Płatności mobilne w rozwoju e-commerce

ISSN:1896Ǧ382X|www.wnus.edu.pl/epu DOI:10.18276/epu.2018.131/2Ǧ03|strony:29–36

ZbigniewChÏopek

PÏatnoäcimobilnewrozwojueǦcommerce

Sáowa kluczowe: e-commerce, páatnoĞci mobilne, internet

Streszczenie. Rozwój technologii oraz zainteresowanie innowacjami spoáeczeĔstwa przejawia siĊ

przede wszystkim poprzez jej dostĊpnoĞü. Nasycenie internetem na terenie kraju pozwala na wykorzystywanie go w niemal kaĪdym aspekcie Īycia czáowieka. Klient zmienia nawyki zaku-powe przenosząc siĊ do sieci. W artykule wskazano ten trend, przedstawiając tworzące siĊ nowe potrzeby tej grupy klientów. Szczególnie skupiono siĊ nad rozwojem mobilnych páatnoĞci inter-netowych, dziĊki którym rynek moĪe sprostaü wymaganiom klientów internetowych.

Wprowadzenie

Przed powstaniem biznesu internetowego, biznes elektroniczny rozwijaá siĊ gáów-nie w duĪych korporacjach miĊdzynarodowych pod postacią EDI (Electronic Data In-terchange) – elektronicznej wymiany dokumentów.

Zakáadając najszerszą definicjĊ biznesu elektronicznego, komputery pierwszy raz zostaáy komercyjnie wykorzystane w latach 60. XX wieku. Banki w tym okresie wpro-wadzaáy system ERMA (the Electronic Recording Machine Accounting). Poprzez zautomatyzowane funkcje tego systemu, w Bank of America dziewiĊciu pracowników mogáo wykonaü pracĊ, którą wczeĞniej wykonywaáo 50. Wykorzystanie komputerów jako narzĊdzia pracy szybko rozprzestrzeniaáo siĊ w firmach, pozwalając zautomatyzo-waü administrowanie páacami, tworzyü raporty czy planozautomatyzo-waü harmonogramy produkcji. Lata 70.–80. XX wieku to czas intensywnego rozszerzania dziaáalnoĞci biznesowej w pierwsze formy komunikacji pomiĊdzy firmami (partnerami handlowymi), powstaáy wtedy pierwsze systemy wymiany dokumentów EDI (Nojszewski, 2004). Firmy muszą liczyü siĊ ze stosunkowo duĪymi wydatkami na tworzenie odpowiedniej infrastruktury

(poprzez odpowiednie techniki i technologie) teleinformatycznej i na dziaáania związa-ne ze szkoleniem pracowników, aby umieli korzystaü z wprowadzanych zasobów (Budziewicz-GuĨlecka, Drab-Kurowska, 2009). W przypadku spoáeczeĔstwa informa-cyjnego w Polsce, a wiĊc i pracowników organizacji, gáównym powodem wykluczenia spoáecznego jest nie tylko brak dostĊpu do usáug komunikacji elektronicznej, ale i brak umiejĊtnoĞci korzystania z usáug w spoáeczeĔstwie informacyjnym (Budziewicz-GuĨlecka, 2010).

Idea elektronicznej wymiany dokumentów sama w sobie pochodzi z poáowy lat 60. XX wieku. Grupa przedsiĊbiorstw kolejowych, dbających o jakoĞü wymiany danych miĊdzy przedsiĊbiorstwami w 1968 roku, utworzyáa Transportation Data Coordinating Committee. W tym okresie General Motors, Suer Valu, Sears, K-Mart budowaáy dla gáównych partnerów wáasne systemy elektroniczne. Powstaáy pierwsze przemysáowe standardy wymiany dokumentów – np.: 1975 r. – pierwszy miĊdzyprzemysáowy standard ANSI X12 „air, motor, ocean, rail & some banking applications”.

Obecnie podstawowe standardy EDI to: EDIFACT (Electronic Data Interchange for Administration, Commerce and Transport) z 1985 roku oraz SWIFT dla instytucji finansowych.

Rozpowszechnienie internetu sprawiáo, Īe rozpoczĊto przenoszenie standardów EDI na jego grunt, wykorzystując w tym celu najczĊĞciej jĊzyk XML (Adamczyk, 2004).

1.IstotaeǦbiznesu

Internet wpáywa na wszystkie obszary gospodarki, rozwijając biznes elektroniczny (Drab-Kurowska, 2012). Biznes elektroniczny to okreĞlenie doĞü szerokie, a przez to ogólne. Ciągáe zmiany i nowe sposoby ujĊcia poszczególnych zagadnieĔ powodują duĪe rozbieĪnoĞci w definiowaniu podstawowych pojĊü w zakresie biznesu elektronicznego. Uporządkowanie podstawowych zagadnieĔ powiązanych z biznesem elektronicznym wydaje siĊ niezbĊdne.

PojĊcie biznesu elektronicznego (e-business) áączy bardziej ogólne zagadnienia:  elektronicznego handlu (e-commerce),

 elektronicznego przedsiĊbiorstwa (e-enterprise),  elektronicznej gospodarki (e-economy),

 elektronicznego spoáeczeĔstwa (e-society),  elektronicznego rządu (e-government).

MoĪna takĪe wyróĪniü bardziej szczegóáowe zagadnienia, takie jak e-banking czy

e-learning. Jeszcze inny aspekt wirtualizacji procesów biznesowych kryje siĊ za

pojĊ-ciem m-business, gdzie nacisk káadzie siĊ na kwestie przesyáania informacji. PoniĪej zaprezentowano kilka kluczowych definicji. Pierwsza z nich przedstawia najszerszej pojĊcie: „Biznes elektroniczny obejmuje wszystkie procesy biznesu przeprowadzane elektronicznie. Od wielu lat jest gáównym medium i czĊĞcią procesów biznesu niemal

w kaĪdej firmie. Biznes elektroniczny nie polega wyáącznie na przeprowadzeniu trans-akcji elektronicznie, ale dotyczy takĪe wszystkich procesów prowadzących do takiej transakcji” (Kontinuum elektronicznego…, 1999). MoĪna przyjąü, Īe biznesem elektro-nicznym bĊdzie kaĪde wykorzystanie technologii komputerowych. Poczynając od pisa-nia tekstu w edytorze tekstów, wykonywapisa-nia obliczeĔ w arkuszu kalkulacyjnym czy obrabiania otrzymanego faksem dokumentu w komputerze. Autorzy kolejnej definicji skupili siĊ na aspekcie internetowej dziaáalnoĞci gospodarczej: „E-biznes (e-business): jakiekolwiek przedsiĊwziĊcie internetowe – taktyczne lub strategiczne – które prze-ksztaáca zaleĪnoĞci biznesowe, czy bĊdą to relacje consumer,

business-to-business, powiązania w zakresie przedsiĊbiorstw (intra-business), czy pomiĊdzy

kon-sumentami (consumer-to-consumer). KaĪdy menedĪer, który postrzega e-biznes jako sprzedaĪ produktów przez internet, nie ogarnia caáoĞci obrazu. E-biznes stanowi bo-wiem naprawdĊ nowe Ĩródáo efektywnoĞci, szybkoĞci, innowacyjnoĞci i nowych sposo-bów tworzenia wartoĞci w organizacji” (Hartman, Sifonis, Kador, 2001). Zagadnienie to inaczej rozumie W. Cellary w artykule Elektroniczny biznes, który káadzie nacisk na zmianĊ formy komunikacji pomiĊdzy podmiotami gospodarczymi z papierowej na elek-troniczną – „Elektroniczny biznes” jako uogólnienie elektronicznego handlu. Nietrudno zauwaĪyü, Īe drogą elektroniczną moĪna realizowaü nie tylko procesy biznesowe zwią-zane z handlem, lecz takĪe wiele innych. Podstawą elektronicznego biznesu jest dąĪenie do:

 zastąpienia formalnych i nieformalnych dokumentów papierowych dokumen-tami elektronicznymi poprzez zorganizowanie obrotu nimi w sieci,

 zorganizowanie miĊdzyludzkich interakcji za pomocą mediów elektronicznych zamiast bezpoĞrednich spotkaĔ (Cellary, 2000).

Firma International Data Corporation okreĞla ten termin jako „elektronizacjĊ pod-stawowych transakcji handlowych” (Kontinuum elektronicznego…, 1999). A. Hartman, J. Sifonis i J. Kador przedstawiają nastĊpującą definicjĊ: „E-handel (e-commerce): szczególny rodzaj przedsiĊwziĊü w zakresie e-biznesu skupiający siĊ wokóá pojedyn-czych transakcji wykorzystujących sieü jako medium wymiany, obejmujący relacje pomiĊdzy przedsiĊbiorstwami (business-to-business, B2B), jak i pomiĊdzy przedsiĊ-biorstwem i konsumentem (business-to-consumer, B2C)” (Hartman, Sifonis, Kador 2001). W. Cellary o e-commerce wyraĪa siĊ nastĊpująco: „O handlu elektronicznym mówimy wówczas, gdy związane z nim procesy biznesowe są realizowane drogą elek-troniczną. Przedmiot handlu moĪe byü cyfrowy lub materialny. RównieĪ podmiot han-dlu – sprzedawca i kupujący – moĪe byü fizyczny lub wirtualny. (...) Handel elektro-niczny obejmuje cztery gáówne procesy biznesowe:

 promocjĊ i marketing,  zamówienia,

 páatnoĞci,

 dostawy – oczywiĞcie tylko w przypadku produktów cyfrowych” (Cellary 2000).

Wraz z rozwojem technik i technologii ICT pojawiają siĊ nowe produkty, do których moĪna zaliczyü unikatowe innowacje, wynikające z wielonakáadowych zaawansowa-nych badaĔ technologiczzaawansowa-nych po modyfikacje juĪ istniejących produktów (Budziewicz-GuĨlecka, 2009).

2.RozwójinternetuwPolsce

Internet jest kanaáem, który umoĪliwia dotarcie do milionów potencjalnych klien-tów (Drab-Kurowska, 2013). W 2017 roku dostĊp do internetu miaáo 81,9% gospo-darstw domowych. Odsetek ten byá wyĪszy o 1,5 p.p. niĪ w roku poprzednim, oraz o 7,1 p.p. w stosunku do 2014 roku. Nieznacznie w porównaniu z rokiem poprzednim zwiĊkszyá siĊ udziaá gospodarstw domowych korzystających z internetu przez szeroko-pasmowe áącze internetowe o 1,9 p.p. Zarówno dostĊp do internetu, jak i rodzaj áączy internetowych byá zróĪnicowany ze wzglĊdu na typ gospodarstwa, klasĊ miejsca za-mieszkania oraz stopieĔ urbanizacji. DostĊp do internetu czĊĞciej miaáy gospodarstwa domowe z dzieümi niĪ bez nich. UwzglĊdniając klasĊ miejsca zamieszkania, odsetek gospodarstw z internetem wiĊkszy byá w miastach niĪ na obszarach wiejskich. StopieĔ urbanizacji, wskaĨnik dostĊpu do internetu najwyĪszy byá na obszarach wysoko zurba-nizowanych. Taka sama prawidáowoĞü dotyczyáa wykorzystywania szerokopasmowych áączy internetowych.

Deklarowane przyczyny braku dostĊpu do internetu w domu byáy zróĪnicowane, jednak gáównie wskazywano na brak potrzeby dostĊpu do sieci w domu. W 2017 roku 72,7% osób w wieku 16–74 lat regularnie korzystaáo z internetu, przy czym i tu obser-wuje siĊ zróĪnicowanie w zaleĪnoĞci od wieku, aktywnoĞci zawodowej, poziomu wy-ksztaácenia i miejsca zamieszkania. NajwiĊkszy odsetek regularnych uĪytkowników odnotowano wĞród uczniów i studentów (99,9%), osób pracujących na wáasny rachunek (91,0%), osób z wyĪszym wyksztaáceniem (96,9%), a takĪe mieszkaĔców duĪych miast (82,0%).

W 2017 roku 45% Polaków w wieku 16–74 lata dokonywaáo zakupów przez in-ternet. MĊĪczyĨni robili zakupy czĊĞciej niĪ kobiety. NajwiĊkszy odsetek osób zama-wiających lub kupujących przez internet towary lub usáugi do uĪytku prywatnego odno-towano w województwie mazowieckim (50,6%). W 2017 roku odsetek osób korzystają-cych w ciągu ostatnich 12 miesiĊcy z usáug administracji publicznej przez internet wy-niósá 30,8%.

GUS w 2017 roku pierwszy raz zbadaá wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych o dodatkowy moduá dotyczący korzystania z zaawansowanych technologii informacyjno-telekomunikacyjnych. Wyniki pokazują, Īe blisko 60% osób w wieku 16–74 lata posiadaáo smartfon. NajchĊtniej urządzeniem tym posáugiwaáy siĊ osoby z najmáodszych grup wiekowych, a takĪe uczniowie i studenci(GUS, 2017). Jest to nowy trend ukazujący aktualne potrzeby potencjalnych klientów.

Najnowsze badania pokazują, Īe kupujący w internecie to niezwykle wymagający i Ğwiadomi konsumenci. Robiąc zakupy w wybranym sklepie online, oczekują, oprócz znalezienia wszystkich interesujących rozwiązaĔ w konkurencyjnej cenie, równieĪ moĪliwoĞci dokonania szybkiej i bezpiecznej páatnoĞci online bez wzglĊdu na walutĊ dokonywanej transakcji (Czaplewski, 2015). Okoáo 59% kupujących przez internet dokonując páatnoĞci, korzysta z rozwiązaĔ oferowanych przez systemy páatnoĞci. Inte-resujące jest to, Īe przeciĊtnie 51% z nich dotyczy realizacji opáat staáych, opáat za ra-chunki. Dane te wymagają od operatora udostĊpniania rozwiązaĔ optymalizujących i skracających ĞcieĪkĊ páatnoĞci, takich jak transakcje cykliczne, pozwalające na obcią-Īenia zgodnie z ustalonymi parametrami czy harmonogramem. Ciekawostką moĪe byü coraz wyraĨniej zaznaczający siĊ trend wzrostowy páatnoĞci dokonywanych z urządzeĔ mobilnych (juĪ 41% respondentów dokonuje páatnoĞci korzystając równieĪ ze smartfo-nu a 36% z tabletu). PáatnoĞü z komputera stacjonarnego realizowana jest obecnie w 57% przypadków, jednak ze wzglĊdu na stale zachodzące zmiany pokoleniowe oraz dynamiczny rozwój technologii mobilnych, liczba ta bĊdzie maleü(PWC, 2017). Ma-sterCard w raporcie „The New World of Retail”, przyglądając siĊ rozwojowi sektora m-commerce prognozuje, Īe do 2018 roku Polska ma szansĊ staü siĊ liderem europej-skim per capita(MasterCard, 2015). Ma wyprzedziü nawet przodujące obecnie Norwe-giĊ i DaniĊ.

3.Kierunkirozwoju

Lata 2014–2016 byáy bardzo korzystne dla branĪy mobilnej dziĊki wprowadzeniu wspólnego projektu bankowego o nazwie BLIK. Kolejnym krokiem, przyczyniającym siĊ do rozwoju rynku, są wprowadzone globalnie rozwiązania liderów rynku urządzeĔ mobilnych Samsunga i Apple. àatwe w obsáudze páatnoĞci mobilne wpáyną pozytywnie na zwiĊkszenie dynamiki rozwoju usáug mobilnych a takĪe typowego m-commerce. JuĪ w 2014 roku mBank zanotowaá, Īe krzywa ruchu jego uĪytkowników stacjonarnych przeciĊáa siĊ z liczbą sesji z urządzeĔ mobilnych (WoĨniak, 2016). Smartfony i tablety stają siĊ urządzeniami pierwszego kontaktu. Bazując na tym trendzie, instytucje obsáu-gujące páatnoĞci mobilne zmieniają odpowiedni swój profil biznesowy. Na rysunku 1 przedstawiono rozkáad rynku páatnoĞci internetowych z punktu widzenia zainteresowaĔ klientów.

Rysunek 1. Ankieta popularnoĞci operatorów páatnoĞci w 2016 roku ħródáo: Sas-Staniszewska (2016), za: http://www.ecommercepolska.pl.

Jak moĪna zauwaĪyü na rysunku 1 najpopularniejszym operatorem páatnoĞci, wedáug ankiety przeprowadzonej na zlecenie firmy Gemius, jest PayU. Firma ta bardzo mocno postawiáo na innowacje branĪy mobilnej. W listopadzie 2017 roku jako pierwsza wprowadziáa usáugĊ odroczenia páatnoĞci o 30 dni pod nawą „PáacĊ póĨniej” Jest to odpowiedĨ na potrzeby rynku. Wedáug badaĔ gáównym motorem zakupowym są pro-mocje cenowe. DziĊki nowej usáudze klient nie musi zastanawiaü siĊ nad zapáatą w chwili robienia zakupów – moĪe dziĞ zapewniü sobie finansowanie towaru a zapáaciü za niego do 30 dni bez dodatkowych kosztów. Wedáug PayU system ten powinien od-mieniü spojrzenie na sprzedaĪ ratalną, ustanawiając kierunek rozwoju tej usáugi. Sche-mat procesu jest bardzo prosty i sprawny. Klient w aplikacji mobilnej wpisuje szeĞü danych i w ciągu 40 s otrzymuje decyzjĊ – bez podpisywania dokumentów i zawiáych procedur. Podobny produkt oferuje równieĪ Santander Consumer Banku, z odroczeniem jeszcze dáuĪszym, siĊgającym trzech miesiĊcy, jednak system oparty jest na tradycyjnej procedurze obejmującej peáną weryfikacjĊ oraz podpisy klienta. Pokazuje to jakie zna-czenie ma dla klienta szybkoĞü oraz prostota korzystania z danej oferty. Opcja z dáuĪ-szym okresem odroczenia nie jest wystarczającym argumentem w porównaniu ze sáab-szą ofertą, jednak duĪo bardziej dostĊpną i sprawnie wykonaną.

Podsumowanie

Stale powiĊkszające siĊ grono konsumentów korzystających z internetu pokazuje kierunek rozwoju handlu na Ğwiecie i w Polsce. Firmy dostrzegające tĊ tendencjĊ inwe-stują znaczne Ğrodki w tym kanale, czĊsto osiągając wymierne korzyĞci. Nie jest jednak prawdą, Īe e-commerce przejmie caáoĞü handlu – jest jedną z form sprzedaĪy. SprzedaĪ stacjonarna bĊdzie kontynuowana niezmiennie, równolegle do jej cyfrowego odpowied-nika. Klienci w dalszym ciągu cenią sobie kontakt ze sprzedawcą. W obecnym czasie szybkoĞü przekazywania informacji jest kluczowa. Coraz krótsze cykle Īycia produk-tów wymuszają bardzo sprawną moĪliwoĞü dostĊpu do dóbr, aby klient zainteresowany towarem mógá go nabyü zanim straci on na atrakcyjnoĞci na rzecz kolejnego produktu. Metoda páatnoĞci, pozwalająca skorzystaü z zakupu bez zastanawiania siĊ nad posiada-nymi Ğrodkami, bardzo uáatwia podejmowanie szybkich, impulsywnych decyzji, co w peáni odpowiada dzisiejszemu klientowi.

Bibliografia

Adamczyk, J. (2004). Pobrane z: http://www.e-marketing.pl/artyk/artyk23.php (5.01.2018).

Budziewicz-GuĨlecka, A. (2010). Istota wykluczenia spoáecznego w spoáeczeĔstwie informacyj-nym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocáawiu. Informatyka

Ekono-miczna, 17 (118), 241–249.

Budziewicz-GuĨlecka, A. (2009). Nowy produkt telekomunikacyjny w aspekcie konwergencji.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego. Ekonomiczne Problemy Usáug, 35/2, 519–

530.

Budziewicz-GuĨlecka, A., Drab-Kurowska, A. (2009). Zarządzanie wiedzą w dobie nowej go-spodarki. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego. Ekonomiczne Problemy Usáug,

35/2, 39–51.

Cellary, W. (2000). Elektroniczny biznes, Bezpieczna gospodarka elektroniczna. Net Forum, 12, 8.

Czaplewski, M. (2015). Modele biznesowe bankowoĞci mobilnej. W: M. Cicharska (red.),

Ban-kowoĞü mobilna (s. 28–59). Warszawa: Texter.

Drab-Kurowska, A. (2013). The role of social media in economy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu

SzczeciĔskiego, 763. Ekonomiczne Problemy Usáug, 105/2.

Drab-Kurowska A. (2012). E-commerce in modern economy. 12th International scientific confer-ence globalization and its socio-economic consequconfer-ences. ĩylina: Uniwersytet w ĩylinie. GUS (2017). SpoáeczeĔstwo informacyjne w Polsce w 2017 r. Pobrane z: https://stat.gov.pl/

(2018.01.10).

Hartman, A., Sifonis, J., Kador, J. (2001). E-biznes. Strategie sukcesu w gospodarce internetowej. Warszawa: K.E. Liber.

Kontinuum elektronicznego biznesu z perspektywy uĪytkownika (1999). Infoman, 7/8, 30. Nojszewski, D. (2004). Pobrane z: http://www.ucs.mun.ca/~dgoudie/B8205/history.html (5.01.2018).

PWC (2017). Pobrane z: https://www.pwc.pl/pl/publikacje/2017/total-retail-2017.html (10.01.2018). Pobrane z: https://newsroom.mastercard.com/wpcontent/uploads/2015/05/INNOV_025 _White

_Paper_Mastercard_4b.pd (14.01.2018).

Sas-Staniszewska, B., (2016). Pobrane z: http://www.ecommercepolska.pl (12.01.2018).

WoĨniak, T. (2016). IAB Polska: Raport strategiczny Internet. Pobrane z: https://iab.org.pl/bada nia-i-publikacje/raport-strategiczny-internet-20162017/.

MOBILE PAYMENTS – A NEW E-COMMERCE DEVELOPMENT TREND

Keywords: e-commerce, mobile payment, Internet

Summary. The constantly growing group of consumers using the Internet shows the world and

Polish direction of trade development. Companies which sees this tendency invest considerable resources in this channel, often achieving tangible benefits. However, it is not true that e-commerce will take over all of the trade. It is one of the sales form. Traditional sales will con-tinue unchanged in parallel to its digital counterpart. Customers still value contacting face to face. At the present time, the speed of information transfer is crucial. The shorter product lifecycles force a very efficient opportunity to access goods so that the customer interested in the product can buy it before loses its attractiveness to the next consumer's desire. The payment method that allows you to use the purchase without thinking about the possess funds, makes it very easy to make quick, impulsive decisions that fully corresponds to today's customer.

Translated by Zbigniew Cháopek

Cytowanie

Cháopek, Z. (2018). PáatnoĞci mobilne w rozwoju e-commerce. Ekonomiczne Problemy Usáug, 2 (131/2), 29–36. DOI: 10.18276/epu.2018.131/2-03.