Ziemniak Polski 2016 nr 1 3
Ekonomika i rynek
I
I
IN
N
NF
F
FO
O
OR
R
R
M
M
M
A
A
A
C
C
C
J
J
J
A
A
A
O
O
O
R
R
R
Y
Y
Y
N
N
N
K
K
K
U
U
U
Z
ZI
Z
I
IE
E
E
M
M
M
N
N
N
I
I
I
A
A
A
K
K
K
A
A
A
dr hab. Jerzy Rembeza, prof. nadzw.
Politechnika Koszalińska, Wydział Nauk Ekonomicznych, ul. Kwiatkowskiego 6e 75-343 Koszalin, e-mail: jrembeza@tu.koszalin.pl
owynikowy szacu-nek Głównego Urzędu Statystycz-nego przyniósł niewielkie korekty w górę wielkości produkcji ziemniaków w 2015 r. Zgodnie z osta-tecznym szacunkiem zbiory wyniosły 6,3 mln t i były o ok. 18% niższe w porównaniu z rokiem 2014. Spadek zbiorów wynikał wyłącznie ze spadku plonów. W sto-sunku do rekordowo wy-sokich w 2014 plony spa-dły o ok. 25% (o 63 dt/ha). Spadek plonów najsilniej odczuły regiony Polski wschodniej i pół-nocno-wschodniej, gdzie niedobór opadów w okre-sie letnim był najbardziej dotkliwy.
Spadek zbiorów spo-wodował wzrost cen na rynku ziemniaka. Ceny w obrocie targowiskowym wzrosły średnio o prawie 50%, co biorąc pod uwa-gę wielkość spadku zbio-rów, nie jest dużym wzro-stem. Wciąż jeszcze ob-serwowana jest na rynku polskim słabsza reakcja cen na zmiany zbiorów niż na rynkach zachod-nioeuropejskich. W bie-żącym sezonie właściwie
nie wystąpił typowy dla rynku ziemniaka spadek cen we wrze-śniu i październiku, miesiącach kumulacji podaży. Reakcja ce-nowa potwierdza więc oceny, że susza letnia ujemnie wpłynęła przede wszystkim na zbiory odmian z głównego zbioru, średnio wczesnych i późniejszych. Biorąc pod uwagę zmiany sezono-wości cen na rynku ziemniaka, jakie zaszły w minionej deka-dzie, oraz sytuację dotyczącą zbiorów, można oczekiwać ten-dencji do wzrostu cen ziemniaków w drugiej części sezonu 2015/16.
W bieżącym sezonie zróżnicowanie regionalne cen ziemnia-ków odbiega od typowego. Najniższe ceny odnotowano w wo-jewództwach Polski środkowej oraz, co rzadko jest obserwowa-ne, południowo-wschodniej. W grudniu ceny targowiskowe były najniższe w woj. świętokrzyskim, małopolskim, łódzkim i pod-karpackim. Z kolei najwyższe ceny odnotowano w wojewódz-twach północno-wschodnich: podlaskim, mazowieckim oraz warmińsko-mazurskim. Województwo podlaskie należało w przeszłości do regionów o najniższych cenach. Tegoroczna zmiana jest w części efektem spadku plonów, ale też odzwier-ciedla tendencję do silnego spadku uprawy ziemniaków w tym regionie.
Średnie ceny ziemniaków w obrotach targowiskowych (zł/dt) Lata Miesiąc 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 VII 113,10 76,84 93,88 99,0 90,0 VIII 81,68 63,01 118,42 82,7 97,7 IX 67,95 57,30 118,53 76,9 97,5 X 61,43 57,38 117,97 69,4 96,9 XI 61,28 60,01 118,12 68,0 96,5 XII 62,27 69,63 121,28 68,9 97,3 I 62,33 75,88 123,20 68,5 II 62,86 79,10 125,90 69,0 III 61,21 80,83 123,90 67.3 IV 59,95 87,56 121,80 67,3 V 58,21 92,76 124,10 67,2 VI 58,98 98,27 118,40 69,3 Źródło: GUS
P
P
P
Ziemniak Polski 2016 nr 1 4
Stabilizacji cen ziemniaków na umiarko-wanie wysokim poziomie sprzyja sytuacja na rynkach europejskich. W 2015 r. zbiory ziemniaków w większości krajów wyraźnie spadły. Szacuje się, że w przypadku pięciu największych producentów i eksporterów zachodnioeuropejskich (Belgia, Francja, Ho-landia, Niemcy, Wielka Brytania) zbiory ziemniaków jadalnych zmniejszyły się o ok. 11%, przy czym największy spadek odnoto-wano w Niemczech (o 17%) i we Francji (14%). Duży spadek odnotowano również w
krajach śródziemnomorskich. W konsekwen-cji wzrosły ceny ziemniaków na rynkach eu-ropejskich. Na głównych rynkach zachodnio-europejskich ceny ziemniaków jadalnych i na przetwory spożywcze uzyskiwane przez pro-ducentów wynosiły w połowie stycznia ok. 11-12 €/dt i były trzykrotnie wyższe w sto-sunku do skrajnie niskich w roku poprzed-nim. W obecnym sezonie oczekuje się wzro-stu eksportu ziemniaków z krajów zachod-nioeuropejskich do krajów Europy Południo-wej oraz na rynki pozaunijne.
Nasiennictwo i odmianoznawstwo
S
S
S
T
T
T
R
R
R
U
U
U
K
K
K
T
T
T
U
U
U
R
R
R
A
A
A
O
O
O
D
D
D
M
M
M
I
I
I
A
A
A
N
N
N
O
O
O
W
W
W
A
A
A
N
N
N
A
A
A
S
S
S
I
I
I
E
E
E
N
N
N
N
N
N
I
I
I
C
C
C
T
T
T
W
W
W
A
A
A
Z
Z
Z
I
I
I
E
E
E
M
M
M
N
N
N
I
I
I
A
A
A
K
K
K
A
A
A
W
W
W
P
P
P
O
O
O
L
L
L
S
S
S
C
C
C
E
E
E
W
W
W
2
2
2
0
0
0
1
1
1
5
5
5
R
R
R
O
O
O
K
K
K
U
U
U
mgr inż. Irena Stypa, dr inż. Janusz Urbanowicz
IHAR-PIB, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie e-mail: irenastypa@wp.pl
Streszczenie
Strukturę odmianową analizowano na przykładzie odmian o największym udziale w produkcji nasien-nej w Polsce w 2015 r. w porównaniu z rokiem 2014. Odnotowano dalszy wzrost powierzchni plantacji nasiennych (o 324 ha). Zakwalifikowano polowo 5567 ha, co stanowi ok. 2% całkowitej powierzchni uprawy ziemniaków w Polsce. Zmniejszył się udział polskich odmian na krajowym rynku nasiennym, a wzrósł odmian z katalogu CCA. Zmniejszył się udział odmian jadalnych, natomiast zwiększył odmian przeznaczonych do przetwórstwa spożywczego i skrobiowego. Dominującymi odmianami jadalnymi w nasiennictwie są: wczesna Vineta, bardzo wczesne Denar i Lord oraz średnio wczesna Tajfun. W sektorze odmian przydatnych do przetwórstwa spożywczego czołową pozycję zajmuje Innovator, o 9- -proc. udziale w reprodukcji. Duża rotacja odmian zagranicznych o udziale w powierzchni nasiennej poniżej 1% powoduje rozdrobnienie produkcji i obrotów oraz zwiększa koszty transakcyjne na rynku nasiennym.
Słowa kluczowe: nasiennictwo ziemniaka, udział odmian, ziemniak 2015 r. w krajowym rejestrze (KR)
w Polsce zarejestrowanych było 108 odmian ziemniaka, w tym 59 krajowych i 49 zagranicznych (stan na 25.06.2015). W połowie roku z rejestru
skre-ślono 5 odmian hodowli krajowej: Hubal, Jutrzenka, Legenda, Tetyda, Sonda i jedną zagraniczną – Veronie. Zmniejszyła się więc liczba odmian polskich na korzyść zagra-nicznych. Oprócz przebadanych w naszych
