S³u¿ba geologiczna Rosji – wczoraj i dziœ
Marek Graniczny
1, Halina Urban
1, Stanis³aw Wo³kowicz
1, Krystyna Wo³kowicz
1Pocz¹tki organizacji górniczych i geologicznych instytucji w Rosji nale¿y wi¹zaæ z utworzeniem w 1773 r. w Petersburgu Korpusu Kadetów Górniczych, przemiano-wanego nastêpnie na Instytut Górniczy (Gornyj Instytut) (ryc. 1). Uczelnia ta od momentu za³o¿enia do chwili obec-nej systematycznie szkoli kolejne pokolenia in¿ynierów górniczych i geologów. W 1817 r. w ramach korpusu utwo-rzono Towarzystwo Mineralogiczne, w sk³ad którego z czasem wesz³o wielu geologów. Geolodzy ci wraz z inny-mi nale¿¹cyinny-mi do dwóch podobnych stowarzyszeñ oraz geologami rozsianymi na szeœciu ró¿nych uniwersytetach podjêli próby utworzenia w Rosji s³u¿by geologicznej na podobieñstwo szeregu innych krajów. Jedna z pierwszych powsta³a w Wielkiej Brytanii (1835), a nastêpnie w Kana-dzie (1842), we W³oszech (1861), w Austrii (1849), we Fran-cji (1867), w SzweFran-cji (1858), w USA (1879), na Wêgrzech (1869), w Niemczech (1873) i w Belgii (1896).
Kluczow¹ postaci¹, która przyczyni³a siê do utworze-nia rosyjskiej s³u¿by geologicznej, by³ G.P. Helmersen (1803–1885) (ryc. 2). Ukoñczy³ on studia na Uniwersyte-cie w DorpaUniwersyte-cie (obecnie Uniwersytet w Tartu), a nastêpnie w Instytucie Górniczym w Petersburgu na Wydziale Mate-matyczno-Fizycznym (na specjalizacji geognozja i paleon-tologia). By³ za³o¿ycielem rosyjskiej szko³y kartografii geologicznej; w 1841 r. sporz¹dzi³ jedn¹ z pierwszych map geologicznych europejskiej czêœci Rosji (ryc. 3). Mimo ¿e opracowanie mapy by³o znacz¹cym osi¹gniêciem, ze zro-zumia³ych wzglêdów zawiera³a ona sporo braków i nie-dok³adnoœci. Nale¿y jednak podkreœliæ, ¿e zakres granic g³ównych wydzieleñ pozosta³ niezmienny na mapach opra-cowanych póŸniej. Mniej wiêcej w tym samym czasie car Miko³aj I Romanow zleci³ wykonanie podobnego opraco-wania grupie geologów zagranicznych. W efekcie tego zamówienia powsta³a Mapa geognostyczna europejskiej czêœci Rosji i Uralu opracowana przez R.I Murchisona (Murchison, 2004), M.E. de Verneuila oraz A.A. Keyser-linga, którym towarzyszy³ w trakcie prac terenowych N.I. Kokszarow (1818–1893). Mapa ta zosta³a wydana w 1845 r. Objaœnienia do mapy zawieraj¹ podzia³
stratygra-ficzny oraz wydzielenia litologiczne ujête w formie tabe-larycznej. Na mapie zamieszczono tak¿e przekrój geolo-giczny, którego linia przebiega od Petersburga po Morze Azowskie. Mapa, przekrój i objaœnienia wyró¿niaj¹ siê wspania³¹ szat¹ graficzn¹. Niko³aj Kokszarow studiowa³ w Instytucie Górniczym w Petersburgu w latach 1830–1840. Jako znakomity student i absolwent zosta³ wybrany, aby towarzyszyæ grupie geologów zagranicznych (R.I Murchi-son, M.E. de Verneuil i A.A. Keyserling) podczas ich reko-nesansu geologicznego w Rosji. By³ póŸniej wybitnym mineralogiem, pe³ni³ funkcjê dyrektora Carskiego Towa-rzystwa Mineralogicznego w Petersburgu (1865–1892) oraz dyrektora Instytutu Górniczego (1872–1881). Nie-zwykle bogata kolekcja Kokszarowa licz¹ca 3250 okazów, w wiêkszoœci pochodz¹cych z terenów Syberii, zosta³a zakupiona przez Brytyjskie Muzeum Historii Naturalnej w 1865 r.
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; marek.graniczny@ pgi.gov.pl, halina.urban@pgi.gov.pl, stanislaw.wolkowicz@pgi.gov.pl, krystyna.wolkowicz@pgi.gov.pl.
M. Graniczny H. Urban S. Wo³kowicz K. Wo³kowicz
Ryc. 1. Gmach Instytutu Górniczego (Gornyj Instytut), stan obecny.
Fot. M. Graniczny
W latach 1859–1860 Helmersen, korzystaj¹c ze wspó³-pracy z wieloma geologami, zebra³ bogaty materia³ regio-nalny z ró¿nych czêœci Rosji. Obejmowa³ on m.in.: Kaukaz (Abich), Prowincjê Moskiewsk¹ (Auerbach), Prowincjê Kijowsk¹ (Feofilaktow), czêœæ Finlandii (Puzyrewski) oraz
Kurlandiê i Liwoniê (Pander i Grewink). Wykorzystuj¹c zebrane materia³y Helmersen przygotowa³ now¹ wersjê Mapy europejskiej czêœci Rosji w skali 1 : 4 200 000, która zosta³a opublikowana w 1865 r. W stosunku do poprzed-niej wersji najwiêksze zmiany dotyczy³y struktury geolo-gicznej Uralu i Kaukazu (Kotelnikowa, 1996).
Helmersen prowadzi³ równie¿ badania na Uralu, bior¹c udzia³ w poszukiwaniach z³ota, wêgla kamiennego oraz rud miedzi. Opisa³ z³o¿a wêgla brunatnego na Ukrainie. Kierowa³ tak¿e sporz¹dzeniem map Donieckiego Zag³êbia Wêglowego. Uzyska³ stopieñ genera³a lejtnanta korpusu in¿ynierów górniczych, a nastêpnie akademika i profesora Instytutu Górniczego, w którym w latach 1856–1872 pe³ni³ funkcjê dyrektora (rektora). Za jego kadencji instytut zmieni³ status z zamkniêtej uczelni wojskowej na otwart¹ uczelniê cywiln¹. W 1863 r. w Gornym ¯urnale ukaza³ siê artyku³, w którym Helmersen wezwa³ do podjêcia systema-tycznych badañ geologii Rosji wykonywanych wed³ug przyjêtego planu i finansowanych przez pañstwo. W 1876 r. powo³ano komisjê, która przyst¹pi³a do opracowywania za³o¿eñ i regulacji prawnych przysz³ej s³u¿by. W pierw-szym paragrafie opracowanego dokumentu mo¿na prze-czytaæ, co nastêpuje: Instytucja geologiczna ma na celu szczegó³owe badanie budowy geologicznej Rosji i rozpo-wszechnianie wiedzy na ten temat. Bêdzie odpowiedzialna za rozwój nauk geologicznych i odkrycia kopalin pro-wadz¹cych do rozkwitu naszej ojczyzny.
W odró¿nieniu do poprzednio sk³adanych propozycji, nowa instytucja mia³a dzia³aæ nie w ramach Instytutu Gór-niczego, ale byæ jednostk¹ samodzieln¹, podporz¹dkowan¹ bezpoœrednio Ministerstwu Skarbu. Propozycja ta zosta³a przekszta³cona póŸniej w Statut Komitetu Geologicznego.
Szeœæ lat póŸniej, 31 stycznia 1882 r., na wniosek Rady Pañstwa cesarz Aleksander III Romanow zatwierdzi³ sta-tut Komitetu Geologicznego, g³ównego urzêdu geologicz-nego Rosji. Dyrektor komitetu, którym zosta³ wspomniany G.P. Helmersen, mia³ daleko id¹ce uprawnienia, ale zara-zem i obowi¹zki. Zosta³ on mianowany przez ministra, ale by³ równie¿ w pe³ni podporz¹dkowany w³adzy cesarskiej. Profesor Helmersen krótko sprawowa³ urz¹d dyrektora i po przejœciu na emeryturê w 1882 r. zosta³ zast¹piony przez W.G. Jerofiejewa, który kierowa³ piastowa³ urz¹d przez kolejne dwa lata.
W lutym 1885 r. dyrektorem komitetu zosta³ A.P. Kar-piñski (1847–1936), który pe³ni³ tê funkcjê ponad 18 lat, a¿ do kwietnia 1903 r. (ryc. 2). By³ on niezwykle intere-suj¹c¹ postaci¹. Jego dziadek by³ Polakiem, który osiedli³ siê na Uralu. Karpiñski wychowywa³ siê w Rosji, lecz pod-kreœla³ swoje polskie pochodzenie. W 1866 r. ukoñczy³ Instytut Górniczy w Petersburgu. W latach 1877–1896 by³ profesorem na swojej macierzystej uczelni. Ponadto by³ tak¿e cz³onkiem Cesarskiej Akademii Nauk. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej pozosta³ w Rosji. W 1917 r. zosta³ wybrany na prezesa Akademii Nauk i pe³ni³ te funkcjê a¿ do œmierci w 1936 r. Prowadzi³ szerokie badania tekto-niczne, stratygraficzne i paleontologiczne na Uralu i plat-formie wschodnioeuropejskiej. By³ równie¿ inicjatorem seryjnych opracowañ kartograficznych na terenie Rosji.
Ryc. 2. Po lewej stronie zdjêcie G.P. Helmersena (1803–1885),
za³o¿yciela rosyjskiej szko³y kartografii geologicznej, po prawej – A.P. Karpiñskiego (1847–1936), dyrektora Komitetu Geologicz-nego w latach 1885–1903. Fot. M. Graniczny
2
Mapa pochodzi ze zbiorów Departamentu Historii Geologii Pañstwowego Muzeum Geologicznego i. Wiernackiego Rosyjskiej Akademii Nauk. Wersjê elektroniczn¹ pozyskano dziêki uprzejmoœci dr I. Malakowej i dr Z. Bessudnowej.
Ryc. 3. Mapa ogólna wystêpowania formacji skalnych europejskiej
Na jego czeœæ ustanowiono z³oty medal imienia A.P. Kar-piñskiego przyznawany za wybitne osi¹gniêcia w dziedzi-nie geologii. Na jego pogrzebie w 1936 r. obecni byli najwy¿si urzêdnicy pañstwowi, w³¹cznie ze Stalinem. Jako jeden z pierwszych zosta³ pochowany w murach moskiew-skiego Kremla.
Pierwszymi cz³onkami Komitetu Geologicznego oprócz Helmersena i Karpiñskiego byli „starsi geolodzy”: I.W. Musz-kietow, S.N. Nikitin, W.A. Domger, A.A. Krasnopolski oraz F.N. Czernyszew. Warto przybli¿yæ sylwetki tych s³ynnych geologów (Petrov & Zhamoida, 2010).
Iwan Wasilewicz Muszkietow (1850–1902) rozpocz¹³ studia na Petersburskim Uniwersytecie na Wydziale Historyczno-Filozoficznym, a nastêpnie ukoñczy³ Instytut Górniczy w Petersburgu, którego by³ pracownikiem w latach 1872–1902. Równolegle by³ zatrudniony jako star-szy geolog w Komitecie Geologicznym (1882–1902). By³ odkrywc¹ kilku nowych minera³ów i z³ó¿. Bada³ wschodni Ural, gdzie odkry³ trzy nieznane w Rosji minera³y (m.in. piryt arszenikowy; wskaza³ przy tym na jego zwi¹zek z ¿y³owymi z³o¿ami z³ota), zachodni¹ czêœæ Tien-Szanu, dolinê rzeki Syr-daria oraz obszary Turkiestanu. Opraco-wa³ koncepcjê naukow¹ budowy geologicznej œrodkowej Azji. Sporz¹dzi³ (razem z G.D. Romanowskim) pierwsz¹ geologiczn¹ mapê Turkiestanu. Studiowa³ tak¿e geologiczn¹ budowê i lodowce Kaukazu, z³o¿a wêgla kamiennego i manganu w basenie rzeki Rioni, jak równie¿ Ÿród³a wód mineralnych na Kaukazie.
Siergiej Niko³ajewicz Nikitin (1850–1909) by³ geolo-giem i paleontologeolo-giem. Ukoñczy³ Uniwersytet w Moskwie w 1871 r. W Komitecie Geologicznym podj¹³ pracê w 1882 r. Odznaczy³ siê jako badacz stratygrafii karbonu, permu, jury i kredy. By³ tak¿e inicjatorem pe³nego opisu jury cen-tralnej czêœci Równiny Rosyjskiej. Jeden z pierwszych organizatorów badañ hydrogeologicznych. Specjalista w dziedzinie wykorzystania wód podziemnych do zaopatrze-nia w wodê Moskwy.
Walerian Aleksandrowicz Domger (1851–1885) by³ geologiem i in¿ynierem górniczym. W ramach prac Komi-tetu Geologicznego wzi¹³ udzia³ w badaniach na Ukrainie, opieraj¹c siê na doniesieniach G. Feodosjewa i S. Kontkie-wicza (który w latach 1876–1881 pracowa³ jako geolog w Departamencie Górniczym w Petersburgu) wskazuj¹cych na wyst¹pienia manganu w dolinie rzeki Ingulec. Latem 1883 r. prowadzi³ prace na wschodzie guberni Jekatery-nos³awskiej. W dolinie rzeki Solonaja znalaz³ z³o¿e rud manganu i opisa³ je w publikacji Izwiestija Geologiczeskogo Komiteta w 1884 r. W taki sposób w rejonie Naddnie-przañskim zosta³o odkryte najwiêksze z³o¿e rud manganu na œwiecie.
Aleksandr A. Krasnopolski (1853–1920) ukoñczy³ Insty-tut Górniczy w 1875 r, nastêpnie pracowa³ w Muzeum Instytutu Górniczego. Od momentu utworzenia Komitetu Geologicznego podj¹³ w nim pracê i z t¹ instytucj¹ zwi¹za³ swoj¹ karierê zawodow¹. Po odejœciu na emeryturê by³ cz³onkiem zarz¹du komitetu. Podstawowe badania geolo-giczne prowadzi³ na Uralu w latach 1882–1892, a nastêpnie w Zachodniej Syberii, w zwi¹zku z budow¹ linii kolejo-wej. Bada³ tak¿e karboñskie pok³ady wêgla Ekibastuza (Kazachstan), rudy miedzi na stepach Kirgizji, rudy ¿elaza w rejonie Bajka³u oraz z³o¿a wód mineralnych w Lipiecku
(miasto nad Worone¿em, dop³ywem Donu). Zajmowa³ siê równie¿ histori¹ dzia³alnoœci Komitetu Geologicznego.
Fieodosij Niko³ajewicz Czernyszew (1856–1914) ukoñ-czy³ Szko³ê Morsk¹ i Instytut Górniczy w Petersburgu w 1880 r. Zajmowa³ siê geologi¹ i paleontologi¹. Z chwil¹ powstania Komitetu Geologicznego rozpocz¹³ w nim pracê jako m³odszy geolog. By³ nastêpnie jego dyrektorem (1903) oraz dyrektorem Instytutu Górniczego (1908–1911). Kie-rowa³ tak¿e budow¹ nowego gmachu Komitetu Geologicz-nego. Pierwszy przedstawi³ ogólny pogl¹d na temat budowy geologicznej Nowej Ziemi, który sformuowa³ po uczestnic-twie w wyprawie przeprowadzonej w latach 1895–1896. Zorganizowa³ tak¿e rosyjsk¹ grupê i przewodzi³ jej w trakcie rosyjsko-szwedzkiej wyprawy na Spitsbergen (1899–1901). Jego imieniem zosta³o nazwane Muzeum VSEGEI (Muzeum Rosyjskiego Geologicznego Instytutu Badawczego).
Warto dodaæ, ¿e z Komitetem Geologicznym by³o zwi¹-zanych wielu wybitnych polskich geologów: Karol Bohda-nowicz (który w latach 1914–1917 by³ jego dyrektorem), Józef Morozewicz, Stefan Czarnocki czy Stanis³aw Dokto-rowicz-Hrebnicki i inni (ryc. 4).
Pierwsi dyrektorzy i cz³onkowie komitetu musieli siê podj¹æ trudnych zadañ oraz wyzwañ. Ra¿¹ca by³a dyspro-porcja pomiêdzy liczb¹ zatrudnionych geologów a ogrom-nym obszarem Rosji, który nale¿a³o rozpoznaæ i skar-towaæ. W drugim paragrafie Statutu Komitetu Geologicz-nego z 1882 r. okreœlono dok³adniej zakres dzia³añ komitetu. Cytujemy go dos³ownie:
prowadzenie systematycznych badañ geologicznej struktury Rosji,
studiowanie danych i materia³ów oraz publikowanie prac naukowych,
kompilowanie i wydawanie szczegó³owych map geo-logicznych kraju,
zbieranie próbek ska³ i minera³ów i tworzenie kolekcji naukowych,
wspieranie innych instytucji oraz osób prywatnych w zakresie dzia³alnoœci komitetu.
W tym samym roku utworzono bibliotekê i muzeum. Wkrótce potem przyst¹piono do opracowania instrukcji wykonywania prac kartograficznych. Zosta³a ona przygo-towana przez S.N. Nikitina i A.P. Karpiñskiego i zaakcep-towana w grudniu 1883 r. Karpiñski zosta³ mianowany koordynatorem i redaktorem pierwszych 10 arkuszy Mapy geologicznej europejskiej czêœci Rosji w skali 1 : 420 000. Pod koniec lat 80. XIX w. mapa ta zosta³a scalona i wydana w skalach 1 : 2 520 000 i 1 : 6 300 000 (ryc. 5). Systema-tyczne prace kartograficzne szybko doprowadzi³y do wa¿-nych odkryæ geologiczwa¿-nych, jak np. odkrycie z³ó¿ manganu na Ukrainie (Nikopol) oraz ¿elaza, wêgla kamiennego i z³ota na Uralu. Do 1917 r. Mapa geologiczna europejskiej czêœci Rosji zosta³a ukoñczona i opublikowana na 30 arku-szach w skali 1 : 420 000. Odkryto równie¿ kolejne z³o¿a: fosforytów w prowincji kostromskiej i jaros³awskiej oraz platyny, chromu i soli kamiennej na Uralu.
Równoczeœnie czyniono starania o powiêkszenie bud¿etu Komitetu Geologicznego, zwiêkszenie kadry oraz pozy-skanie w³asnej siedziby. W 1894 r. na potrzeby komitetu wynajêto dworek hrabiny Osten-Saken, ale ju¿ w 1914 r. na Œrednim Prospekcie na Wyspie Wasilewskiej wybudo-wano okaza³y gmach, który stoi po dziœ dzieñ.
Kontynuato-rem prac Komitetu Geologicznego jest obecnie Rosyjski Geologiczny Instytut Badawczy (VSEGEI) (ryc. 6), który pe³ni zarazem obowi¹zki pañstwowej s³u¿by geologicznej. Zmiana nazwy instytucji mia³a miejsce w 1940 r.
Wyniki prac kartograficznych oraz ekspedycji poszuki-wawczych opisuj¹ce aspekty tektoniczne, stratygraficzne, sedymentacyjne, paleontologiczne czy z³o¿owe by³y syste-matycznie publikowane w wydawnictwach komitetu: Izwiestjach (od 1882 r.) i Trudach (od 1883 r.). W kolej-nych latach prace kartograficzne objê³y równie¿ azjatyck¹ czêœæ Rosji. W 1922 r. wykonano Mapê geologiczn¹ azja-tyckiej czêœci Rosji w skali 1 : 10 500 000, a w 1930 r. ukoñ-czono i opublikowano Mapê geologiczn¹ azjatyckiej czêœci ZSRR w skali 1 : 4 200 000. Wa¿n¹ dat¹ w rozwoju karto-grafii geologicznej w Rosji by³ 17 maja 1954 r., kiedy to Rada Ministrów ZSRR zatwierdzi³a dekret, który podniós³ proces tworzenia map geologicznych do rangi pañstwowej i uzna³ j¹ jako jeden z g³ównych priorytetów Ministerstwa Geologii. Rol¹ VSEGEI by³a i jest odpowiedzialnoœæ za metodologiê, nadzór, koordynacjê, redakcjê i edycjê map geologicznych. Obecnie g³ówne projekty VSEGEI w zakresie kartografii obejmuj¹:
Opracowanie mapy geologicznej Federacji Rosyj-skiej w skali 1 : 1 000 000 (3-ciej generacji). Jest ona opracowywana w technologii GIS (ArcView 3.2). Na podstawie analizy tych map wytypowano 170 obszarów perspektywicznych wystêpowania kopalin, które nale¿y bardziej szczegó³owo rozpoznaæ. Mapa ta bêdzie rozszerzona na tereny szelfu kontynental-nego Rosji, Arktyki i Antarktydy.
Wykonanie mapy geologicznej Federacji Rosyjskiej w skali 1 : 200 000. Mapa ta jest opracowywana w pierwszej kolejnoœci dla obszarów o podstawowym (z punktu widzenia zasobów geologicznych) znacze-niu ekonomicznym.
GIS – Atlas Rosji. W jego opracowaniu oprócz VSEGEI wziê³y udzia³ 43 instytucje. Atlas obejmuje
zbiór informacji przestrzennych z ró¿nych map tematycznych, zebranych dla ca³ego kraju w skalach od 1 : 5 000 000 do 1 : 1 000 000. Znajduj¹ siê w nim
Ryc. 5. Podzia³ arkuszy Mapy geologicznej europejskiej czêœci
Rosji na terenie Królestwa Polskiego – rejon zachodni (Michalski,
1885)
Ryc. 4. Geolodzy i paleontolodzy wchodz¹cy w sk³ad Komitetu Geologicznego w 1907 r. – A.P. Karpiñski (pi¹ty z prawej w pierwszym
m.in. nastêpuj¹ce warstwy tematyczne: geograficzna, administracyjna, u¿ytkowania terenu, geologiczna, zasobów mineralnych, stref tektonicznych, metaloge-niczna, pola magnetycznego, grawimetryczna, obsza-rów eksploatowanych górniczo, obszaobsza-rów perspekty-wicznych z uwagi na potencja³ geologiczny, obszarów chronionych istotnych z punktu widzenia dziedzic-twa geologicznego oraz danych teledetekcyjnych.
Mapy przegl¹dowe i regionalne, np. regionalne mapy geologiczne Uralu, Zachodniej Syberii, Plat-formy Syberyjskiej, A³taju i Dalekiego Wschodu w skali 1 : 1 500 000.
Opracowywanie map tematycznych, w tym map geoœrodowiskowych. Inicjatywê ich sporz¹dzania podjêto na pocz¹tku lat 90. XX w. W pierwszej kolejnoœci powsta³y mapy geoekologiczne oraz mapy geochemicznych wskaŸników szelfu – Zatoki Fiñ-skiej, Zatoki NewFiñ-skiej, jeziora £adoga i jeziora Ilmien, w skali 1 : 200 000. Przyst¹piono równie¿ do opracowywania map geozagro¿eñ. Pierwsza Mapa geologicznych zagro¿eñ Rosji w skali 1 : 5 000 000 zosta³a wydana w 2005 r.
VSEGEI realizuje równie¿ szeroko zakrojony pro-gram poszukiwañ z³o¿owych, w którym pos³uguje siê nowoczesnymi metodami prac, pocz¹wszy od zaawanso-wanych technologii teledetekcyjnych i geofizycznych po badania laboratoryjne. Badania metalogeniczne wykony-wane w VSEGEI maja bogat¹ tradycjê. Koncentruj¹ siê one wokó³ trzech zagadnieñ: metalogenezy ogólnej i teore-tycznej, metalogenezy regionalnej oraz metalogenezy prak-tycznej wykonywanej dla konkretnych z³ó¿. Pod koniec lat 60. i na prze³omie lat 60. i 70. XX w. opracowano seriê metalogenicznych map ZSRR w skalach od 1 : 10 000 000 do 1 : 2 500 000. W ostatnich latach zrealizowano oraz w trakcie realizacji s¹ kolejne mapy: Mapa z³ó¿ surowców mineralnych Rosji w skali 1 : 2 500 000, Mapa formacji metalogenicznych Rosji w skali 1 : 2 500 000, Mapa pro-gnoz z³ó¿ rud metali Rosji w skali 1 : 5 000 000.
Wymienione mapy s¹ opracowywane w technologii GIS, a przy ich wykonywaniu wykorzystuje siê dane pocho-dz¹ce z pañstwowego kadastru z³ó¿ i przejawów wystêpo-wania surowców. Aktualnie baza danych obejmuje 3200 z³ó¿, w tym 50 o znaczeniu œwiatowym.
W ramach akredytowanego laboratorium VSEGEI zor-ganizowano Centrum Badañ Izotopów wyposa¿one m.in. w nowoczesn¹ aparaturê SHRIMP-2, unikaln¹ w skali euro-pejskiej (ryc. 7). Warto równie¿ odnotowaæ, ¿e od kilku lat VSEGEI regularnie bierze udzia³ w spotkaniach s³u¿b geo-logicznych EuroGeoSurveys.
W ostatnim okresie dosz³o równie¿ do kilku spotkañ dwustronnych miêdzy PIG-PIB a VSEGEI, których tema-tem by³o podjêcie wspó³pracy. Wspó³praca ta jest na pewno potrzebna obu stronom i dla obu korzystna. Fakty te stano-wi¹ dobry prognostyk na przysz³oœæ.
Literatura
KOTELNIKOVA N.E. 1996 – Russian geological maps as monuments of the history of science, Berichte der Geologischen Bundesanstalt, 35: 229–230.
MICHALSKI A. 1885 – Formacya jurajska w Polsce. Pamiêtnik Fizyjograficzny, Tom V, Dz. II, Geologija z Chemij¹: 8–29. Wyd. E. Dziewulski & Br. Znatowicz, Warszawa.
MURCHISON R. 2004 – Murchison's Wanderings in Russia, BGS, Collin&Deimer (reprint).
PETROV O.V. & ZHAMOIDA A.I. 2010 – A.P. Karpinsky in esta-blishment and activities of the Geological Committee of Russia. VSEGEI, Saint Petersburg.
Ryc. 7. Aparatura SHRIMP-2 s³u¿¹ca do nowoczesnej
geochrono-logii minera³ów. Obie fot. M. Graniczny
Ryc. 6. Gmach Komitetu Geologicznego przemianowanego na
Rosyjski Geologiczny Instytut Badawczy (VSEGEI) wybudowa-ny na Prospekcie Œrednim na Wyspie Wasilewskiej w 1914 r. – stan obecny
