• Nie Znaleziono Wyników

View of The SIFT Method in the Service of Preaching with All Our Souls

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "View of The SIFT Method in the Service of Preaching with All Our Souls"

Copied!
20
0
0

Pełen tekst

(1)ROCZNIKI TEOLOGICZNE Tom LXI, zeszyt 12 – 2014, s. 117-136. WADYSAW CHAIM CSsR *. METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(2) EGO SIFT W SU

(3) BIE KAZNODZIEJSTWA CA DUSZ*. THE SIFT METHOD IN THE SERVICE OF PREACHING WITH ALL OUR SOULS* A b s t r a c t. The aim of the article is an introduction and recommendation the SIFT method of biblical hermeneutics and liturgical preaching worked by Leslie J. Francis and P. Atkins and validated in quite a number empirical research. The SIFT method has its roots in the three fields: a theology of individual differences situated within the doctrine of creation, a conception of Jungian psychological type and empirical observation. The SIFT method addresses in systematic way the four sets of questions posed by the four psychological functions of sensing and intuition, and of feeling and thinking to each passage of scripture in turn. The effects are the four distinctive hermeneutical perspectives. The four psychological functions enable a fully rounded approach to interpreting the text and to preaching the word of God to audience with all psychological type preferences, to bring all four voices of scripture into the pulpit. Summarised by Wadysaw Chaim CSsR Key words: the SIFT method of biblical hermeneutics and liturgical preaching, psychological type preferences, personality types and scripture.. Dr WADYSAW CHAIM CSsR – doktor psychologii religii, zajmuje si psychologi komunikacji interpersonalnej, psychologi religii i psychologi kaznodziejstwa; w latach 1989-2005 by wykadowc psychologii w PAT oraz kilku wyszych seminariach duchownych w Krakowie, obecnie pracuje w Zamociu jako misjonarz i rekolekcjonista; adres do korespondencji – e-mail: wchaim@ clarus.com.pl * Serdecznie dzikuj Wielebnemu Prof. Leslie J. Francisowi z Uniwersytetu Warwick i Wielebnemu Dr. Andrew Village’owi z Uniwersytetu York za udostpnienie metody SIFT oraz innych metod badawczych w dziedzinie psychologii przepowiadania i hermeneutyki biblijnej, a take udostpnianie wasnych wyników bada (literatury). * I am very grateful to Rev. Professor Leslie J. Francis from the University of Warwick and Rev. Dr Andrew Village from the York St John University, UK, who made available to me the SIFT method of biblical hermeneutics and liturgical preaching and another research methods, as well as their research results..

(4) 118. WADYSAW CHAIM CSsR. W tradycji Kocioa przepowiadanie tworzy integraln cz niedzielnej liturgii Kocioa. Jako kaznodzieje odpowiadamy nie tylko za proklamacj, lecz take za interpretacj sowa Boego. Homileci i homilici wiadomi s tego, e odpowiedzialne przepowiadanie jest zadaniem nieatwym. Wymaga ono równie bardzo autentycznego zaangaowania si w odczytywanie dziaania Ducha witego w wiecie oraz interpretowanie tych dziaa . Jako kaznodzieje jestemy zobowizani take do uwanego odczytywania kontekstu, w którym yjemy, oraz do interpretowania tego kontekstu1. Z tej doniosoci i zoonoci posugi wynika potrzeba moliwie duej wiadomoci wykonywanego zadania oraz cigych stara , by peni posug sowa moliwie najlepiej. Celem artykuu2 jest przedstawienie koncepcji hermeneutyczno-homiletycznej, wypracowanej przez anglika skich teologów praktycznych, posiadajcych take wyksztacenie psychologiczne: J. Francisa i P. Atkinsa. Koncepcja ta jest znana jako The SIFT method of biblical hermeneutics and liturgical preaching (Metoda interpretacji i przepowiadania sowa Boego SIFT). Zostaa ona rozwinita na bazie teorii typów psychologicznych, zapocztkowanej przez C.G. Junga, rozwijanej przez wielu kontynuatorów, uwzgldniajcej cztery funkcje psychiczne czowieka: zmysow (S), intuicyjn (I), uczuciow (F) i mylow (T), czyli w skrócie SIFT3. W praktyczny sposób metoda SIFT zostaa zastosowana do tekstów Ewangelii z Revised Common Lectionary na rok Mateusza (2001), rok Marka (2002), rok ukasza (2000)4.. 1. PSYCHOLOGIA I TEOLOGIA RÓ

(5) NIC INDYWIDUALNYCH A GOSZENIE SOWA BO

(6) EGO. Rónice indywidualne, takie jak pe czy wiek, s tak oczywiste, e chyba niewielu celebrujcych liturgi i kaznodziejów zwraca si do zgroma1. Por. L.J. F r a n c i s. Preaching with all our souls: introducing the SIFT method. 2008. http://wrap.warwick.ac.uk/2720/1/WRAP_Francis_0673558-ie-160210-preaching.pdf 2 Pewne elementy artykuu zostay przedstawione w formie warsztatów podczas sesji „Sowo Boe przepowiadane ca dusz. Metoda Interpretacji Biblijnej i Przepowiadania Liturgicznego SIFT”, zorganizowanej przez Katedr Homiletyki Materialnej Instytut Liturgiki i Homiletyki KUL. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawa II, 19.11.2013. 3 4. S = sensing, I = intuition, F = feeling, T = thinking.. L.J. F r a n c i s, P. A t k i n s. Exploring Luke’s Gospel: A guide to the Gospel readings in the Revised Common Lectionary. London: Mowbray 2000; Matthew’s Gospel: A guide to the Gospel readings in the Revised Common Lectionary. London: Continnuum 2001; Exploring Mark’s Gospel: An aid for readers and preachers using Year B of the Revised Common Lectionary. London: Continnuum 2002..

(7) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(8) EGO SIFT. 119. dzenia siedmiolatków tak jak do zgromadzenia siedemdziesiciolatków. Kazania dla dzieci róni si wic od kaza dla dorosych zarówno treci, jak i form wypowiedzi. Przewodniczcy liturgii i kaznodzieje zwykle rozumiej take potrzeb zrónicowania przekazów przeznaczonych dla zgromadzenia zoonego wycznie z mczyzn bd wycznie z kobiet. W praktyce jednak pomijanie rónic indywidualnych wyznaczanych przez pe i wiek naley do trudnych kwestii niedzielnej liturgii wielkich zgromadze 5. Jeeli wska niki rónic indywidualnych, takich jak wiek i pe , s atwe do zauwaenia, to istniej mniej widoczne rónice indywidualne, osobowociowe, które s atwiejsze do zignorowania. Psychologia rónic indywidualnych wykazuje m.in. na wystpowanie u ludzi rónic w sposobie uczenia si, a wic take w zakresie odbioru tego samego przekazu6. Uwzgldnianie rónic pociga za sob wane implikacje nie tylko dla pracy nauczycieli, katechetów, ale take dla kaznodziejów. Francis przytacza wyniki bada Lawrence’a (1993), zgodnie z którymi introwertycy i ekstrawertycy preferuj inne sposoby uczenia si, wskutek czego nauczajcy mog preferowa stosowanie wobec uczniów czy studentów takich metod nauczania, które s im blisze. Ekstrawertycy preferuj uczenie si w grupach, poniewa grupy i przedsiwzicia grupowe pobudzaj ich dziaania. Potrzebuj oni przestrzeni do mówienia o swoich ideach. Tak wic w celu optymalizacji wyników nauczania niektóre szkoy, zwaszcza podstawowe, duo uwagi powicaj nauczaniu grupowemu. Introwertycy z kolei preferuj indywidualne uczenie si i s pobudzani przez samodzielne dochodzenie do rozwizania zada . Potrzebuj przestrzeni do mylenia na temat swoich idei. Uwzgldniajc to, niektóre kursy uniwersyteckie wyposaaj studentów w umiejtno samodzielnego uczenia si7. Postawa osobowociowa nie jest bez znaczenia take w obszarze duszpasterstwa i przepowiadania. Na przykad kaznodzieje introwertywni preferuj planowanie z wyprzedzeniem tego, co chc powiedzie . W sytuacjach publicznych kaznodzieje introwertywni wol „podawa do wiadomoci” (monologowa ), ni angaowa si w spontaniczny dialog. Zgromadzenia o profilu introwertywnym preferuj suchanie na okrelony temat, aby nastpnie podda go refleksji. Zgromadzenia introwertywne nie przepadaj wic za moliwoci ujawniania swoich reakcji na kazanie. 5 Por. L.J. F r a n c i s. Psychological type and liturgical preaching: The SIFT method. „Liturgy” 21: 2006 no. 3 s. 11-20. 6 Por. Tame s. 11. 7 T e n  e. Psychological type and biblical hermeneutics: the SIFT method of preaching. „Rural Theology” 2003 no. 1 s. 14..

(9) 120. WADYSAW CHAIM CSsR. Francis przypomina te, e liturgia w ogólnoci, w szczególnoci za kaznodziejstwo wymaga obejmowania i rozumienia moliwie caoci tradycji religijnej, wewntrz której jest umiejscowione. Argumentów do teorii i praktyki metody SIFT obok psychologii rónic indywidualnych, dostarcza take teologia rónic indywidualnych osadzona w biblijnym przekazie na temat stworzenia, zawartym w Ksidze Rodzaju 1, 27: Bóg stworzy czowieka (rodzaj ludzki) na swój obraz, Na obraz Boy, Bóg stworzy ich, Stworzy ich jako mczyzn i kobiet.. Francis dowodzi, e konsekwencj stworzenia mczyzny i kobiety w ich odmiennoci na obraz Boy jest od samego pocztku okrelenie i dowartociowanie rónic indywidualnych. Take te rónice odzwierciedlaj Boy obraz w czowieku8. Ekstrapolujc donioso rónic pciowych w rozumieniu obrazu Boga, Francis kieruje uwag na konsekwencje tego zrónicowania w zakresie osobowoci jako majce wielk donioso w Boych planach zbawienia. Tradycja teologiczna, na bazie nauki o stworzeniu, podkrela donioso powanego traktowania rónic indywidualnych w przepowiadaniu i liturgii. Teologia rónic indywidualnych, obejmujca take rónice psychiczne, idzie jeszcze dalej ni teologie socjologiczne, uwzgldniajce np. rónice etniczne, rasowe. Podkrela, e obraz Boy jest odzwierciedlany take w osobowociowym zrónicowaniu ludzi – i to wystpujcym w wielu wymiarach9.. 2. HERMENEUTYKA BIBLIJNA Z PERSPEKTYWY RÓ

(10) NIC INDYWIDUALNYCH. W teorii lecej u podstaw metody SIFT Francis odwouje si do hermeneutyki kontekstualnej, która zajmuje si perspektyw odbiorcy w odczytywaniu i interpretacji tekstów biblijnych. Naukowcy zorientowani socjologicznie zajli si rol czytelnika oraz tym, co od siebie wnosi do tekstu. Czynniki tradycyjnie nie brane pod uwag, takie jak pe , rasa, pochodzenie. Por. Tame s. 14-15. T e n  e. Faith and psychology: personality, religion and the individual. London: Darton Longman & Todd 2005. Doktryna rónic indywidualnych uwzgldnia nie tylko stworzenie, ale grzech i odkupienie. Por. T e n  e. Psychological type and biblical hermeneutics: examining the SIFT approach among Anglican preachers. „HTS Theological Studies” [dalej skrót: HTS] 66 : 2010 z 1 s. 1-5. 8 9.

(11) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(12) EGO SIFT. 121. etniczne, klasa, orientacja seksualna, przynaleno religijna, kontekst spoeczno-polityczny, obecnie stay si terenami eksploracji poprzez skupienie si na „czytelnikach z krwi i koci, których czytanie oraz interpretacja tekstów analizowane s przez pryzmat ich spoecznego pooenia” 10. W ten sposób otwarto drog do interpretacji Biblii czytanej oczami kobiet, ludzi ucinionych, osób rónych ras i koloru skóry, mieszka ców wsi i miast, te bowiem „konteksty” wyra nie wpywaj na ksztatowanie si sposobu czytania i rozumienia sensu przemawiania Boga w konkretnej sytuacji. W ten sposób koncepcje, teorie i narzdzia heurystyczne wspóczesnej socjologii stay si mocnymi narzdziami w dziedzinie hermeneutyki biblijnej11. Nie kwestionujc potrzeby rozumienia czytelnika, suchacza w jego kontekcie spoecznym, L.J. Francis i P. Atkins swoj trzytomow seri dowodz, e koncepcje i narzdzia samej socjologii s niewystarczajce dla ukazania adekwatnej liczby horyzontów, w których porusza si odbiorca Biblii, i proponuj, aby take narzdzia wspóczesnej psychologii traktowa bardziej powanie w dziedzinie hermeneutyki biblijnej. Metoda hermeneutyki biblijnej i przepowiadania liturgicznego ma swoje korzenie w teorii psychologicznej i stanowi, w intencji twórców, swego rodzaju „inteligentn odpowied na najwaniejsze przykazanie «Miuj Pana, Boga swego caym swoim umysem»” (por. Mt 22, 37; k 10, 27). To wanie psychologia zajmujca si umysem czowieka moe pomóc w zrozumieniu, w jaki sposób to przykazanie moliwie najpeniej realizowa . Ujmujc rzecz od innej strony, autorzy proponuj metod SIFT w celu pogbienia refleksji nad doktryn stworzenia osadzon w Ksidze Rodzaju (1, 27) oraz wycignicia z niej praktycznych konsekwencji 12. L.J. Francis i A. Village w ksice Preaching with all our souls: a study in hermeneutics and psychological type z 2008 r. przypominaj, e zarówno kaznodzieja, jak i jego suchacze s „czytelnikami” w szerokim sensie sowa, poniewa formuowany przez nich przekaz powstaje w nastpstwie dokonanej przez nich percepcji oraz interpretacji przekazu. Procesy te s zoone, ale zdaniem autorów daj si one opisa za pomoc podwójnego procesu percepcji i wartociowania, które s w pewnym stopniu niezalene. W terminach Por. T e n  e. Psychological type and biblical hermeneutics s. 12. Por. T e n  e, A. V i l l a g e. Preaching with all our souls: a study in hermeneutics and psychological type. London: Continuum 2008; L.J. F r a n c i s. The Word of God and the people of God. National Reader’ Conference „Feature” s. 26-27. http://www.readers.cofe.anglican.org/ u_d_lib_pub/p177.pdf 12 Por. A. V i l l a g e. The influence of psychological type preferences on readers trying to imagine themselves in a New Testament healing story. HTS 65 : 2009 no. 1. 10. 11.

(13) 122. WADYSAW CHAIM CSsR. egzegetycznych moemy np. ustali , co dany tekst mówi, a nastpnie zadecydowa , jakie ma znaczenie. Sami czytajcy mog mie trudno z zaobserwowaniem tego podwójnego procesu, jednake moliwe jest odrónienie aktu percepcji od aktu ewaluacji. Obydwa te procesy bior udzia w wikszoci przypadków interpretacji. Procesy te zaangaowane s równie w hermeneutyk tekstów biblijnych, a kaznodziejom potrzebna jest wiadomo tego, w jaki sposób oni sami oraz ich suchacze odbieraj teksty i kazania. Procesy spostrzegania i wartociowania s nieodczne od wszystkich obszarów hermeneutyki, a nie tylko czytanych tekstów13. Dlatego autorzy ksiki pokazuj dokadnie dziaanie tych procesów odczytywania („odszyfrowania”) w odniesieniu do Biblii, dziaa Ducha witego oraz kontekstów przepowiadania 14. W psychologii rónic indywidualnych – kontekcie teoretycznym koncepcji i metody SIFT – rónice indywidualne, mówic ogólnie, mog by opisane przez sko czon liczb ukrytych czynników osobowoci, identyfikowalnych w nastpstwie opracowania reakcji czowieka za pomoc modelu matematycznego (analizy czynnikowej) i powtarzalnych wród mczyzn i kobiet, midzykulturowo, w rónych grupach. Do niewielu dobrze sprawdzonych rozwiza tego rodzaju zalicza si bipolarny model typów psychologicznych Junga (opracowany empirycznie w postaci metod MBTI, KTS i FPTS) oraz picioczynnikowy model realizowany przez metod NEO Inwentarz Osobowoci. Sporód wielu modeli badawczych wanie czterodwubiegunowy model, oparty na Jungowskim pojciu typu psychologicznego, pozwala na gboki wgld i stanowi pomoc dla hermeneutyki biblijnej. Na tym modelu rónic indywidualnych P. Atkins i L.J. Francis konstruuj metod biblijnej hermeneutyki i przepowiadania biblijnego SIFT 15. Celem metody SIFT, a take bada sprawdzajcych jej trafno oraz odnonych warsztatów homiletycznych nie jest – jak pisze L.J. Francis – szufladkowanie ludzi (biali i czarni, mczy ni i kobiety, introwertycy i ekstrawertycy itd.), lecz dostarczenie pomocy Ludowi Boemu w poznawaniu i respektowaniu bogactwa rónic, zbienych z jednoznaczn doktryn stworzenia czowieka, i przekonanie, e Bóg chce, ceni i afirmuje rónice indywidualne midzy nami, wyraajce bycie stworzonymi na Boy obraz16. F r a n c i s, V i l l a g e. Preaching with all our souls s. 25-36. Por. Tame s. 37-70. 15 Por. F r a n c i s. Psychological type and liturgical preaching s. 6-122. W jzyku polskim na ten wspomnianych metod zob. W. C h a i m. Typy psychologiczne w recepcji i przekazie sowa Boego. „Roczniki Pastoralno-Katechetyczne” 5 (60) : 2013 s. 157. 16 Por. F r a n c i s. The Word of God and the people of God. Wyraa to m.in. Psalm 139, 14: „Dzikuj Ci, Panie, e mnie tak cudownie stworzy”. 13 14.

(14) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(15) EGO SIFT. 123. 3. TYPY PSYCHOLOGICZNE A DUCHOWNI, ZGROMADZENIE WIERNYCH I PRZEPOWIADANIE SOWA BO

(16) EGO. Koncepcja typów psychologicznych stworzona przez Junga (1921, 1971) zakada, e funkcjonowanie psychiczne czowieka kieruje si procesami spostrzegania – perceiving (sucymi do pobierania informacji o wiecie) i oceniania – judging (dziki któremu te informacje s oceniane oraz podejmowane s decyzje). Kady z tych procesów moe dziaa na dwa róne sposoby: spostrzeganie moe polega na wraeniach albo na wyobra ni, natomiast ocenianie moe polega na myleniu lub na wspóodczuwaniu. Chocia czowiek moe kady proces realizowa na dwa sposoby, to jednak wikszo z nas wykazuje tendencj do preferowania jednego z dwóch sposobów spostrzegania i do przewagi jednego z dwóch sposobów oceniania. Dla spostrzegania jest to albo zmysowo (wraenia) – sensing, albo intuicja – intuition, podczas gdy dla oceniania jest to albo uczucie (wspóodczuwanie) – feeling, albo mylenie – thinking. Do tego dochodzi twierdzenie, e procesy spostrzegania i oceniania mog dziaa w wiecie wewntrznym jednostki (introwersja) lub zewntrznym wiecie interakcji z innymi (ekstrawersja). Preferencje w zakresie dwóch funkcji psychicznych, spostrzegania i oceniania, oraz przewaga kierunku do wiata intrapsychicznego lub ekstrapsychicznego, w którym dziaaj, doprowadzio do stworzenia omiu preferencji psychicznych17. Powysza typologia zostaa rozszerzona przez Katharine Briggs i jej córk Isabel Myers, które doday preferencje wyraajce postaw wobec wiata zewntrznego (osdzajc – judging – lub spostrzegajc – perceiving), która ujawnia czy jednostka preferuje krytyczne wartociowanie otaczajcego wiata bd spontaniczne przystosowanie si do niego. W ten sposób przyj si model szesnastu typów, opartych na czterech preferencjach, bdcych kombinacj jednego z biegunów kadego z czterech poniszych czterech wymiarów: Ekstrawertyczny (E) lub Introwertyczny (I); Zmysowy (S) lub Intuicyjny (N); Mylcy (T) lub Odczuwajcy (F); Osdzajcy (J) lub Spostrzegajcy (P). Tych osiem wska ników jedynie odzwierciedla wystpujce preferencje psychiczne. Ich funkcjonowanie mona porówna do zjawiska prawo- i leworcznoci. Mona preferowa jedn z funkcji w znacznym stopniu, inn jedynie nieznacznie bd „podpisa si” pod obydwu z danej pary. W kadej parze mona jednak znale warto , do której skania si osoba w sposób naturalny.. 17. Por. V i l l a g e. The influence of psychological type preferences on readers..

(17) 124. WADYSAW CHAIM CSsR. Zgodnie z teori kady z nas rozwija w sobie preferencje we wczesnym okresie ycia i w mniejszym czy wikszym stopniu pozostaje im wierny18. Badania podjte w zwizku z weryfikacj zasadnoci stosowania koncepcji typów psychologicznych w kontekcie duszpasterskim pozwoliy m.in. na wykrelenie „religijnego profilu” osób zatrudnionych w duszpasterstwie, osób tworzcych zgromadzania liturgiczne, a take ukazanie rónych sposobów przeywania religijnoci i duchowoci (orientacji religijnych) w powizaniu z preferowanymi funkcjami psychologicznymi. W tym kontekcie studia nad relacjami midzy typami psychologicznymi i preferowanymi sposobami interpretacji Pisma witego ukazay zgodno midzy preferowan interpretacj biblijn a procesem spostrzegania (zmysowe lub intuicyjne) oraz procesem oceniania (uczucie lub mylenie). Oczywicie suchacze kaza preferuj kaznodziejów o podobnym typie funkcjonowania poznawczego, a unikaj, „mcz si” (gubi si, nudz, trac zainteresowanie) kazaniami zdominowanymi przez interpretacj przepuszczon (przefiltrowan) przez funkcj z przeciwnego bieguna w stosunku do dominujcego u siebie19. Typy funkcjonalne wchodz w interakcj nie tylko ze sposobami odbioru (czytania, suchania), ale take jego aplikowania do przepowiadania w liturgii20. Szereg przeprowadzonych bada wykazao uyteczno koncepcji typów psychologicznych w praktyce kaznodziejskiej w zakresie wszystkich czterech dwubiegunowych wymiarów: ekstrawersja – introwersja, ocenianie – spostrzeganie, zmysowo – intuicja, mylenie – uczucia. Maj one zwizek z tym, w jaki sposób kaznodzieje przygotowuj kazanie, angaujc si w hermeneutyczne procesy percepcji i ewaluacji tekstów biblijnych, rozpoznawanie znaków Ducha witego i rozpatrywanie kontekstów przepowiadania21. Badania z wykorzystaniem metod jakociowych relacjonowane przez Francisa (2010), Francisa i Jones (2011), Francisa (2012), Francisa i Smitha (2013) dostarczyy poparcia dla korelacji metody SIFT i preferencjami psychicznymi. W ramach dominujcego typu psychologicznego dwie grupy kaznodziejów anglika skich proszone przez Francisa (2010) o przygotowanie prezentacji na temat Mk 6, 34-44 (nakarmienie piciu tysicy), wypracoway cztery wyraziste przemówienia (gosy) dominujcych z perspektywy was18. E. H o f f m a n. Ocena psychologiczna pracowników. Gda sk: Gda skie Wydawnictwo Psychologiczne 2003 s. 99-100. 19 Por. L.J. F r a n c i s, A. R o b b i n s, A. V i l l a g e. Psychological type and the pulpit; an empirical enquiry concerning preachers and the SIFT method of biblical hermeneutics. HTS 65 : 2009 no. 1 s. 1-7. 20 Por. F r a n c i s, V i l l a g e. Preaching with all our souls s. 111-122. 21 Por. Tame s. 123-134..

(18) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(19) EGO SIFT. 125. nych preferencji psychicznych. W innym studium, skupionym na Mk 16, 1-8 i Mt 28, 1-15 (narracje o zmartwychwstaniu), Francis i Jones22, pracujc z dwoma rónymi grupami, przeprowadzili dwustopniowy proces badawczy. W swoich analizach prezentacji sporzdzonych przez róne grupy rozrónili i przedstawili cztery wyra ne gosy: zmysowy, intuicyjny, mylowy, uczuciowy. W kolejnym badaniu jakociowym Francis 23 skoncentrowa si na Mk 11, 11-21 (oczyszczenie wityni i wydarzenie z drzewem figowym), pracujc z trzema rónymi grupami. W tej sytuacji, zamiast zaproszenia uczestników do pracy w grupach dominujcego typu, Francis zaprosi uczestników do rozmowy na temat perykopy w dwóch etapach. W etapie I uczestnicy zostali podzieleni wedug procesu percepcyjnego, rozróniajc grupy typu zmysowego i typu intuicyjnego. W etapie II uczestnicy zostali podzieleni wedug procesu oceniania, wartociowania, czyli grupy typu mylowego i typu uczuciowego. W swoich analizach otrzymanych prezentacji dokonanych przez róne grupy Francis wyróni i opisa cztery wyraziste gosy spostrzegania, intuicji, mylenia i uczucia. W czwartym studium jakociowym Francis i Smith 24 skupili si na Mt 2, 13-20 oraz k 2, 8-16 (narracje o narodzeniu), pracujc z 23-osobow grup. Osoby podzielone wedug kryterium procesu percepcji na ukaszowej narracji o pasterzach wytworzyy róne prezentacje: typ zmysowy skupi si na detalach, nie osigajc konsensu w kwestii sensu caoci, natomiast typ intuicyjny okreli twórczo caociowy obraz, ale nie wykaza zainteresowania szczegóami. Z kolei Mateuszowe opowiadanie o rzezi dzieci dyskutowano w grupach wyodrbnionych wedug procesu oceniania. Take tutaj, zgodnie z teori, typy mylowe zidentyfikoway i analizoway due tematy (wadza polityczna, teodycea, posusze stwo), podczas gdy typy uczuciowe pooyy akcent na tym, jaki wpyw ten fragment moe wywiera na tych wiernych, którzy opakuj swoich dzieci, wnuków.25. 22. L.J. F r a n c i s, S.H. J o n e s. Reading and proclaiming the resurrection: an empirical study in psychological type theory among trainee and experienced preachers employing Mark 16 and Matthew 28. „Journal of Empirical Theology” 24 : 2011 s.1-18 23 L.J. F r a n c i s. What happened to the fig tree? An empirical study in psychological type and biblical hermeneutics. „Mental Health, Religion and Culture” 15 : 2012 s. 873-891 24 L.J. F r a n c i s, G. S m i t h. Reading and proclaiming the birth narratives from Luke and Matthew: a study in empirical theology amongst curates and their training incumbents employing the SIFT metod. „HTS” 69:2013 no. 1 s. 1-13. http://www.hts.org.za/index.php/HTS/ article/ viewFile/2001/3717 25 Por. F r a n c i s. Psychological type and biblical hermeneutics s. 1; T e n  e, J o n e s. Reading and proclaiming the resurrection s. 1-18; F r a n c i s. What happened to the fig tree? An.

(20) 126. WADYSAW CHAIM CSsR. W oparciu o przytoczone badania mona lepiej zrozumie metod interpretacji i przepowiadania sowa Boego SIFT jako uzasadnion teoretycznie i empirycznie zweryfikowan drog do podejmowania caego bogactwa tekstów Pisma, uczestniczenia w sposobach widzenia i spostrzeeniach dostarczanych przez wszystkie cztery funkcje psychiczne26.. 4. METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(21) EGO SIFT. Drog ekstrapolacji teorii typów psychologicznych metoda L.J. Francis’a i P. Atkinsa interpretacji i przepowiadania sowa Boego w liturgii zaleca, tak w odniesieniu do studium tekstu, jak równie do konstrukcji kazania, metodyczn aplikacj czterech funkcji w kolejnoci sensing, intuition, feeling i thinking (SIFT). a) Francis i Village, ekstrapolujc teori typów psychologicznych, twierdz, e preferencje w zakresie funkcji wpywaj na sposób odczytywania i proklamowania Biblii. Metoda interpretacji i przepowiadania sowa Boego SIFT przyjmuje pogld, e preferowane przez jednostki funkcje psychiczne okrelaj, w jaki sposób róni czytelnicy odczytuj tekst na róne sposoby oraz jak róni czytelnicy postrzegaj Objawienie Boe przez pryzmat dominujcych u nich funkcji umysu 27. U t y p ó w z m y s  o w y c h interpretowanie tekstu polega w duym stopniu na obserwowaniu tego, co jest opisywane. Ceni oni sobie interpretacje, które uwypuklaj szczegóy tekstu i skupiaj uwag zwaszcza na informacjach docierajcych przez zmysy. Do typów zmysowych przemawiaj interpretacje, które zaczynaj si powtarzaniem tekstu i skupiaj uwag na szczegóach, natomiast s niechtni spekulacjom na temat ukrytych czy metaforycznych znacze . Funkcja zmysowa przyciga uwag do szczegóów faktograficznych, przez co typy zmysowe bd interpretowa perykopy biblijne bardziej literalnie ni symbolicznie czy metaforycznie. U t y p ó w i n t u i c y j n y c h interpretowanie tekstu bdzie w duej mierze zasadza si na uywaniu go jako odskoczni do wytworów wyobra ni. Bd si inspirowali interpretacjami, które pobudzaj wyobra ni oraz empirical studys. 873-891; F r a n c i s, S m i t h. Reading and proclaiming the birth narratives from Luke and Matthew. 26 Por. m.in. F r a n c i s. Psychological type and biblical hermeneutics. 27 Por te T e n  e, S m i t h. Reading and proclaiming the birth narratives..

(22) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(23) EGO SIFT. 127. wywouj powstanie nowych moliwoci i wyzwa . Interpretacje, które wywouj szersze kwestie i które poszukuj czcych lub ukrytych myli bd przemawia do typów intuicyjnych, natomiast jako nieinteresujce bd oni traktowa interpretacje zwyczajne lub dosowne. Intuicyjni za naturalne uwaaj dokonywanie powiza midzy analogicznymi mylami i wyobraeniami, i chtniej interpretuj perykopy biblijne symbolicznie lub metaforycznie ni literalnie. U t y p ó w u c z u c i o w y c h interpretowanie tekstu bdzie przewanie odwoywaniem si do midzyludzkich aspektów dzisiejszego dnia, takich jak wspóczucie, harmonia, zaufanie. Bd pocigani do wspóodczuwania z osobami wystpujcymi w biblijnej narracji i bd stara si zrozumie ich myli, motywy, uczucia. Interpretacje, które usiuj dociec, co tam mogo si dzia , bd si zwraca do typów uczuciowych, którzy mniej si interesuj abstrakcyjn myl teologiczn, dajc si wywnioskowa z tekstu. U t y p ó w m y  l o w y c h interpretowanie tekstu moe polega w gównej mierze na „przewietlaniu” go w aspekcie dowodów, zasad moralnych bd teologii. Skaniaj si oni do stosowania racjonalnoci i logiki w celu okrelania myli i wymaga prawdy w tekcie. Interpretacje, które uwydatniaj w tekcie twierdzenia teologiczne, bd przemawia do typów mylowych bardziej ni interpretacje wynikajce z potrzeby rozumienia osób opisywanych przez tekst. b) Metoda SIFT, w celu penego wczenia odmiennych gosów wszystkich czterech funkcji psychicznych w recepcj fragmentu Pisma, kieruje cztery zestawy pyta determinowanych („wypowiadanych”) przez te cztery funkcje: zmysy (S), intuicj (I), uczucie (F) oraz mylenie (T). Najpierw pytania adresowane s do dwóch funkcji percepcyjnych (zmysowej oraz intuicyjnej), poniewa proces spostrzegania zajmuje si gromadzeniem informacji i pomysów. Jest to proces irracjonalny, poniewa nie zajmuje si on wydawaniem sdów czy ocenianiem. Nastpnie stawia si pytania skierowane do funkcji oceniajcych (odczuwanie oraz mylenie), poniewa proces oceniania zajmuje si ocen informacji i pomysów. Odczuwanie, jak i mylenie s funkcjami racjonalnymi, poniewa zajmuj si dokonywaniem ocen (sdów) oraz formuowaniem wartociowa 28. Pierwszym krokiem w metodzie SIFT jest skierowanie uwagi na perspektyw spostrzegania. To wanie ujcie zmysowe wyznacza perspektyw, która konfrontuje si z samym tekstem i która przykada wag do szcze28. Por. F r a n c i s, R o b b i n s, V i l l a g e. Psychological type and the pulpit..

(24) 128. WADYSAW CHAIM CSsR. góów ustpu biblijnego oraz moe wyraa si w siganiu do studium historii biblijnego tekstu w celu wejcia w „fakty” z innych czci Biblii. Pierwsza grupa pyta dotyczy zainteresowania tym, w jaki sposób ten ustp przemawia do funkcji zmysowej. Jakie s fakty i szczegóy? Co mona w nim zobaczy (fakty, szczegóy), usysze , poczu wchem, dozna smakiem? 29 Drugim krokiem w metodzie SIFT jest zwrócenie uwagi na perspektyw intuicyjn. To wanie perspektywa intuicyjna odnosi tekst biblijny do szerszych spraw. Druga grupa pyta dotyczy kwestii, jak ten ustp przemawia do funkcji intuicyjnej. Co jest w tekcie takiego, co moe przemawia do wyobra ni, aby wywoywa skojarzenia z biecymi sytuacjami, w celu rozwietlenia spraw zwizanych z naszym yciem? Trzeci krok w metodzie SIFT naley zaadresowa do perspektywy wspóodczuwania. Perspektywa roztrzsa w tekcie biblijnym ludzkie zainteresowanie drugim, aby od Boga „bra lekcj” potrzebn do prowadzenia ycia zgodnego i wspóczujcego. Trzeci zestaw kwestii odnosi si tego, jak ten ustp przemawia do funkcji uczuciowej. Co ma do powiedzenia na temat fundamentalnych wartoci humanistycznych, na temat relacji midzyludzkich oraz istoty autentycznego bycia czowiekiem? Czwarty krok w metodzie SIFT naley skierowa do perspektywy mylowej. Perspektywa mylowa bada teologiczne zainteresowania obecne w tekcie biblijnym, na ile perykopa odzwierciedla racjonalnie i krytycznie kwestie zasad. Czwarty zestaw kwestii wychodzi z pytaniem, jak ten ustp przemawia do funkcji mylenia. Co w nim przemawia do umysu, stawia wymagania odnonie do prawdy i sprawiedliwoci i prowokuje do gbokiego teologicznego mylenia? 30 c) Zastosowanie metody SIFT warto przeledzi na jednym z fragmentów Ewangelii wedug w. Marka (4, 35-41), opowiadajcym o uciszeniu burzy na jeziorze, przedstawionym w ksice Preaching with all our souls: a study in hermeneutics and psychological type31. S e n s i n g (zmysowo). Funkcja zmysowa skupiona jest na gromadzeniu i porzdkowaniu informacji, odnosi si do faktów i szczegóów. Postarajcie si zatem by uwanymi (spostrzegawczymi) i upewnijcie si, e umiecilicie tekst Mk 4, 35-41 w jego kontekcie. Jako dowiadczajcy 29. Por. F r a n c i s. Psychological type and liturgical preaching: The SIFT method s. 17-19. Por. T e n  e. Psychological type and biblical hermeneutics. 31 Por. T e n  e, V i l l a g e. Preaching with all our souls s. s. 139 n.; F r a n c i s. Psychological type and biblical hermeneutics. 30.

(25) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(26) EGO SIFT. 129. zmysowo, syszycie tekst „Owego dnia, gdy zapad wieczór…”. Do duo zdarze miao miejsce w poprzedzajcych wersetach Ewangelii wedug w. Marka, dlatego trzeba sobie to wszystko przypomnie , zanim ten fragment nabierze znaczenia. Bd cie uwani i przypomnijcie sobie, w jaki sposób Marek przedstawia scen po aresztowaniu Jana (1, 14-15). Jezus „przyszed do Galilei i gosi Dobr Nowin o Bogu”, mówic „Królestwo Boe jest blisko”. Dopiero pod koniec rozdziau 4 poznajecie potne znaki obecnoci Królestwa Boego: powoanie uczniów, przywrócenie penego zdrowia (reintegracja) i proklamacja sowa. Bd cie spostrzegawczy i zobaczcie powoywanych uczniów. Zobaczcie Szymona Piotra i jego brata Andrzeja przy zarzucaniu sieci; patrzcie jak zostawiaj odzie i ruszaj za Jezusem. Zobaczcie Jana i jego brata Jakuba naprawiajcych sieci; patrzcie jak zostawiaj ód i id za Jezusem. Zobaczcie Lewiego przy pracy na cle; patrzcie jak opuszcza swoje biuro, aby i za Jezusem. Zobaczcie wszystkich dwunastu mczyzn wzywanych po imieniu. Otwórzcie oczy, poniewa jest to niezbity dowód na Królestwo Boe. Bd cie spostrzegawczymi wiadkami przywrócenia peni zdrowia. Zobaczcie, jak optany mczyzna pojawia si w synagodze w Kafarnaum; zaobserwujcie nieczystego ducha, jak wstrzsa mczyzn, a potem jak go opuszcza. Patrzcie, jak zblia si trdowaty, klka i baga o pomoc; i zobaczcie Jezusa, jak odsya go oczyszczonym. Zobaczcie sparaliowanego czowieka, spuszczanego na noszach przez otwór w dachu; i obserwujcie jak zabiera swoje nosze i odchodzi zdrowy. Otwórzcie oczy, bo to jest niezbity dowód na Królestwo Boe. Bd cie spostrzegawczy i suchajcie nauczania. Suchajcie o tym, e siewca wyszed sia ; i niektóre ziarna przyniosy stokrotny plon. Suchajcie, e lampy nie umieszcza si nigdy pod ókiem albo pod korcem, ale na wieczniku. Suchajcie, e ziarno gorczyczne wsiewane jako najmniejsze wyrasta na najwiksze poród krzewów. Nadstawcie uszu, bo to jest niezbity dowód na Królestwo Boe. A teraz bd cie w zwizku z tym gotowi posucha Jezusa, który woa „udajmy si na drug stron jeziora”; jestecie gotowi wej do odzi i zaufa Królestwu Boga. Bdc w odzi, bd cie spostrzegawczy i „delektujcie si” (sy cie si) w peni horrorem burzy. — Suchajcie huczcego wichru, który si nagle zerwa wokó was. — Zobaczcie przewalajce si po powierzchni jeziora fale. — Poczujcie trzeszczenie elementów odzi i jej pokadu. — Odczujcie wiszce w powietrzu niebezpiecze stwo..

(27) 130. WADYSAW CHAIM CSsR. — Zakosztujcie („najedzcie si”) strachu panujcego w odzi. Bd cie uwani i zdajcie sobie spraw, e nie jest to zwyczajna burza. Posuchajcie polecenia: „Spokój! Ucisz si!” i zdajcie sobie spraw, e nie jest to zwyczajna interakcja z siami natury. Dowiadczcie wielkiej ciszy i wieo ustanowionego adu, i zdajcie sobie spraw, e nie jest to zwyke codzienne zdarzenie. Otwórzcie oczy, nadstawcie uszu, poniewa tutaj jest niezbity dowód na Królestwo Boe. I n t u i t i o n (intuicja). Funkcja intuicyjna skupia si na wychwytywaniu moliwoci, na badaniu powiza midzy jedn myl a pozostaymi, midzy tekstem a dowiadczeniem suchaczy; zwraca uwag na wielkie tematy i due obrazy. Tak wic miejcie intuicj i upewnijcie si, e potraficie rozwin powizania midzy tekstem Mk 4, 35-41 a tym, co Duch wity mówi dzisiaj do was i do Kocioów. Jako majcy intuicj, suchajcie tekstu zaproszenia: „Przeprawmy si na drugi brzeg jeziora”. Jest to Nowina, która wzywa nas do otwartoci, do przygody i do zmiany. Rzeczywicie to wezwanie do otwartoci, do przygody i do zmiany jest gównym tematem wszystkiego, co zdarzyo si i o co chodzi w Ewangelii wedug w. Marka. Miejcie intuicj i spójrzcie na nowo na wezwanie Jezusa skierowane do Piotra. Jest to zaproszenie do pozostawienia sieci i odzi; do pozostawienia ju ustabilizowanego sposobu ycia; do pozostawienia rodziny i przyjació; do pozostawienia ony i teciowej. Mamy do czynienia z radykalnie nowym pocztkiem w yciu osobistym, z drog, która wcale nie oznacza braku burz (sztormów). A wic do jakich aspektów waszego ycia osobistego Jezus kieruje wezwanie: „Przeprawmy si na drugi brzeg”? I jakie burze spotkaj was na tej drodze? Posucie si intuicj i spójrzcie na nowo na powoanie Lewiego. Jest to zaproszenie do przewartociowania priorytetów; do ponownego okrelenia caego stylu ycia; do ponownej oceny religijnego zaangaowania przedtem zarzuconego; do przewartociowania roli dobrobytu i osobistego zysku materialnego w yciu. Mamy do czynienia z radykalnie nowym pocztkiem dla wartoci spoecznych i religijnych, z drog przed sob, która nie oznacza braku burz. A zatem do zrewidowania jakich wartoci i priorytetów waszego ycia kieruje Jezus swoje wezwanie, kiedy wypowiada sowa: „Przeprawmy si na drugi brzeg”? Jakie burze napotkaj was na tej drodze? Wczcie intuicj i spójrzcie ponownie na interakcje Jezusa z religijnymi przywódcami swego czasu. Jest to zaproszenie do ponownego okrelenia, w jaki sposób naley zachowywa szabat; do zrewidowania sposobu, w jaki.

(28) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(29) EGO SIFT. 131. mona oferowa uzdrowienie i wolno ; do ponownego rozwaenia, w jaki sposób mona przyj i przywróci wspólnocie grzesznika; ponownej oceny sposobu proklamacji i domagania si przebaczenia. Jest to radykalnie nowy pocztek dla ycia wiary, religijnego nauczania i religijnego prawa, drogi, która wcale nie oznacza wolnoci od burz. A zatem do zrewidowania jakich drogich wam przekona Jezus wzywa, mówic „Przeprawmy si na drugi brzeg”? I jakie burze spotkaj was na tej drodze? F e e l i n g (uczucia). Funkcja uczuciowa skupia si na istocie prawdziwego czowiecze stwa oraz na bogactwie powiza interpersonalnych, na kwestiach harmonii we wspóyciu midzyludzkim, na pokoju. A zatem bd cie osobami wspóczujcymi, upewniajc si, e potraficie „wej w buty” osób wystpujcych w tekcie Mk 4, 35-41. Jako rozumiejcy suchajcie wyrazu serdecznego bólu: „Nauczycielu, czy Ciebie nie obchodzi, e giniemy?” Jest to Ewangelia, która staje wobec ycia takiego, jakim ono jest, i która przedstawia dowiadczenie tak, jak ono rzeczywicie drczy serce czowieka. Bd cie wraliwi i dowiadczcie, jak uczniowie przeraeni burz przeywaj swoje dowiadczenie bycia uczniami. Jezus zakóci ycie osobiste, gdy Jan i Jakub pozostawili ojca Zebedeusza w odzi i gdy Szymon pozostawi swoj on i teciow w domu. Czy te zmiany osobistego ycia miay zosta pogrzebane przez burz? Ale kogo to obchodzi? Jezus pokrzyowa ycie zawodowe, kiedy rybacy zawiesili swoje sieci i kiedy poborca podatkowy pozostawi swój urzd. Czy te zmiany zawodowe miay zosta zaprzepaszczone przez t burze? I kogo to obchodzi? Jezus pokrzyowa ycie spoeczne, kiedy ludzie z rónych rodowisk spoecznych i zawodowych zostali stoczeni w jednej odzi, kiedy zelota i celnik stali si towarzyszami w królestwie Boga. Caa ta zmiana spoeczna miaa przepa w tej burzy? I kogo to obchodzi? Jezus zakóci system przekona , stawiajc na gowie nauk prawa, kiedy wyrzutkowie spoecze stwa byli akceptowani, sprawiedliwi za przesuwani na margines. Cay ten religijny przewrót miaby przepa w tej burzy? I kogo to obchodzi? Bd cie wraliwi i dowiadczcie, jak przeraeni burz uczniowie odkryli wyboist stron bycia uczniami, poniewa jest ono takim rzeczywicie. Byli postawieni wobec wyzwania, wobec nieczystego ducha krzyczcego w synagodze, wobec chorego pragncego uzdrowienia, wobec uczonych w prawie debatujcych o odpuszczeniu grzechu. Stawali wobec wyzwa ze strony.

(30) 132. WADYSAW CHAIM CSsR. faryzeuszy, poniewa jedli z Lewim, poniewa zrywali kosy w szabat, poniewa ich Pan odsania przed nimi Królestwo Boe. Nawet ywioy wiatru i wody ruszyy przeciwko nim. Czy nie odkrywacie momentów wasnej drogi wiary w tej wykonanej przez siebie odzi i zwizanych z nimi swoich gonych krzyków: „Nauczycielu, czy Ciebie nie obchodzi, e giniemy?” T h i n k i n g (mylenie). Funkcja mylenia jest zaangaowana w poszukiwanie logiki, obiektywizmu, sprawdzanie roszcze prawdy, realizowanie sprawiedliwoci w wiecie, uzasadnianie Boych rozstrzygni . Spróbujcie pomyle i upewnijcie si, e potraficie zbada spójno , logik i teologi perykopy Mk 4, 35-41. Jako osoby refleksyjne suchajcie tekstu o gbokiej teologicznej doniosoci: „Kim jest ten, któremu nawet wicher i jezioro s posuszne?” Jest to Ewangelia, która zawiera ostateczne i fundamentalne pytanie wiary chrzecija skiej. Jako osoby racjonalne oce cie dowody, jakby zostay wam przedstawione przez Marka. Dowodem jest to, e przyszed on do Galilei, goszc Ewangeli Bo. Kto zatem móg to robi ? Dowodem jest, e powoa nowych liderów dla dwunastu pokole Izraela (albo trzynastu, zalenie od tego, czy usuniecie Lewiego i Lewitów w Starym Testamencie). Tak wic kto to móg zrobi ? Dowodem jest to, e oferuje On nowy rodzaj nauczania i robi to jako majcy autorytet. A wic kto to moe robi ? Jako mylcy oce cie dowody, tak jakby byy one wam przedstawiane przez Marka. Ewidentne jest to, e demonstruje On Królestwo Boe przez wyrzucanie zego ducha i uzdrawianie. Kto mógby to robi ? Dowodem jest to, e przedefiniowuje On wol Boga, dokonujc uwolnienia z grzechów i liberalizujc szabat. Kto moe to zrobi ? Dowodem jest to, e Jego autorytet obejmuje rozszalae morza, wycie wiatrów i pierwotne siy chaosu. Kim On moe by ? Bdc konsekwentni, antycypujcie pytanie, które postawi wkrótce uczniowie: „Kto moe powiedzie o sobie: Ja jestem?”; i oce cie adekwatno odpowiedzi Piotra: „Ty jeste Mesjaszem”. Ludzie dzisiaj pytaj i sysz to samo pytanie: „Za kogo mnie uwaacie”?; lecz czy stare odpowiedzi jeszcze wystarczaj? Przytoczenie przykadu zastosowania metody SIFT do perykopy Mk 4, 35-41 pozwala na zorientowanie si, co dzieje si gdy cztery charakterystyczne gosy Jungowskich funkcji (zmysowa, intuicyjna, uczuciowa, my-.

(31) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(32) EGO SIFT. 133. lowa) zajmuj si tym samym fragmentem Biblii. W tym przykadzie czytelnicy (suchacze) zostaj zaproszeni do wejcia w biblijn narracj (zmysowa), do zaangaowania si na rzecz przemiany za pomoc wezwania Ewangelii (intuicja), do dowiadczenia i akceptacji niepokojów bycia uczniem (uczucia) oraz do konfrontacji z centraln chrystologiczn kwesti wiary (mylenie). W tym podejciu jeden fragment przemawia na cztery róne sposoby i realizuje swój potencja angaowania przekona , praktyk i codziennego ycia wierzcych, którym zaley na budowaniu i rozszerzaniu Królestwa Boego w swoich sytuacjach, rozpatrywanych w bardzo szerokich kontekstach 32.. 5. KONKLUZJE – KOMPLETNE SUCHANIE (CZYTANIE) I PRZEMAWIANIE DO WSZYSTKICH. Proces hermeneutyczny postulowany w metodzie SIFT zosta oparty na trzech podstawowych zasadach, które uwzgldniaj perspektywy czytelnika, teologi rónic indywidualnych i wgld w typy psychologiczne. Metoda zostaa rozwinita jako pomoc dla wierzcych w bardziej zrozumiaym suchaniu Boego Objawienia, które wyania si w hermeneutycznym dialogu midzy tekstem Ewangelii a czytelnikiem, kaznodziej bd suchaczem33. Peny proces hermeneutyczny witych tekstów, dziaania Ducha witego i kontekstu wymaga uwzgldniania „gosu” wszystkich czterech funkcji umysu, aby liturgia moga by wyrazem miowania Boga „caym umysem” wierzcych. Te cztery gosy s rzeczywicie rónicujce i komplementarne. Dane z bada potwierdzaj teori metody SIFT; w czytanym tekcie, typy zmysowe rzeczywicie troszcz si o szczegóy, typy intuicyjne rzeczywicie tworz wielkie wizje, typy uczuciowe daj pierwsze stwo implikacjom humanistycznym oraz midzyludzkim, a typy mylowe d do teologicznej analizy zaistniaych kwestii. A zatem perspektywa czytelnika w dziedzinie hermeneutyki biblijnej nie jest kompletna, jeli nie jest uwzgldniania rzeczywisto ukazywana w teorii typów psychologicznych. Tam szczególnie, gdzie przepowiadanie pozostaje stale „w rkach” tego samego kaznodziei, podane jest rozwijanie spostrzegania wyrosego z czterech zrónicowanych gosów procesu hermeneutycznego. Wan spraw dla 32. Por. F r a n c i s. Personality type and Scripture. Exploring Mark’s Gospel s. 60-65; F r a n c i s, V i l l a g e. Preaching with all our souls s. 143. 33 Por. F r a n c i s, V i l l a g e. Preaching with all our souls s. 142..

(33) 134. WADYSAW CHAIM CSsR. kaznodziejów winno by wiczenie (trening) w zakresie dostpu do Biblii za porednictwem ich mniej preferowanych funkcji, jak równie za porednictwem ich funkcji dominujcej34. Takie wiczenie daje uczestnikom okazj do przeanalizowania tego, jak ich indywidualne preferencje typu psychologicznego mog oddziaywa na sposoby interpretowania i proklamowania sowa Boego oraz do obserwacji, jak inni, rónicy si preferowanym typem psychologicznym, odczytuj i wygaszaj kazania (homilie) na temat tej samej perykopy. To moe by ródem dowiadczenia w suchaniu siebie, suchaniu innych i suchaniu Boga w nowy, odwieony sposób w zgromadzeniu liturgicznym. Warsztaty umoliwiaj nauczenie si czego o sobie, zaangaowanie si z innymi, którzy widz w inny sposób, którzy odczytuj sowo Boe przez odmienne okulary; umoliwiaj otwarcie umysu na ywe i szerokie dziaanie sowa Boego w Kociele. Po prostu dla wraeniowych ucz stawa si wraeniowymi, dla intuicyjnych – intuicyjnymi, dla uczuciowych – uczuciowymi, dla mylowych – mylowymi, aby rozumie i gosi Ewangeli skierowan do caego umysu i do kadego czowieka35.  Na zako czenie potrzebne wydaje si przynajmniej ogólne odniesienie si do krytyki stosowania teorii typów psychologicznych i obaw zwizanych z posugiwaniem si ni w kontekcie pastoralnym. Gówne zarzuty odwouj si do analitycznej teorii psychologii religii uprawianej przez C.G. Junga, do jego psychologii osobowoci oraz do korzystania z pewnych jego idei przez ruchy ezoteryczne, m.in. przez New Age36. Innym powodem obaw i odrzucania jest niekiedy fakt bezkrytycznego przyjmowania caoci teorii Junga i nadawanie im sensu filozoficznego i teologicznego, a niekiedy traktowanie jego myli jako inspiracji do tworzenia modeli duchowoci, duszpasterstwa, poradnictwa37. W odpowiedzi naleaoby podkreli , e nie naley czy koncepcji funkcji psychicznych Junga z jego teoriami psychologii gbi na temat psychologii osobowoci i psychologii religii. Sam Jung koncepcj funkcji psychologicznych opracowa oddzielnie od swojej teorii podwiadomoci, a tym bardziej religii. Z kolei Briggs i Mayer-Briggs, które byy psycholokami-amatorkami,. 34. F r a n c i s, J o n e s. Reading and proclaiming the resurrection. Por. F r a n c i s. Psychological type and biblical hermeneutics. 36 Por. P. L i k o u d i s. Jung replaces Jesus in catholic spirituality. http://www.ewtn.com/ library/newage/jungcul2.txt 37 Por. D. L y a l l. Counselling in the Pastoral and Spiritual Context. Philadelphia: Open University Press 1995 35.

(34) METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(35) EGO SIFT. 135. nazway rozwinit przez siebie na bazie funkcji psychicznych typologi mao zasadnie typologi osobowoci, bez przedstawienia teorii osobowoci jako podstawy MBTI. Naley zatem z jednej strony odróni koncepcj funkcji psychicznych od analitycznej teorii osobowoci Junga oraz od jego analitycznej psychologii religii. A z drugiej strony nie naley przenosi redukcjonistycznego podejcia psychologii gbi do religii w dziedzin teologii duchowoci chrzecija skiej, teologii pastoralnej jako modelu interpretacyjnego czy modelu pracy. W homiletycznych zastosowaniach koncepcji typów funkcjonalnych nie wykorzystuje si teorii podwiadomoci i religii Junga, a jedynie ten wkad do psychologii, jakim jest weryfikowalna koncepcja funkcjonowania umysu. Jest to koncepcja i metoda uatwiajca zrozumienie sposobu, w jaki sposób interpretujemy rzeczywisto z racji naszego wyposaenia poznawczego. Z tej racji jest to model bardzo uyteczny w wyjanianiu procesów poznawczych wystpujcych w interpretacji Biblii i formuowaniu przekazu religijnego.. BIBLIOGRAFIA C h a i m W.: Typy psychologiczne w recepcji i przekazie sowa Boego. „Roczniki Pastoralno-Katechetyczne” 5 (60) : 2013 s. 155-170. F r a n c i s L.J.: Personality Type and Scripture. Exploring Mark’s Gospel. London: Mowbray 1997. F r a n c i s L.J.: Psychological type and biblical hermeneutics: the SIFT method of preaching. „Rural Theology” 1 : 2003 nr 1 s. 13-23. F r a n c i s L.J.: Faith and psychology: personality, religion and the individual. London: Danton, Longmann & Todd 2005. F r a n c i s L.J.: Psychological type and liturgical preaching: The SIFT method. „Liturgy” 21 : 2006 nr 3 s. 11-20. F r a n c i s L.J:. Preaching with all our souls: introducing the SIFT method. 2008. http://wrap. warwick.ac.uk/2720/1/WRAP_Francis_0673558-ie-160210-preaching.pdf F r a n c i s L.J.: Exploring Mark’s Gospel: an aid for readers and preachers using Year B of the Revised Common Lectionary. London: Continuum 2002. F r a n c i s L.J.: Five loaves and two fishes: An empirical study in psychological type and biblical hermeneutics among Anglican preachers. „HTS Theological Studies” 66 : 2010 nr 1 s. 1-5. http://wrap.warwick.ac.uk/4023/1/WRAP_Francis_psychological_type_and_biblical_hermen eutics_examining_the_sift_approach_among_anglican_preachers_100119.pdf F r a n c i s L.J., J o n e s S.H.: Reading and proclaiming the resurrection: an empirical study in psychological type theory among trainee and experienced preachers employing Mark 16 and Matthew 28. „Journal of Empirical Theology” 24 : 2011 s.1-18..

(36) 136. WADYSAW CHAIM CSsR. F r a n c i s L.J.: What happened to the fig tree? An empirical study in psychological type and biblical hermeneutics. „Mental Health, Religion and Culture” 15 : 2012 s. 873-891. F r a n c i s L.J., S m i t h G.: Reading and proclaiming the birth narratives from Luke and Matthew: a study in empirical theology amongst curates and their training incumbents employing the SIFT metod. „HTS Theological Studies” 69: 2013 nr. 1 s. 1-13. http://www.hts.org.za/ index.php/HTS/article/ viewFile/2001/3717 F r a n c i s L.J., V i l l a g e A.: Preaching with all our souls: a study in hermeneutics and psychological type. London: Continuum 2008. F r a n c i s L.J., R o b b i n s A., V i l l a g e A.: Psychological type and the pulpit: an empirical enquiry concerning preachers and the SIFT metod of biblical hermeneutics. „HTS” 65 : 2009 nr 1 s. 1-7. http://wrap.warwick.ac.uk/2873/1/WRAP_Francis_0673558-ie-170210-psychological_type.pdf V i l l a g e A.: The influence of psychological type preferences on readers trying to imagine themselves in a New Testament healing story. „HTS Theological Studies” 65: 2009 no. 1 s. 1-7. http://www.hts.org.za/ index.php/HTS/article/viewFile/162/225. METODA INTERPRETACJI I PRZEPOWIADANIA SOWA BO

(37) EGO SIFT W SU

(38) BIE KAZNODZIEJSTWA CA DUSZ Streszczenie L.J. Francis i P. Atkins opracowali interesujc i bardzo przydatn metod interpretacji i goszenia sowa Boego SIFT (sensing, intuition, feeling, thinking – spostrzeganie, intuicja, uczucia, mylenie), opart na teologii rónic indywidualnych i psychologii osobowoci. Istot metody jest zastosowanie funkcji umysu czowieka (spostrzeganie, intuicja, uczucia, mylenie) do zrozumienia procesów interpretacji Biblii i otaczajcego wiata, a konsekwentnie take ich wpywu na przygotowanie kaza (homilii). Zasadno stosowania metody jest potwierdzana w wielu badaniach empirycznych. Artyku w swej zasadniczej czci prezentuje cztery odmienne sposoby interpretacji tekstów Pisma witego za pomoc funkcji psychicznych (s-i-f-t), cztery kroki w podejciu do konkretnej perykopy biblijnej wyznaczane tymi funkcjami oraz przykad zastosowania metody SIFT do tekstu Ewangelii wedug w. Marka 4, 35-41. Korzystanie z metody SIFT daje peny dostp do tekstu witego i pozwala przepowiada w sposób zrozumiay dla wiernych take o innym typie psychologicznym ni naturalne preferencje umysu kaznodziei. Sowa kluczowe: metoda interpretacji i przepowiadania sowa Boego SIFT, typy psychologiczne, Biblia i typy osobowoci..

(39)

Cytaty

Powiązane dokumenty

odbyło sie˛ spotkanie naukowo-dydaktyczne pracowników naukowych Katedry z pracownikami pomocy społecznej i osobami zaj- muj ˛acymi sie˛ opiek ˛a socjaln ˛a w Janowie

Kolejny tekst, autorstwa Agnieszki Zar by, to ciekawa analiza wizerunku lide- rów partii politycznych uczestnicz#cych w kampanii wyborczej w 2011 r.. Anali- zie, pod wzgl dem

Nie ma wiec podstaw, aby innym niz chrzes´cijan´skie przejawom ducha ludzkiego odmawiac´ prawa do nazywania ich duchowos´ciami. Tym bardziej nie ma zadnych podstaw, aby

Podobnie rzecz się ma z prześledzeniem toku podejmowania decyzji na temat losów syjonizmu w Polsce w instancjach partyjnych i państwowych w 1949 r., sposobu likwidacji partii

stawowe pytania, niezbędne do właściwej oceny całej akcji repatriacyjnej — ilu Polaków (i polskich Żydów) znalazło się w głębi ZSRR w czasie II wojny światowej, ilu z

Przed wakacjami ukazał się pierwszy numer nowego pisma historycznego wydawanego przez środowisko badaczy skupionych wokół Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego.. Jako

Reakcja rządu holenderskiego na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce była tematem referatu Floriberta Baudeta z Uniwersytetu w Utrechcie („De opstelling van de Nederlandse

Jednak propozycja wcześniejszego opuszczenia obozu generalnie była kusząca dla wszystkich grup osadzonych, nierzadko sami uwięzieni (również więźniowie polityczni) w pismach