Sprawozdanie z dorocznej konferencji
międzynarodowego zrzeszenia ATLAS:
„Sprzedawać czy opowiadać?
Paradoksy w turystyce, kulturze oraz
dziedzictw ie”,
Brighton, 2 -4 lipca 200 8 r.
2-4 lipca 2008 r. odbyła się tradycyjna, doroczna konferencja naukowa międzynarodowego zrzesze nia szkół wyższych zajmujących się kształceniem na potrzeby turystyki ATLAS1 poświęcona roli i zna czeniu dziedzictwa kulturowego w rozwoju turysty ki. Organizatorzy spotkania przyjęli założenie, że istnieje przestrzeń do wymiany myśli i poglądów pomiędzy zagadnieniami dotyczącymi komercyjne go i tradycyjnego wykorzystania dziedzictwa kultu rowego przez turystykę. Po raz pierwszy w historii ATLAS-u konferencję zorganizowano w Wielkiej Brytanii. Miejscem konferencji było Brighton, jeden z najbardziej znanych i tradycyjnych angielskich kurortów nadmorskich. Organizatorem z ramienia ATLAS-u był Uniwersytet w Brighton, we współ pracy z Centrum Badań nad Polityką Turystyczną (CENTOPS - Center for Tourism Policy Studies) i Cultural Business - Impact, Strategy and Techno logy Management (CUBIST) Research Group, które mają swoje siedziby w Uniwersytecie w Brighton. Zgodnie z tradycją, konferencje ATLAS-u skupiają nie tylko naukowców, ale i praktyków, którzy repre zentują różnego rodzaju instytucje zajmujące się rozwojem turystyki. Program konferencji podzielo ny był na sesje plenarne, warsztatowe oraz spotka nia robocze grup badawczych, które funkcjonują w ramach ATLAS-u.
Konferencję rozpoczęli krótkim wstępem dokto rzy Nigel Jarvis i Jaime Kamiński z Uniwersytetu w Brighton, którzy w imieniu organizatorów popro sili Przewodniczącą ATLAS-u Melanie Smith o ofi cjalne otwarcie obrad. Następnie prof. Peter Bums, wieloletni przedstawiciel i koordynator współpracy ATLAS-u z Unią Europejską, przedstawił dr. Julia na Cramptona, wicekanclerza Uniwersytetu w Bri ghton, który w imieniu władz uniwersyteckich przy witał uczestników konferencji. Po części oficjalnej miała miejsce pierwsza sesja plenarna. Zwyczajowo podczas sesji plenarnych występują specjalnie za proszeni przez ATLAS goście, którzy w swoich
wy-Report from the Annual
ATLAS
Conference:
‘Selling or Telling?
Paradoxes in Tourism,
Culture and Heritage',
Brighton, 2 nd- 4 th July 2008
The tra d itio n al a n n u a l co nference of ATLA S1, an in te rn a tio n a l a sso c ia tio n of un iv ersities speciallzing in to u rism cd u catio n , took place from 2">t- 4 ,h J u ly 2008. It w as devoted to th e role a n d significance of c u ltu ral h eritag e in to u rism developm ent. The o rg anizers hoped th a t sp a ce w ould be m ade available for e x ch an g in g id eas on the com m ercial a n d tra d itio n a l exploitation of c u ltu ra l h e ritag e by to u rism . For th e first tim e in th e h isto ry of ATLAS th e conference w as held in G re a t B ritain, in Brighton, one of th e b e st-k n o w n E nglish seasid e reso rts. T he o rg an iz ers w ere th e U niversity of B righton, re p re s e n tin g A T IA S , a n d also the C en tre for T o u rism Policy S tu d ie s (CENTOPS) a n d th e C u ltu ra l B u s in e ss - Im pact, S trategy a n d T echnology M a n ag e m en t (CUBIST) R esearch G roup, b o th b a sed a t th e U niversity of B righton. T raditionally, ATLAS conferences a ttr a c t n o t onły ac ad e m ic s b u t also p racti- tio n e rs re p re s e n tin g v a rio u s k in d s of to urism in stitu tio n s . T he conference w as divided into p len a ry se ssio n s, w o rk sh o p s a n d m eet- ings of th o se re s e a rc h g ro u p s w hich function w ithin th e ATLAS fram e w ork.
T he conferen ce s ta rte d w ith a sh o rt in tro d u c tio n by D r Nigel J a rv is a n d Ja im e K am iński from th e U niversity of B righton who, on b e h a lf of th e organizers, a sk ed the
A T IA S C hairw o m an , M elanie S m ith to
officially open th e event. After th a t, Prof- Peter B u rn s, re p re se n ta tiv e a n d coordinator of cooperation b etw een ATLAS a n d the E u ro p e an U nion, in tro d u c e d Dr J u lia n C ram p ton , th e vice-chan cellor of th e Uni- versity of B righton, w ho welcom ed co n fere n ce
p a rtic ip a n ts on b e h a lf of th e university a u th o ritie s. After th e official opening, th e first p len a ry se ssio n took place. D uring these se ssio n s le c tu re s a re given by special g u e s ts w ho p re s e n t a v ariety of ideas related to th e m ain th em e of th e conference. The
stąpieniach prezentują koncepcje, rozwiązania, zało żenia o charakterze ogólnym nawiązujące do głów nego tematu konferencji. Jako pierwszy wystąpił prof. Gregory Ashworth z Uniwersytetu w Gronin- gen. Tematem jego wystąpienia były paradygmaty i paradoksy w planowaniu przeszłości. Generalnie referat odnosił się do planowania wykorzystania dziedzictwa kulturowego nie tylko na potrzeby tury styki. Autor skupił się głównie na sprzecznościach, jakie jego zdaniem pojawiają się w pojmowaniu te go, czym jest z jednej strony ochrona, a czym za chowanie wartości dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Próbując rozwiązać ten pro blem, prof. George Ashworth zwrócił uwagę głów nie na celowość podejmowania działań, które w za łożeniu mają chronić dziedzictwo kulturowe. Jedno cześnie stwierdził, że należy bardziej efektywnie prowadzić działania w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, angażując do nich m.in. turystów. Zdaniem prof. Georga Ashwortha, dziedzictwo nie powinno być postrzegane z perspektywy konkretne go miejsca czy obiektu, ale przede wszystkim jako proces, który wykorzystuje te obiekty i miejsca do przeniesienia idei z nimi związanych na grunt usług zaspokajających potrzeby turystów.
Następnie odbyły się dwie sesje warsztatowe. W ciągu jednej godziny równolegle odbywało się pięć sesji warsztatowych. W pierwszej turze tematy ka warsztatów skupiona była wokół zagadnień mar ketingu turystycznego, badań społeczno-ekonomicz nych nad dziedzictwem kulturowym, stanu zacho wania i tożsamości tego dziedzictwa oraz konflik tów wynikających z korzystania z jego wartości. Z kolei w drugiej turze wystąpienia dotyczyły okre ślenia roli obiektów światowego dziedzictwa kultu rowego, a także różnego rodzaju wydarzeń kultural nych, zwłaszcza festiwali w rozwoju turystyki. Po nadto tematyka pozostałych sesji warsztatowych związana była z zagadnieniami odnowy lokalnego dziedzictwa kulturowego przez turystykę, ponownie konfliktów funkcji pełnionych przez obiekty kultu rowe oraz zastosowania współczesnych rozwiązań technologicznych w turystyce kulturowej. Pierwsze go dnia konferencji została zorganizowana także in teresująca wycieczka, której trasa prowadziła ka nałami ściekowymi wybudowanymi w Brighton w drugiej połowie XIX w.
Następny dzień konferencji (3 lipca) rozpoczął się od sesji plenarnej, w której wystąpił Nick Dodds, dyrektor zarządzający brytyjskim stowarzy szeniem „Międzynarodowe Festiwale i Wydarze nia”. W swoim referacie zaprezentował zakres, wielkość i rozwój rozmaitych międzynarodowych
first s p e a k e r w a s Prof. G regory A shw orth from G ro nin gen U niversity w ho talked a b o u t th e ‘p a ra d ig m s a n d p a ra d o x e s in p lan n in g th e p a s t’. G enerally, h is lec tu re on p la n n ing th e u s e of c u ltu ra l h e ritag e for p u rp o se s o th e r th a n to u ris m focused on th e con trad ic- tio n s w hich, to h is m in d, a p p e are d in u n d er- s ta n d in g th e difference betw een th e protec- tion a n d th e p re se rv a tio n of c u ltu ra l h e ritag e for fu tu rę g e n e ra tio n s. Trying to resolve th is problem , Prof. A shw orth stre sse d th e a p p ro p ria te n e s s of activities w hich are su p p o sed to p ro te c t c u ltu ra l h eritag e. He also c o n ten d ed tlia t c u ltu ra l h eritag e p rotection sh o u ld be m orę effective a n d th a t to u ris ts sh o u ld be involved in it. In h is opinion, h e ritag e sh o u ld n o t be perceived from th e p oint of view of a single site or building, b e c a u s e it is a p ro ce ss in w hich su c h site s a n d b u ild in g s a re u se d to tra n s fe r ideas to th e serv ices sa tisfy in g to u ris t needs.
The lec tu re w a s followed by w orkshop s e ssio n s w ith five tak in g p lace sim u lta n e o u sly over one h o u r. In th e first ro u n d they c o n cerned to u rism m ark etin g , socio-econom ic re s e a rc h into c u ltu ra l h eritag e, th e s ta te and id en tity of th is h e ritag e , a s well a s conflicts a risin g from its exploitation. In th e second th e p re s e n ta tio n s co n c ern e d th e role of world c u ltu ra l h e ritag e item s a n d v ario u s k in d s of c u ltu ra l events, festivals in p articu la r, in to u rism developm ent. T he topics of th e rem a in in g w o rk sh o p s w ere related to th e renew al of local c u ltu ra l h eritag e th ro u g h to u rism , ag ain conflicts in th e fu n ctio n s of specific c u ltu ra l sites, a s well a s th e u se of m od ern technology in c u ltu ra l to urism . On th e first day of th e co n ference th e p a rtic ip a n ts could also tak e p a rt in a n in te restin g ex cu rsio n to th e still-fu n c tio n in g sew ers b u ilt in B righton in th e seco nd h a lf of th e 19Ul c.
The n e x t d ay (3rd Ju ly ) s ta rte d w ith a p len ary se ssio n w hich fea tu re d a p re se n ta - tion by Nick D odds, th e d ire c to r of a B ritish asso c ia tio n called ‘In te rn a tio n a l Festivals a n d E ven ts'. He p re se n te d th e rangę, scalę a n d developm ent of different In tern atio n al festivals a n d e v e n ts in G re a t B ritain, th e pro blem s of p ro m o tin g th is kin d of event an d th e ir im p o rta n c e for to u rism developm ent. T he p re s e n ta tio n w a s very p ractical in n a tu rę .
The p len a ry se ssio n w as followed by two r o u n d s of w o rk sh o p s. In th e first th e p re s e n ta tio n s w ere on to u rism m arketin g, th e renew al of to u ris t se a sid e a re a s, a n d th e in te rp re ta tio n of c u ltu ra l h eritag e p ro tec tion a n d iden tity. T he seco nd ro u n d p re s e n ta tio n s d isc u sse d m ainly th e m an a g e m e n t of c u ltu ra l heritage.
festiwali i wydarzeń na terenie Wielkiej Brytanii, problemy promocji tego rodzaju spotkań oraz ich znaczenie dla rozwoju turystyki przyjazdowej na wyspach brytyjskich. Wystąpienie miało charakter bardzo praktyczny.
Następnie odbyły się kolejne dwie tury sesji warsztatowych. W pierwszej z nich referaty doty czyły marketingu turystycznego, problemów odno wy turystycznych obszarów nadmorskich, interpre tacji, ochrony i tożsamości dziedzictwa kulturowe go. W drugiej turze z kolei mówiono głównie o roz woju zarządzania dziedzictwem kulturowym.
Po zakończeniu warsztatów odbyła się kolejna sesja plenarna, w której wystąpił prof. Mike Robin son z Centre for Tourism and Cultural Change, Le eds Metropolitan University. W referacie autor wy jaśniał sposoby postrzegania dziedzictwa kulturowe go przez turystów oraz tych, którzy decydują o roz woju turystyki związanej z dziedzictwem kulturo wym. Jednocześnie zwrócił uwagę na sytuacje, w których prezentowanie (sprzedawanie) wartości dziedzictwa kulturowego jest zakłócane z jednej strony przez historię, a z drugiej przez rzeczywi stość. Za przykład posłużyły autorowi antyczne ru iny jordańskiego miasta Um Qais (Mkies).
Ostatni dzień konferencji rozpoczął się od sesji plenarnej. Kolejnym zaproszonym przez organizato rów referentem byl Michael Bedingfield, dyrektor Brytyjskiej Narodowej Organizacji Turystycznej „VisitBritain”, który omówił zagadnienia związane z turystyką przyjazdową na wyspy brytyjskie (wiel kość, kierunki, struktura ruchu turystycznego, do chody z turystyki, perspektywy rozwoju) oraz z pro blemami dotyczącymi promocji dziedzictwa kultu rowego kraju. Zdaniem autora, dziedzictwo kulturo we jest najważniejszym walorem turystycznym Wielkiej Brytanii.
W kolejnej turze warsztatów tematyka wystąpień nie różniła się znacząco od poprzednich tego rodza ju sesji. Ogólnie referaty dotyczyły marketingu tury stycznego miast, praktycznych aspektów polityki planowania na szczeblu lokalnym, regionalnym i na rodowym, planowania odnowy dziedzictwa kulturo wego oraz relacji pomiędzy turystami kulturowymi i odwiedzającymi. Tuż przed ostatnią turą sesji war sztatowych miała miejsce jeszcze jedna sesja ple narna, w której prof. John Tunbridge z Carleton University w Kanadzie zaprezentował referat doty czący problemów związanych z marketingiem dzie dzictwa kulturowego z perspektywy obszarów pery feryjnych (wyspiarskich) Europy. Autor zwrócił uwagę głównie na utrudnienia w rozwoju turystyki związanej z dziedzictwem kulturowym, które często
After th e w o rk sh o p s, a fu rth e r plenary se ssio n w as held fe a tu rin g a lectu re by Prof. Mike R obinson from th e C entre for T ourism a n d C u ltu ra l C hange, Leeds M etro
politan U niversity. He explained th e w ays c u ltu ra l h e ritag e ls perceived by to u ris ts an d by th o se w ho m ak e d eclsio n s a b o u t the d evelopm ent of h c rlta g e -re la te d to u rism . The a u th o r p o inted o u t s itu a tlo n s in w hich p re se n tin g (selling) th e v a lu e s of c u ltu ral h eritage ls d ls tu rb e d by h isto ry on th e one h a n d , a n d reality on th e other. He u sed th e exam ple of th e a n c ie n t r u in s of th e J o rd a n city of Um Q ais (Mkies).
T he la s t day of th e conference sta rte d from a p len ary se ssio n a n d a p re se n ta tio n by M ichael Bedingfield, th e directo r of the B ritish N ational T o u ris t O rganization ‘Vlsit B rita in ’, w ho d isc u s s e d a n u m b e r of issu e s c o n cern in g in co m ing to u rism in B ritain (the in ten slty , directio n a n d s tru c tu re , incom e generated by to urism , developm ent prospects), a s well a s th e p ro b lem s of prom oting its c u ltu ra l h eritage. In th e s p e a k e r's opinion, c u ltu ra l h e ritag e is th e m o st valuable B ritish to u ris t a s se t. T he topics d iscu ssed in th e w ork sh o p se ssio n th a t followed were n o t m u ch different from th o se p rese n ted in th e p rev iou s se ssio n s. T he p re s e n ta tio n s con cern ed to u rism m a rk e tin g in cities, the practical a s p e c ts of local, regional and n a tio n a l p la n n in g policies, th e p lan n in g of c u ltu ra l h e ritag e renew al, a s well a s th e relation betw een c u ltu ra l a n d o th e r to u rists. Before th e la s t ro u n d of w o rk sh o p s th ere w as one m ore p len a ry session , d u rin g w hich Prof. J o h n T u n b rid g e from C arleton U niversity in C a n a d a p re se n te d a p a p e r c o n c e rn in g c u ltu ra l h e ritag e m ark etin g from th e po in t of view of th e p erip h eral island a re a s of E urop ę. T he a u th o r pointed to o b sta c les in c u ltu ra l h e ritag e tou rism developm ent w hich often c a u se conflicts. On th e o th e r h a n d , th e a u th o r expressed h is belief in a c u ltu ra l h e ritag e m anage- m e n t w hich g u a ra n te e s resp on sib ility for th is heritage, ta k e n b o th by to u ris t in stitu tio n s an d local co m m u n ities.
The conference e n d ed w ith one m ore ro u n d of w ork shop s, d e a lin g w ith iss u e s s u c h as th e c o n tra d ic to ry n e e d s of to u rism an d c u ltu ra l h eritage, th e diversification an d renew al of c u ltu ra l h e ritag e to u rism , conflicts over h eritag e in Asia, th e m y th s a n d tr u th s a b o u t c u ltu ra l h e ritag e , a s well a s eth nic a s p e c ts of c u ltu ra l heritag e.
A part from w o rk sh o p s an d plenary sessio n s, Special In te re s t G roup m eetings are a reg u la r e le m en t of th e a n n u a l ATLAS
są przyczyną konfliktów. Z drugiej strony wg autora istotnym jest takie zarządzanie dziedzictwem kultu rowym, które daje gwarancje odpowiedzialności za to dziedzictwo zarówno ze strony podmiotów tury stycznych, jak i lokalnej społeczności.
Na zakończenie merytorycznej części konferencji odbyła się jeszcze jedna tura warsztatów, podczas której zajmowano się takimi zagadnieniami, jak sprzeczne potrzeby turystyki i dziedzictwa kulturowe go, zróżnicowanie i odnowa turystyki związanej z dziedzictwem kulturowym, konflikty a dziedzictwo w Azji, mity i prawdy o dziedzictwie kulturowym oraz etniczne aspekty dziedzictwa kulturowego.
Poza sesjami warsztatowymi i plenarnymi sta łym elementem programu dorocznych konferencji ATLAS-u są spotkania robocze grup zainteresowań (Special lnterest Groups), które zorientowane są na tematykę o charakterze edukacyjnym i badawczym lub związane są z określonym regionem. Obecnie (2008) w ATLAS-ie działa 12 tego rodzaju grup. Podczas tegorocznej konferencji odbyły się spotka nia informacyjne inicjujące powstanie kolejnej gru py zainteresowań, która zajmować się będzie tury styką sportową.
Ogółem w tegorocznej konferencji ATLAS-u wzięło udział 140 osób z 33 krajów. Najwięcej uczestników, co zrozumiałe, było z Wielkiej Bryta nii. Stosunkowo dużo osób przyjechało z Holandii, Dani, Włoch, Australii, Nowej Zelandii, Portugalii, Finlandii, Belgii czy Grecji. Uczestniczyli również koledzy i koleżanki z Japonii, USA, Kanady, Taj landii, RPA, Kenii, Egiptu, Tajwanu, Indonezji, Cy pru oraz z Polski, Rumunii, Węgier, Łotwy, Bułgarii i Turcji.
Konferencja pod patronatem ATLAS-u została zorganizowana przez pracowników i studentów Uni wersytetu w Brighton. Następne tego typu spotkanie odbędzie się w maju 2009 r. w Alborgu w Danii.
PRZYPIS
1 Association for Tourism and Leisure Education utwo rzono w 1991 r. jako organizację zrzeszającą szkoły wyższe kształcące w zakresie turystyki i rekreacji. Stowarzyszenie po wstało najpierw w Europie, a ostatnio na pozostałych konty nentach. Do ATLAS-u zaczęły przystępować instytucje niezaj- mujące się działalnością edukacyjną, lecz tylko badaniami na ukowymi w zakresie turystyki i rekreacji oraz reprezentujące przemysł turystyczny ( B a c h v a r o v 2 0 0 3 ) . Obecnie ATLAS liczy ponad 3 0 0 członków.
BIBLIOGRAFIA
B a c h v a r o v M ., 2 0 0 3 , Międzynarodowe zrzeszenie szkól wyż szych kształcących dla w zakresie turystyki i rekreacji ATLAS, Turyzm, t. 1 3 , z. 2 .
co n feren ces o rien ted to w a rd s ed u c atio n a l an d re se a rc h is s u e s alike, o r a p a rtic u la r region. C u rren tly (2008) A TLA S co m p rises 12 s u c h g ro u p s a n d th is y e a r a m eetin g in itiatin g a new Special ln te r e s t G roup w as held deal- ing w ith is s u e s in s p o rts to u rism .
Ali in all, th is y e a r’s ATLAS conference h o sted 140 p a rtic lp a n ts from 33 co u n tries, w ith a m ajority from G re a t B ritain. A relatively large n u m b e r arrived from th e N eth erlan d s, D en m ark , Italy, A ustralia, New Z ealand, P ortugal, F in lan d, Belgium or Greece. O th e rs cam e from J a p a n , th e USA, C an a d a , T h ailan d , S o u th Africa, Kenya, Egypt, T aiw an, In d o n esia, C yprus, Poland, R om ania, H un gary, Latvia, B ułgaria a n d Turkey.
The A TLAS co n feren ce w as organized by th e em ployees a n d s tu d e n ts from th e Uni- v ersity of B righton. T he n e x t m eeting of th is type will be held in May 2 0 0 9 in Aalborg, D enm ark.
FOOTNOTE
1 The A ssociation for Tourism and Leisure Education w as established in 1991, originally a s an organlzation unlting unlversitles that taught tourism and recreaUon, first in Europę and lateły also on other condnents. Recently, ATLAS h a s b een joined by non-educational institutions w hlch are involved only in research into tourism and reereation, and w hich represent the tourist industry (Ba c h v a r o v 2003). At present ATLAS h a s over 3 0 0 m em bers.
BIBLIOGRAPHY
Ba c h v a r o v, M., 2 0 0 3 , M iędzynarodow e zrzeszen ie szk ó ł
w y ż s z y c h k szta łcą cych d la w za k re sie tu rystyki i rekre acji ATLAS, Turyzm, t. 13, z. 2.