• Nie Znaleziono Wyników

Zazielenienie działki siedliskowej : przyjęcie modelu działki oraz studium projektowe

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Zazielenienie działki siedliskowej : przyjęcie modelu działki oraz studium projektowe"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

Tomasz Malczyk

Zazielenienie działki siedliskowej :

przyjęcie modelu działki oraz

studium projektowe

Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum 1/1/2, 127-134

(2)

ZAZIELENIENIE DZIAŁKI SIEDLISKOWEJ

- PRZYJĘCIE MODELU DZIAŁKI ORAZ STUDIUM

PROJEKTOWE

Tomasz Malczyk

S tre sz c z e n ie . Zmieniające się warunki zabudowy oraz pogarszające się warunki środowiskowe sprawiają, że na zazielenienie osiedli wiejskich należy spojrzeć bardziej rygorystycznie. Dotyczy to najbardziej wsi podmiejskich, niejednokrotnie usytuowanych wzdłuż dróg obciążonych wzmożonym ruchem samochodowym. Małe działki budowlane oraz duża gęstość zabudowy sprawiają, że brakuje miejsca na zieleń, szczególnie wysoką. Na działce siedliskowej należy zapewnić m.in. warunki dobrego nasłonecznienia, przewietrzania i zabezpieczenia przed zanie­ czyszczeniami i hałasem.

S ło w a kluczow e: wieś, działka siedliskowa, tereny zieleni, projektowanie zieleni.

WSTĘP

Projektowanie zieleni działek siedliskowych osiedli wiejskich wymaga uwzględnienia innych warunków niż na terenach o innym przeznaczeniu. Jest to związane przede wszystkim z tendencjami zagospodarowania wsi, które zmierzają do zagęszczania zabudowy poprzez wytyczanie małych działek budo­ wlanych. Niejednokrotnie następuje również podział istniejących dużych dzia­ łek zagrodowych. Konsekwencją takiego postępowania są coraz mniejsze tere­ ny przeznaczone pod zieleń zarówno konsumpcyjną (produkcyjną), jak i nie- konsumpcyjną. Niewielkie przestrzenie uniemożliwiają wprowadzenie zieleni wysokiej, a brak jednoznacznie sprecyzowanej polityki planistycznej w stosun­ ku do osiedli wiejskich nie wskazuje, ile powinno być zieleni, w jakiej formie miałaby występować i gdzie należałoby ją umiejscowić.

Elementem dodatkowo wpływającym na konieczność zmiany polityki doty­ czącej terenów zieleni na wsi jest zanieczyszczenie środowiska. W szczególności dotyczy to wsi, które są zlokalizowane w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu. Domy mieszkalne często są zlokalizowane blisko jezdni, co sprawia, że przy braku ekranowania w postaci zieleni, budynków lub innych obiektów

(3)

128 T. Malczyk

mieszkańcy są zmuszeni do przebywania w dużym zanieczyszczeniu środowis­ ka. Zanieczyszczeniem tym są gazy spalinowe, które zawierają wiele szkod­ liwych związków chemicznych oraz pyły opadające i zawieszone. Innym niebez­ pieczeństwem jest hałas wytwarzany przez pojazdy, który znacznie przewyższa wartości norm.

MODELE DZIAŁEK

W pracy podjęto próbę zazielenienia działki na podstawie działek ist­ niejących. Jest to kontynuacja wcześniejszych badań, które prowadzono w pię­ ciu gminach województwa dolnośląskiego: Borów, Długołęka, Sobótka, Stoszo­ wice i Żórawina. Obejmują one Nizinę Śląską, Przedgórze Sudeckie oraz Sudety Środkowe. W ramach każdej gminy wytypowano jedną wieś, z której przyjęto 20 gospodarstw, kierując się następującymi kryteriami: lokalizacja w osiedlu, wielkość, funkcja (działka zagrodowa czy mieszkaniowa) oraz stopień zazielenienia.

Przyjęto podział stu działek na trzy przedziały wielkościowe: A. działki małe do 0,2 ha (57 jednostek),

B. działki średnie do 0,4 ha (33 jednostki), C. działki duże do 0,8 ha (10 jednostek).

W ramach każdego przedziału określono powierzchnię zabudowy z po­ działem na budynki mieszkalne i gospodarskie, powierzchnię komunikacji oraz zieleni z rozbiciem na zieleń wysoką i niską (tab. 1).

Tabela 1. Bilans terenu badanych działek w 5 wsiach wg 3 przedziałów wielkościowych Table 1. Division of the area of plots located in five villages, in three size groups

Badane wsie Village Ilość działek Number of plots Pow. zabudowy Development area [ha] Domy mieszkalne Dwelling houses Pow. komunikacji Access roads [ha] Zieleń Green areas [ha] ogółem total średnia average ogółem total średnia average ogółem total średnia average ogółem total średnia average 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Przedział A - Group A (< 0,2 ha)

Budzów 8 0,160 0,020 0,112 0,014 0,095 0,012 0,593 0,074 Kurczów 9 0,430 0,048 0,164 0,018 0,361 0,040 0,536 0,060 Łozina 11 0,318 0,029 0,124 0,011 0,339 0,031 0,858 0,078 Ręków 15 0,491 0,033 0,223 0,015 0,408 0,027 1,100 0,073 Węgry 14 0,437 0,031 0,211 0,015 0,356 0,025 1,313 0,094 Razem - Total 57 1,837 0,032 0,833 0,015 1,558 0,027 4,400 0,077

(4)

Przedział B - Group B (0,2 - 0,4 ha) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Budzów 7 0,526 0,075 0,137 0,020 0,374 0,053 1,223 0,175 Kurczów 8 0,722 0,090 0,150 0,019 0,700 0,087 1,050 0,131 Łozina 7 0,377 0,054 0,107 0,015 0,570 0,081 0,994 0,142 Ręków 5 0,169 0,034 0,074 0,015 0,260 0,052 0,800 0,160 Węgry 6 0,279 0,046 0,082 0,014 0,422 0,070 0,923 0,154 Razem - Total 33 2,072 0,063 0,550 0,017 2,326 0,070 4,989 0,151

Przedział C - Group C (0,4 - 0,8 ha)

Budzów 5 0,605 0,121 0,113 0,023 0,551 0,110 1,648 0,330

Kurczów 3 0,405 0,135 0,076 0,025 0,414 0,138 0,484 0,161

Łozina 2 0,088 0,044 0,021 0,010 0,254 0,127 0,626 0,313

Razem - Total 10 1,097 0,110 0,210 0,021 1,218 0,122 2,758 0,276

W dalszych rozważaniach dotyczących zieleni na działkach siedliskowych posłużono się teoretycznym modelem działki. Przyjęto 3 układy wg prze­ działów wielkości A, B, C. Rozplanowanie i udział poszczególnych elementów opracowano na podstawie badanych 100 działek. Plany sytuacyjne modelowych działek przedstawiono na rysunku 1, dla budynków przyjęto wielkości najczęś­ ciej spotykane w inwentaryzacjach, podobnie postąpiono przy komunikacji i zieleni niskiej. Zieleń wysoką pokazano w sposób umowny jako jedno drzewo lub grupę o powierzchni korony odpowiadającej średniej z inwentaryzacji. Parametry zabudowy modelowych działek odpowiadające bilansowi powierz­ chni (tabela 1) podano w tabeli 2.

Tabela 2. Przyjęte parametry zabudowy modelowych działek Table 2. Parameters of model plot development

Budynki - Buildines Przedział Działka - P lo t mieszkalne residential gospodarcze farm wielkości Size group długość frontu frontage length [m] głębokość depth [m] szerokość width [m] długość length [m] szerokość width [m] długość length [m] A 30,0 45,0 10,0 14,7 10,0 17,5 B 40,0 70,3 11,0 15,0 12,0 16,7 11,0 21,4 C 50,0 98,6 11,0 17,7 10,0 25,0 10,0 20,0 15,0 23,7

(5)

Acta Sci. Pol. R y s. 1. P la n y m odelowych d z ia łe k wg p rz e d z ia łó w A , B , C s ta n is tn ie jąc y Fi g. 1. D e ve lo pm e nt p la n s for mod el p lo ts in siz e g ro u p s A , B , C 130 T. Malczyk

(6)

R y s. 2. S tu d iu m p ro je k to w a n ia zi ele ni n a d zi ałc e p rz y u w zg lę d n ie n iu : a) n as ło n e c z n ie n ia , b ) h a ła su , w ia tr u i wid oc zno ści F ig . 2. G re e n a re a p la n n in g on a plo t, t a k in g i n to ac co un t: a) in so la ti o n , b ) noise, w in d a n d visi bil it y

(7)

132 T. Malczyk

Rozmieszczenie budynków przyjęto zgodnie z występującym najczęściej w 100 badanych działkach. Ustawienie domu mieszkalnego kalenicowe, równo­ ległe do drogi, zaś pozostałych budynków w układzie dośrodkowym, wokół podwórza usytuowanego w centrum działki. Plany modelowych działek według przedziałów wielkości A, B, C przedstawiono na rysunku 1.

STUDIUM PROJEKTOWE

W projektowaniu zieleni na działce należy uwzględnić kilka czynników, m.in.:

- położenie względem stron świata, - dominujące kierunki wiatru, - warunki glebowe i stosunki wodne,

- sąsiadującą zabudowę pod kątem jej uciążliwości, - typ zabudowy we wsi (zwarta, luźna),

- położenie działki względem dróg (stopień natężenia ruchu).

W opracowaniu przyjęto uwarunkowania ujęte na rysunku 2. Należy do nich:

- położenie działki wzdłuż osi północ-południe z frontem od strony północnej, - dominujące kierunki wiatru - południowo-zachodnie i północno-zachodnie, - warunki glebowe jak dla badanych gmin nizinnych,

- położenie działki w ciągu zabudowy zagrodowej przy drodze,

- odległość budynku mieszkalnego od granicy działki 4 m, przy ustawieniu kalenicowym.

Przy projektowaniu zieleni starano się utrzymać zalecany podział działki na cztery strefy:

- izolacyjno-ozdobną - stanowiącą tzw. przedogródek występujący między linią zabudowy a linią rozgraniczającą od strony pasa drogowego:

- mieszkalno-wypoczynkową - obejmującą zabudowę mieszkaniową oraz teren przeznaczony do wypoczynku, np. trawnik z rabatami kwiatowymi, elemen­ tami małej architektury, oczkiem wodnym;

- komunikacyjno-gospodarczą - w skład której wchodzą zabudowania inwen­ tarskie;

- magazynowo-składowe, place składowe oraz komunikacja w postaci odcin­ ków dróg dojazdowych i placów manewrowych;

- izolacyjno-użytkową - występującą najczęściej poza zabudową z tyłu działki od strony polnej drogi gospodarczej. W strefie tej najczęściej są zakładane sady owocowe, warzywniki oraz zieleń nieużytkowa w postaci zieleni wyso­ kiej i niskiej występującej w linii działki.

(8)

Projektowanie prowadzono w następującym porządku (rys. 2): 1. Nasłonecznienie działki latem i zimą

Uwzględniono warunek, ażeby budynki były poddane nasłonecznieniu zimą i częściowo zacienione latem. W tym celu wyznaczono azymuty przesile­ nia letniego 130° oraz przesilenia zimowego 40°. Wyznaczone azymuty tworzą strefy, które powinny być zazielenione na podstawie współzależności między odległością od nasłonecznianego elementu a wysokością przeszkód w południe słoneczne dla szerokości geograficznej 52°N. W okresie letnim zieleń powinna zacieniać budynki mieszkalne i inwentarskie, jednak nie należy stosować nasadzeń zacieniających obiekty zimą. W tym celu w strefie południowej zazielenienie powinno tracić ulistnienie, aby ułatwić nasłonecznienie w okresie zimowym, a w strefie wyznaczonej przez kąty 40° od narożników budynku w kierunku południowym, należy wprowadzać zazielenienie niskie. Należy także zacieniać wybiegi dla zwierząt, płyty gnojowe oraz powierzchnie utwar­ dzone. W koncepcji nasłonecznienie sprawdzono dla charakterystycznego pun­ ktu działki (P).

2. Wiatr i przewietrzanie

Zaprojektowano takie zazielenienie, ażeby stworzyć osłonę przed wiatrem północno- i południowo-zachodnim. Jest to szczególnie odczuwalne w okresie jesienno-zimowym. Występuje wówczas znaczny spadek temperatury i wy­

chłodzenie ścian budynków. Wprowadzona zwarta zieleń wysoka i niska od strony północnej tworzy bufor, który skutecznie zmniejsza prędkość wiatru. Działka powinna być osłonięta przed nadmiernym przewietrzaniem, ponieważ w ciasnym miejscach, szczególnie między budynkami, tworzą się przeciągi i zawirowania powietrza. W celu uniknięcia zastoisk powietrza na działce należy zaprojektować „okna” umożliwiające przewietrzanie, co jest szczególnie ważne na działkach zagrodowych.

3. Widoczność

Ze względu na bezpieczeństwo mieszkańców przewidziano osie widokowe z okien domu mieszkalnego: jedną na wjazd na działkę, drugą na drogę osiedlową.

4. Hałas i zanieczyszczenie od drogi

Zaprojektowano zieleń izolacyjną ze szczególnym uwzględnieniem pasa w sąsiedztwie drogi. Zieleń powinna tworzyć zwartą strukturę na całej wysoko­ ści. Całoroczną skuteczność może zapewnić zieleń zimozielona o odpowiedniej gęstości nasadzeń.

(9)

134 T. Malczyk

WNIOSKI

W wyniku przyjętego sposobu projektowania można uzyskać zazielenienie działki pozwalające utrzymać sprzyjający mikroklimat oraz zabezpieczyć dział­ kę przed uciążliwościami od strony drogi. Wprowadzone elementy zieleni, oprócz funkcji podstawowych, mogą spełniać funkcje dodatkowe, np. zieleń produkuje fltoncydy, jonizuje powietrze, doświetla przez odbicie światła oraz tworzy sama lub w zespole ciekawą formę, wpływając na pozytywne wrażenia estetyczne.

PIŚMIENNICTWO

Borcz Z., Malczyk T. 1996. Udział terenów zieleni w obrębie osiedli wiejskich. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Melioracje XLII, Wrocław, ss. 179-184.

Wytyczne projektowania ulic. 1992. Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych. Warszawa, maszynopis. Kotarska K., Kotarski Z. 1989. Ogrzewanie energią słoneczną, Wyd. Czasopism i Książek Techni­

cznych NOT-SIGMA, Warszawa.

Malczyk T. 1998. Zieleń w obrębie działki siedliskowej. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Koferencje XX, Wrocław, ss. 219-224.

Orzeszek-Gajewska B. 1984. Kształtowanie terenów zieleni w miastach, PWN, Warszawa.

GREEN AREAS OF VILLAGE SIT E S - ACCEPTANCE OF THE SITE MODEL AND D ESIG N STUDY

A b stra c t. Changing conditions of land development and worse environmental conditions result in a more restrictive approach to the issue of covering rural sites with greenery. This concerns first of all suburban villages, often situated along roads with heavy traffic. Small building plots and high building density leave no place for green areas, especially trees. Village sites should be characterized by sufficient insolation and ventilation, and must be protected from pollution and noise.

Key w o rd s: village, village site, green areas, green area planning.

Tomasz Malczyk Instytut Architektury,

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Nysa

Cytaty

Powiązane dokumenty

5) zakazuje się zagospodarowania tymczasowego – z zastrzeżeniem pkt 6;.. dla zabudowy wolno stojącej min. dla zabudowy bliźniaczej min. dla zabudowy wolno stojącej min. dla

Niniejsza prezentacja ma charakter informacyjny i jest skierowana głównie dla nowych użytkowników działek nabywających prawo do działki na terenie działania Okręgu Toruńsko

 drugi język obcy - język niemiecki. Całością prac związanych z przyjęciem kandydatów do klas pierwszych kieruje szkolna Komisja Rekrutacyjno-Kwalifikacyjna

wschodnie, gdzie ludność wiejska charakteryzowała się relatywnie większym udziałem rodzin z działkami niż na terenach zachodnich i środkowych, na których takich rodzin

W przypadku, gdy Członek zamierza przekazać PlanetLab Oprogramowanie, Dyrektor PlanetLab udostępnia je na zasadzie „open source” na warunkach zasadniczo

W wyniku deflacji na skarpie wyrobiska górniczego odsłonięta została tekstura w ławic y piasków mioceńskich.. Smugawania i laminacja piasków drobnoziarnistych miocenu,

Sytuacja na rynku europejskim przedstawia się inaczej, jeżeli analizujemy udział funduszy venture capital i private equity w transakcjach IPO oraz fuzji i przejęć..

The needle moved forward inside the gelatin with a lag of 0.21 (single wire actuation) and 0.34 (double wire actuation) and achieved a maximum curvature of 0.0184 cm −1 and