Stefan Moysa
"Im Gespräch", t. II: "1978-1982", Karl
Rahner, München 1983 : [recenzja]
Collectanea Theologica 54/4, 195-196
1984
R E C E N Z J É
K a r l R A H N E R , I m G e sp rä c h , to m I I ; 1978— 1982, w y d . P a u l I m h o f i H u b e r t B i a l l o w o n s , M ü n c h e n 1983, K ö se l V erlag , s. 320.
P ie r w s z y to m w y w ia d ó w R a h n e r a p re z e n to w a liś m y ju ż n a s z y m c z y te l n ik o m 1. W d r u g im to m ie z n a ć ju ż n a p ie r w s z y r z u t o k a, że n a c is k p o ło ż o n y j e s t n a in n ą te m a ty k ę , choć tr u d n o o cen ić, czy ch o d z i o p rz e s u n ię c ie z a in t e r e s o w a ń a u to r a , czy po p r o s tu w p ły n ę ły n a to z e w n ę trz n e o k o liczn o ści, k tó r e d e te r m i n u ją te m a ty k ę w y w ia d ó w . M a m y w ię c tu sz e re g w y p o w ie d z i o c h a r a k t e r z e a u to b io g ra f ic z n y m u d z ie lo n y c h czy to z o k a z ji u k o ń c z e n ia p rz e z a u to r a (w r o k u 1979) 75 l a t życia, czy po p ro s tu z in n y c h o k a z ji. R a h n e r w s p o m in a z a s a d n ic z e e ta p y sw o je g o życia, a w ię c w y c h o w a n ie w tr a d y c y j n e j, p o b o ż n e j k a to lic k ie j ro d z in ie , w s tą p ie n ie do T o w a r z y s tw a J e z u s o w e g o w r o k u 1922, n o r m a ln y b ie g s tu d ió w z a k o n n y c h , u c z ę sz c z a n ie n a s e m in a r i u m filo z o fic z n e u H e id e g g e ra , o k tó r y m m ó w i, że b y ł je d y n y m m is trz e m , p r z e d k tó r y m c z u ł n a p r a w d ę re s p e k t. W s p o m in a też, że je g o p r a c a d o k to r s k a z filo z o fii n ie z o s ta ła p r z y j ę ta . To n ie p o w o d z e n ie p rz e s ą d z iło o z m ia n ie o r ie n ta c j i ż y c io w e j. R a h n e r p o św ię c ił się n ie filo zo fii, a te o lo g ii, k tó r ą p o te m w y k ła d a ł w In s b ru c k u , M o n a c h iu m i M o n a s te rz e . W g ru n c ie rz e c z y je d n a k a u t o r u w a ż a , że jeg o ży cie by ło z w y c z a jn e i n ie o b fito w a ło w n ie z w y k łe w y d a rz e n ia . Z a s k a k u je n a s u n e s to r a te o lo g ii n ie m ie c k ie j s tw ie rd z e n ie , że n ie je s t te o lo g ie m -n a u k o w c e m i n ie ch ce n im być. N a p is a ł b o w ie m b a rd z o m a ło d z ie ł śc iśle n a u k o w y c h , a z a jm o w a ł się p rz e d e w s z y s tk im z a g a d n ie n ia m i szczeg ó ło w y m i. U p ra w ia ł te o lo g ię z a w sz e d la g ło s z e n ia sło w a B ożego i c eló w p a s to ra ln y c h . C h ce b y ć p rz e d e w s z y s tk im c h r z e ś c ija n in e m , k tó r y ż y je w d z is ie js z y c h c z a sa c h i m y ś li n a d z a g a d n ie n ia m i, ja k ie to ży cie n a r z u c a . J e ż e li zaś k to ś ch ce to n a z y w a ć teo lo g ią, to n ie m a on n ic p rz e c iw k o te m u .
W b re w p o w y ż sz y m z a s trz e ż e n io m in te r lo k u to r z y p o w r a c a ją s ta le clo p ro b le m u te o lo g ii R a h n e ra . W b re w sz e rz o n e m u c z a s e m m n ie m a n iu , że R a h n e r je s t te o lo g ie m a n tr o p o c e n tr y c z n y m , on s a m s tw ie rd z a , że te o lo g z c h w ilą , k ie d y p r z e s ta je z a jm o w a ć się B o g iem , p r z e s ta je ró w n o c z e ś n ie b y ć teo lo g iem . R e a lis tą d la a u to r a je s t ty lk o te n , k to w ie rz y w B oga, bo ty lk o te n p r z y j m u je c a łą rz e c z y w is to ś ć ta k ą , j a k ą o n a je st.
T eg o r o d z a ju p o s ta w a r z u c a p e w n e ś w ia tło n a życie w e w n ę trz n e R a h n e r a , co do k tó r e g o je s t w sw o ic h w y p o w ie d z ia c h ra c z e j w s trz e m ię ź liw y . C z a se m m u się je d n a k coś w y m k n ie , j a k n a p rz y k ła d o d p o w ie d ź n a p y ta n ie , j a k b ę d z ie się m o d lił n a ło żu ś m ie rc i: „ m a m n a d z ie ję , że b ę d ę m ó g ł
w ó w c z a s p a tr z ą c n a J e z u s a p o w ie d z ie ć : O jc z e w rę c e T w o je o d d a ję d u c h a m eg o — u fa m , że m im o w sz y stk o b ę d ą m ó g ł ta k p o w ie d z ie ć ” (s. 86). W ty m ś w ie tle n a le ż y p a tr z e ć n a n ie k tó r e k r y ty k i R a h n e r a s k ie ro w a n e p o d a d r e s e m w ła d z y k o ś c ie ln e j. M o g ą on e ra z ić k o g o ś, k to je s t n ie p rz y z w y c z a jo n y do sp o s o b u w y r a ż a n ia się a u to r a , a le o d b io rc a ż y c z liw y b ę d z ie je o d c z y ty w a ł w ty m d u c h u , w ja k im b y ły w y p o w ie d z ia n e , to z n a c z y w d u c h u m iło ś c i do B oga, C h ry s tu s a i K o ścio ła. S ą z re s z tą w su m ie o g lęd n e. R a h n e r w y r a ź n ie n a p r z y k ła d m in im a liz u je i n ie c z y n i tr a g e d ii z tr u d n o ś c i, ja k ie m ia ł ze św . O fic ju m w d o b ie p r z e d s o b o ro w e j. O so b ę o b ec n e g o p a p ie ż a i jeg o w iz y tę w R F N o c e n ia n a ogół b a rd z o p o z y ty w n ie . P o d o b n ie w y r a ż a się o k a r d y n a l e R a tz in g e rz e , p r e f e k c ie K o n g re g a c ji do S p r a w N a u k i W ia ry , k tó r y b y ł n ie g d y ś je g o u c z n ie m , a le z k tó r y m ró ż n iły go p e w n e p o g lą d y . S p o d z ie w a się, że k o n g re g a c ja p o d je g o k ie r o w n ic tw e m p rz y c z y n i s ię do r o z w o ju teo lo g ii.
M ało je s t w re c e n z o w a n y m to m ie p ro p o z y c ji z m ia n s t r u k t u r a l n y c h w K o ściele, o c z y m je s z c z e n ie t a k d a w n o R a h n e r m ó w ił b a rd z o często. T r z e b a je d n a k p a m ię ta ć , że c a ły K o śció ł d z is ia j b a rd z ie j n iż n a sa m y c h s t r u k t u r a c h k o n c e n tr u je się n a o ż y w ie n iu ty c h s t r u k t u r od w e w n ą trz .
1 Por. C o llecta n ea T h eo lo g ica 53(1983) z. IV, 177— 178.
R E C E N Z J E
R a h n e r p o ru s z a o c zy w iście w s w o ic h w y w ia d a c h w ie le w ą tk ó w , ja k n a p r z y k ła d p ro b le m y a te iz m u , a n o n im o w e g o c h rz e ś c ija ń s tw a , e k u m e n iz m u , s to s u n k u filo z o fii do te o lo g ii, z a d a ń te o lo g ic z n y c h — n ie m o ż e m y ic h t u t a j o m a w ia ć . L e k tu r a w ię c te g o to m u p o z w a la so b ie w y ro b ić p e w n e z d a n ie o tw ó rc z o ś c i i o so b o w o ści a u to r a , k tó r y p o z o s ta je je d n y m z n a jb a r d z ie j l i c z ą c y c h się te o lo g ó w w sp ó łc z e sn e g o K o ścio ła.
