• Nie Znaleziono Wyników

Catholic Church in the Kingdom of Poland in the Political Plans of Alexander I

N/A
N/A
Info
Pobierz
Protected

Academic year: 2021

Share "Catholic Church in the Kingdom of Poland in the Political Plans of Alexander I"

Copied!
10
0
0

Ładowanie.... (Zobacz pełny tekst teraz)

Pobierz teraz ( 10 Stron )

Pełen tekst

(1)ROCZNIKI Tom LXI,. HANNA KOWALSKA-STUS. HUMANISTYCZNE zeszyt 7 – 2013. . # & '  #&£ #!£ ! I ~}‹v †vQ\‡`/|†\{ '/^†?` ? #\‡}‰/ _^` ‡/†|vq^/ I Q/|q\ |?„<vqv | `|Q\^`/|†\{ |~}‹\{ #\‡}‰`. 'v^} ‹€‡ `q``vQ\^\> q\?\ˆ\ _\^„†v ? ?^\_/ _\|‡/ !v_\‡/qv, _\^„†v <v‡\‚/qq\ˆ\ qv /qq\|Qq\> Š~qv>/qQ/ ^`|Q`vq|Q?v ` <v`Q`Q/‡}q\{, _\ \Qq\‰/q`= † q/>~, ^\‡` >\qv^``. `‹/^v‡}qv„ `|Q\^`\ˆ^vŠ`„ <vQ/>q`‡v \‹^v< ‡/†|vq^v I, ~†‡v€?v„ /ˆ\ ‹`\ˆ^vŠ`= ? _^`?€q€/ ‡„ // >`^\?\<<^/q`„ |/>€. qv ^v</‡„/Q // qv xQv_€: ‡`‹/^v‡`<>v ` >`|Q``<>v, _^\ˆ^/||v ` ^/v†``. qv†\, _\>`>\ xQ\ˆ\, ~‡\‚`?‰/ˆ\|„ ? \_^//‡/qq~= |/>~, _^/|Qv?‡/q`„, ? |Q`‡/ _^v?‡/q`„ v^„ >\‚q\ ~?`/Q} _^\„?‡/q`/ ?`<vqQ`{|†` `/v‡\?. ||‡/\?vQ/‡` ‹`\ˆ^vŠ`` ‡/†|vq^v I _\/^†`?v=Q, Q\ /ˆ\ ~`Q/‡} – ‰?/{v^ vˆv^ <v‡\‚`‡ ? q/> ~?v‚/q`/ † \‹^~, \‹/|Q?/qq\>~ ‹‡vˆ~, †\q|Q`Q~`\qq\>~ |Q^\=, >`^~, ? †\Q\^\> q/Q ?\{q€. \|_`Qvq`/ ?/^\{ >\ˆ‡\ |\|Q\„Q}|„ Q\‡}†\ ? "vQ`q\ ~ /ˆ\ \Qv #v?‡v. v>\ `>„ ‡/†|vq^ ‹€‡\ `<‹^vq\ †vQ/^`q\{ I ? /|Q} ‡/†|vq^v v†/\q|†\ˆ\, †v† |\<vQ/‡„ `>_/^``. ‡/†|vq^ #v?‡\?` |?\/ _^v?‡/q`/ _\`q`‡ _\`|†v> _\q`>vq`„ `/` `>_/^``. ~||†v„ `>_/^`„ ‹€‡v Q\ˆv >q\ˆ\†\qŠ/||`\qv‡}q\{ ` xQ\Q Šv†Q `>/‡ ^/‰v=// <qv/q`/. ‡„ qvv‡v XIX ?/†v v^v†Q/^qv ‹€‡v |?/^†\qŠ/||`\qv‡}qv„ ~Q\q/qqv„ ~\?q\|Q}, _^\„?‡„?‰v„|„ ? ~\?q\> ‹^vQ|Q?/.  ^~ˆ\{ |Q\^\q€, ? _^\Q`?\?/| xQ\>~ ˆ\|_\|Q?\?v‡\ ~‹/‚/q`/, Q\ ˆ\|~v^|Q?/qq\|Q} Q/|q\ |?„<„qv | `?`‡`<v`\qq€>` q\^>v>`, v \q` _\`q/q€ ^v`\qv‡`|Q`-. PROF. DR HAB. HANNA KOWALSKA-STUS – Instytut Rosji i Europy Wschodniej, Kierownik Katedry Bizantyjsko-Prawosawnej, Uniwersytet Jagiello ski, e-mail: kowalska.hanna@gmail.com.

(2) 152. HANNA KOWALSKA-STUS. /|†\>~ _^`q`_~. ¤|vQ\‡\ˆ`/|†`{ >`|Q``<> ` |Q^/>‡/q`/ † |\?^/>/qq\>~ \‹~|Q^\{|Q?~ `>_/^`` _v^v\†|v‡}q\ ?|Q^/Q`‡`|} ? >/qQv‡}q\|Q` v^„. £^`|Q`vq|†`{ ~q`?/^|v‡`<> _\>\ˆ />~, qv _\|Qqv_\‡/\q\?|†\> xQv_/, _/^/\|>€|‡`Q} `/= ^`|Q`vq|†\{ `>_/^``, q\?\ˆ\ `>v. #^`?\„ qv _v>„Q} |\?^/>/qq~= `/= /`q|Q?v ?^\_€ \‹/^Qv ~>vqv, †\ˆv ~_\>`qv‡`|} // ^`|Q`vq|†`/ †\^q`, q/\‹\`>\ \Q>/Q`Q}, Q\ _^\/†Q ‡/†|vq^v I ‹€‡ ? xQ\> _‡vq/ _`\q/^|†`>. &Q\ †v|v/Q|„ #\‡}‰`, Q\ ~`?`Q/‡}q€> „?‡„/Q|„ Šv†Q, Q\ qv>/^/q`„ v^„ qv‰‡` </|} _\‡\‚`Q/‡}q€{ \Q<€?. #\‡„†` ‹€‡` ‹‡vˆ\v^q€, _^/‚/ ?|/ˆ\, <v v?Q\q\>`= ` †\q|Q`Q~`=. ^„ ‡` \q` _^v?`‡}q\ _\q„‡` Q\ˆv qv|Q\„`{ |>€|‡ /†‡v^v`` ˆ\|~v^„ \ Q\>, Q\ \‹^v</ _\‡}|†\ˆ\ |Q^\„ \‡‚/q ‹€‡ |QvQ} _^`>/^\> ‡„ _^/\‹^v<\?vq`{ ? \||``. \ˆv ‡/†|vq^ I 12 q\„‹^„ 1815 ˆ\v _^`/v‡ `< #v^`‚v ? v^‰v?~, /ˆ\ _^`?/Q|Q?\?v‡` †v† ?\|†^/|`Q/‡„ #\‡}‰`. !v|Q~_`‡\ _„QqvvQ} >`^q€ ‡/Q _\|‡/ \‡ˆ\‡/Qq/{ ?\{q€. „‹^v<\?vq`/, |~/|Q?\?v?‰// ? ?v‰/> †^v/, \<?\‡`‡\ >q/ ??/|Q` q/>/‡/qq\ Q\, Q\ „ ?v> v^\?v‡, ^~†\?\|Q?~„|} _^v?`‡v>` <v†\qq\|?\‹\q€ ~^/‚/q`{, ‹€?‰` q/_^/|Qvqq\ _^/>/Q\> >\` _\>€‰‡/q`{ ` †\Q\^€ |_v|`Q/‡}q\/ ?‡`„q`/ qv/=|} „, | _\>\}= š\‚}/{, ^v|_^\|Q^vq`Q} ` qv ?|/ |Q^vq€, #^\?`/q`/> _\_//q`= >\/>~ ??/^/qq€/. v†`> \‹^v<\> ?€ >q/ _\v‡` |^/|Q?\ „?`Q} >\/>~ Q//|Q?~ Q\, Q\ „ ~‚/ | v?q` ‡/Q />~ _^`ˆ\Q\?‡„= ` /> \q\ ?\|_\‡}<~/Q|„, †\ˆv qvv‡v |Q\‡} ?v‚q\ˆ\ /‡v \|Q`ˆq~Q qv‡/‚v/{ <^/‡\|Q`” – |†v<v‡ v^} ?/|q\{ 1815 ˆ\v ? v^‰v?/1. ‡„ v^„, _^`‹€?‰/ˆ\ ? v^‰v?~ _\|‡/ /q|†\ˆ\ †\qˆ^/||v, ‚`Q/‡` v^‰v?€ _\|Q^\`‡` _^\?`<\^q~= v^†~ qv #‡\v` ^/ ^/|Q\?. #\Q\> |\‹^v‡` /q}ˆ` | qv>/^/q`/> _\|Q^\`Q} _v>„Qq`†, q\ v^} q/ v‡ qv xQ\ |?\/ˆ\ |\ˆ‡v|`„.  _`|}>/ † _^/|/vQ/‡= /qvQv ?/‡/‡ qv xQ` /q}ˆ` _\|Q^\`Q} qv _‡\v` †\|Q/‡, †\Q\^€{ |Q\`Q \ |` _\^. #\‡`Q`/|†`/ _‡vq€ v^„ |Qvq\?„Q|„ ‹\‡// _\q„Qq€>` ? †\qQ/†|Q/ \‹|Q\„Q/‡}|Q? |?„<vqq€ | 1812 ˆ\\>. \ˆv !v_\‡/\q <v?\/?v‡ \|†?~, v^} \|Qv?v‡|„ ? #/Q/^‹~^ˆ/, >\‡`‡|„ ` `|_\?/\?v‡|„. \{q~ xQ~ \q _\q`>v‡ †v† |^v‚/q`/ |`‡ \‹^v ` <‡v.  xQ\{ ‹\^}‹/ >`‡`Qv^qv„ Qv†Q`†v q/. 1. '`Q. _\: .!. # € _ ` q, `q;!

(3)  $3  &

(4) !!  #!$ I. ”!!$

(5)   !' 

(6) 

(7) = #!$ I, http://dugward.ru/library/ pypin/pypin_obchestven noe_ dvijenie.html, \|Q. 12.11.2011.

(8) # & '  #&£ #!£ ! I. 153. `>//Q <qv/q`„.  _\|‡/?\/qq\{ ~\‚/|Q?/qq\{ |`>?\‡`†/ ? \||`` ?|Q^/v/> |`>?\‡ vqˆ/‡v >`^v \Q\‚/|Q?‡„/>\ˆ\ | ‡/†|vq^\> I2. ?„/qq€{ |\=< – `/„ ‡/†|vq^v – |Qv‡ ` ‡„ #\‡}‰` ˆv^vqQ\> ~‡~‰/q`„ // |`Q~v`` ? ^v>†v v?|Q^`{|†\ˆ\ ` _^~||†\ˆ\ ˆ\|~v^|Q?. #\ `q``vQ`?/ ‡/†|vq^v I ‹€‡\ \‹^v<\?vq\ v?Q\q\>q\/ #\‡}|†\/ †\^\‡/?|Q?\. v‚/ ? _\‡}|†\> `|Q\^`/|†\> `||‡/\?vq`` 1914 ˆ\v, `<vqq\> ? #\<qvq` (#^~||`„) _\/^†`?v/Q|„, Q\ _\ |^v?q/q`= | \q|Q`Q~`/{ !v_\‡/\qv ‡„ v^‰v?|†\ˆ\ †q„‚/|Q?v, _\`q/qq\ˆ\ ›^vq``, †\q|Q`Q~`„ \^\‡/?|Q?v ‹€‡v ‹\‡// ‡`‹/^v‡}q\{ ` >\ˆ‡v \‹/|_/`Q} |?\‹\~ ˆ\|~v^|Q?v3. #\xQ\>~ `>/qq\ ? xQ\{ v|Q` ^v</‡/qq\{ #\‡}‰` |\|^/\Q\`‡v|} †~‡}Q~^qv„, _\‡`Q`/|†v„ ` x†\q\>`/|†v„ v†Q`?q\|Q} _\‡}|†\ˆ\ qv^\v. ¤Q\ ` _^\`<\‰‡\, q/|>\Q^„ qv ~v|Q`/ _\‡}|†` ?\{|† ? qv_\‡/\q\?|†\{ †v>_vq`` _^\Q`? \||``. #\‡}|†\/ \^\‡/?|Q?\ ‹€‡\ †\q|Q`Q~`\qq\{ >\qv^`/{ ? ^/v‡}q\{ ~q`` | ~||†\{ >_/^`/{. «|q\?€» \q|Q`Q~`` ‡/†|vq^ I _\_`|v‡ // ? /q/. q` ‹€‡` |\<vq€ ? †^~ˆ~ _\‡`Q`†\?, |^/` †\Q\^€ ‹€‡ †q„<} v> &v^Q\^€|†`{ ` |/qvQ\^ !`†\‡v{ !\?\|`‡}/?. q` ˆv^vqQ`^\?v‡` #\‡}|†\>~ \^\‡/?|Q?~ ˆ\|~v^|Q?/qq\|Q}, qv`\qv‡}q€/ _^v?v ` |?\‹\€. Qq\|`Q/‡}q\ _\‡}|†\{ '/^†?` ? \†~>/qQ/ ‹€‡\ |†v<vq\: "‡. 11. vQ\‡`/|†v„ †\qŠ/|c`„ `|_\?/~/>v„ ‹\‡}‰`q|Q?\> qv|/‡/q`„ #\‡}|†\ˆ\ \^\‡/?|Q?v \|Qv/Q|„ _\ _\†^\?`Q/‡}|Q?\> _^v?`Q/‡}|Q?v, q/ ~>/q}‰v„ |?\‹\€ ^~ˆ` ?/^\`|_\?/vq`{... "^v‚vq|†`/ ` _\‡`Q`/|†`/ _^v?v q/ \ˆ^vq``?v=Q|„ ? |?„<` | ?/^\`|_\?/vq`/>. "‡.12. ~\?/q|Q?\ ?|/ ?/^\`|_\?/vq`{ qv\`Q|„ _\ _\†^\?`Q/‡}|Q?\> ` †\qQ^\‡/> _^v?v ` _^v?`Q/‡}|Q?v. "‡.13. >~/|Q?\ ~\?/q|Q?v „?‡„/Q|„ q/_\|„ˆv/>\{ |\‹|Q?/qq\|Q}= \‹/{ ‡„ ?|/{ `/^v^``, †\Q\^\/ _^v?`Q/‡}|Q?\ ~†v‚/Q †v† Qv†\?\/ ` _^/-. 2. ‡/†|vq^`{|†v„ †\‡\qqv qv #‡\v` %`>q/ˆ\ ?\^v ? #/Q/^‹~^ˆ/. «š/|Q?`„ xQ` ?>/|Q/ | \||`/{ ^v</‡„‡v ` #^v?\|‡v?qv„ ~||†v„ '/^†\?}. ^/` q/\‹€v{q\ˆ\ _\¥/>v ^/‡`ˆ`\<q€ ` _vQ^`\Q`/|†` ~?|Q? _^` qv‰/|Q?`` ˆ^\<q\ˆ\ ?^vˆv, †v† ‹~Q\ |q\?v ?\^\Q`‡\|} Q\ ?^/>„ qv‰/{ `|Q\^`` †\ˆv ?/^v ` '/^†\?} |Q\„‡` qv |Q^v‚/ _^v?\|‡v?q\{ ~|` ` ?€^~v‡` // `< ?|/ ‹/, ?€_vv?‰` qv // \‡=. ^`/^/` ` >\qv|Q€^`, †v† ? |Qv^`q~, ‚/^Q?\?v‡` qv // |_v|/q`/ |?\` >q\ˆ\‡/Qq`/ |‹/^/‚/q`„. < |?\/ˆ\ q\?\ˆ\ †v_`Qv‡v ?. `q\ _\‚/^Q?\?v‡ 1,5 >`‡‡`\qv». '`Q. _\: #. %qv>/q|†`{, ”!

(9)  &*!!

(10) " •, http://orthodox-book.ru/index.php?option=com_conten. \|Q. 1.10.2011 3 . L e w i c k i, Czasy porozbiorowe od roku 1815 do 1864, [w:] Dzieje Kocioa polskiego, t. VIII, Pozna 1914, repr. Pozna 2000, s. 15..

(11) 154. HANNA KOWALSKA-STUS. qv<qv`Q ‡„ ?€‰/~_\>„q~Q€ `< qv^\q\ˆ\ `>~/|Q?v ` ‹~/Q |\|Qv?‡„Q} /ˆ\ ˆ\q\^v^€. "‡.14.  |\|Qv? |/qvQv #\‡}|†\ˆ\ \^\‡/?|Q?v ‹~~Q ?\`Q} †vQ\‡`/|†`/ /_`|†\_€ `|‡\> ^v?q€> | ?\/?\|Q?v>`. ^\>/ Q\ˆ\ <v|/vQ} ‹~/Q \`q ~q`aQ|†`{ /_`|†\_4. \q|Q`Q~`„ #\‡}|†\ˆ\ \^\‡/?|Q?v ‹€‡v ‹\‡// ‡`‹/^v‡}q\{ ? \‹/|_//q`` _^v? ` |?\‹\ \‹/|Q?v _\ |^v?q/q`= | †\q|Q`Q~`/{ v^‰v?|†\ˆ\ †q„‚/|Q?v. ¤Q\ _^\„?`‡\|} ? ^v|‰`^/q`` _^v? ` †\>_/Q/q`{ /{>v. ^v``` /` #\|_\‡`Q\{ qv‰‡` ?€^v‚/q`/ ? qv<?vq`„ ˆ\|~v^|Q?/qq€ ~^/‚/q`{, ? \^ˆvq`<v`` /{>v, ? †\‡‡/ˆ`v‡}q\{ |`|Q/>/ ˆ\|~v^|Q?/qq€ \^ˆvq\?, ? _^\†‡v>`^\?vqq\|Q` ?€‹\^q\|Q` v>`q`|Q^v`` ` |~/{.  \^\‡/?|Q?/ |\^vq„‡|„ _^`q`_ ^v?/q|Q?v _/^/ <v†\q\>, \qv†\ ‹€‡\ \Q†^€Q\ |†v<vq\, Q\ xQ\ ^v?/q|Q?\ \Qq\|`Q|„ Q\‡}†\ † `|_\?/~=`> ^`|Q`vq|†~= ^/‡`ˆ`=5. 'v^} v‡ |\ˆ‡v|`/ v‚/ qv Q\, Q\‹€ \^\‡/?|Q?\ ?/‡\. 4. Konstytucja Królestwa Polskiego, http://pl.wikisource.org/wiki/Konstytucja_Kr%C3%B3le stwa_olskiego#Tytu.C5.82_VII._URZ.C4.84DZENIA_OG.C3.93LNE. _/^. H.K.-S. \|Q. 12.11.2011.  \^`ˆ.: 11. Religia katolicka-rzymska wyznawana przez najwiksz cz mieszka ców Królestwa Polskiego, bdzie przedmiotem szczególniejszej opieki rzdu, nie uwaczajc przez to wolnoci innych wyzna , które wszystkie bez wyczenia, obrzdki swe cakowicie i publicznie pod protekcj rzdu odbywa mog. Róno wyzna chrzecija skich nie bdzie stanowi adnej w uywaniu praw cywilnych i politycznych. 12. Duchowie stwo wszystkich wyzna jest pod protekcj i dozorem praw i rzdu. 13. Fundusze posiadane teraz przez duchowie stwo katolicko-rzymskie i przez duchowie stwo grecko-unickie, jako te te, które mu nadamy przez szczególne postanowienie, bd uznane za wasno niewzruszon i wspóln caej hierarchii duchownej, skoro rzd wskae i przeznaczy wzwy wspomnianemu duchowie stwu dobra narodowe skada majce jego uposaenie. W senacie Królestwa Polskiego zasiada bdzie tyle biskupów obrzdu katolicko-rzymskiego, ile prawo oznaczy województw. Zasiada bdzie prócz tego biskup grecko-unicki. 'v^} _\_`|v‡ \q|Q`Q~`= ? v^‰v?/ 27 q\„‹^„ 1815 ˆ. 5 \q|Q`Q~`„, ^v?q\ †v† ` |?„<vqq\/ | q/{ _\‡\‚/q`/ \ ?€‹\^v ? /{>, ‹€‡` qv`‹\‡// ‡`‹/^v‡}q€>` ? ?^\_/ Q\ˆ\ ?^/>/q`, ^v|_^\|Q^vq`? `<‹`^vQ/‡}q\/ _^v?\ qv <qv`Q/‡}q€{ _\ Q/> ?^/>/qv> `<‹`^vQ/‡}q€{ †\^_~| – |?€‰/ 100 Q€|. /‡\?/†, Q\ \|Q`ˆv‡\|} |^v?q`Q/‡}q\ q`<†`> `>~/|Q?/qq€> /q<\>.  \Qq\‰/q`` † 3,5->`‡‡`\qq\>~ qv|/‡/q`= \^\‡/?|Q?v ? 1820 ˆ\~ xQ\ |\|Qv?`‡\ ‹\‡}‰`{ _^\/qQ, /> ?\ ›^vq``, ˆ/ `|‡\ `<‹`^vQ/‡/{ /?v \|Q`ˆv‡\ 80 Q€|„ _^` 30->`‡‡`\qq\> qv|/‡/q``.  '/qQ^v‡}q\{ ?^\_/ _\|‡/ 1815 ˆ\v #\‡}|†\/ \^\‡/?|Q?\ ‹€‡\ /`q|Q?/qq\{ |Q^vq\{, ^v|_\‡vˆv=/{ _v^‡v>/qQ\>, `<‹`^v/>€> _^„>€>` ?€‹\^v>`, ?|/>` \‹/|Q?/qq€>` †‡v||v>`, \Q„ ` | q/<qv`Q/‡}q€> ~v|Q`/> †^/|Q}„q. qv ‹€‡v ^/v‡`<v`/{ _\|Q~‡vQv v>v &v^Q\^€|†\ˆ\, †v|v=/ˆ\|„ Q\ˆ\, Q\ «\q|Q`Q~`„ \‡‚qv |QvQ} v‹|\‡=Qq\ qv`\qv‡}q\{ ` _^`‹‡`<`Q}|„ † ~|Qv?~ 3 >v„ 1791 ˆ.». /‚~ Q/> qv`\qv‡}q\/ ^v<?`Q`/ ~‰‡\ ?_/^/ ` \‹^v/q`/ † q\^>v> ` `q|Q`Q~Qv> 1791 ˆ\v ‹€‡\ ~‚/ vqv^\q`<>\>. >. .. "\‡~‹, 

(12) 

(13) " !*! 

(14) 

(15) !

(16) '!

(17) 

(18)  !

(19) ! &

(20) !!"!

(21) " ”%, http://www.neuch.ru/referat/ 29120. html, \|Q. 12.11.2011..

(22) # & '  #&£ #!£ ! I. 155. |v>\|Q\„Q/‡}q~= <vˆ^vq`q~= _\‡`Q`†~, `>/‡\ |?\{ /_v^Qv>/qQ _\ `q\|Q^vqq€> /‡v>. ¤Q\ |\<v?v‡\ \^\‰`/ ~|‡\?`„ ‡„ †\qQv†Q\? | vQ`†vq\>. !v|Q~_`‡v ^/\^ˆvq`<v`„ /_v^`{, ` |Qv‡\ ?\|/>}, ?>/|Q/ | Q^/>„ q\?€>`. &Q\ †v|v/Q|„ _\<``` Q^\qv, Q\ ‡/†|vq^ I ` !\?\|`‡}/? _\<v‹\Q`‡`|}, Q\‹€ \q|Q`Q~`„ \‹/|_/`?v‡v ?‡v|Q} _\‡}|†\ˆ\: _^v?`Q/‡}|Q?v, /{>v, /qvQv ` |~/|Q?\?vq`/ v^>``, †\Q^€/ ‹€‡` q/<v?`|`>€ v Qv†‚/ ?‡v|Q} `qv|Q`` \>vq\?€ qv _\‡}|†\> _^/|Q\‡/. v>_vq`„ !v_\‡\/\qv 1812 ˆ\v _^`?/‡v † q/\Š``v‡}q€> †\qQv†Qv> >/‚~ ^\||`{|†`> _^v?`Q/‡}|Q?\> ` vQ`†vq\>. #^/|Qv?`Q/‡} vQ`†vqv – qQ\q`\ /?\^\‡` _/^/v?v‡ _^/|Qv?`Q/‡„> v^„ ? /q/ q~‚q€/ ‡„ ‹\^}‹€ | !v_\‡/\q\> `qŠ\^>v``, v _\|‡/ _\^v‚/q`„ !v_\‡/\qv ?vQ`†vq|†v„ `_‡\>vQ`„ |Qv^v‡v|} \‹/|_/`Q} _\/^‚†~ v^/> _‡vq\? ?\<^\‚/q`„ ?vQ`†vq|†\ˆ\ ˆ\|~v^|Q?v, v Qv†‚/ ?\<?^v/q`„ ?vQ`†vq|†` v^`?\?. #v_v #`{ VII |`Qv‡ ‡/†|vq^v I \|?\‹\`Q/‡/> ` ˆv^vqQ\> ^/|Qv?^v`` |?\/ˆ\ ˆ\|~v^|Q?v ` >q\ˆ\†^vQq\ _^`ˆ‡v‰v‡ /ˆ\ ? vQ`†vq.  _/^/ˆ\?\^v | vQ`†vq\> v^} \‹/v‡ _\>\}, q\ ?€|†v<v‡ ‚/‡vq`/, Q\‹€ Q\ˆv‰q`{ >`Q^\_\‡`Q v^‰v?|†\ˆ\ q„‚/|Q?v – v^`/_`|†\_ Qvq`|‡v? /|Q‚/q}/?` |Qv‡ _^`>v|\> /‡`†\ˆ\ q„‚/|Q?v `Q\?|†\ˆ\ ` ?|/ _\‡}|†` †vQ\‡`/|†` /_v^`{ ? ~||†\{ >_/^`` | _^v?\> ~Q?/^‚/q`„ /_`|†\_\? qv<qv/qq€ v^/>, =^`|`†`` qv >\qv|Q€^„>` ` _^., Q\ \‹\<qvv‡\ q/<v?`|`>\|Q} >`Q^\_\‡`Qv _\ \Qq\‰/q`= † vQ`†vq~. #v_v q/ _/^/v‡ |?\` _^/^\ˆvQ`?\? >\ˆ`‡„q|†\>~ >`Q^\_\‡`Q~ /|Q‚/q}/?`~, v v^} q/ \Q†v<v‡|„ \Q |?\` \‹/vq`{ _\>\} ?/^q~Q} <v?v/qq€/ Q/^^`Q\^`` ?vQ`†vq|†\ˆ\ ˆ\|~v^|Q?v. #`|}>\ ‡/†|vq^v I \Q 18 >v^Qv 1815 ˆ\v _\Q?/^‚v/Q q/<€‹‡/>\|Q} >_/^`` ? qv>/^/q`` <v`Q`Q} /?^\_/{|†~= |`|Q/>~, v|Q}= †\Q\^\{ „?‡„/Q|„ _v_|†\/ _^v?`Q/‡}|Q?\. \ ?^/>„ `_‡\>vQ`/|†` _/^/ˆ\?\^\?, |?„<„qq€ | _^`|Q~_‡/q`/> vQ`†vqv † |?„/qq\>~ |\=<~, †v^`qv‡ \>v‡`„ qv>/†q~‡ qv ?\||\/`q/q`/ /`q|Q?v /^†?/{6. 'v^} \Qq/||„ † xQ\>~ _^/‡\‚/q`= \‡\q\, †\q|QvQ`^~„, Q\ `q``vQ`?v _\ xQ\>~ _\?\~ _^`qv‡/‚`Q `q\~7. š€‡ \/q} ^v<\v^\?vq _\<``/{ _v_€, xQ\, \qv†\, q/ |†v<v‡\|} qv /ˆ\ _\‡`Q`†/ q` _\ \Qq\‰/q`= † vQ`†vq~, q` †vQ\‡`†v> ? `>_/^``. /> ‹\‡//, Q\ /ˆ\ _\|‡\> |Qv‡ <qv>/q`Q€{ q^/{ Qv‡`q|†`{.. 6 #v_/ _^/‡\‚`‡` ~v|Q`/ ? ?„/qq\> |\=</ †v† ˆ‡v?/ ˆ\|~v^|Q?v, \qv†\ \q \Q†v<v‡|„ `<-<v |?/^†\qŠ/||`\qv‡}q\ˆ\ v^v†Q/^v \=<v. 7 >. . B a r a s k a, Midzy Warszaw , Petersburgiem i Rzymem, Lublin 2008, s. 99-110..

(23) 156. HANNA KOWALSKA-STUS.  xQ\ ?^/>„ _\|\‡ v^`q`` ? \||`` \</Š / /|Q^ _`|v‡ † _v_|†\>~ q~q`= ? /q/, Q\ ? \||`` \‡‚qv ‹€Q} ~|Qvq\?‡/qv q~q`vQ~^v, q\ q~q`{ q/ >\‚/Q ‹€Q} _\‡„†\>, _\|†\‡}†~ _\‡„†` _^`?/^‚/q€ `/` ˆv‡‡`†vq|Q?v, v v^`/_`|†\_ /|Q‚/q}/?` „†\‹€ |†v<v‡, Q\ _v_v ‡„ q/ˆ\ – xQ\ v^}. #\|†\‡}†~ _v_v q/ >\ˆ ~\?‡/Q?\^`Q} _‡vq€ v^„, Q\ v^} ‡\„‡}q\ ^/‰`‡, Q\ _^v?`Q/‡}|Q?\ ‹~/Q qv‹‡=vQ} <v /‡v>` \|Q/‡v ` \‹^vvQ}|„ ? vQ`†vq | _^\|}‹\{ \ ^/‰/q`` Q/†~` /‡. £\Q„ v^} |Qv^v‡|„ \|~/|Q?`Q} `/= \‹/^`|Q`vq|†\ˆ\ ˆ\|~v^|Q?v qv \|q\?/ |?\/\‹^v<q\ˆ\ x†~>/q`<>v ` ^`|Q`vq|†\ˆ\ _^\|?//q`„, Q\ |~}‹v _\‡}|†\{ †vQ\‡`/|†\{ '/^†?` ? #\‡}|†\> \^\‡/?|Q?/ q/ |\\Q?/Q|Q?\?v‡v _‡vqv> ` qv>/^/q`„> v^„. ˆ\ _\‡`Q`†/ _^\Q`?\^/`‡` q/ |Q\‡}†\ \^Q\\†|v‡}q€/ †^~ˆ` †vQ\‡`†\?, Q\ ‡/q€ _\‡}|†\ˆ\ _^v?`Q/‡}|Q?v. |Q\^`†` _\/^†`?v=Q, Q\ ` ?<ˆ‡„€ qv '/^†\?} ` ˆ\|~v^|Q?\ |Š\^>`^\?v‡`|} ? _/^`\ _^\|?//q`„ _^` †\^\‡/ Qvq`|‡v?/ ?ˆ~|Q/. \>`||`„ #\Q\†\ˆ\, ~/^/‚/qqv„ ? 1815 ˆ\~, \\‹^„‡v ^/Š\^>~ '/^†?` Q\ˆ\ _/^`\v, v Qv†‚/ v?|Q^`{|†\ˆ\, _^~||†\ˆ\ ` qv_\‡/\q\?|†\ˆ\ _^v?`Q/‡}|Q?. "‡v?q€/ _\|Q~‡vQ€ xQ\ˆ\ qv_^v?‡/q`„, xQ\: ^v|‰`^/q`/ q/<v?`|`>\|Q` '/^†?` \Q #v_€, \ˆ^vq`/q`/ =^`|`†`` /_`|†\_\? ? _\‡}<~ ˆ^v‚vq|†\ˆ\ _^v?v, ‹‡vˆ\Q?\^`Q/‡}q\|Q} †v† \‹„<vqq\|Q} '/^†?`, ^/Š\^>v \‹^v<\?vq`„ ~\?/q|Q?v, _~‹‡`†v`„ \‹^v<\?€ _^\_\?//{ ` ~/‹q`†\? ‡„ ~\?/q|Q?v, xQvQ`<v`„, q\?\/ Q/^^`Q\^`v‡}q\/ /‡/q`/ /_v^`{. ~\?/q|Q?\ ~v|Q?\?v‡\ ? ^v‹\Qv xQ\{ \>`||`` Q\‡}†\ ? ?`/ †\q|~‡}QvqQ\?. /Š\^>v ‹€‡v qv_^v?‡/qv qv ~?/‡`/q`/ †\qQ^\‡„ ˆ\|~v^|Q?v qv '/^†\?}=. '/^†\?} ‡`‰v‡v|} ?‡`„q`„ qv ‰†\‡~, qv\‹\^\Q, ˆ\|~v^|Q?/qqv„ |`|Q/>v \‹^v<\?vq`„ ?<„‡v _\ †\qQ^\‡} ~^\?/q} >\^v‡` ` _^\|?//q`„ †‡`^v, v \|\‹/qq\ >\qv\?. (q\?^/>/qq\ ‹€‡ _^/¥„?‡/q v‡}Q/^vQ`?q€{ _^\/†Q £\^\€|†\ˆ\, ‹‡`<\† † `/„> _^/|?`Q/^v "~ˆ\qv \‡‡\qQv„, _^\?\<ˆ‡v‰v=`{ v?Q\q\>`= _\‡}|†\{ '/^†?` _\ \Qq\‰/q`= † `>~, qv<qv/q`/ /_`|†\_\? >`Q^\_\‡`Q\>, ‡`†?`v`= >\qv|Q€^/{, _^`q~‚/q`/ ~\?/q|Q?v † ˆ^v‚vq|†\{ |‡~‚‹/). '/^†\?q€{ QvQ~Q _/^/`|‡„‡ ?|/ /^†\?q€/ _\|Q€ ` \_^//‡„‡ ‡„ q` \‹„<vqq\|Q` ` \\€. #^\/†Q \>`||`` #\Q\†\ˆ\ |`Qv‡|„ ?<?/‰eqq€>. |q\?\{ ‡„ /^†\?q\ˆ\ QvQ~Qv ‹€‡v \q|Q`Q~`„.  q/{ ‹€‡\ |†v<vq\, Q\ ^/‡`ˆ`\<q€{ †~‡}Q |_^v?‡„/Q|„ _\ †\qQ^\‡/> ˆ\|~v^|Q?v, Q\ †vQ\‡`/|Q?\ „?‡„/Q|„ _^`?`‡/ˆ`^\?vqq\{ †\qŠ/||`/{, q\ ˆ\|~v^|Q?\ `>//Q |?/^†\qŠ/||`\qv‡}q€{ v^v†Q/^. < xQ\ˆ\ |‡/~/Q, Q\ ? #\‡}|†\> \^\‡/?|Q?/ ~Q?/^‚v‡v|}.

(24) # & '  #&£ #!£ ! I. 157. qv_\‡/\q\?|†v„ >\/‡}. "\|~v^|Q?\ v‹|Q^vˆ`^\?v‡\ \Q `|Q`qq\|Q` †\qŠ/||``, _\/^‚`?v‡\ †\qŠ/||`= ‹\‡}‰`q|Q?v. /q†v QvQ~Qv x_`|†\_vQ\> ‹€‡v ^v<qv„. !/ q^v?`‡\|}, Q\ _^v?`Q/‡}|Q?\ |`Qv‡\ |/‹„ /`q|Q?/qq€> \^ˆvq\> ‡„ ^/v†Q`^\?vq`„ ^/Š\^>€, /_`|†\_vQ q/ ‹€‡ ‡„ q/{ ^v?q\_^v?q€> _v^Qq/^\>, † |\Q^~q`/|Q?~ _^`ˆ‡v‰v‡v |?„/qq`†\? _\ |\‹|Q?/qq\>~ ~|>\Q^/q`=, q/ |\?/Q~„|} | `/^v^`/{. #\ ^/‰/q`= _\‡}|†\{ \>`||``, /^†\?q€{ QvQ~Q, †v† ~Q?/^‚v/Q qqv šv^vq}|†v, _\‡}<\?v‡|„ Š^vq~<|†\{ Q/^>`q\‡\ˆ`/{ ` ‹€‡ \|q\?vq qv `// ^v|/^†\?‡/q`„ ˆ\|~v^|Q?/qq\ˆ\ _^v?v8. #\ |^v?q/q`= | |\\Q?/Q|Q?~=`>` \†~>/qQa>` v^‰v?|†\ˆ\ q„‚/|Q?v q/ ‹€‡` ?q/|/q€ |~/|Q?/qq€/ `<>/q/q`„. #\‡}|†\/ _^v?`Q/‡}|Q?\ ^/‰`‡\, Q\ >\‡\\/ _\†\‡/q`/ >\‚q\ |_v|Q` \Q ~ˆ^\‚v=` />~ ‹/|Q?`{ qv _~Q` >\^v‡}q\ˆ\ ^/‡`ˆ`\<q\ˆ\ ?\|_`Qvq`„, †\Q\^\/ \‡‚q\ \‹/|_/`Q} ˆ\|~v^|Q?\.  \Q„ ? xQ\> /‡/ ˆ\|~v^|Q?\ \‹„<€?v‡\|} _\/^‚vQ} '/^†\?}, Q\ '/^†\?} q/ `>/‡v |QvQ~|v ^v?q\ˆ\ ˆ\|~v^|Q?~. \‡} '/^†?` ~>/q}‰v‡v|} \ ~^\?q„ ‹‡vˆ\Q?\^`Q/‡}q\ˆ\ ` _^\|?/Q`Q/‡}|†\ˆ\, ? \‹‡v|Q` >\^v‡`, ?/\>|Q?v. #\Q\†`{ ` _^/|?`Q/^ Qvq`|‡v? Qv‰` ?`/‡` ? ~\?/q|Q?/ ˆ\|~v^|Q?/qq€ `q\?q`†\?, \‹|‡~‚`?v=` ˆ^v‚vq qv \_^//‡/qq\> ~^\?q/ ` _\ †\qQ^\‡/> ˆ\|~v^|Q?v.  \>`||`` _\ /‡v> `|_\?/vq`{ >\‚q\ ‹€‡\ \‹^vQ`Q}|„ | ‚v‡\‹\{ qv q/|_^v?/‡`?\ˆ\ `/^v^v `‡` qv |?„/qq`†v, /|‡` \q` q/ ~\?‡/Q?\^„‡` ‚/‡vq`„ _^`\‚vq. £v^v†Q/^q\{ /^Q\{ QvQ~Qv ‹€‡\ \Q|~Q|Q?`/ <v‹\Q€ \ >\qv‰/|Q?/.  †^~ˆ~ ^/Š\^>vQ\^\? \q\ |`Qv‡\|} ‡`‰q`>, †v† Q/>q\/ ` ŠvqvQ`q\/, ` q/ ~|Q^/>‡/qq\/ † \‹/|Q?/qq\{ /„Q/‡}q\|Q`. #\ \‹^v<~ ?|Q^``, // ? x_\~ v^‰v?|†\ˆ\ q„‚/|Q?v, |~/|Q?\?v‡ _‡vq ‡`†?`v`` >q\ˆ` >\qv|Q€^/{, q/ <vq`>v?‰`|„ ‰†\‡v>`, _^`=Qv>` ` ‹\‡}q`v>`. \</^vQ/‡}qv„ v|†/Q`†v q/ ?\|Q^/‹\?v‡v|}.  \Q„ v^} ‹€‡ qv>/^/q _^`|~`Q} >\qv|Q€^„> `>/q`„, Q\ \>`||`„ |\_^\Q`?`‡v|}, v^ˆ~>/qQ`^~„, Q\ `q\?q`†` ‹~~Q ‡~‰/ <v?/\?vQ} >\qv|Q€^|†`> `>~/|Q?\>. `q`|Q^ #\Q\†`{ ‹€‡ <v ‡`†?`v`/{ >\qv|Q€^/{. !/|>\Q^„ qv Šv†Q, Q\ ‹\‡}‰`q|Q?\ ‡/q\? \>`||`` ‹€‡` >v|\qv>`, Q\ |v>€> „^†`> _^\Q`?q`†\> >\qv‰/|Q?v ‹€‡ |?„/qq`† – Qv‰`.. 8. v> ‚/, |. 268..

(25) 158. HANNA KOWALSKA-STUS. ‡/†|vq^ I _\/^‚`?v‡ /^†\?q~= `/^v^`= ? #\‡}|†\> \^\‡/?|Q?/ ? // |\_^\Q`?‡/q`` _\ \Qq\‰/q`= † |?/Q|†`> `q\?q`†v>. ¤Q\ \Q^v<`‡\|} ? <v_^//q`` ^v<?\\? ` \‹„<vqq\|Q` /^†\?q€ ‹^v†\?9. v/Qvq \<}>„q _`|v‡ ? |?\` q/?q`†v \‹ ‡/†|vq^/ I: «/^=, Q\ xQ\Q v^} ?q~Q^` |?\/{ ~‰` „?‡„/Q|„ †vQ\‡`†\> ` š\ˆ |?\/{ ^~†\{ †v† ?/‡ /ˆ\ † </>q\{ |‡v?/, Qv† ` \?//Q /ˆ\ † q/‹/|q\{»10. q\ˆ\ ‡/Q |_~|Q„ v^`/_`|†\_ `ˆ`<>~qQ ›/‡`q|†` _`|v‡, Q\ _\‡}|†\/ ~\?/q|Q?\ _`Qv‡\ ~?|Q?\ ‹‡vˆ\v^q\|Q` † ˆ\|~v^= †v† |_v|`Q/‡= #\‡}‰` ` v^= ‹‡vˆ\|†‡\qq\>~ † †vQ\‡`/|Q?~11. q\ˆ`/ _\‡}|†`/ v?Q\^€ q/?q`†\? Q\ˆ\ ?^/>/q` _`|v‡` \ |†\^‹` _\|‡/ q/\‚`vqq\{ |>/^Q` v^„. š\„‡`|} ~ˆ^\<€ ~Q^vQ€ |\‹|Q?/qq\{ ` \Q//|Q?/qq\{ _\‡`Q`/|†\{ ` x†\q\>`/|†\{ |Qv‹`‡}q\|Q`. \<}>„q _`|v‡: «#\†v \q ‚`? ‹€‡, >\‚q\ ‹€‡\ qv/„Q|„, \Q„ \q \‡\/‡ _\ \Qq\‰/q`= † #\‡}‰/, Q\ \q q/ <v\/Q ~q`Q\‚`Q} Q\, Q\ |v> |\<v‡12». \ˆv _\„?`‡`|} ŠvqQv|Q`/|†` q/_^v?\_\\‹q€/ _^/_\‡\‚/q`„ qv Q/>~ |>/^Q` ‡/†|vq^v, qv_^`>/^, \ _\†~‰/q`` qv /ˆ\ ‚`<q} `<-<v /ˆ\ †\q?/^|`` qv †vQ\‡``<> `‡` _\Q\>~, Q\ \q qv>/^/?v‡|„ _^`|\/`q`Q} `Q?~, \‡€q} ` #\\‡}/ † #\‡}‰/. ¤Q\ _\|‡/q// _^/_\‡\‚/q`/ q/ ‹€‡\ ‡`‰/q\ \|q\?vq`{, Qv† †v† // ? 1856 ˆ\~ †q„<} v> &v^Q\^€|†`{ ?|_\>`qv‡ \ Q\>, Q\ v^} qv>/^/?v‡|„ ^v|‰`^`Q} ˆ^vq`€ #\‡}|†\ˆ\ \^\‡/?|Q?v13. #/^/|/‡/qq€/ ? `Q\?|†`{ \^_~| |\‡vQ€ ?/^`‡` // ? „q?v^/ 1828, Q\ ‡/†|vq^ ‚`?/Q ?>/|Q/ | !v_\‡/\q\> ˆ/-Q\ <v |/>` >\^„>`14. #\‡„†` \‡ˆ\ _\>q`‡` |?\‹\€ _^`|~‚/qq€/ ‡/†|vq^\> ` // ? 1829 ˆ\~ qv |/{>\?\> |~/ ||€‡v‡`|} qv \‹/vq`„ v^„15. /{> ? 1830 ˆ\~ ^/‰`‡ ?\<?`ˆq~Q} ‡/†|vq^~ I _v>„Qq`† ` _^/qv<qv`‡ qv xQ~ /‡} _^`‡`q~= |~>>~ /q/ˆ. \_\|Qv?‡/q`/ ‡/†|vq^v I | !`†\‡v/> I ~†^/-. 9.  v^‰v?|†\> q„‚/|Q?/ (1807-1815) /{|Q?\?v‡ \/†| !v_\‡/\qv, |\ˆ‡v|q\ †\Q\^\>~ \‹„<vQ/‡}qv ‹€‡v ˆ^v‚vq|†v„ ^/ˆ`|Q^v`„ ‹^v†\?. 10 Pamitniki Kajetana Ko miana, t. III, Pozna 1858, s. 85. 11 Z.Sz. F e l i s k i , Pamitniki, oprac. E. Kozowski, Warszawa 1986, s. 401.  v^|Q?\?vq`/ ‡/†|vq^v I ? \||`` (q/ |`Qv„ \^\‡/?|Q?v #\‡}|†\ˆ\) ‹€‡\ 14 †vQ\‡`/|†` |/>`qv^`{ ‡vQ`q|†\ˆ\ \‹^„v. q\ˆ\ `|‡`‡\|} ~\?q€ ‡` qv _^v?v ?\|_`QvQ/‡/{ ? ?\^„q|†` |/>}„. |/ˆ\ /{|Q?\?v‡ 21 >~‚|†\{ >\qv‰/|†`{ \^/q ` 9 ‚/q|†`. \qv` |\/^‚v‡` ‰†\‡€, >\qv`q` Q\‚/, v Qv†‚/ <vq`>v‡`|} ~\\> <v q/>\q€>` ` ‹\‡}q€>`. 12 Pamitniki Kajetana Ko miana, t. II, s. 4. 13 J. S k o w r o n e k, Adam Jerzy Czartoryski 1770-1861, Warszawa 1994, s. 267-268, 505. 14 Pamitniki Andrzeja Przyjagowskiego, [w:] Pamitniki Polskie zebrane przez Ksawerego Bronikowskiego, t. I, wyd. A. Kaczurba, Przemyl 1883, s. 200. 15 I. P r  d z y s k i, Pamitniki, oprac. B. Gembarzewski, t. I, Kraków 1909, s. 28; S. K a r w o w s k i, Historia Wielkiego Ksistwa Poznaskiego, t. I., Pozna 1918, s. 85..

(26) # & '  #&£ #!£ ! I. 159. _`‡\ >`Š \‹^\ˆ\ v^„. !` \`q ^~||†`{ v^} q/ \‚v‡|„ |Q\‡} _\‡\‚`Q/‡}q\{ \/q†` ? _\‡}|†\{ `|Q\^`\ˆ^vŠ`` ` >/>~v^v16. q\ˆ`/ v?Q\^€ _\/^†`?v=Q, Q\ v^} \|q\?v‡ v^‰v?|†`{ ~q`?/^|`Q/Q (1816 ˆ.) ` š\‡}‰\{ Q/vQ^, ‹‡vˆ\v^„ />~ Q\ˆv qvv‡\|} |Q^\`Q/‡}|Q?\ _^/|Q`‚q€ <vq`{, ? †\Q\^€ ^v|_\‡vˆv‡`|} >`q`|Q/^|Q?v _\‡}|†\ˆ\ _^v?`Q/‡}|Q?v. "\|~v^} qv>/^/?v‡|„ |/‡vQ} v^‰v?~ _^/|Q`‚q€> ˆ\^\\>, qv`‹\‡// qv <v_v ^v|_\‡\‚/qq\{ >/Q^\_\‡`/{ >_/^``.. POLSKI KO

(27) CIÓ KATOLICKI W PLANACH POLITYCZNYCH ALEKSANDRA I Streszczenie Losy Kocioa katolickiego w Polsce za panowania Aleksandra I odzwierciedlay historyczne losy Polski. Car by inicjatorem budowy nowego porzdku politycznego w Europie po czasach Napoleona. Jego fundamentem byy wartoci chrzecija skie, których gwarantem miay si sta monarchie. Liberalna historiografia zafaszowaa wizerunek cara, nie odnajdujc w jego zamysach nawizania do ideaów bizantyjskich. Dla pocztków wieku XIX charakterystyczna bya subtelna ponadkonfesyjna duchowo , której wanym elementem byo duchowe braterstwo. Kontrastowaa ona z rozpowszechnionym przekonaniem, e pa stwo wie si cile z normami cywilizacyjnymi, a te z kolei podporzdkowane s zasadom rozumu. Eschatologiczny mistycyzm i denie do budowy nowoczesnego imperium paradoksalnie zespoliy si w mentalnoci Aleksandra I. Uniwersalizm chrzecija ski pomóg mu zreinterpretowa idea imperium chrzecija skiego, nowego Rzymu. Przywoujc wspóczesny idea zjednoczonej Europy Roberta Schumana, w którym mowa jest jeszcze o korzeniach chrzecija skich, warto przypomnie , e projekt Aleksandra I by w tym przypadku pionierski. Tym nie mniej naley wtpi , i zosta on waciwie zrozumiany przez Polaków. Wskazuje na to fakt, e Komisja Konstytucyjna stworzya dla Królestwa Polskiego Konstytucj bardziej liberaln ni Konstytucja Ksistwa Warszawskiego, a jej zapisy wiadcz, wbrew intencjom cara, o chci zmarginalizowania roli Kocioa katolickiego na rzecz wieckich instytucji i ideaów. Cho car stara si urzeczywistni idea ponadkonfesyjnego pa stwa chrzecija skiego na fundamencie specyficznie pojtego ekumenizmu i chrzecija skiego owiecenia, to los polskiego Kocioa katolickiego w Królestwie Polskim nie odzwierciedla tych planów. Polityk cara torpedoway nie krgi ortodoksyjnie katolickie, lecz czonkowie rzdu polskiego. 16. I. P r  d z y s k i, Czterej ostatni wodzowie Polscy przed s dem historii, Kraków 1916, s. 150; F. S k a r b e k, Dzieje Polski, cz. 2: Królestwo Polskie od epoki pocz tku swego do rewolucji listopadowej, Pozna 1877; H. K a m i e s k i, Rosja i Europa. Polska. Wstp do bada nad Rosj i Moskalami, Pary 1857; J.H. K u r z e w s k i, Rys biograficzny ycia Aleksandra I, Warszawa 1843; D. I z w a n t o w s k i, Aleksander I w opiniach wspóczesnych mu polskich pamitnikarzy, cz. 2: Anio czy tyran (1820-1825), http://histmag.org/?id=5103, \|Q. 12.11.2011.

(28) 160. HANNA KOWALSKA-STUS. CATHOLIC CHURCH IN THE KINGDOM OF POLAND IN THE POLITICAL PLANS OF ALEXANDER I Summary The history of the Catholic Church in Poland under the reign of Alexander I corresponded directly to the history of Poland at that time. The Tsar initiated building a new political order in Europe in the post-Napoleon period. This new order was to rest on Christian values safeguarded by the monarchies. Liberal historiography distorted the image of the Tsar, as it failed to recognize his reference to the Byzantine ideals in his plans. The early 19th century was characterised with a subtle atmosphere of crossdenominational spirituality, which relied on spiritual fraternity of nations. It was in stern contrast to the prevalent idea that the state is strictly dependent on the norms of civilization development, which are entirely subservient to the principles of rationalism. Paradoxically, the ideas of eschatological mysticism and striving to build a modern empire merged in the mentality of Alexander I. The principles of Christian universalism helped him reinterpret the ideal of a Christian empire, a new Rome. When referring to the contemporary ideal of the European Union by Robert Schuman, who did anchor it in its Christian roots, one has to remember the pioneering effort by Alexander I. At the same time, it is questionable if the Poles of the time did comprehend his ideas correctly. This miscomprehension is borne out by the fact that the Constitutional Commission composed a Constitution for the Kingdom of Poland which was more liberal than the Constitution of the Duchy of Warsaw. The articles of the former constitution reveal that its authors attempted to marginalize the role of the Church and to grant privileges to secular institutions and ideologies – which was against the Tsar's intentions. Although the Tsar attempted to put into practice the ideal of a cross-denominational Christian state, built on the foundation of a specific form of ecumenism and Christian Enlightenment, the history of the Polish Catholic Church in the Kingdom of Poland shows that the plans failed. The Tsar's policy was not thwarted by the traditional Catholic milieus, but by the members of the Polish government. Translated by Konrad Klimkowski Sowa kluczowe: Koció katolicki, Królestwo Polskie, Aleksander I, idea pa stwa chrzecija skiego.    

(29) : vQ\‡`/|†v„ /^†\?}, #\‡}|†\/ \^\‡/?|Q?\, ‡/†|vq^ I, `/„ \‹/^`|Q`vq|†\ˆ\ ˆ\|~v^|Q?v. Key words: Catholic Church, Kingdom of Poland, Alexander I, the ideal of a Christian state..

(30)

Cytaty

Pobierz teraz ( PDF - 10 Stron - 101.96 KB )

Powiązane dokumenty

Widok Systemy gwarantowania depozytów bankowych na świecie – analiza porównawcza

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych banku światowego, IADI [2016], uzupeł- nione o informacje z oficjalnych stron oraz dokumentów funduszy gwarancyjnych

Widok Funkcjonowanie gospodarki otwartej – model Mundella-Fleminga

Realizacji celu będzie pomagała postawiona przez autorów hipoteza, jako że model Mundella-Fleminga może zostać wykorzystany jako narzędzie ukazujące w przejrzysty sposób

View of Why Is Evil Prayer Not Possible?

Można też modlić się o sprawiedliwość, nawet jeśli taka modlitwa zakłada- łaby już prośbę o niekorzystne doświadczenia po stronie osób, przeciwko którym jest skierowana

View of Ascertaining the Causal Relationship in the Studies of the Effects of Weak Nonionizing Electromagnetic Fields on Embryogenesis of Man

Schnorr i współpracownicy (1991) przeprowadzili w ośmiu połud- niowo-wschodnich stanach USA badania kohortowe wpływu ekspozycji na PEM emitowane przez komputery na

View of On Physical Necessity

D otycząc danych dośw iadc zenia, stosuje się nie tylko do w ycinka rzeczyw istości przebadanej dośw iadczalnie, lecz zaw sze stosuje się rów nież do obszaru

Widok University of the Third Age – a Place of Social Participationand Active Aging

Its basic functions are: the integrating function, allowing older people to establish new, valuable contacts, both on an intra generational, as well as intergen- erational

Pyrrhus' Return to Epirus and Neoptolemos' Death (296 B.C.)

Although Pyrrhus enjoyed quite high m ilitary support, his open struggle against Neoptolemos’ forces was, in fact, doomed to failure since Neoptolemos was eager

View of Marginal Notes on Norwid’s 1875 Lecture on Apathy

Pierwszym jego wystąpieniem w Czytelni Polskiej były przypuszczalnie trzy publiczne odczyty (bądź też obszerne wypowiedzi w ram ach ogólniejszej dyskusji)