpnych w ofertach producentów.

1. WSTĉP

Tendencja do konwergacji sieci i usáug we wspóáczesnej telekomunikacja narzuca coraz czĊĞciej koniecznoĞü traktowania danych multimedialnych jako strumienia danych przesyáanego przez sieci obsáugującą ruch zintegrowany. Wysokie wymagania co do parametrów transmisji stawiane infrastrukturze teleinformatycznej sprawiają, iĪ sieci ATM zyskują coraz wiĊkszą popularnoĞü stanowiąc platformĊ transmisyjną do transferu danych multimedialnych.

W Polsce technologia ATM zyskaáa uznanie m.in. wĞród operatorów telekomunikacyjnych, w korporacyjnych sieciach firm z branĪy medialnej, a takĪe w sieciach sáuĪb mundurowych gdzie jest wykorzystywana jako szkielet transmisyjny systemów monitoringu wizyjnego.

W ofercie producentów urządzeĔ teleinformatycznych dostĊpna jest szeroka gama urządzeĔ ATM począwszy od duĪych przeáączników przeznaczonych dla operatorów telekomunikacyjnych, poprzez przeáączniki przeznaczone dla sieci LAN ATM, urządzenia typu IAD (Integrated Access Device), urządzenia Voice-over-ATM, a skoĔczywszy na duĪym wyborze kart sieciowych i róĪnorodnych urządzeĔ wyposaĪonych w interfejs ATM UNI jak na przykáad kodery MPEG-2, centrale telefoniczne, zestawy do wideokonferencji itp.

2. CHARAKTERYSTYKA TECHNOLOGII ATM

Technologia ATM zostaáa pierwotnie zdefiniowana przez organizacje standaryzacyjne CCITT (obecnie ITU-T) i ANSI. Celem prac odpowiednich grup roboczych byáo opracowanie uniwersalnego sposobu przesyáania ruchu dowolnym charakterze.

Standardy ATM opisują uniwersalną strukturĊ sieciową przeznaczoną do obsáugi wielu rodzajów informacji (dane, gáos, multimedia), która realizuje transmisjĊ zarówno na áączach 2Mbps jak i 10Gbps

niezaleĪnie od medium (miedĨ, Ğwiatáowodów, linie radiowe,áącza satelitarne).

Sieci ATM są czĊsto okreĞlane mianem sieci podkáadowych. PojĊcie to naleĪy rozpatrywaü w kontekĞcie moĪliwoĞci wykorzystania ATM do budowy sieci lokalnych i rozlegáych, obsáugujących ruch zintegrowany.

ATM jest technologią, która moĪe byü zastosowana zarówno w sieciach lokalnych jak i rozlegáych bazując na tych samych zasadach zarówno w sieciach LAN jak i WAN, przy czym na granicy tych dwóch nie ma potrzeby zmiany formatu danych.

UniwersalnoĞü technologii ATM wynika z kilku faktów:

ƒ staáa wielkoĞü moduáu transportowego –

podstawową jednostką transportową, niezaleĪnie od rodzaju przesyáanych danych jest 53-bajtowa komórka

ƒ poáączeniowy tryb pracy – transmisja strumieni

komórek odbywa siĊ przez kanaáy i ĞcieĪki wirtualne, zestawiane na czas poáączenia pomiĊdzy stronami. W wĊzáach sieci komórki kierowane są na wczeĞniej ustalone drogi. Ta prostota i ustalona wielkoĞü moduáu transportowego implikuje moĪliwoĞü przesyáania danych z ogromną szybkoĞcią. ƒ gwarantowana jakoĞü usáug – parametry QoS

ustalane są indywidualnie dla kaĪdego poáączenia. Dodatkowo w sieci zaimplementowane są funkcje nadzoru zachowania ustalonych parametrów transmisji. ƒ klasy usáug – standard ATM definiuje piĊü klas

usáug przeznaczonych do transmisji ruchu o róĪnorodnych wymaganiach.

ƒ nieograniczona skalowalnoĞü – standard ATM nie posiada technologicznych ograniczeĔ co do rozmiaru sieci i maksymalnej prĊdkoĞci transmisji.

Zanim poáączenie zostanie zestawione uĪytkownik podaje wartoĞü Īądanego pasma oraz odpowiednie parametry ruchowe. W praktyce zazwyczaj uĪytkownik okreĞla pasmo oraz Īądany typ usáugi, a sieü automatycznie okreĞla wartoĞü pozostaáych parametrów. Tabela 1. przedstawia typy usáug zdefiniowane w standardach ATM oraz parametry okreĞlane dla poáączenia Īądającego usáugi danego rodzaju.

Tabela 1. Usáugi i parametry QoS w sieci ATM

Usáuga Charakterystyka Parametry ruchu CBR Constant Bit

Rate

Usáuga o staáej szybkoĞci bitowej - opracowana dla Ĩródeá ruchu wymagającego staáej szybkoĞci transmisji w czasie trwania poáączenia, np. przesyáanie cyfrowych sygnaáów mowy.

PCR, CDVT, CDV, MaxCTD, CLR

rt-VBR Real-Time

Variable Bit Rate

Usáuga o zmiennej szybkoĞci bitowej - przewidziana dla Ĩródeá ruchu wymagających obsáugi w czasie rzeczywistym, np. przesyáanie skompresowanego video, generujących komórki ze zmienną, ale ograniczoną maksymalną intensywnoĞcią transmisji i wymagających gwarantowanego poziomu jakoĞci usáugi.

PCR, SCR, BT, MBS, CDVT, CLR, CDV, MaxCTD, nrt-VBR Non-Real-Time Variable Bit Rate

Usáuga o zmiennej szybkoĞci bitowej przewidziana dla Ĩródeá nie wymagających synchronizmu czasowego w przekazie informacji miedzyĨródáem, a odbiornikiem.

PCR, SCR, BT, MBS, CDVT, MeanCTD

UBR Unspecified

Bit Rate

Usáuga przeznaczona dla aplikacji o najniĪszym priorytecie, nie wymagających gwarancji pasma i synchronizacji. Aplikacja bĊdąca Ĩródáem nie interesuje siĊ, czy i kiedy dane dotrą do celu.

PCR, CDVT

ABR Available Bit

Rate

Usáuga przeznaczona dla Ĩródeá ruchu, które mogą dostosowaü prĊdkoĞü transmisji do warunków panujących w sieci; mechanizm kontroli przeciąĪeĔ po stwierdzeniu, Īe w sieci jest przeciąĪenie, zmusza systemy koĔcowe do zmniejszenia iloĞci lub wrĊcz wstrzymania transferu danych. UsáugĊ ABR okreĞla siĊ jako typ poáączenia o negocjowanej przepustowoĞci.

PCR, MCR, CLR, CDVT

Do parametrów ruchowych zaliczamy [3]:

ƒ

intensywnoĞü generowania komórek przez Ĩródáo;

ƒ

ƒ

liczba komórek które mogą byü wysáane gdy Ĩródáo transmituje dane z prĊdkoĞcią PCR; Na podstawie parametrów PCR, SCR, MBS okreĞla siĊ wielkoĞü parametru BT (Burst Tolerance) sáuĪącego do rezerwacji odpowiedniej pamiĊci w buforach.

ƒ

szybkoĞü transmisji komórek wymagana dla danej aplikacji

;

ƒ

zmiennoĞü opóĨnienia komórki równa dopuszczalnej róĪnicy czasu rzeczywistego i teoretycznego dotarcia komórki do odbiorcy;

ƒ

maksymanla róĪnica pomiĊdzy teoretycznym czasem dotarcia komórki do celu, a czasem rzeczywistym w przypadku gdy komórka przychodzi zbyt wczeĞnie;

ƒ MaxCTD (Maximum Cell Transfer Delay) –

maksymalne opóĨnienie przesyáania komórki przez sieü;

ƒ MeanCTD - (Mean Cell Transfer Delay) –

wartoĞü Ğrednia opóĨnienia przesyáania komórki przez sieü;

ƒ CLR (Cell Loss Ratio) – okreĞla prawdopodobieĔstwo straty komórki mierzone jako stosunek komórek straconych do wszystkich komórek wysáanych przez Ĩródáo

3. URZĄDZENIA W SIECI ATM

Podstawowy element kaĪdej sieci zbudowanej w oparciu o technologiĊ ATM to elektroniczny przeáącznik (komutator) ATM. Zadaniem komutatora jest przeáączanie komórek pomiĊdzy poszczególnymi kanaáami i ĞcieĪkami wirtualnymi. Komórki ATM przeáączane są w wĊzáach sieci w sposób sprzĊtowy, a nie programowy jak ma to miejsce w sieciach pakietowych zbudowanych w oparciu o routery. Przeáączanie sprzĊtowe nie ingeruje w zawartoĞü komórki dziĊki przejrzystemu schematowi adresowania.

Rys. 1. Uproszczony schemat budowy przeáącznika ATM

Gáównym elementem komutatora ATM jest matryca przeáączająca (ang. switch fabric), w której realizowany jest proces przeáączania strumieni komórek pomiĊdzy odpowiednimi kanaáami i ĞcieĪkami wirtualnymi na podstawie zawartoĞci nagáówka kaĪdej z komórek.

Kolejnym elementem przeáącznika jest procesor poáączony z matrycą przeáączającą poprzez port CTL. Przez ten port procesor zarządza i monitoruje pracĊ matrycy przeáączającej.

Porty I/O zazwyczaj umieszczane są w specjalnych moduáach sieciowych. Na ĞcieĪce wejĞciowej portu odbywa siĊ multipleksacja ruchu pochodzącego z róĪnych ĞcieĪek i kanaáów wirtualnych. Po przejĞciu przez proces przeáączania w matrycy przeáączającej komórki są buforowane, priorytetyzowane i przesyáane do odpowiedniego portu wyjĞciowego.

Szkielet sieci ATM realizowany jest w oparciu o duĪe przeáączniki zwane przeáącznikami szkieletowymi. Struktura poáączeĔ pomiĊdzy wĊzáami sieci oraz szybkoĞü áączy jest dowolna. Przeáączniki szkieletowe charakteryzują siĊ duĪymi matrycami przeáączającymi – zazwyczaj od 5 do 40Gbps oraz redundancjĊ na kilku poziomach.

Styk fizyczny pomiĊdzy siecią ATM, a siecią transmisji danych opartą o odmienną technologiĊ (np. Ethernet czy Token Ring) realizowany jest zazwyczaj w osobnym urządzeniu – przeáączniku Ethernet lub routerze wyposaĪonym w interfejs ATM UNI. Na rynku dostĊpne są równieĪ przeáączniki ATM, które mogą byü wyposaĪone w interfejsy Ethernet.

Kolejnym waĪnym elementem sieci ATM jest router, którego zadaniem jest realizacja routingu w sieci pomiĊdzy poszczególnymi sieciami wirtualnymi ELAN (Emulated LAN). Router realizuje takĪe styk pomiĊdzy siecią zewnĊtrzną a siecią ATM.

Styk fizyczny z siecią PSTN realizowany jest zazwyczaj w samym przeáączniku ATM na przykáad poprzez interfejs E1 CES (Circuit Emulation Service) bądĨ teĪ w centrali PBX, wyposaĪonej w interfejs ATM UNI.

Producenci urządzeĔ teleinformatycznych oferują ponadto szeroką gamĊ urządzeĔ brzegowych wyposaĪonych w interfejs ATM UNI, spoĞród których moĪna wymieniü:

ƒ systemy Voice-over-ATM pracujące na podobnej zasadzie jak systemy Voice-over-IP; ƒ zestawy do wideokonferencji

ƒ urządzenia typu IAD oferujące od strony uĪytkownika szereg interfejsów transmisji gáosu, danych i obrazu, natomiast od strony sieci oferujące interfejs ATM

ƒ kodery sygnaáów multimedialnych w strumieĔ ATM.

Rys. 2. Urządzenia brzegowe w sieci ATM

4. PARAMETRY PRZEàĄCZNIKÓW ATM

Urządzenia tworzące szkielet sieci transmisyjnej powinny charakteryzowaü siĊ moĪliwie najlepszymi parametrami technicznymi. W praktyce jednak wybór urządzeĔ danego producenta jest kompromisem pomiĊdzy wymogami technicznymi, rzeczywistymi potrzebami i moĪliwoĞciami finansowymi klienta.

Parametry przeáączników ATM moĪna podzieliü na dwie grupy: parametry techniczne poszczególnych elementów przeáącznika oraz moĪliwoĞci oprogramowania [3], [4].

PojemnoĞü matrycy przeáączającej

Podstawowym parametrem technicznym, na podstawie którego moĪna okreĞliü wielkoĞü przeáącznika jest pojemnoĞü matrycy przeáączającej (ang. capacity).

W zaleĪnoĞci od wielkoĞci matrycy przeáączającej dany komutator moĪna wyposaĪyü w odpowiednią iloĞü portów.

DostĊpne interfejsy

W zaleĪnoĞci od producenta przeáączniki ATM mogą byü wyposaĪone w róĪnego rodzaju interfejsy np.:

- E1 ATM – interfejs umoĪliwiający transmisjĊ strumienia ATM poprzez áącze 2Mbps zgodnie ze standardami ATM Forum PHY-64.000 R5 oraz standardami G.704, G.706, G.732;

- E1 IMA ATM (Inverse Multiplexing for ATM) – interfejsy umoĪliwiające transmisjĊ strumieni komórek ATM z wykorzystaniem „n” áączy 2Mbps tak jak gdyby to byáo jedno áącze o przepáywnoĞci równej nx2Mbps; - 25Mbps ATM – interfejs umoĪliwiający transmisjĊ strumienia z prĊdkoĞcią 25Mbps zgodnie z zaleceniem ATM Forum PHY-0040.000;

- E3 ATM - interfejs umoĪliwiający transmisjĊ strumienia ATM z prĊdkoĞcią 34 Mbps zgodnie ze standardami ATM Forum PHY-0034.000 R5 oraz ITU-T G.703, G.751, G.832, G.804;

- STM-1 ATM – interfejs umoĪliwiający transmisjĊ z prĊdkoĞcią 155Mbps (záącze UTP, MMF, SMF) zgodnie ze standardami ATM Forum STS-3c UNI v3.1, v4.0, ITU-T I.432, ANSI T1E1.2/93-020, T1S1/92-185, ATM Forum AF-PHY-0015.000, ITU-T G.957, GR-253-CORE;

- STM-4 ATM – interfejs umoĪliwiający transmisjĊ z prĊdkoĞcią 622Mbps (záącze MMF lub SMF) zgodnie ze standardami ATM Forum AF-PHY-0046.000, ITU-T I.432, ANSI T1E1.2/93-020, T1S1/92-185, ITU-T G.957, Telcordia TR-NWT-000253;

- STM-16c ATM– interfejs umoĪliwiający transmisjĊ po áączu 2,5Gbps (záącze SMF) zgodnie ze standardami ITU-T I.432, G.707, G.783, G.957, ANSI T1.105-1995, T1.646-1995, Telcordia GR-253-CORE;

- E1 CES (Circuit Emulation Sernice) - interfejs umoĪliwiający emulacjĊ áączy TDM w sieci ATM zgodnie ze standardami ATM Forum Circuit Emulation Service Interoperability Specification v2.0 (ATM Forum/95-1504R1), ANSI/Telcordia T1.403, ITU-T G.703, G.704, G.823, G.824, AF-VTOA-0078.000; - E1 Frame Relay-to ATM – interfejs umoĪliwiający przesyá strumienia Frame Relay poprzez sieü ATM z prĊdkoĞcią 2Mbps z wykorzystaniem poáączenia PVC; - 10/100Ethernet – interfejsy umoĪliwiające bezpoĞrednie przyáączenie do komutatora ATM urządzeĔ wyposaĪonych w tenĪe interfejs.

SzybkoĞü zestawiania poáączenia obejĞciowego

Protokóá PNNI realizuje funkcje routingu w sieci ATM czuwając nad optymalnym wyborem drogi poáączeniowej pomiĊdzy stronami. W przypadku przerwania transmisji w danej relacji zadaniem protokoáu PNNI jest szybkie zestawienie drogi obejĞciowej. Czas potrzebny do zestawienia takiego poáączenia jest kolejnym parametrem technicznym komutatorów ATM, mającym kluczowe znaczenie szczególnie dla usáug klasy CBR i VBR. WartoĞü ta zaleĪy od záoĪonoĞci sieci, niemniej jednak na rynku dostĊpne są przeáączniki, które mogą zestawiü poáączenie obejĞciowe w okoáo 10 milisekund nawet przy bardzo rozbudowanej strukturze sieci.

Poáączenia SPVC

W sieci ATM istnieją dwa rodzaje poáączeĔ wirtualnych: SVC (Switched Virtual Circuits) i PVC (Permanent Virtual Circuit). Kanaáy PVC zestawiane są na staáe przez administratora sieci, który okreĞla dokáadnie przez które wĊzáy w sieci dane poáączenie ma przechodziü. Pewnym uproszczeniem PVC jest SPVC (soft PVC) róĪniące siĊ od PVC tym, iĪ sieü z wykorzystuje protokóá PNNI do okreĞlenia w sposób dynamiczny punktów poĞrednich poáączenia. Implementacja SPVC jest bardzo waĪnym parametrem

technicznym komutatorów ATM podnosząc w sposób znaczący bezpieczeĔstwo i wydajnoĞü sieci.

SzybkoĞü zestawiania kanaáu SVC

Poáączenia SVC (Switched Virtual Circuits) zestawiane są w sposób dynamiczny na Īądanie sieci i wykorzystywane przede wszystkim do przesyáania informacji sygnalizacyjnych. SzybkoĞü ustanawiania poáączeĔ SVC zaleĪy od jakoĞci zastosowanego procesora. W pierwszych przeáącznikach ATM wartoĞü ta nie przekraczaáa 20 poáączeĔ na sekundĊ. W chwili obecnej najnowoczeĞniejsze przeáączniki oferują do 400 SVC/s.

PojemnoĞü buforów

Parametr ten okreĞlany jest zazwyczaj dla pojedynczego portu zainstalowanego w przeáączniku ATM. Od pojemnoĞci buforów zaleĪy stopieĔ utraty danych przy przeciąĪeniu sieci. Zazwyczaj jest to wartoĞü okoáo 100k komórek na port. W bardziej zaawansowanych technologicznie przeáącznikach stosuje siĊ techniki „smart-buffering” oraz „per-VC quering” polegające na dynamicznym przydziale pojemnoĞci buforów w zaleĪnoĞci od wymagaĔ pojedynczego poáączenia wirtualnego.

Wymiana elementów

W sieciach szkieletowych bardzo waĪną rzeczą jest zachowanie ciągáoĞci pracy przy wymianie elementów przeáącznika. Elementy przeáączników oznaczone jako „hot swappable” mogą byü wymieniane bez przerwy w dziaáaniu urządzenia.

EPD/PPD

Procedury EPD (Early Packet Discard) oraz PPD (Partial Packet Discard) związane są z zarządzaniem odrzucania komórek podczas przeciąĪenia w sieci. Ich implementacja umoĪliwia optymalny wybór odrzucanych komórek.

Policing

Jest to funkcja odpowiedzialna za odrzucanie przez przeáącznik ATM tych poáączeĔ, których parametry QoS, które nie mogą byü w danym wĊĨle zagwarantowane.

Traffic shaping

Termin „traffic shaping” odnosi siĊ do mechanizmów umoĪliwiających dostosowanie parametrów ruchu do warunków panujących w sieci ATM.

5. PRODUCENCI PRZEàĄCZNIKÓW ATM

Technologia ATM ma swoje korzenie w Stanach Zjednoczonych. Pierwsze przeáączniki ATM pojawiáy siĊ na rynku amerykaĔskim na początku lat dziewiĊüdziesiątych ubiegáego stulecia. Producentem, który byá wówczas liderem na amerykaĔskim rynku oferując bardzo szeroki asortyment urządzeĔ ATM byáa firma Fore Systems. [6] Do innych bardziej znaczących producentów naleĪeli: Ascend Communications, Digital Equipment Corporation, Cisco, 3Com, Hitachi Interworking, Switched Network Technologies, Western Scientific, Bay Networks, Cabletron Systems, Fibronics, Newbridge Networks, Olicom oraz Xylan.

W chwili obecnej przeáączniki ATM znajdują siĊ w ofercie wiĊkszoĞci koncernów telekomunikacyjnych.

PoniĪej przedstawiono przykáady przeáączników szkieletowych [1]:

ƒ OmniSwitch ATM – grupa modularnych przeáączników ATM dostĊpnych w kilku wersjach w ofercie firmy Alcatel (sprzedawane pierwotnie przez firmĊ Xylan)

ƒ M770 - uniwersalny przeáącznik firmy Avaya, ƒ SmartSwitch 9500, 2500 – uniwersalne

przeáączniki dostĊpne w ofercie firmy Enterasys (sprzedawane pierwotnie przez firmĊ Cabletron)

ƒ Catalyst 8510, 8540 – uniwersalne przeáączniki firmy Cisco umoĪliwiające instalacjĊ róĪnego rodzaju interfejsów.

ƒ MGX 8250, 8850, BPX 8650, 8680 – przeáączniki firmy Cisco przeznaczone do budowy szkieletu sieci ATM

zwróciü szczególną uwagĊ na parametr „szybkoĞü zestawiania SVC” decydujący w praktyce o szybkoĞci pracy sieci.

Najlepszą metodą porównania parametrów technicznych urządzeĔ są oczywiĞcie odpowiednio przeprowadzone testy. Z uwagi na brak moĪliwoĞci przetestowania opisywanych urządzeĔ wymienione parametry przeáączników ATM naleĪy traktowaü jako wartoĞci orientacyjne.

Z informacji uzyskanych od producentów wynika, iĪ ceny poszczególnych przeáączników ATM są porównywalne.

Tendencje rynkowe oraz nowo opracowywane standardy dotyczące wykorzystania technologii ATM do transmisji sygnaáów multimedialnych pozwalają przypuszczaü, iĪ technologia ATM w najbliĪszej

Tabela 2. Zestawienie parametrów wybranych urządzeĔ [1], [2]

Alcatel OmniSwitch Ericcson AXD 301 Lucent CBX-500 Marconi ASX-1000 PojemnoĞü matrycy przeáączającej 10Gbps 10Gbps 5Gbps 10Gbps

DostĊpne interfejsy LAN 10/100 Eth, 1Gb Eth 10/100 Eth, FR 10/100 Eth, FR 10/100 Eth

Smart PVC Tak Tak Tak Tak

SzybkoĞü zestawiania SVC 20/s Brak danych 100/s 385/s

PojemnoĞü buforów 2M/switch 64k/moduá 64k/port 128k/port

Per-VC quering Tak Brak danych Tak Tak

Moduáy „Hot swappable” Tak Tak Tak Tak

EPD/PPD Tak Tak Tak Tak

Policing Tak Tak Tak Tak

ABR Tak Tak Tak Tak

ƒ GIGAswitch/ATM – to grupa przeáączników oferowanych przez firmĊ Compaq (pierwotnie w ofercie firmy Digital Equipment Corporation). Urządzenia te przeznaczone są do budowy szkieletu sieci umoĪliwiając instalacjĊ jedynie interfejsów ATM lub FR

ƒ AXD 301,311,321 – uniwersalne przeáączniki firmy Ericsson dostĊpne w kilku wersjach w zaleĪnoĞci od wielkoĞci chassis.

ƒ CBX 500, GX 550 – uniwersalne przeáączniki oferowane przez firmĊ Lucent (pierwotnie w ofercie firmy Ascend Communications).

ƒ ASX-1000, 1200, 4000, ESX-3000 – uniwersalne przeáączniki oferowane przez firmĊ Marconi (pierwotnie Fore Systems)

ƒ Pasport 15000 Multiservice Switch, System 5000 BH to uniwersalne przeáączniki oferowane przez firmĊ Nortel Networks

6. PODSUMOWANIE

W obecnej chwili producenci urządzeĔ teleinformatycznych oferują szeroką gamĊ przeáączników ATM oraz innych urządzeĔ brzegowych wyposaĪonych w interfejsy ATM UNI. Parametry techniczne przeáączników ATM wymienionych w tabeli 4.1. podawane przez producentów w dokumentacji technicznej są w wiĊkszoĞci zbliĪone. NaleĪy jednak

przyszáoĞci zyska duĪą popularnoĞü jako uniwersalna platforma transmisyjna.

7. LITERATURA

[1] Witryny internetowe firm Alcatel, Avaya, Enterasys, Cisco, Compaq, Ericsson, Lucent, Marconi, Nortel

www.alcatel.com www.avaya.com www.enterasysm.com www.cisco.com www.compaq.com www.ericsson.com www.lucent.com www.marconi.com www.nortelnetworks.com

[2] R.Mandeville, D.Newman , “ATM: Brains and Brawn”, Data Communications, Maj 1998

[3] Witryna internetowa ATM Forum www.atmforum.com

[4] Serwisy informacyjne oraz archiwa na stronie www czasopisma Networld www.networld.pl

[5] S. Harnos, “ATM Switches: More Features, But Are They Better?”, serwis internetowy InternetWeek www.internetweek.com

[6] Serwis internetowy ”The Networking and Storage Industry Resource” www.networkbuyersguide.com