PROBIOTYKI WARUNKI PODAWANIA I POWIKŁANIA
PROBIOTICS INDICATIONS AND COMPLICATIONS
Katedra Mikrobiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, ul. Czysta 18, 31-121 Kraków, Tel.: 12 633 25 67,
e-mail: pkochan@cm-uj.krakow.pl Wpłynęło: 14.04.2018
Zaakceptowano: 20.04.2018 DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2018014
STRESZCZENIE: W niniejszym opracowaniu Autor postarał się zawrzeć najnowszą definicję probiotyków oraz postępy poczynione w dziedzinie badań nad tymi korzystnie działającymi drobnoustrojami w ostatnich latach. W pracy określono przede wszystkim zastosowanie tych szczepów w celach zdrowotnych u ludzi, z pominięciem licznych zastosowań w przemyśle ży-wieniowym i hodowlanym czy też w weterynarii. Podsumowano zastosowanie probiotyków w medycynie oraz opisane w literaturze działania niepożądane, kładąc nacisk na bezpieczeń-stwo stosowania tych żywych szczepów u ludzi.
SŁOWA KLUCZOWE: bezpieczeństwo, działania niepożądane, drobnoustroje korzystnie dzia-łające, powikłania, probiotyki
ABSTRACT: In this elaboration the author made efforts to include the latest definition of pro-biotics and recent advances made in the area of beneficial microbes. This manuscript concen-trates mainly on the application of these strains in human healthcare and excludes the many uses in food and animal production or veterinary medicine. A summary of probiotic admini-stration in medicine has been drawn up together with adverse events described in the litera-ture, with emphasis put on the safety of these living strains in humans.
KEY WORDS: adverse reactions, beneficial microbes, complications, probiotics, safety
WSTĘP
:HGáXJ ĝZLDWRZHM 2UJDQL]DFML =GURZLD DQJ :RUOG +HDOWK 2UJDQL]DWLRQ ± :+2 RUD] 2UJDQL]DFML 1DURGyZ =MHGQRF]RQ\FK GV :\Ī\ZLHQLD L 5ROQLFWZD DQJ 8QLWHG 1DWLRQV )RRG DQG $JULFXOWXUH 2UJDQL]DWLRQ ± 81 )$2 ± VWZRU]RQHM] SRF]ąWNLHPQRZHJR PLOHQLXPSU]\ XG]LD-OH HNVSHUWyZ 0LĊG]\QDURGRZHJR 6WRZDU]\V]HQLD 1DXNR-ZHJR QD U]HF] 3URELRW\NyZ L 3UHELRW\NyZ DQJ ,QWHUQD-WLRQDO 6FLHQWL¿F$VVRFLDWLRQ IRU 3URELRWLFV DQG 3UHELRWLFV ± ,6$33 ± ÄSURELRW\NL WR Ī\ZH GUREQRXVWURMH NWyUH SR-GDQHZRGSRZLHGQLHMLORĞFLZ\ZLHUDMąNRU]\VWQ\ZSá\ZQD ]GURZLHJRVSRGDU]D´>±@'RNXPHQW:+281)$2VWD-QRZLá GRW\FKF]DV NOXF]RZ\ ]ELyU ]DOHFHĔ GRW\F]ąF\ SUR-ELRW\NyZ RSLVXMąF\ ]DUyZQR EDGDQLD in vitro PDMąFH QD FHOX SU]HEDGDQLH SRWHQFMDOQHJR V]F]HSX SURELRW\F]QHJR SRGNąWHPEH]SLHF]HĔVWZDMDNLGDOV]HEDGDQLDin vivoVáX-ĪąFH RFHQLH VNXWHF]QRĞFL GDQHJR V]F]HSX >@ :\PLHQLR-QDSRZ\ĪHMGH¿QLFMDRERZLą]XMąFDRGGRURNX ]RVWDáDGRSUHF\]RZDQDSRQRZQLHSU]H]]HVSyáQDXNRZFyZ LHNVSHUWyZ,6$33SRQLHZDĪUR]V]HU]RQRMHM]DNUHVRNZH-VWLHGRW\F]ąFHPLQ SRSUDZ\ JUDPDW\F]QHM VDPHM GH¿QLFML Z MĊ]\NX DQ- JLHOVNLP±VWDUDGH¿QLFMDZRU\JLQDOHPLDáDEU]PLH-QLH Ä3URELRWLFVDUHOLYHPLFURRUJDQLVPVZKLFKZKHQ DGPLQLVWHUHGLQDGHTXDWHDPRXQWFRQIHUDKHDOWKEH-QH¿W RQ WKH KRVW´ 2EHFQLH RERZLą]XMąFD GH¿QLFMD EU]PL Ä3URELRWLFVDUHOLYHPLFURRUJDQLVPVWKDWZKHQ DGPLQLVWHUHGLQDGHTXDWHDPRXQWVFRQIHUDKHDOWKEH-QH¿WRQWKHKRVW´
]DZDUFLD Z UDPDFK GH¿QLFML JDWXQNyZ GUREQRXVWUR-MyZSURELRW\F]Q\FKGODNWyU\FKZ\ND]DQRNRU]\ĞFL ]GURZRWQHZEDGDQLDFK]NRQWUROąSODFHER
Z\PRJXDE\NDĪGHRĞZLDGF]HQLHSRQDGVWZLHUG]HQLH Ä]DZLHUDSURELRW\NL´E\áRSRSDUWHGRZRGDPL RGG]LHOHQLD Ī\Z\FK NXOWXU EDNWHULL W\SRZR
]ZLą]D- Q\FK]Ī\ZQRĞFLąIHUPHQWRZDQąGODNWyU\FKQLHXGR-ZRGQLRQRNRU]\ĞFL]GURZRWQ\FKRGSURELRW\NyZ
RGG]LHOHQLD PLNURÀRU\ MHOLWRZHM SU]HV]F]HSLDQHM SD-FMHQWRP W]Z SU]HV]F]HS\ NDáXPLNURELRW\ RG SUR-ELRW\NyZ QRZRRGNU\ZDQ\FKV]F]HSyZL]ELRUyZV]F]HSyZ]D-ZLHUDMąF\FK]GH¿QLRZDQHGUREQRXVWURMH]SUyEHNRG OXG]L]Z\VWDUF]DMąF\PLGRZRGDPLSRWZLHUG]DMąF\PL LFK EH]SLHF]HĔVWZR L VNXWHF]QRĞü RGQRĞQLH NWyU\FK PRĪQDE\VWRVRZDüGH¿QLFMĊÄSURELRW\N´:NRQVHQ-VXVLH GRSUHF\]RZDQR ]DNUHV L PRĪOLZRĞFL XĪ\ZDQLD WHUPLQX ÄSURELRW\N´ Z\PLHQLRQR NDWHJRULH RGG]LD-á\ZDQLD SURELRW\NyZ SROHSV]RQR ]UR]XPLHQLH PH-FKDQL]PyZ G]LDáDQLD W\FK GREURF]\QQ\FK EDNWHULL DWDNĪHVIRUPXáRZDQR]DOHFHQLDGODSRSUDZ\SURMHN-WRZDQLD EDGDĔ NOLQLF]Q\FK QDG SURELRW\NDPL ZLĊN-V]HJRZNáDGXLQVW\WXFMLUHJXODF\MQ\FKZRGQLHVLHQLX GREH]SLHF]HĔVWZDRĞZLDGF]HĔ]GURZRWQ\FKRUD]VD- P\FKEDGDĔQDGSURELRW\NDPLDWDNĪHSROHSV]HQLD]D-JDGQLHĔ]ZLą]DQ\FK]SURGXNFMąPDUNHWLQJLHPRUD] VSU]HGDĪą SRUXV]DMąF WDNĪH NZHVWLH NRQVXPHQFNLH : QLQLHMV]\P RSUDFRZDQLX SU]HGVWDZLRQR Z\EUDQH NOXF]RZHNZHVWLHGRW\F]ąFHVWRVRZDQLDSURELRW\NyZ LLFKPRĪOLZ\FKG]LDáDĔQLHSRĪąGDQ\FK>@
MECHANIZMY DZIAŁANIA PROBIOTYKÓW
0HFKDQL]P\ RGG]LDá\ZDQLD SURELRW\NyZ PRĪQD SR-G]LHOLüSRGZ]JOĊGHPF]ĊVWRĞFLQD
QDMF]ĊVWV]H ± UR]SRZV]HFKQLRQH NWyUH GRW\F]ą RG-SRUQRĞFL QD NRORQL]DFMĊ SURGXNFML NZDVX L NUyWNR-áDĔFXFKRZ\FK NZDVyZ WáXV]F]RZ\FK UHJXODFML SD-VDĪXMHOLWRZHJRQRUPDOL]DFML]DEXU]RQHMPLNURÀRU\ ]ZLĊNV]HQLD Z\PLDQ\ HQWHURF\WyZ ZVSyá]DZRGQLF-WZDRUD]HOLPLQDFMLSDWRJHQyZ F]ĊVWH ± JDWXQNRZR]DOHĪQH NWyUH GRW\F]ą V\QWH]\ ZLWDPLQEH]SRĞUHGQLHJRDQWDJRQL]PXZ]PRFQLHQLD EDULHU\ MHOLWRZHM PHWDEROL]PX VROL NZDVyZ ĪyáFLR- Z\FKDNW\ZQRĞFLHQ]\PDW\F]QHMLQHXWUDOL]DFMLNDU-F\QRJHQyZ U]DGNLH±V]F]HSR]DOHĪQHNWyUHGRW\F]ą RGG]LDá\ZD- QLDQDXNáDGQHUZRZ\RGG]LDá\ZDQLDQDXNáDGRGSRU-QRĞFLRZ\ RGG]LDá\ZDQLD QD XNáDG HQGRNU\QQ\ Z\-WZDU]DQLDVZRLVW\FKVXEVWDQFMLELRDNW\ZQ\FK>@ 3RMDZLDMąVLĊWDNĪHGRZRG\NWyUHSR]ZDODMąQDGRNRQD- QLHXRJyOQLHĔZREHFV]F]HSyZSURELRW\F]Q\FKZ\FKRG]ą-FH SR]D NRQFHSFMĊ ]DáRĪHĔ RGG]LDá\ZDQLD MHG\QLH V]F]H-SR]DOHĪQHJRQDZHWGRWHJRVWRSQLDĪHPRĪQDXZDĪDü]D SURELRW\NL QLHNWyUH JDWXQNL GUREQRXVWURMyZ Z SU]\SDGNX NWyU\FKQLHSU]HSURZDG]RQREDGDĔ]UDQGRPL]DFMąLNRQ-WUROą SODFHER GOD GDQHJR V]F]HSX ] WHJR VDPHJR JDWXQNX >@=JRGQLH]EDGDQLHPZáDVQ\P$XWRU]DOHFDGDOHNR LGąFąRVWURĪQRĞüSRQLHZDĪQDSU]\NáDGRGQRĞQLHMHGQHJR ]F]ĊĞFLHMVWRVRZDQ\FKJDWXQNyZLactobacillus rhamnosus ZDĪQHNZHVWLHFKRFLDĪE\OHNRRSRUQRĞFLVąNRORVDOQLHUyĪ- QHZ]DOHĪQRĞFLRGEDGDQHJRV]F]HSX>@6WąGHNVWUDSROD- FMHGODJDWXQNXZNZHVWLLEH]SLHF]HĔVWZDEĊGąGDOHFHLGą-F\PQDGPLHUQ\PXSURV]F]HQLHP
KATEGORIE DROBNOUSTROJÓW
STOSOWANYCH U LUDZI
1LHZV]\VWNLHĪ\ZHGUREQRXVWURMHNWyUHSU]\MPXMHF]áR-ZLHNVąSURELRW\NDPL3RG]LDáXQDUyĪQHNDWHJRULHĪ\Z\FK GUREQRXVWURMyZGRNRQDOLHNVSHUFL,6$33 Ī\ZHDNW\ZQH NXOWXU\ ± GUREQRXVWURMH VWRVRZDQH Z IHUPHQWDFML Ī\ZQRĞFL W]Z VWDUWHURZH LWS 1LH Vą Z\PDJDQH EDGDQLD GRZRG]ąFH LFK VNXWHF]QRĞFL GOD ]GURZLDF]áRZLHND1LHZ\NOXF]DWRMHGQDNLFKMDNR SURELRW\NyZMHĞOLW\ONRLVWQLHMąGRZRG\SRSDUWHED-GDQLDPL>@ SURELRW\N ]DZDUW\ Z Ī\ZQRĞFL OXE Z VXSOHPHQFLH GLHW\ EH] RĞZLDGF]HQLD ]GURZRWQHJR ± ]Z\NOH QD RSDNRZDQLXSRMDZLDVLĊVIRUPXáRZDQLHÄ]DZLHUDSUR- ELRW\N´RGQRVLVLĊGRV]F]HSX]EH]SLHF]QHJRJDWXQ- NXNWyU\PDZ\VWDUF]DMąFąLORĞüGRZRGyZSRFKRG]ą-F\FK ] EDGDĔ SRWZLHUG]DMąNXNWyU\PDZ\VWDUF]DMąFąLORĞüGRZRGyZSRFKRG]ą-F\FK RJyOQą NRU]\Ğü GOD ]GURZLDF]áRZLHND>@ SURELRW\N]DZDUW\ZĪ\ZQRĞFLOXEZVXSOHPHQFLHGLH- W\]HVZRLVW\PRĞZLDGF]HQLHP]GURZRWQ\PQSÄSR- PDJD]PQLHMV]\üU\]\NRZ\VWąSLHQLDELHJXQNL]ZLą-]DQHM ] OHF]HQLHP DQW\ELRW\NDPL´ ± PXVL VLĊ RGQR- VLüGR]GH¿QLRZDQHJRV]F]HSXSURELRW\F]QHJR]XGR-NXPHQWRZDQąGDZNąĪ\ZHJRV]F]HSXJZDUDQWXMąFą VNXWHF]QRĞüGRNRĔFDWHUPLQX]GDWQRĞFLGRVSRĪ\FLD ]G]LDáDQLHPXGRZRGQLRQ\PZEDGDQLDFK>@ OHNSURELRW\F]Q\±SRVLDGDZVND]DQLDGROHF]HQLDOXE
]DSRELHJDQLD NRQNUHWQHM FKRURE\ X OXG]L 2GQRĞQLH OHNXZ\PDJDQHVąVWRVRZQHEDGDQLDNOLQLF]QH]JRG- QLH]Z\PRJDPLLQVW\WXFMLUHMHVWUXMąF\FKOHNLZGD-Q\PSDĔVWZLH±Z\PRJLWHPRJąVLĊUyĪQLü>@
PROBIOTYKI STOSOWANE W MEDYCYNIE
I WARUNKI ICH PODAWANIA
'UREQRXVWURMHSURELRW\F]QHVWRVXMHVLĊQDMF]ĊĞFLHM±]D-UyZQRSUR¿ODNW\F]QLHMDNLZVSRPDJDMąFR±ZOHF]HQLX ]DEXU]HĔLVFKRU]HĔSU]HZRGXSRNDUPRZHJR ]DEXU]HĔLVFKRU]HĔXNáDGXSáFLRZHJRNRELHW 1DOHĪ\GRNRQDüSRG]LDáXQDSURELRW\NLVWRVRZDQHPLHM- VFRZRRUD]GRXVWQLH1DMF]ĊVWV]ąSRVWDFLąSUHSDUDWyZPLHM- VFRZ\FKVąSURELRW\NLGRSRFKZRZHDREV]DUEDGDĔREHMPX-MH EDNWHU\MQą ZDJLQR]Ċ XGRNXPHQWRZDQH NRU]\ĞFL ]H VWR- VRZDQLD LNDQG\GR]ĊSRFKZ\RUD]VURPX EDGDQLDĞZLDG-F]ąFHWDNĪHREUDNXNRU]\ĞFL]HVWRVRZDQLD -HGQDNFRUD]
ZLĊFHM SUDF EDGDZF]\FK ]DUyZQR QD PRGHODFK ]ZLHU]Ċ-
F\FKLOXG]LDFKGRW\F]\WDNĪH]DVWRVRZDQLDV]F]HSyZLac-tobacillus Z JRMHQLX VLĊ UDQ L Z ]ZDOF]DQLX ELR¿OPX 5\F
>@ : ,QGLDFK SURZDG]RQR EDGDQLD QDG ]DNDĪHQLD-PL UDQ RSDU]HQLRZ\FK X P\V]\ ] PLHMVFRZ\P ]DVWRVRZD-QLHP SURELRW\NyZ 'RZLHG]LRQR ĪH VWRVRZDQLH EDGDQ\FK V]F]HSyZ Lactobacillus DFLGRSKLOXV i Lactobacillus
SODQWD- UXPFKURQLSU]HGLQIHNFMDPLL]PLHQLDĞPLHUWHOQRĞüZSU]\-SDGNX ]DNDĪHQLDPseudomonas aeruginosa] QD >@:(JLSFLH]SRZRG]HQLHPEDGDQRZ\NRU]\VWDQLHSUR-ELRW\NyZ X G]LHFL ] RSDU]HQLDPL VWRVRZDQR V]F]HS\ GR- XVWQLH SRGREQLHMDNZ5RVMLJG]LH]NROHLZ\ND]DQRNR- U]\ĞFLSROHJDMąFHQD]PQLHMV]HQLX]DNDĪHĔSU]\UDQDFKRSH-UDF\MQ\FK RUD] UDQDFK SRVWU]DáRZ\FK ]ZLHU]ąW SU]\ XĪ\FLX V]F]HSX]URG]DMXBacillus>±@%H]ZąWSLHQLDMHVWWRSROH SU]\V]áRĞFLRZH SRQLHZDĪ FRUD] F]ĊĞFLHM PyZL VLĊ R ]DND-ĪHQLDFK ELR¿OPRZ\FK RGQRĞQLH NWyU\FK ]DOHFHQLD VIRUPX-áRZDQH SU]H] HNVSHUWyZ (XURSHMVNLHJR 7RZDU]\VWZD 0L-NURELRORJLL .OLQLF]QHM L &KRUyE =DNDĨQ\FK DQJ (XURSH-DQ6RFLHW\RI&OLQLFDO0LFURELRORJ\DQG,QIHFWLRXV'LVHDVHV ±(6&0,' Vą]SHZQRĞFLąSLRQLHUVNLHDOHLUR]ZRMRZH>@
'RXVWQH SRGDZDQLH SURELRW\NyZ RSUyF] ]DVWRVRZDĔ ZEDGDQLDFKSU]\WRF]RQ\FKSRZ\ĪHMREHMPXMHSUR¿ODNW\-NĊ L ZVSRPDJDQLH OHF]HQLD V]HUHJX VWDQyZ RUD] VFKRU]HĔ SU]HZRGXSRNDUPRZHJRQDMOHSLHMRSLVDQ\FKSU]H]ĝZLDWR- Zą2UJDQL]DFMĊ*DVWURHQWHURORJLL DQJ:RUOG*DVWURHQWH- URORJ\2UJDQL]DWLRQ±:*2 >@=DVWRVRZDQLDZ\V]F]H-JyOQLRQH SU]H] RUJDQL]DFMĊ Z SRVWDFL SU]\VWĊSQ\FK WDEHOL ZUD]]GDZNRZDQLHPSRG]LDáHPQDGRURVá\FKLG]LHFLRUD] NDWHJRULąGRZRGyZREHMPXMąPLQ ELHJXQNLZW\PELH-JXQNL SRDQW\ELRW\NRZH ELHNDWHJRULąGRZRGyZREHMPXMąPLQ ELHJXQNLZW\PELH-JXQNL ]ZLą]DQH ] Clostridium
difficile]DNDĪHQLHHelicobacter
pyloriHQFHIDORSDWLĊZąWUR- ERZąQLHDONRKRORZąVWáXV]F]HQLRZąFKRUREĊZąWURE\QLH-DONRKRORZHVWáXV]F]HQLRZH]DSDOHQLHZąWURE\]HVSyáMHOLWD
GUDĪOLZHJR ]DSDUFLD IXQNFMRQDOQH QLHSRZLNáDQą FKRUREĊ XFK\áNRZą]DELHJLSODQRZHQDSU]HZRG]LHSRNDUPRZ\P SUR¿ODNW\NDVHSV\ RFKURQĊMHOLWDFLHQNLHJRSU]HGXV]NR- G]HQLDPLZ\ZRáDQ\PLQLHVWHURLGRZ\PLOHNDPLSU]HFLZ]D- SDOQ\PLQLHVZRLVWH]DSDOHQLDMHOLW ZW\P]DSDOHQLH]ELRU- QLND DQJSRXFKLWLV QLHWROHUDQFMĊODNWR]\PDUWZLF]H]D-SDOHQLHMHOLWNRONĊQLHPRZOĊFąLWG>@
:*2 SROHFD SRQDGWR VSLV SURGXNWyZ SURELRW\F]Q\FK R XGRNXPHQWRZDQHM VNXWHF]QRĞFL SU]\JRWRZDQ\ SU]H] GZLHQLH]DOHĪQHRUJDQL]DFMH]JUDQWyZNRPHUF\MQ\FKSRG W\WXáDPL Ä&RQVHQVXVJXLGHOLQHVRQSURELRWLFV´ Ä&OLQLFDOJXLGHWRSURELRWLFVXSSOHPHQWVDYDLODEOHLQ &DQDGD´ Ä&OLQLFDOJXLGHWRSURELRWLFVXSSOHPHQWVDYDLODEOHLQ WKH8QLWHG6WDWHV´>±@ ,QQH PHG\F]QH ]DVWRVRZDQLD SURELRW\NyZ QLHNWyUH ZGDOV]\PFLąJXZID]LHEDGDĔREHMPXMąWDNĪH SUR¿ODN-W\NĊDWRSRZHJR]DSDOHQLDVNyU\LDOHUJLL]DNDĪHĔJyUQ\FK GUyJRGGHFKRZ\FKRW\áRĞFLFXNU]\F\W\SXG\VOLSLGHPLL RUD]Z\NRU]\VWDQLDZVWRPDWRORJLL>@ -HGQą ] SRGVWDZRZ\FK FHFK SURGXNWX SURELRW\F]QHJR SRZLQQDE\üMHJRMDNRĞü3U]HNáDGDVLĊWRQDSURGXNFMĊSUH-SDUDWXZPRĪOLZLHQDMOHSV]\FKZDUXQNDFKSU]\VSHáQLHQLX U\JRU\VW\F]Q\FK VWDQGDUGyZ SURGXNF\MQ\FK JZDUDQWXMą-F\FKF]\VWRĞüSUHSDUDWXLSU]HĪ\ZDOQRĞüGUREQRXVWURMyZGR NRĔFDGDW\SU]\GDWQRĞFLGRXĪ\FLD'DZNL]DZDUWHZSUR-GXNWDFKLSUHSDUDWDFKSURELRW\F]Q\FKUyĪQLąVLĊRGVLHELH =D]Z\F]DMSUHSDUDW\GRVWĊSQHZDSWHNDFK]DZLHUDMąGDZ- NĊZSU]HG]LDOH±PLOLDUGyZMHGQRVWHNWZRU]ąF\FKNR-ORQLH MWN DVNXWHF]QRĞüSRZLQQDE\üSRGSDUWDEDGDQLDPL NOLQLF]Q\PLQDOXG]LDFK'ODWHJRWHĪQLHMHVWPRĪOLZHRNUH-ĞOHQLHMHGQROLWHMGDZNLGODZV]\VWNLFKSURELRW\NyZWDNMDN QSGODDQW\ELRW\NyZ%DGDQLDWDNLHPXV]ą]RSW\PDOL]RZDü
A
%
C
Ryc. 1. Czy probiotyki będą miały zastosowanie w leczeniu ran postrzałowych i oparzeń? Wyniki badań wskazują że tak. Na rycinie przedstawiono opa-rzenie u dwuletniego dziecka, leczenie którego wspomagano okładami zawierającymi szczepy z rodzaju Lactobacillus. Gojenie się rany przebiegało szybko i bez powikłań. Zdjęcia pochodzą z opisu przypadku, który wraz ze zdjęciem kontrolnym u tego samego czterolatka ukaże się wkrótce na łamach czasopisma „World Journal of Medical Images, Videos and Cases” [6].
GDZNĊMWNDE\]PLQLPDOL]RZDüPRĪOLZRĞüG]LDáDĔQLHSR-ĪąGDQ\FK]MHGQHMVWURQ\D]GUXJLHMVWURQ\]DJZDUDQWRZDü ĪH QD NRQLHF GDW\ SU]\GDWQRĞFL SUHSDUDW EĊG]LH ]DZLHUDá Z\VWDUF]DMąFąOLF]EĊMWNDE\SU]\QLHĞüVSRG]LHZDQ\HIHNW
BEZPIECZEŃSTWO SZCZEPÓW
PROBIOTYCZNYCH I POWIKŁANIA
:LĊNV]RĞü SURELRW\NyZ VWRVRZDQ\FK Z G]LVLHMV]\FK F]DVDFKSRFKRG]L]Ī\ZQRĞFLOXE]GURZHMPLNURÀRU\F]áR-ZLHND(NVSHUFL]DMPXMąF\VLĊWąG]LHG]LQąWZLHUG]ąLĪLFK SRWHQFMDáSDWRJHQQRĞFLMHVWQLVNLDSRQLHZDĪE\á\ZXĪ\FLX SU]H]G]LHVLąWNLODWEH]SRZLNáDĔPRĪHWRĞZLDGF]\üRLFK EH]SLHF]HĔVWZLH -HGQDN VWRVRZDQR MH ]D]Z\F]DM X RVyE ]GURZ\FK Z QLHZLHONLHM LORĞFL Z SU]\MPRZDQ\FK SRNDU-PDFKDQLHQSXSDFMHQWyZQDRGG]LDOHLQWHQV\ZQHMRSLHNL PHG\F]QHMZVWDQLHNU\W\F]Q\P,QDF]HMQLĪSU]\VWRVRZD-QLXOHNyZPDVLĊGRF]\QLHQLD]Ī\Z\PLGUREQRXVWURMDPL NWyU\FKQLHZV]\VWNLHG]LDáDQLDLLQWHUDNFMHVą]QDQH±SR- PLPRZQLNOLZ\FKEDGDĔLPPXQRORJLF]Q\FKQDGSURLDQ-W\]DSDOQ\P RGG]LDá\ZDQLHP V]F]HSyZ 3U]HGDZNRZDQLH XRVRE\]GURZHMSUHSDUDWXGRXVWQHJRQDMSUDZGRSRGREQLHM REHMG]LHVLĊEH]SRZLNáDĔDZQDMJRUV]\PUD]LHVNRĔF]\ VLĊ ELHJXQNą -HGQDN X FKRUHJR Z FLĊĪNLP VWDQLH NOLQLF]- Q\P]QLHV]F]HOQąEDULHUąMHOLWRZąPRĪOLZRĞFLąWUDQVORND-FMLLWSPRĪH±]JRGQLH]RSLVDPLZOLWHUDWXU]H±SURZDG]Lü GR VHSV\ IXQJHPLL L LQQ\FK ]DJUDĪDMąF\FK Ī\FLX FLĊĪNLFK SRZLNáDĔ>±@1LHVąWRMHGQDN]GDU]HQLDF]ĊVWH'ODWHJR V]F]HS\ WH SRZLQQ\ ]DZV]H E\ü VWRVRZD-QH ] GXĪą GR]ą RVWURĪQRĞFL V]F]HJyOQLHZ SU]\SDGNX SD-FMHQWyZ Z FLĊĪNLP VWDQLH RJyOQ\P ] QLHVSUDZQ\P XNáD- GHPLPPXQRORJLF]Q\P]SRZDĪQ\PLFKRUREDPLZVSyáLVW- QLHMąF\PLXUD]DPLZLHORQDU]ąGRZ\PL]DSDOHQLHPWU]XVW- NLLWS>@1DMOHSLHMJG\VąWRV]F]HS\SU]HEDGDQHNOLQLF]-QLHRXGRNXPHQWRZDQHMVNXWHF]QRĞFLZGDQ\PVFKRU]HQLX 2VWDWQLPGRV\üZ\PDJDMąF\PXDNWXDOQLHQLHPZQRZ\FK Z\W\F]Q\FKGRW\F]ąF\FKJHQHW\F]QHMFKDUDNWHU\]DFMLV]F]H- SyZSURELRW\F]Q\FKMHVWVWRVRZDQLHVHNZHQFMRQRZDQLDJH- QRPRZHJRMDNRPHWRG\PROHNXODUQHMSR]ZDODMąFHMQDEDU-G]RZQLNOLZHRNUHĞOHQLHEH]SLHF]HĔVWZDV]F]HSX>@
OMÓWIENIE ZAGADNIENIA
2SUyF]LVWRWQ\FKNZHVWLLSRFKRG]HQLDV]F]HSXMHJREH]-SLHF]HĔVWZD ]GROQRĞFL SU]HWUZDQLD SDVDĪX SU]H] SU]HZyG SRNDUPRZ\SRZLQRZDFWZDGRGDQHJRPLHMVFDGRFHORZH- JRLMHJRNRORQL]DFMLQLH]PLHUQLHZDĪQHMHVWXGRNXPHQWR-ZDQLHVNXWHF]QRĞFLZGREU]H]DSURMHNWRZDQ\FKEDGDQLDFK NOLQLF]Q\FK ] UDQGRPL]DFMą )DNW LĪ ZLHOH ÄSURELRW\NyZ´ QLH SRVLDGD ZVSRPQLDQ\FK EDGDĔ NOLQLF]Q\FK U]XWXMH QD ZV]\VWNLH WHJR W\SX SUHSDUDW\ NWyUH E\ZDMą SRVWU]HJDQHMDNR W]Z WHUDSLH DOWHUQDW\ZQH L Vą QLHFKĊWQLH GRGDZDQH GR UHNRPHQGDFML WRZDU]\VWZ PHG\F]Q\FK -HGQDN QDOHĪ\ ]ZUyFLüXZDJĊLĪQLHW\ONR:+2L81)$2DOHFKRFLDĪ- E\L:*2F]\(XURSHMVNL8U]ąGGV%H]SLHF]HĔVWZDĩ\Z- QRĞFL DQJ(XURSHDQ)RRG6DIHW\$XWKRULW\±()6$ EDF]-QLH SU]\JOąGDMą VLĊ FDáHPX ]DJDGQLHQLX %LRUąF SRG XZD- JĊQRZHNLHUXQNLZMDNLFK]PLHU]DMąEDGDQLDQDGPLNUR- ELRWąF]áRZLHNDDWDNĪHQDGSURELRW\NDPLFDáNLHPPRĪOL- ZHĪHZSU]\V]áRĞFLOXG]LHEĊGąRGZF]HVQHJRZLHNXVWD-UDOLVLĊXNV]WDáWRZDüPLNURÀRUĊNWyUDE\áDE\MDNQDMPQLHM FKRURERJHQQD$ ] NROHL EDGDQLD QDG ]DVWRVRZDQLHP SUR-ELRW\NyZ Z OHF]HQLX UDQ ] FDáą SHZQRĞFLą ]DLQWHUHVXMą DJHQFMHZRMVNRZHSRQLHZDĪ±SRPLPRUR]ZRMXQRZRF]H-VQ\FKWHFKQRORJLL$, DQJDUWL¿FLDOLQWHOOLJHQFH ±F]áRZLHN ZGDOV]\PFLąJXMHVWREHFQ\QDZLHOXDUHQDFKNRQÀLNWXQD ĞZLHFLH
PODSUMOWANIE
3RGVXPRZXMąF]DZV]HSU]HG]DVWRVRZDQLHPSURELRW\-NyZZPHG\F\QLHV]F]HSSRZLQLHQPLHüXGRNXPHQWRZDQH EDGDQLD SRGVWDZRZH Z W\P OHNRRSRUQRĞFL RUD] NOLQLF]-QH ZUD] ] Z\ND]DQLHPEH]SLHF]HĔVWZD VWRVRZDQLD GDQH-JR V]F]HSXSUHSDUDWX QLH W\ONR QD ]ZLHU]ĊWDFK OHF] WDNĪH QDOXG]LDFKKONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono.
PIŚMIENNICTWO
1. World Health Organization; Food and Agriculture Organization of the United Nations. Guidelines for the evaluation of probiotics in food. WHO (online) 2002; http://www.who.int/foodsafety/fs_management/en/probiotic_guidelines.pdf
2 Światowa Organizacja Zdrowia, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds.
Wy-żywienia i Rolnictwa. Probiotyki w żywności. Właściwości zdrowotne i żywie-niowe oraz wytyczne do ich oceny (tł.: Kochan P, red. wyd. polskiego: Kochan P). Polskie Towarzystwo Probiotyczne i Prebiotyczne, Kraków, 2007.
3 Hill C, Guarner F, Reid G et al. Expert consensus document. The
Internatio-nal Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 2014;11(8):506–514.
4. Kochan P. Nowe zalecenia dotyczące definicji probiotyków: doskonałe narzę-dzie do planowania badań klinicznych. Zakażenia 2015;3:25–27.
5. Kochan P, Pietrzyk A, Drzewiecki A, Bulanda M. Can drug sensitivity of
Lacto-bacillus rhamnosus to novel drugs be extrapolated within species?
Internatio-nal Scientific Conference on Probiotics and Prebiotics – IPC 2017, 20–22 June 2017, Budapeszt, Hungary. Abstract.
6. World Journal of Medical Images, Videos and Cases; http://www.wjomi.com http://www.wjomi.com
7. Gudadappanavar AM, Hombal PR, Timashetti SS, Javali SB. Influence of
Lacto-bacillus acidophilus and LactoLacto-bacillus plantarum on wound healing in male
Wi-star rats – an experimental study. Int J Appl Basic Med Res 2017;7(4):233–238. 8. El-Ghazely MH, Mahmoud WH, Atia MA, Eldip EM. Effect of probiotic
admi-nistration in the therapy of pediatric thermal burn. Ann Burns Fire Disasters 2016;29(4):268–272.
9. Slepykh NI, Tret’iakov AA, Stadnikov AA, Petrov SV. Effectiveness of sporobac-terin in the prevention and treatment (of postoperative wound infections). Vestn Khir Im I I Grek 2003;162(1):65–69.
10. Nikitenko VI. Infection prophylaxis of gunshot wounds using probiotics. J Wound Care 2004;13(9):363–366.
ment of biofilm infections 2014. Clin Microbiol Infect 2015;21(Suppl. 1):S1–S25. 12. Guarner F, Sanders ME, Eliakim R et al. Probiotics and prebiotics. World Gastro-enterology Organisation global guidelines. WGO (online) 2017; http://www. worldgastroenterology.org/guidelines/global-guidelines/probiotics-and-prebiotics/probiotics-and-prebiotics-english
13. European Society of Primary Care Gastroenterology. Consensus guidelines on probiotics. ESPCG (online); http://espcg.eu/wp-content/uploads/2013/09/ ENGLISH-LEAFLET-ESPCG-2013-Consensus-Guidelines-on-Probiotics.pdf 14. Global Alliance for Probiotics. Clinical guide to probiotic supplements
availa-ble in Canada. Indications, dosage forms and clinical evidence to date – 2018 edition. AEProbio (online) 2018; http://www.probioticchart.ca/
ble in the United States. Indications, dosage forms and clinical evidence to date – 2018 edition. AEProbio (online) 2018; http://usprobioticguide.com/ 16. Kochan P, Chmielarczyk A, Szymaniak L et al. Lactobacillus rhamnosus
admini-stration causes sepsis in a cardiosurgical patient – is the time right to revise probiotic safety guidelines? Clin Microbiol Infect 2011;17(10):1589–1592. 17. Kochan P, Strus M, Heczko PB. Will probiotics be banned for the severely
immu-nocompromised? 3rd International Probiotic Conference 2008 (IPC2008):
Probio-tics for the 3rd Millennium. 4–7 June 2008, Hotel Bellevue, High Tatras, Slovakia.
18. Besselink MG, van Santvoort HC, Buskens E et al. Probiotic prophylaxis in predic-ted severe acute pancreatitis: a randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Lancet 2008;371(9613):651–659.
