X Miêdzynarodowa Konferencja i Wystawa NAFTA i GAZ 2012
Warszawa, 19–20.09.2012
W dniach 19–20 wrzeœnia 2012 r. w Warszawie odby³a siê X Miêdzynarodowa Konferencja i Wystawa NAFTA i GAZ 2012. Podobnie jak w latach ubieg³ych, konferencjê zorganizowano w warszawskim Pa³acu Kultury i Nauki i towarzyszy³a jej wystawa z ofert¹ us³ug i sprzêtu zwi¹zane-go z sektorem naftowo-gazowniczym. Na 18 stoiskach firmy z Polski, USA, Niemiec i Holandii prezentowa³y swoje produkty i rozwi¹zania. Nowoœci¹ by³o pojawienie siê stoiska chiñskiego – firma Honghua Group chcia³aby wejœæ na rynek europejski z urz¹dzeniami i wyposa¿eniem do wierceñ l¹dowych i morskich. Asortyment sprzêtu obej-muje ponad 20 typów o g³êbokoœci wiercenia od 1000 m do 12 000 m. Koncern Honghua eksportuje urz¹dzenia wiert-nicze do krajów Azji Po³udniowo-Wschodniej i Rosji, na Bliski Wschód, a tak¿e do USA, Kanady i Brazylii.
Tematyka konferencji obejmowa³a najwa¿niejsze pro-blemy naszej polityki energetycznej wynikaj¹ce z aktualnej sytuacji w gospodarce i polityce i nawi¹zywa³a do charak-teru poprzednich spotkañ z tego cyklu (wczeœniej impreza nosi³a nazwê Targi NAFTA i GAZ). Organizatorzy do³o-¿yli starañ, aby zapewniæ odpowiedni poziom merytoryczny i zaprosili przedstawicieli rz¹du i mened¿erów z przemys³u, niestety wielu z nich by³o nieobecnych, tymczasem w dys-kusji na sesjach powtarza³y siê pytania o kierunkowe roz-wi¹zania i terminy ich realizacji kierowane do Ministerstwa Œrodowiska i Ministerstwa Gospodarki. Program dwudnio-wej konferencji obejmowa³ nastêpuj¹ce grupy tematyczne:
Sesja I – „Polska a zewnêtrzna unijna polityka energe-tyczna – strategie i zagro¿enia”.
Sesja II – „Otwarcie rynku gazu ziemnego. 2012 rokiem prze³omu?”.
Sesja III – „Rynek stacji paliw – wysokie ceny i nowe wyzwania”.
Sesja IV – „Europejska polityka energetyczna i klima-tyczna a strategie dla Polski”.
Sesja V – „Przesy³ gazu i paliw p³ynnych – tranzyt i dywersyfikacja”.
Sesja VI – „Strategie pañstwa dla gazu ³upkowego – perspektywy po piêciu latach”.
Moderator sesji I, którym by³ Robert Gwiazdowski z Centrum im. Adama Smitha, stara³ siê, aby dyskusja nie sk³ada³a siê wy³¹cznie z pytañ, ale uzyskanie odpowiedzi czasem nie by³o ³atwe. Obecnoœæ na sali przedstawiciela Komisji Europejskiej Marka van Stiphouta, reprezentuj¹cej Ministerstwo Gospodarki Ma³gorzaty Szymañskiej i euro-pos³a Konrada Szymañskiego dawa³a szansê rozprosze-nia przynajmniej niektórych w¹tpliwoœci dotycz¹cych poli-tyki energetycznej Unii Europejskiej, ale ich wypowiedzi z regu³y nie satysfakcjonowa³y uczestników spotkania. Przy-k³ad forsowania ograniczania spalania wêgla kamiennego w Europie, w sytuacji gdy nie mamy ¿adnego wp³ywu na emisjê na innych kontynentach, dobrze ilustruje meandry i niekonsekwencje polityki klimatycznej. Reprezentuj¹cy Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia Ernest Wyciszkiewicz omawia³ najbardziej istotne dla obu stron kwestie dotycz¹ce surowców energetycznych i tu tak¿e przewa¿a³o sceptyczne podejœcie do wyników negocjacji. Przypominano, ¿e bariery hamuj¹ce rozwój poszukiwañ gazu z ³upków s¹ nie tylko w UE, ale i w kraju, bo organy zaanga¿owane w proces koncesyjny, szczególnie na szcze-blu gminnym, nie s¹ przygotowane do nowych zadañ.
W czasie sesji II pt. „Otwarcie rynku gazowego. 2012 rokiem prze³omu?” okaza³o siê, ¿e najpe³niejsz¹ charaktery-stykê polskiego sektora gazowniczego i rynku gazu przed-stawi³ W³adimir Rewienkow z Instytutu Energetyki i Finan-sów w Moskwie. Przebieg dyskusji znów pokaza³, jak wiele jest do zrobienia przed rzeczywistym uwolnieniem cen gazu w Polsce. Dotyczy to zarówno okreœlenia roli regula-tora i polityki taryfowej, jak i przygotowania infrastruktury. Bardzo wa¿ne jest powiêkszenie liczby dostawców gazu i powstanie nowych wêz³ów sieciowych. Doœæ zró¿nico-wane by³y stanowiska co do zamiany taryf na ceny maksy-malne. W Polsce w dalszym ci¹gu monopolist¹ jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo kontroluj¹ce 98% rynku detalicznego, ale warte odnotowania s¹ sukcesy fir-my Entrade Grupa Energetyczna. Entrade prowadzi obrót hurtowy i detaliczny, kupuj¹c gaz od PGNiG i od dostaw-ców z Niemiec, Holandii i Czech. W 2011 r. sprzedano 170 mln m3gazu, w br. bêdzie to ju¿ 220 mln m3. Czêsto pojawiaj¹ siê opinie, ¿e odbiorcy bêd¹ korzystaæ z mo¿li-woœci zmiany dostawcy gazu na masow¹ skalê, tymczasem statystyki mówi¹ co innego. W Wielkiej Brytanii w okresie kilku lat dostawcê zmieni³o maksymalnie 19% odbiorców, ale we W³oszech zaledwie 1,1%.
Wprowadzenie do sesji IV pod has³em „Europejska polityka energetyczna i klimatyczna a strategie dla Polski” autorstwa moderatora, którym by³ Andrzej Sikora z Instytutu Studiów Energetycznych, bardzo przyczyni³o siê do o¿y-wienia atmosfery. Zdaniem prelegenta wiele dzia³añ doty-cz¹cych energii odnawialnej, biopaliw, emisji CO2i innych
opiera siê na mitach i niesprawdzonych teoriach. Przy-k³adowo Komisja Europejska uwa¿a za pewnik, ¿e nast¹pi obni¿ka cen energii na œwiecie, ale przy zupe³nie niereal-nym za³o¿eniu wdro¿enia wszêdzie znacznie zwiêkszonego udzia³u energii odnawialnej. Podobnie jest z biopaliwami – do wyprodukowania jednej bary³ki biopaliwa nale¿y zu¿yæ siedem bary³ek ropy i Unia Europejska zaczyna dostrzegaæ ten fakt i wycofuje siê z forsowania biopaliw. Ponownie, tak jak w innych panelach, przypominano, ¿e w warunkach polskich odejœcie od wêgla i dostosowanie do dopuszczal-nych norm emisji CO2bêdzie bardzo kosztowne dla
gospo-darki. Komisja Europejska chce redukcji emisji CO2ju¿ nie
o 20%, lecz o 30%, tymczasem uzyskane t¹ drog¹ zmniej-szenie emisji w Europie jest równowa¿ne dwutygodniowej emisji Chin. Energetyka wiatrowa i s³oneczna funkcjonuj¹ dziêki wsparciu pañstwa i tam, gdzie rz¹d ogranicza dofi-nansowanie, projekty upadaj¹. W tym kontekœcie jeden z dyskutantów nazwa³ nawet KE „szkodnikiem gospodar-czym” ze wzglêdu na prymat ideologii nad ekonomi¹. Cytowano te¿ wypowiedŸ prezesa Polskiej Grupy Energe-tycznej Krzysztofa Kiliana, który powiedzia³: „Polityka klimatyczna w czasach kryzysu to fanaberie. (…) Przede wszystkim musimy przetrwaæ kryzys, a dopiero potem mo¿emy realizowaæ ambitniejsze cele”. Wskazywano, ¿e prognozy energetyczne dla Polski, w których w niedalekiej przysz³oœci przewiduje siê uzupe³nienie bilansu gazu ziem-nego gazem z zasobów niekonwencjonalnych, w tym gazem z ³upków, s¹ pozbawione podstaw, gdy¿ obecnie niemo¿liwe jest realne oszacowanie zasobów i ekonomicz-nej op³acalnoœci eksploatacji. Przypominano te¿, ¿e udzia³ gospodarstw domowych w bilansie zu¿ycia gazu ziemnego w Polsce roœnie bardzo powoli i z tego wzglêdu jest w¹tpliwe, 577 Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 11, 2012
czy nasza gospodarka mo¿e wch³on¹æ o 4–5 mld m3gazu wiêcej w ci¹gu kilku lat.
Program sesji V („Przesy³ gazu i paliw p³ynnych – tran-zyt i dywersyfikacja”) przewidywa³ dyskusjê nad mo¿-liwoœciami zwiêkszenia dywersyfikacji, pozycj¹ tranzytow¹ Polski w gazie i ropie, pozycj¹ Naftoportu, a tak¿e nad po³¹czeniami transgranicznymi i partnerstwem publiczno-prywatnym w projektach energetycznych, ale ze wzglêdu na nieobecnoœæ przedstawicieli sektora gazowego debata ograniczy³a siê do przesy³u ropy i produktów, wspomniano jedynie po raz kolejny o projekcie gazoci¹gu Bernau– Szczecin. Zreszt¹ podobny charakter mia³o przywo³anie ruroci¹gu Odessa–Brody–P³ock – formalnie projekt nie zosta³ porzucony, konsorcjum ds. budowy istnieje, ale inwestycja nadal jest w fazie opracowania wstêpnych za³o¿eñ i uzgod-nieñ. Opinie na temat inwestycji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego by³y podzielone, przewa¿a³o zda-nie, ¿e s¹ to rozwi¹zania nadaj¹ce siê raczej do projektów d³ugoletnich. Nie zabrak³o g³osów na temat konsekwencji uruchomienia gazoci¹gu Nord Stream, a ostatnio ropoci¹gu BTS-2, dla wykorzystania naszych po³¹czeñ tranzytowych. Pozytywn¹ wiadomoœci¹ by³a informacja o rozbudowie Naftoportu – budowa nowego pirsu, zwiêkszenie pojem-noœci magazynów i zwiêkszenie przepustowoœci do 34 mln t rocznie. Sesja przebiega³a w doœæ powolnym tempie i nie wykorzystano nawet zaplanowanego limitu czasu.
Prowadz¹cy sesjê VI Cezary Filipowicz z firmy United Oilfield Services rozpocz¹³ od stwierdzenia, ¿e po pocz¹t-kowym okresie zachêt do rozpoczêcia poszukiwañ gazu z ³upków teraz rz¹d straszy zagranicznych inwestorów podatkami, nowymi procedurami i zwiêkszonymi wyma-ganiami œrodowiskowymi, chocia¿ nie wiemy jeszcze, ile mamy tego gazu. Okres najwiêkszego zainteresowania uzy-skaniem koncesji w Polsce ju¿ min¹³ i w niesprzyjaj¹cej atmosferze zagraniczne firmy mog¹ przenieœæ siê np. na Ukrainê. Do problemów krajowych dochodz¹ k³opoty zewnêtrzne, czyli kampania w Parlamencie Europejskim na rzecz zakazu eksploatacji z³ó¿ niekonwencjonalnych w Europie. Mówi³ o tym europose³ Konrad Szymañski,
nawi¹zuj¹c do rezolucji i raportów o przemys³owych i œro-dowiskowych skutkach eksploatacji gazu z ³upków przygo-towanych dla Parlamentu Europejskiego. Wyniki g³osowañ nad raportami w komisjach, przede wszystkim w komisji ds. œrodowiska, s¹ pomyœlne, ale to nie koniec sporów. Przeg³osowano liczne poprawki postuluj¹ce zaostrzenie przepisów dotycz¹cych eksploatacji gazu i nie wiadomo, jaki bêdzie wynik debaty plenarnej w Parlamencie Euro-pejskim. Na tle czasem wrêcz pesymistycznych wypowiedzi krajowych ekspertów uspokajaj¹co zabrzmia³ g³os obecnych na sali przedstawicieli firm zagranicznych. Mened¿erowie z Aurelian Oil & Gas, BNK, Marathon Oil i Talisman Energy nie zajmowali siê rozbie¿noœciami w szacunkach potencjalnych zasobów gazu i ropy z ³upków opubliko-wanych w ostatnich miesi¹cach, lecz mówili o zaawanso-waniu projektów i wynikach rozpoznania. Du¿o uwagi poœwiêcono prawnym aspektom koncesji na poszukiwanie, a w przysz³oœci równie¿ na eksploatacjê niekonwencjonal-nych wêglowodorów. Krytykowano opóŸnienia w przygo-towaniu nowych przepisów i sprzeczne sygna³y dotycz¹ce przysz³ych rozwi¹zañ fiskalnych. Koncesjobiorcy oczekuj¹ na ustawê reguluj¹c¹ ten zakres dzia³alnoœci w sposób kompleksowy i spodziewaj¹ siê, ¿e powstanie projektu bêdzie poprzedzone konsultacjami. Tematyka sesji zachêci³a do udzia³u wiêksz¹ liczbê chêtnych i sala by³a wype³niona, mimo i¿ by³ to ostatni punkt programu konferencji.
W ramach sesji VI odby³a siê prezentacja przedsta-wiaj¹ca ca³oœciowe rozwi¹zanie gospodarki wodnej przy wierceniach, pocz¹wszy od zapewnienia odpowiedniej iloœci wody technicznej przez monitoring a¿ do utylizacji œcieków i rekultywacji terenu. Symulacja dotyczy³a przy-k³adowej kopalni gazu z ³upków obejmuj¹cej 10 otworów eksploatacyjnych, a do obliczeñ wykorzystano dane uzy-skane w czasie zabiegów szczelinowania w odwiercie £ebieñ LE-2H i informacje ze z³o¿a Marcellus z Pensylwa-nii. Projekt przygotowa³a firma Strateg Mining Services z Poznania.
Jerzy Zagórski
III Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej
„Strukturalne i litofacjalne uwarunkowania rozwoju rzeŸby
polskich Karpat zewnêtrznych” – Kraków–Piwniczna, 25–28.09.2012
Doroczne Warsztaty Geomorfologii Strukturalnej, orga-nizowane w ramach dzia³alnoœci Komisji Geomorfologii Strukturalnej Stowarzyszenia Geomorfologów Polskich, odby³y siê w 2012 r. w Karpatach zewnêtrznych. Organiza-torami spotkania byli: dr Leszek Jankowski z Krakowa, specjalista w zakresie geologii Karpat, oraz pracownicy Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Kra-kowie (który by³ organizatorem instytucjonalnym): dr hab. in¿. W³odzimierz Margielewski i dr in¿. Jan Urban, wspie-rani merytorycznie przez dr. in¿. Jaromira Probulskiego z Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa z Jas³a i Wojciecha Guba³ê ze Stowarzyszenia Ochrony Jaskiñ „Grupa Malinka” w Wiœle. Pomoc organizacyjn¹ zapew-nili Tymoteusz Karcz, Krzysztof Buczek i dr Magdalena Ratajczak-Szczerba. W konferencji uczestniczy³o 40 osób z ró¿nych oœrodków naukowych oraz firm geologicznych i geofizycznych. G³ównym celem by³o zaprezentowanie relacji miêdzy aktywnymi procesami geodynamicznymi kszta³tuj¹cymi Karpaty a ukszta³towaniem rzeŸby terenu, w ró¿nych skalach przestrzennych, od makrorzeŸby
œrod-kowej czêœci polskich Karpat zewnêtrznych po morfologiê stref osuwiskowych w Beskidzie S¹deckim i Niskim.
Formu³a spotkania obejmowa³a tradycyjnie krótk¹ refe-ratow¹ sesjê wprowadzaj¹c¹, która odby³a siê w pierwszym dniu w Krakowie, a nastêpnie sesje terenowe, realizowane zarówno w ramach objazdów autokarowych, jak i d³ugich marszrut pieszych. Wyg³oszonych zosta³o piêæ referatów:
– Leszek Jankowski, W³odzimierz Margielewski – „Rozwój rzeŸby Karpat zewnêtrznych w aspekcie ewolucji basenowo-tektonicznej górotworu karpackiego”,
– Marta Rauch – „Jaki by³by krajobraz polskich Karpat zewnêtrznych bez denudacji w œwietle wyników modelowa-nia analogowego oligoceñsko-mioceñskiej ewolucji geody-namicznej tego orogenu”,
– Leszek Starkel – „Czwartorzêdowe przekszta³cenia poziomów denudacyjnych w Karpatach fliszowych”,
– Jaromir Probulski – „Identyfikacja procesów geolo-gicznych w badaniach geofizycznych na obszarze Karpat”,
– Adam £ajczak – „RzeŸba strukturalna masywu Babiej Góry”.
578
