Maria Joczowa
"Romantyczni jakobini.
Dembowski-Berwiński", Maria
Janion, "Pamiętnik Literacki" R.LXII
(1971) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 14/42, 178
/11/ JANION Maria: Romantyczni ja k ob in i. Dembowski - Berwiń-s k i. "Pam iętnik L ite r a c k i" R. LXII:1971 z. 2, Berwiń-s. 5-50. Przedmiotem rozprawy je s t "zesp ół cech znaczących polskiego jakobinizmu romantycznego", ujawniający s ię w d z ie le dwóch jego n a jw yb itn iejszych p r z e d s ta w ic ie li: w m yśli f i l o z o f i c z n e j - Ed warda Dembowskiego, i w p o e z ji - Ryszarda Berwińskiego. Istotnym wyznacznikiem k on stru k cji myślowych "bezmistycznych" rewolucjo nistów p olsk iego romantyzmu je s t ich stosunek do lew icy heglow s k ie j, wyrażony w oryginalnym połączeniu jakobinizmuzmłodoheg- 1izmem, romantycznego rewolucjonizmu z racjónalizmem. jPo ję c ie t w ó r c z o ś c i p rzezw ycięża ją cej opozycję m yśli i czynu, krytyka i negacja id eologiczn ych i społecznych układów p rzeszło
ś c i, p o d ję te j w imię id eału p rz y s z ło ś c i - to wątki ideowe wspól ne p u b licystyce f i l o z o f ic z n o -p o lity c z n e j Dembowskiego oraz TŁsię- ,dze życia i śm ierci" Berwińskiego. Wobec historyzmu Hegla i h i- storyzmu Marksa jakobinizm, p o ję ty jako struktura myślowa, u jawnia swój a his to ry zm is to tn y dla zespołu cech konstytutywnych u to p ii rewolucyjnych osta tn ich dwóch s t u le c i.
BP/42 M.J.
/11/ NOWACKA Teresa: Opowiadania o tematyce współczesnej J .I.K raszew skiego z l a t c zte rd zie s ty c h i p ięćd ziesią ty ch X IX wieku. "Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Z. 56.Prace h is to ry c z n o lite r a c k ie . V". Kraków 1971 s. 5-26.
Autorka omawia okres, w którym w cześn iejsze poglądy te o re ty czne J .I.K raszew skiego znajdują potw ierdzenie w jego tw órczości l i t e r a c k i e j . Na obszernym m ateriale przykładowym uwidacznia za równo wyzwalanie s ię p isa rza spod wpływów romantycznych, jak rea l i z a c j ę n a jis to tn ie js z e g o postulatu - wiernego przedstawiania r z e c z y w is to ś c i.
