Ocena poziomu radioaktywności naturalnych i sztucznych izotopów oraz
metali ciężkich w osadach dennych wybranych stawów górskich
Środowisko naturalne narażone jest na wiele rodzajów zanieczyszczeń. Jedną z grup ekotoksyn pochodzenia antropogenicznego są metale ciężkie. Największe nasilenie emisji tego rodzaju substancji do środowiska miało miejsce w XX wieku. Drugim, stosunkowo nowym rodzajem zanieczyszczenia, są sztuczne pierwiastki promieniotwórcze. Uwalniane głównie na skutek awarii instalacji jądrowych oraz podczas wybuchów jądrowych. Celem niniejszej pracy była ocena nagromadzenia wybranych metali ciężkich i radionuklidów w osadach dennych pobranych z Jamskiego Stawu (Tatry Wysokie, Słowacja) oraz Małego Stawu (Karkonosze, Polska). Badaniami objęto zbiorniki położone na terenach chronionych, narażonych głównie na zanieczyszczenia dalekiego zasięgu. Do pomiarów stężeń wybranych metali ciężkich posłużono się techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej. Pomiary na spektrometrze promieniowania gamma pozwoliły na określenie radioaktywności antropogenicznego l37Cs oraz naturalnego 226Ra (w równowadze z 214Pb i 214Bi).
Radioaktywność 210Pb obliczono na podstawie pomiarów alfa spektrometrycznych 210Po. W celu opracowania skali czasu dla otrzymanych wyników przeprowadzono
datowanie próbek metodą 210Pb. Otrzymane wyniki pozwoliły na wyznaczenie poziomu
„0” skażenia 137Cs oraz zidentyfikowanie prawdopodobnych przyczyn skażenia
metalami ciężkimi. Dokonano również próby oceny wpływu ukształtowania terenu na napływ zanieczyszczeń dalekiego zasięgu. Przeprowadzone badania są pionierskie w tych regionach i posłużą do wzbogacenia wiedzy odnośnie transportu zanieczyszczeń na obszarach górskich.
Evaluation of the radioactivity of natural and artificial isotopes and heavy
metals in sediments taken from selected mountain lakes
The natural environment is exposed to many types of pollution. One of the groups of anthropogenic ecotoxins are heavy metals. The highest intensity of emissions of this type of substances to the environment took place in the 20th century. The second,
relatively new type of pollution are artificial radioactive elements. Released mainly due to nuclear installations events and during nuclear explosions.
The aim of this study was to assess the accumulation of selected heavy metals and radionuclides in sediments collected from the Jamskie Staw (High Tatras, Slovakia) and Mały Staw (Karkonosze, Poland). The studied lakes were located in protected areas, exposed mainly to long- range pollution.
The concentrations of heavy metals were determined by atomic absorption spectrometry. Radioactivity of anthropogenic 137Cs and 226Ra (in equilibrium with 214Pb
and 2l4Bi) was measured by use of gamma spectrometry. 2I0Pb radioactivity was
calculated on the basis of alpha measurements of 210Po. In order to develop a time
scale for the results, the samples were dated using the 210Pb method. The obtained
results allowed to determine the "0" level of 137Cs contamination and identify probable
causes of heavy metals contamination. An attempt was also made to assess the impact of terrain on the imision of long- range pollution. The conducted research is pioneer in these regions and will be used to enrich knowledge about transport of pollutants in mountainous areas.
