• Nie Znaleziono Wyników

Pobyt w Polsce prof. R. Hooykaasa

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Pobyt w Polsce prof. R. Hooykaasa"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)

5 0 2 K ronika

___ - ___ ____________-___

-__________ ! —

—--- --- --- --- —

'

lic k i, A . S ch m id t, S. T om a szew sk i, w ice p rz e w o d n ic z ą c y C R Z Z W . T u łod zieck i, p r z e w o d n icz ą cy P re zy d iu m M R N w e F ro m b o rk u Cz. W ielisz, S. W ie rb ło w s k i, J. W i- n ie w icz , p r o f. W . Z o n n i w ice m in iste r g o sp o d a rk i k o m u n a ln ej M . Z u b ele w icz .

Z D Z I A Ł A L N O Ś C I

Z A K Ł A D U H I S T O R I I N A U K I I T E C H N I K I P A N

S P O T K A N IE Z R A D Z IE C K IM I H IS T O R Y K A M I N A U K I I T E C H N IK I

W dn iu 28 listop a d a 1967 r. o d b y ło się w Z a k ła d z ie H istorii N a u k i i Tecihniifci P A N sp o tk a n ie k ie ro w n ictw a te g o zakładiu i k ie r o w n ic tw a K o m ite tu H isto rii N a u k i i T ed h n ik i P A N z ra d zieck im i h istory k am i n a u k i i tech n ik i, k tó r z y w p o p r z e d ­ n ic h 'dniach b r a li u d zia ł W p o ls k o -ra d z ie c k im s y m p o z ju m naukaznaiwiczym w K a ­ t o w ic a c h 1. N a czele g ru p y ra d zie ck ie j stali: d y re k to r i za stęp ca d y re k to ra In sty tu ­ tu H istorii P rzy ro d o zn a w stw a i T ech n ik i A k a d e m ii N a u k Z S R R , p r o f. B. M. K i e - d r o w i d r S . R . MifcuMnski.

S p otk an ie d o p r o w a d ż iło d o sk on k retyzow a n ia o g ó ln y c h zasad w s p ó łp ra cy hi­ sto ry k ó w n a u k i i tech n ik i o b u k ra jó w , ¡które t o zasady p o s ta w io n e b y ły nia p o ­ p rzed n im an a logiczn ym sp otk a n iu po XII M ię d zy n a ro d o w y m K o n g re s ie H istorii N a u k i*. P o sta n o w io n o m .in . p rzy g otow a ć w s p ó ln e n u m e ry „W o p r o s ó w Ista rii J e stie stw ozn a n ija i T ie c h n ik i” o ra z „K w a r ta ln ik a H is to r ii N a u k i i T ed h n ik i” , k tó re b y się u k a za ły jed n ocześn ie, 'zaw ierają c a rty k u ły i in n e m a te ria ły p rzy g o to w a n e c z ę śc io w o w Z S R R i c zę ścio w o w P o lsce . W y su n ię to p o z a ty m d w a (tematy, k tó r e m o g ły b y stać się p rzed m iotem w s p ó ln y ch b a d a ń : r o s y js k ie i p o lsk ie prace n a u ­ k o w e W za k resie g e olo g ii w d r u g ie j p o ło w ie X I X w . (za p ro je k to w a n o o d b y c ie n a ten tem a t sy m p o z ju m n a u k o w e g o ) oraz r a d z ie c k o -p o M d e k o n ta k ty n a u k ow e w o k resie m ię d z y w o je n n y m ¡(punktem w y jś c ia (tych (badań b y ły b y m a teria ły zeb ra n e przez nagra J. R ó z ie w icz a i o g ło sz o n e w n rze 4/(1967 „K w a r ta ln ik a H istorii N a u k i i T e ch n ik i” ). N iezależn ie o d teigo p o s ta n o w io n o n a d a l w s p ó łp r a c o w a ć w orga n izo­ w a n iu r a d z ie ck o -p o ls k ic h s y m p o z jó w naukoznaiw azych.

E. O.

P O B Y T W P O L S C E P R O F . R . H O O Y K A A S A

W dn iach od 24 p a źd ziern ik a d o 2 listo p a d a 1967 r. p r z e b y w a ł w P o ls ce n a za p roszen ie Z a k ła d u H istorii N a u k i i T e ch n ik i P A N d r R e i je r H ooy k a as, p r o fe s o r h istorii n a u k i W o ln e g o U n iw ersytetu i(Vrije U n iversiteit) w A m ste rd a m ie i u ni­ w e rs y te tu w U t r e c h c ie P o w iz y c ie w 1958 r.1 i p o u czestn ictw ie w X I M ięd zy n a ro­ d o w y m K o n g re s ie H istorii N a u k i — k ie d y t o p r o f. H ooy k a a s b y ł je d n y m z r e f e ­ r e n tó w sy m p o z ju m p o ś w ię c o n e g o H istoryczn em u ro zw o jo w i p ro b lem a tyk i m e to d o ­ logicznej w sp ó ln e j naukom p rzyro d n iczym i s p o łe c z n y m* — b y ł t o ju ż trze ci p o b y t w y b itn e g o h o len d ersk ieg o h istory k a n au k i i p r z y ja c ie la n a szeg o k ra ju * w P o ls ce .

1 P or. in fo rm a c ję o ty m sy m p o z ju m na s. 508 n in ie jsze g o num eru. 2 P o r . in fo rm a c ję o ty m sp otk a n iu w mrze- 4/11965 „K w a rta ln ik a ” , s. 664. 1 P ar. in fo rm a c ję o t e j w iz y cie w n rze 1/1959 „K w a rta ln ik a ” , s. 234.

* P a r. sp ra w ozd a n ie z X I K o n g re s u w nnze 1— 2/1966 „K w a r ta ln ik a ” , s. 164; r e fe r a t p r o f. H ooyfcaasa N aturę and H istory został o g ło szo n y w t. 2 „O n ganon u ” z 1965 r.

* Z a za słu gi w d zied zin ie p o g łę b ia n ia w s p ó łp ra cy n a u k o w e j m ięd zy P olsk ą a H o la n d ią p r o f. H ooy k a a s z o s ta ł w 1966 r. o d zn a czo n y K rz y ż e m K om a n d o rsk im O rd eru O d ro d zen ia P o ls k i; p or. in fo r m a c ję w nrze 1— 2/1966 „K w a r ta ln ik a ” s. 190.

(3)

Kronika

503

P r o f. Ilo o y k a a s o d w ie d z ił w [1&67 r . k ilk a o ś r o d k ó w n a u k o w y ch , o d n a w ia ją c da w n e k o n ta k ty z p o ls k im i 'historykam i n a u k i i n a w ią z u ją c n o w e .

W W a rsza w ie w części n a u k o w e j p osied ze n ia R a d y N a u k ow ej Z a k ła d u H isto rii N a u k i i T e c h n ik i ¡PAN w y g ło s ił on r e fe ra t C ele i m e to d y historiografii m a ik i* aratz p r z e p ro w a d ził r o z m o w y n a tem a t rozszerzen ia w sp ó łp ra cy n a u k o w e j p o ls k o -h o le n ­ d e rsk ie j w ¡D epartam encie W s p ó łp r a c y K u ltu ra ln e j i N a u k o w e j >z Z a g ra n icą M i­ n isterstw a S p ra w Z a g ra n ic z n y c h oraz w S ek reta ria cie (N aukow ym P A N .

W G d a ń sk u g o ś ć h olen d ersk i ¡zapoznał s ię p rze d e wszysfflklim ae z b io ra m i B ib lio ­ te k i G d a ń sk ie j P A N , a w J ę d rz e jo w ie — z P a ń s tw o w y m M u zeu m im . P r z y p k o w sk ich . S z cz e g ó ln ie b o g a ty b y ł p ro g ra m c z te rod n io w eg o p o b y tu p r o f. H oo y k a a sa w. K r a ­ k o w ie . Z w ie d z ił on tu m . in. M u zeu m F a r m a cji A k a d e m ii M e d y c z n e j, o d b y ł w ie le sp o tk a ń n a u k o w y ch i w y g ło s ił d w a r e f e r a t y 5.

W d n iu 30 X p r o f. HO oykaas — p ia stu ją c y ta k że g o d n o ś ć w ice p re ze s a M ięd zy ­ n a r o d o w e j U n ii G e o lo g icz n e j — w y g ło s ił w P o ls k im T o w a r z y s tw ie GeidLogLcaanym o d c z y t N a u k o w y charakter w czesn eg o ok resu katastrofizm u i je g o pow iązania z aktualizm em i uniform itarianizm em . Z e b ra n iu , w k tó r y m w z ię ło ‘Udziiał 30 oisófo p r z e w o d n icz y ł p re zes T ow a rzy stw a , p r o f. H. Swidizińisfci; w o ż y w io n e j d y sk u sji za­ b ie ra li głois m i n . p r o f. p r o f. A . G aw eł, M . K sią żk iew ia z, K . M a śla n k iew icz, dr S . C za rn ieck i i 'dr R . U n ru g.

W d n iu n a stęp n ym o d b y ło ¡się zeb ra n ie P r a c o w n i 'Z a k ład u H istorii N a u k i i T ech ­ n ik i PAN iw ¡K rakow ie z u dzia łem 05 p r a c o w n ik ó w i g o śc i, p o d p r z e w o d n ictw e m p r o f. K . O p a łk a ; p r o f. R, H ooy k a a s w y g ło sił n a ty m zeb ra n iu p r e le k c ję Stare i norwe w nauce odrodzenia.

A n a liz u ją c sy tu a cję n a tere n ie n a u k ścisłych , a u to r d oszed ł d o p a ra d o k sa ln e g o z p e r s p e k ty w y h isto ry cz n e j sform u łow a n ia , że h u m a n iści rep rezen ta n ci ren esa n su d e k la ro w a li się ja k o zw o le n n icy „s ta r e j” — b o a n ty czn ej — w ie d z y i ż e w ic h o c z a c h sch o la s ty cy , p rz e d sta w ic ie le śre d n io w ie cza b y li u osob ien ie m k ie r u n k ó w „n o w y c h ” . Z r y w a ją c z 'bezpośredn io ic h p o p r z e d z a ją c y m n u rtem m y ś li sch o la s ty czn e j, h u m an iści sta w ia li ©obie za c e l od tw o rze n ie n a u k o w e g o d o r o b k u u czo n y ch sta roży tn ych p o p r z e z filo lo g ic z n ą p ra cę n a d za ch ow a n y m i tek sta m i i u sta len ie ic h n a jb a r d z ie j czy s te j, p ie r w o tn e j p osta ci. P o w a g a a u tory te tów a n ty c z n y ch b y ła ta k p rzem ożn a , ż e h u m a ­ n iśc i ogran icza® się n ie m a l je d y n ie d o in terp reto w a n ia te k s tó w i w e w ła s n y c h p r a c a c h u w a ża li za k o n ie cz n ą ab solu tn ą zg od n o ść z 'Opiniami sta roży tn y ch . T a k n p. w d ziedzin ie m e d y c y n y n ie zg o d n o ś ci m ię d z y op isa m i sta ro ży tn y ch a ¡obserw ow aną srtrukturą a n a tom iczn ą czło w ie k a sk łon n i b y li p o c z y ty w a ć za W ę d y w z a ch o w a n y ch tek sta ch G a len a lu b w rę a z m n iem ać, że Od c z a s ó w sta roży tn o ści b u d o w a c z ło w ie k a u le g ła zm ian ie. T a k w d zied zin ie b o ta n ik i p rzed sta w ia n e w ry s u n k a ch r o ś lin y m ia ły b y ć n ie ty le zg od n e z n atu rą c o z op isa m i sta ro ży tn y ch u czon y ch , P lin iu sza, D io - sku ridesa. K o p e rn ik r o z p o cz ą ł op r a c o w y w a n ie s w e j te o r ii h e lio c e n try cz n e j, g d y zn ala zł j e j p re ce d e n sy w n a u ce g re ck ie j {P ita g o r e jc z y c y , A r y s ta rc h z S a m os).

T o te ż często zasługą n ie -u czo n y d h ty c h cza sów b y ło d o k o n a n ie od k ry ć, u zu p e łn ia ją cy c h w ie d zę staroży tn ych , a n iera z z a p rze cza ją cy ch ic h u sta le n iom i p r o ­ stu ją c y c h je . E pok a w ie lk ic h o d k ry ć g e o g r a fic z n y c h p r z y n io s ła n p. w b r e w op in io m sta ro ży tn y ch sifcwierdzenie, ż e s tre fa r ó w n ik o w a jest zam ieszk ała . Ż e g la rz e p rzy n ie ś li zza o c e a n u in fo r m a c je o r o ślin a ch i zw ie rzęta ch n ie zn a n y c h sta ro ży tn ym . M im o p r ó b o b r o n y ic h a u to ry te tu szerzy ć się za czę ły p o g lą d y o ic h ig n o r a n c ji i om y ln ości. O b o k o b s e rw a to ró w z ja w isk le p ie j i szerzej p ozn a n eg o św ia ta , do u stalen ia p ra w d z i­ w y c h n o w o ś ci p r z y c z y n ili się lu d zie-p rafcty cy, tech n icy , in ż y n ie r o w ie . Z p od ło ża

4 P or. in fo r m a c ję o ty m p osied zen iu R a d y N a u k ow ej w mrze 1/1968 „K w a r ta l­ n ik a ", s. ¡2ili9. T e k s t refe ra tu p ro f. H o o y k a a s a b ę d z ie o g ło szo n y w „O r g a n o n ie ” .

* R ó w n ie ż te k s ty ty c h r e fe r a tó w zostaną o p u b lik o w a n e w „O rg a n on ie” ; z te g o w izględu p o d a je m y tu ta j g łó w n e te z y je d y n ie t e g o z n ich , p o którym , w y w ią z a ła się

(4)

504 K ronika

n a ra sta ją cy ch o b s e r w a c ji i ek sp ery m en tów „n o w a ” n a u k a zrod ziła s ię p r a w d ziw ie d o p ie ro n a p o czą tk u X V I I w .

P o r e fe r a c ie w y w ią z a ła się o ż y w io n a dysk u sja , d o ty c z ą c a te z au tora o r a z p o r u ­ sza ją ca p o k r e w n e zagadnienie, w y k r a c z a ją c e poiza r a m y r e fe ra tu . Protf. K . M a śla n - k ie w ic z stan ął n a sta n ow isk u , że r ó w n ie ż w ś r ó d h u m an istów istn ieli u czen i zd a ją cy so b ie sp raw ę z w a g i o b s e r w a c ji i e k sp ery m en tu o r a z p o s łu g u ją c y się n im i ja k o n a ­ rzęd ziem b a d a w czy m . T ezę tę zilu strow a ł n a (przykładzie G eargiu sa A g rico li, k tó r e g o d zie ło D e re m etallica, p o w ią za n e ja k n a jś ciś le j iz ów czesn ą tech n ik ą , za w iera o p is y meitiod p o z y ty w n ie o c e n ia n y c h n a w e t z p u n k tu w id z e n ia d z isie jsz e j tech n o log ii. S p ra w ę sk o m p lik o w a n e g o stosu nk u m ię d z y ¡powagą a u to r y te tó w sta roży tn y ch a sa ­ m o rzu tn y m r o z w o je m w ie d z y p r a k ty c z n e j o m ó w ili: p r o f. E . R y b k a w d zied zin ie re n e s a n sow e j astronom ii, d o c . M . R a d w a n w d zied zin ie g e o lo g ii, a dr S. B rz o z o w sk i w za kresie w ie d z y r o ln icz e j; Protf. P . R y b ick i w y s u n ą ł trze ci czyn n ik ch a ra k tery s­ ty c z n y dla n a u k i ren esan su — o b o k au tory tetu .antyku oraz b e z p o śr e d n ie j o b s e rw a cji i e k sp ery m en tu — lu d zk i nozum , b ę d ą c y elem en tem p o ś re d n im międizy d w o m a p o ­ p rze d n im i i b a rd zo istotn y m . ¡Dr Beawińsiki d o r z u c ił czy n n ik c z w a rty —• p ra k ty czn e p o trz e b y ż y d a , d e c y d u ją c e o r o z w o ju n a u k i i je j k ieru n k a ch . Plrof. R y b ick i p r z e ­ an a lizow a ł r ó w n ie ż w p ły w y an tyczne n a te ren ie r e n e s a n so w y ch n au k sp o łe cz n y ch w ren esan sie, stw ie rd z a ją c, że p o s ia d a ły on e p o d w ó jn y ch a ra k te r: fa k ty c z n y ora z m e to d o lo g iczn y . T en d r u g i aspekt (uznał z a n ie z w y k le d o n io sły i tw ó r cz y , w sk a z u ją c, że w sen sie m e to d o lo g iczn y m n p. z A r y stotelesa w y r o ® n a w e t je g o o p o z y cjo n iś c i w n o w o ż y tn y c h n a u k a ch s p o łe cz n y ch i tw ó r c y n o w y c h k o n c e p c ji w te j d zie d zin ie — M aC h ia iyd i, F r y c z M od rzew sk i, B od in . R ozw a ża n ia r ó w n ie ż iz te re n u n au k sp o łe cz­ n y c h — z d ziedzin y p ra w a — w e p o c e p ó źn ie jsze j, b o w o św ie ce n iu , n a tem at p o d ­ sta w o w y c h czy n n ik ó w k szta łtu ją cy ch o b licz e n au k i d orzu cił p r o f. K . O pałek . N a tem at p ły n n ości ¡granic m ię d zy n au k am i ścis ły m i i sp o łe cz n y m i g ło s zabrali protf. R y b ick i i protf. M aślam kiew icz. ¡Plrof. I. Dąmlhska zapytała a u tora r e fe ra tu o ślady od d zia ły w a n ia starożytn ej filo z o fii .sceptycznej w renesan sie.

N a za k oń czen ie protf. H oo y k a a s, r a z jcsa cz e p o d k r e śla ją c, że teren em je g o r o z ­ w aża ń b y ły je d y n ie n a u k i ścisłe, o d p o w ie d z ia ł n a p y ta n ia i p o ru s zo n e kwfestie.

Karolina Targosz, Stanisław B rzozow sk i

R E F E R A T 'PROF-. KlUlZNItECOWA O 2JW1IĄJZKACH F I Z Y K I I G O S P O D A R K I

IW d n iu 8 m a rca 1968 r. Z a k ła d H istorii N a uk i i T e c h n ik i P A N zorga n izow a ł p o s ie d z e n ie n a u k ow e, n a k tó r y m r e fe ra t F izyk a a gospodarka w y g ło s ił p ro f. -Boris K u zn ie co w , p r z y b y ły z M o s k w y na 1 0 -d n io w y p o b y t w P o ls ce na zaproszenie T o ­ w a rzy stw a W ie d z y P o w sz e c h n e j. Protf. K u z n ie c o w jest p rze w o d n iczą cy m K o m ite ­ tu E in stein ow sk ie g o S e k c ji H isto rii N auki M ię d z y n a ro d o w e j U n ii H istorii i F ilo­ z o fii N auki, au torem k ilk u p r a c o E in s te in ie 1, a tak że w ie lu in n y ch p ra c z zakresu h istorii fiz y k i 2.

(W r e fe r a c ie p r o f. K u z n ie c o w p rzed sta w ił g łów n e idee w y d a n e j przez A k a d e ­ m ię N a u k 'ZS R R r o z p ra w y Fizika i ekon om ika (M osk w a 1967). W e d łu g p ro f. K u z

-1 W p o lsk im p rzek ła d zie Biblioteka „¿Problem ów ” w y d a ła książk ę B. G . K u z - n ie co w a A lb e r t E instein (W a rsza w a 1966, p or. w n rze 3— 4/1964 „K w a r ta ln ik a ” , s. 410 n ota tk ę o r o s y js k im ory g in a le te j p ra cy ). W „O r g a n o n ie ” (1965, t. 2) u k a za ł się (w jęz y k u fra n cu sk im ) r e fe r a t protf. K u z n ie c o w a E in stein et B ohr, p r z y g o to ­ w a n y n a p o ś w ię c o n e dziełu E instein a sy m p o z ju m o d b y te w 1965 r. w W a rsza w ie pod czas X I M ięd zy n a rod ow eg o K o n g re s u H istorii N auki.

2 P or. m . in. w n rze 3/1905 „K w a rta ln ik a ” (s. 302) r e c e n z ję z m o n o g ra fii B. G. K u zn iecow a o G alileuszu.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Według sugestii autorki nauczyciel powinien pracować z kazdym takim dzieckiem, dzięki czemu „wrażliwość dziecka może okazać się w przyszłości je- go wielkim atutem,

Towarzystwo uczone nasze pracowało nad spolszczeniem trybuszona, lichtarza itd., a potrzebne do filozofii słowa leżały odłogiem ; i niechby lichtarz został

Diese Entwicklung wurde durch das kulturelle Gedächtnis der Polen verstärkt und dadurch kann mindestens teilweise das Phänomen erklärt werden, wie sich in einer Nation

I to oni, mimo utrzymujących się do XX wieku zakazów, ufając bezstronności autora, sięgać będą po Секретные записки, a wśród nich także markiz de Custine,

Na marginesie książki o Zygmuncie Glogerze. Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr

[r]

Pokazał, jak bezw zględne postępow anie w ładz zakonnych rodziło opór poddanych i przyczyniło się do zorganizow ania przez nich zw iązku zdolnego przeciw staw ić

Zbadanie konstrukcji statku i jego technicznych urządzeń będzie miało wielkie znaczenie dla historii techniki morskiej, nie zachował się bowiem z wieku X V II