Dorota Kilańska
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie
Polish Nurses Association
Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego
Executive Committee Member of European Federation of Nurses Associations (EFN) Członek Rady Narodowych Reprezentantów Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (CNR ICN)
Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, 161–164 ISSN 2082-9876
TowARZySTwA NAuKowE
© Copyright by wroclaw Medical university
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie powstało 55 lat temu – w styczniu 1957 r. po wielu latach zabiegów o reaktywowanie/powołanie organi-zacji zawodowej. Pierwsze wzmianki pochodzą z 23 sierpnia 1956 r., kiedy Komitet organizacyjny Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego w oso-bie Haliny Stefańskiej (ZG PCK) otrzymał zgodę Prezesa Rady Ministrów na powstanie Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego1. w dniach 8–9
stycznia – odbył się założycielski Krajowy Zjazd, który zatwierdził strukturę organizacyjną, władze i program działania Polskiego Towarzystwa Pielę-gniarskiego (PTP), będącego kontynuatorem idei Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodo-wych (PSPZ).
Powołanie pierwszej, w powojennej historii, organizacji pielęgniarskiej stało się szansą na re-prezentowanie środowiska przez niezależną or-ganizację. Było to jedyne możliwe w tych czasach rozwiązanie, które pozwoliło pielęgniarkom dzia-łać na rzecz środowiska zawodowego pielęgniarek zaangażowanych kiedyś w działalność PSPZ. Reak-tywacja tej organizacji po II wojnie światowej stała się niemożliwa.
Pierwszą przewodniczącą Zarządu Główne-go została Halina Stefańska. obecnie PTP funk-cjonuje w innych warunkach politycznych i eko-nomicznych. Determinują one zakres i metody działania Towarzystwa. Problemami socjalnymi i materialnymi pielęgniarek i położnych zajęły się związki zawodowe. PTP pełni rolę opiniotwórczą i doradczą. Jednym z pierwszych zadań było pod-jęcie następujących działań: znowelizowanie
usta-1 http://www.ptp.na1.pl/pliki/Archiwum_foto/ARCH_
zezwolenie_powstania.jpg, dostęp 20 kwietnia 2012 r.
wy o zawodzie pielęgniarki (stało się to możliwe dopiero w latach 90.), utworzenie w Ministerstwie Zdrowia samodzielnej jednostki odpowiedzialnej za prowadzenie polityki pielęgniarskiej (1981 r.), umożliwienie pielęgniarkom kształcenia na po-ziomie akademickim (pierwszy wydział w 1966 r. w Lublinie), dbałość o etykę zawodową (pierwsze wytyczne zatwierdzone przez MZ). Celem wspól-nym obydwu organizacji, tj. PSPZ i PTP jest stałe dążenie do podnoszenia rangi zawodu.
PTP jest organizacją profesjonalną, której ce-lem jest wprowadzanie innowacji w pielęgniar-stwie, m.in. przez realizację projektów związanych z tworzeniem nowych ról w pielęgniarstwie i bez-piecznym środowiskiem pracy, e-zdrowiem, kre-owaniem świadomości w związku z używaniem falsyfikatów produktów medycznych, leków oraz kreowaniem edukacyjnej roli pielęgniarki, zapo-bieganiem chorobom niezakaźnym, a także budo-waniem pozytywnego wizerunku zawodu w me-diach. PTP jest jedynym w Polsce towarzystwem naukowym zrzeszającym pielęgniarki o różnych specjalnościach. Jako organizacja pożytku publicz-nego (oPP) realizuje działania na rzecz środowis-ka pielęgniarskiego, zachęcając do kształcenia usta-wicznego.
Jak wspomniano, PTP jako organizacja kon-tynuuje działalność Polskiego Stowarzyszenia Pie-lęgniarek Zawodowych (PSPZ), które powstało przed II wojną światową, a okoliczności powojen-ne uniemożliwiły jego odtworzenie. Założycielki PSPZ wywodziły się spośród absolwentek pierw-szych szkół pielęgniarstwa w Polsce. Funkcje prze-wodniczących pełniły kolejno:
Halina Stefańska 1957–1961, –
Anna Sokołowska-winiarska 1961–1966, –
D. Kilańska
162
Stanisława Kierzkowska 1966–1969, – Irena Stefaniakowa 1969–1976, – Zofia Muszkowa 1976–1983, – Gabriela Rózga 1983–1987, – Irena Kosobudzka 1987–1990, – Danuta Lamparska 1990–1992, – Anna Kapała 1992–1993, – Krystyna wolska-Lipiec 1993–2002, – Elżbieta Baum-Chróścicka 2002–2005, – Dorota Kilańska 2005–2009, 2009–2012 r. – prezes ZG PTP.Znaczące dla polskiego pielęgniarstwa było re-prezentowanie PTP w strukturach międzynarodo-wych, m.in. w Światowej organizacji Zdrowia, gdzie w latach 1964–1980 pracowały: Anna Ginal-ska, Rachela Hutner, Jadwiga Iżycka, Maria Barbara Jezierska, Halina Stefańska, Irena Szarkowska, Ma-rianna wiśniewska, Stefania Hoch, Jolanta Góra-jek-Jóźwik, od 2005 r. PTP ZG reprezentuje Alek-sandra Gaworska-Krzemińska. Koleżanki pełniły odpowiedzialne funkcje ekspertów, konsultantów, doradców, nauczycieli w krajach rozwijających się. Brały czynny udział w konferencjach, seminariach organizowanych przez Światową organizację Zdro-wia. Kontakty te zaowocowały wieloma zmianami w całym kraju.
wśród działań, które przez wiele lat były mar-ką PTP są m.in. olimpiady dla pielęgniarek i położ-nych, które realizowano na zlecenie i we współpra-cy z ministerstwem Zdrowia i opieki Społecznej, a w ostatnich latach współpracując z Minister-stwem Edukacji Narodowej. od 1966 r. przepro-wadzono i zorganizowano 37 edycji olimpiady Pielęgniarstwa i 23 edycje olimpiady Położnych. Działalność tę zakończono w 2002 r. olimpiady przyczyniały się w istotny sposób do promowania idei pielęgniarstwa i położnictwa oraz do podno-szenia ich rangi w kraju. Ich kontynuacją są ogól-nopolskie Konkursy „Pielęgniarka Roku” prowa-dzone od 2005 r.
Celem Towarzystwa jest przede wszystkim popularyzowanie zdobyczy naukowych z zakresu pielęgniarstwa i nauk pokrewnych oraz kształto-wanie postaw etycznych, wspieranie zawodowego i naukowego rozwoju pielęgniarek i położnych, prowadzenie badań naukowych i wdrażanie ich wyników do praktyki pielęgniarskiej przez reali-zację różnych form kształcenia podyplomowego, konkursy wiedzy, publikacje naukowe i wydawa-nie pierwszego własnego czasopisma „Problemy Pielęgniarstwa”.
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie wspie-ra pwspie-raktykę, kreuje kierunki badań naukowych, podejmuje działania mające na celu budowanie przyjaznego środowiska pracy dla bezpieczeństwa personelu i pacjentów. Jest tłumaczem wielu publi-kacji ICN, które wspierają praktykę pielęgniarską.
Jako jedna z wielu organizacji pielęgniarskich nadal jest jedyną, która zrzesza pielęgniarki róż-nych specjalności, a przynależność do PTP jest dobrowolnym wyborem. organizacja w ostatnich latach zmieniła się wraz z otaczającą ją rzeczy-wistością, ale podejmuje wyzwania niezbędne do budowania profesjonalnego pielęgniarstwa, korzy-stając z najlepszych praktyk światowych rozwija projekty wspierające profesję, które dostarczają narzędzi niezbędnych do rozwoju zawodu.
PTP zrzesza obecnie ponad 4000 pielęgniarek i położnych różnych specjalności i od 1957 r. czyn-nie uczestniczy w rozwoju pielęgniarstwa w Polsce i na świecie. w 2011 r. po raz pierwszy w histo-rii polskiego pielęgniarstwa członkiem Executive
Commitee (Zarządu) Europejskiej Federacji
Sto-warzyszeń Pielęgniarek (EFN) została prezes ZG PTP – Dorota Kilańska. PTP reprezentuje polskie pielęgniarki i jest członkiem m.in.: Międzynaro-dowej Rady Pielęgniarek (ICN) (nieustannie od 1925/1961), które zajmuje się współpracą i wymia-ną doświadczeń z instytucjami i organizacjami na-ukowymi w kraju i za granicą oraz EFN, pełniącej zadania organizacji eksperckiej Komisji Europej-skiej.
w 2011 r. ZG PTP przyjął projekt „Pielęgniar-ka zawód z przyszłością”, który opiera się na niżej opisanych filarach.
Promocja zawodu
w 2009 r. PTP podjęło działania mające na celu promowanie zawodu w celu zwiększenia zain-teresowania zawodem. PTP wystąpiło m.in. do De-partamentu Pielęgniarek i Położnych, na wniosek którego Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych przygotowała raport o stanie kadrowym w pie-lęgniarstwie. w 2010 r. wystąpiono do Minister-stwa Nauki i Szkolnictwa wyższego o wpisanie pielęgniarstwa na listę kierunków zamawianych. Departament Pielęgniarek i Położnych nadzoru-je sprawy kierunku. PTP promunadzoru-je zawód przez: udział pielęgniarek w audycjach radiowych i tele-wizyjnych, konkurs „Pielęgniarka Roku”, konkurs filmowy dla studentów pielęgniarstwa, udzielanie porad na stronach internetowych i w czasopismach ogólnodostępnych. Promocja to także model nie-nagannego ubioru kojarzonego przez opracowanie munduru galowego.
Innym zagadnieniem związanym z promocją zawodu pielęgniarki jest budowanie wizerunku pielęgniarki edukatora, doradcy, rzecznika. Dzia-łanie to ma na celu pokazanie innej roli pielęgniar-ki jako osoby edukującej społeczeństwo z zakresu zapobiegania chorobom niezakaźnym. w tym ce-lu przygotowano projekt edukacyjny „Rozmawiaj
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie 163
z pacjentem”, były prowadzone działania dotyczą-ce przestrzegania zaledotyczą-ceń terapeutycznych i jest przygotowywany wspólny projekt z Międzynaro-dową Radą Pielęgniarek (ICN).
Szpitale „Magnesy”.
Bezpieczna pielęgniarka
= bezpieczny pacjent
Szpitale „Magnesy” (Magnet Hospitals) to miej-sca, w których tworzy się przyjazne warunki pracy dla pracowników. Powoduje to, że ludzie chęt-nie podejmują tam pracę, a pacjenci są pewni, że otrzymają wysokiej jakości opiekę. Truizmem jest bowiem twierdzenie, że przyjazne środowisko pra-cy sprzyja satysfakcji z prapra-cy, a satysfakcja z prapra-cy przekłada się dobrą pracę i zadowolenie pacjentów z opieki. Działania Towarzystwa mają na celu m.in. promowanie bezpiecznego środowiska pracy.
Jednym z pierwszych działań było przepro-wadzenie badań wśród pielęgniarek (2008 r.), następnie intensywna promocja wyników przez m.in. przeprowadzenie kilkunastu wykładów oraz publikacje. Towarzystwo promuje prace magister-skie, oceniające ten problem zawodowy. Kolejnym krokiem będzie raport z badań, który finalizujemy. ważne działania to także kreowanie przyjaznego środowiska pracy (PPE) m.in. przez działania na poziomie Komisji Europejskiej i lobbowanie na rzecz wprowadzenia dobrych rozwiązań do legi-slacji w Polsce. 19 kwietnia 2012 r. odbył się I Kon-gres Ekspozycji Zawodowej. Przyjazne środowisko pracy to także wypracowanie modelu adaptacji zawodowej przyjaznej pracownikom. PTP wyda-ło wiele publikacji ICN, w których menedżerowie w pielęgniarstwie znajdą porady, jak zarządzać m.in. wielopokoleniowym personelem, prowadzić mentoring w pielęgniarstwie, budować strategię bezpiecznego środowiska pracy i ograniczać ryzy-ko zdarzeń niepożądanych.
Planowanie obsad pielęgniarskich to ważne zagadnienie tego filaru, wyrażane przez stanowiska Towarzystwa, udział w projektach, np. RN4CAST i działania edukacyjne.
w wielu krajach ustalenie norm personelu pielęgniarskiego przyczyniło się do zwiększenia zainteresowania zawodem, a praca pielęgniarki stała się lżejsza i łatwiejsza do wykonania.
Pielęgniarka
zaawansowanej praktyki
Towarzystwo uważa, że konieczne jest wpro-wadzenie zmian na drugim poziomie studiów pielęgniarskich. Kształcenie to powinno być
re-alizowane w celu uzyskania tytułu zawodowe-go pielęgniarki zaawansowanej praktyki (APN). Pielęgniarki kończące tę formę kształcenia otrzy-mają tytuł magistra ze specjalizacją w głównych dziedzinach pielęgniarstwa, które określa się jako strategiczne dla systemu ochrony zdrowia w Pol-sce. wystąpiono m.in. do MZ o powołanie zespo-łu ekspertów, który pochyli się nad ścieżką zmian w ramach kwalifikacji i wypracuje prawne ramy tej roli. Trzeba mieć świadomość, że świat już od kil-kudziesięciu lat nie kształci pielęgniarek ogólnych na drugim poziomie studiów. To strata czasu, środków i marnotrawstwo talentów.
Pielęgniarka APN to pielęgniarka naukowiec. Promowanie prowadzenia badań naukowych w praktyce klinicznej, by ją rozwijać, zmieniać i eli-minować czynności, których nie ma potrzeby już wykonywać, bo są nieskuteczne, to ważne zadanie dla tego poziomu pielęgniarstwa. Powstanie słow-nika pojęć w pielęgniarstwie (ICNP®) jest pierwszym
krokiem na drodze do uznania pielęgniarstwa jako nauki. Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie w 2012 r. ustaliło kierunki badań naukowych w pielęgniarstwie (u. ZG PTP nr 84/XV/2012 z 11.04.2012 r.), tj.:
innowacje w pielęgniarstwie klinicznym, –
zarządzanie zasobami ludzkimi w pielę-–
gniarstwie,
bezpieczeństwo opieki pielęgniarskiej, –
jakość usług pielęgniarskich, –
telepielęgniarstwo, –
etyka zawodowa, –
pielęgniarska opieka długoterminowa. –
Zapobieganie chorobom
niezakaźnym (NCDs)
PTP jako organizacja pielęgniarska uczestniczy w wielu inicjatywach mających na celu promowa-nie zdrowych zachowań zdrowotnych, m.in. przez budowanie koalicji na rzecz zdrowia, promocję pielęgniarek jako edukatorów, angażowanie się w projekty międzynarodowe mające przygotować pielęgniarki do roli trenerów z zakresu profilakty-ki chorób nowotworowych, wspiera pielęgniarprofilakty-ki w dostarczaniu informacji i badań oraz projektów edukacyjnych. Nawiązano współpracę ze specjali-stycznymi organizacjami pielęgniarskimi, wspie-rając dążenia do zbudowania pozycji m.in. eduka-tora w diabetologii.
Pielęgniarki zrzeszone w PTP oraz każdy, kto zechce włączyć się w ww. działania Towarzystwa może znaleźć dla siebie miejsce i zaangażować się w projekty, w tym organizacje pielęgniarskie.
ważnym projektem, o którym należy wspo-mnieć jest wirtualne Muzeum Pielęgniarstwa,
któ-D. Kilańska
164
rego zbiory można oglądać na stronie internetowej http://www.wmp.org.pl/pl/. Jest to ponadczasowy projekt wprowadzający zbiory centralnego Archi-wum Pielęgniarstwa Polskiego im. Barbary Purtak w wirtualny świat – jest to zaledwie zaczątek tego, co jeszcze przed gospodarzami projektu – Główną Komisją Historyczną.
Przed organizacją, jaką jest PTP, stoi wiele wyzwań. By sprostać oczekiwaniom środowiska, konieczne jest poszukiwanie nowych form poro-zumiewania się z wykorzystaniem m.in. narzędzi informatycznych, obecności w mediach społecz-nościowych, zabieranie głosu w ważnych sprawach czy wpływanie na politykę zdrowotną.
