• Nie Znaleziono Wyników

Widok Ksiądz Profesor Franciszek Jan Mazurek - obrońca godności osoby ludzkiej i praw człowieka (1933-2009)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Widok Ksiądz Profesor Franciszek Jan Mazurek - obrońca godności osoby ludzkiej i praw człowieka (1933-2009)"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

P R O F E S O R Z E

F R A N C I S Z K U

M A Z U R K U

____________________________________________________________

ROCZNIKI NAUK SPOŁECZNYCH

Tom 2(38) − 2010

JANUSZ MARIAN´ SKI

KSI ˛

ADZ PROFESOR FRANCISZEK JAN MAZUREK

– OBRON

´ CA GODNOS´CI OSOBY LUDZKIEJ

I PRAW CZŁOWIEKA (1933-2009)

Ks. prof. dr hab. Franciszek Mazurek nalez˙y do tych nauczycieli akade-mickich, którzy zwi ˛azali cał ˛a swoj ˛a kariere˛ naukow ˛a i zawodow ˛a z Katolic-kim Uniwersytetem LubelsKatolic-kim Jana Pawła II. Po studiach teologicznych w Metropolitalnym Seminarium Duchowym w Lublinie ukon´czył w 1964 r. studia magisterskie na Sekcji Społecznej Wydziału Filozofii Chrzes´cijan´skiej KUL i w 1968 został zatrudniony na stanowisku asystenta. Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora w 1969 r. został awansowany na stanowisko adiunkta. Stopien´ doktora habilitowanego i stanowisko docenta uzyskał w 1985 r., naste˛pnie – na podstawie ustawy o szkolnictwie wyz˙szym z 1990 – został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 2002 r. uzys-kał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych, a w 2003 został miano-wany na stanowisko profesora zwyczajnego. Przeszedł wie˛c w KUL wszystkie szczeble kariery akademickiej. W latach osiemdziesi ˛atych wykładał dodat-kowo na Uniwersytecie Warszawskim – Filia w Białymstoku.

Ks. Mazurek był kierownikiem Katedry Historii Katolickiej Nauki nej i Etyki Gospodarczej oraz Kuratorem Katedry Katolickiej Nauki Społecz-nej. Od 2005 r. kierował Katedr ˛a Katolickiej Nauki Społecznej i Etyki Gos-podarczej. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji w krajowych i mie˛dzynaro-dowych instytucjach oraz stowarzyszeniach naukowych. Przewodniczył pol-skiej sekcji Mie˛dzynarodowego Instytutu Jacquesa Maritaina, był

(2)

wicepreze-sem Klubu Inteligencji Katolickiej w Lublinie. Nalez˙ał do Mie˛dzynarodowego Komitetu Naukowego pisma „La Societá” (Werona). Od wielu lat wchodził w skład Komitetu Redakcyjnego „Roczników Nauk Społecznych”. Zasiadał w Radzie Naukowej „Zeszytów Społecznych KIK” i w Komitecie Redakcyj-nym „Kos´ciół i Prawo”.

Dorobek naukowy ks. Mazurka jest powszechnie znany i uznawany w s´ro-dowiskach nie tylko tych, którzy zajmuj ˛a sie˛ profesjonalnie katolick ˛a nauke˛ społeczn ˛a, ale równiez˙ ws´ród politologów, socjologów i przedstawicieli nauk prawnych. Autor ten opublikował swoje prace naukowe nie tylko w je˛zyku polskim, ale równiez˙ w kilku je˛zykach obcych: niemieckim, francuskim, angielskim. Opieraj ˛ac sie˛ na literaturze s´wiatowej z zakresu praw człowieka, katolickiej nauki społecznej i szeroko rozumianych nauk społecznych (takz˙e socjologii), poszukiwał nowych teoretycznych koncepcji dla swojej teorii społecznej.

Głównym przedmiotem badan´ i zainteresowan´ ks. Mazurka były prawa człowieka wyprowadzone z godnos´ci osoby ludzkiej. Widac´ to juz˙ wyraz´nie w pracy habilitacyjnej dotycz ˛acej praw człowieka w dokumentach społecz-nych papiez˙y (Prawa człowieka w nauczaniu społecznym Kos´cioła. Od

papie-z˙a Leona XIII do papiepapie-z˙a Jana Pawła II, Lublin 1991). Ks. Mazurek

pozo-staje tam pod wpływem nauczania Jana Pawła II. Jeszcze przed nominacj ˛a na profesora nadzwyczajnego, podczas mie˛dzyuniwersyteckiej konferencji zor-ganizowanej w 1981 r. w Salzburgu, wspólnie przez UNESCO i FIUC, Mazu-rek dał sie˛ poznac´ jako teoretyk praw osobowych człowieka. Wówczas to zapocz ˛atkował ten temat i rozwin ˛ał w mie˛dzynarodowym s´rodowisku nauko-wym. Mys´l ˛a przewodni ˛a jego badan´ jest godnos´c´ osoby ludzkiej, która jest fundamentaln ˛a norm ˛a moraln ˛a i z´ródłem wszystkich praw człowieka.

Do 2009 r. opublikował 10 ksi ˛az˙ek, kilkaset artykułów, takz˙e w je˛zykach obcych (niemieckim, francuskim, angielskim), wiele haseł encyklopedycznych i recenzji – ł ˛acznie ponad 200 pozycji; wykształcił 14 doktorów. W tym ob-szernym dorobku naukowym i pisarskim ks. Mazurek nie zamkn ˛ał sie˛ w gra-nicach uczelni czy Lublina. W wielu krajowych (Warszawa, Poznan´, Wro-cław, Katowice, Kielce, Szczecin, Stalowa Wola, Zamos´c´) oraz zagranicznych (Wieden´, Linz, Salzburg, Konstancja, Mönchengladbach, Freiburg, Rzym) os´rodkach naukowych głosił uniwersaln ˛a prawde˛ o integralnych prawach czło-wieka, prawach wywodz ˛acych sie˛ z godnos´ci osoby ludzkiej.

Prace ks. Mazurka cechuje zróz˙nicowanie tematyczne oraz metodologiczne. Dotycz ˛a one, obok nauki społecznej Kos´cioła czy obszernego zakresu kwestii jednostkowych i społecznych, takz˙e zagadnien´ prawnych, politycznych,

(3)

zawo-dowych i gospodarczych. Ks. Mazurek zwraca tu szczególn ˛a uwage˛ na dzie-dzine˛ gospodarcz ˛a, wychodz ˛ac z załoz˙enia, z˙e w niej włas´nie jest najtrudniej o realizacje˛ praw i obowi ˛azków człowieka zgodnie z mys´l ˛a chrzes´cijan´sk ˛a, bior ˛ac pod uwage˛ powszechnos´c´ preferowania jednostronnos´ci pogoni za inte-resem materialnym, za zyskiem.

Z poznawczego (teoretycznego i metodologicznego) punktu widzenia bar-dzo wysoko ocenia sie˛ ksi ˛az˙ke˛ Godnos´c´ osoby ludzkiej podstaw ˛a praw czło-wieka (Lublin 2001), w której ks. Mazurek rozwija i twórczo pogłe˛bia

nie-które problemy zasygnalizowane we wczes´niejszych ksi ˛az˙kach. Chodzi tu głównie o integraln ˛a koncepcje˛ praw człowieka, któr ˛a wyprowadza on z god-nos´ci ludzkiej. Godnos´c´ jest wartos´ci ˛a niezbywaln ˛a i nienaruszaln ˛a, jest stałym elementem w rozwoju koncepcji praw człowieka. Główne tezy ksi ˛az˙ki o godnos´ci jako podstawie praw człowieka s ˛a waz˙ne dla socjologii, psycho-logii, pedagogiki, a takz˙e nauk prawnych. Opublikowanie tej monografii było waz˙nym wydarzeniem naukowym i intelektualnym, zawierało ogromny ładu-nek problemów kluczowych dla wszystkich nauk zajmuj ˛acych sie˛ prawami człowieka.

Oryginalnos´c´ wszystkich publikacji ks. Mazurka na temat praw człowieka zasadza sie˛ na tym, z˙e przekonuj ˛aco wykazuje, iz˙ nie moz˙na poprzestac´ na tzw. pozytywnoprawnym podejs´ciu do praw człowieka, lecz trzeba sie˛gac´ do ontologii i deontologii praw człowieka i stworzyc´ tym samym ponadpozyty-wistyczny fundament ochrony praw człowieka. W tym zakresie do dorobku ks. Mazurka nie ma z˙adnej analogii w nauce polskiej. Rozwijał on inter-dyscyplinarn ˛a metode˛ swych badan´, rzadko stosowan ˛a przez innych autorów. Centraln ˛a mys´l ˛a jego badan´ była wrodzona godnos´c´ osoby ludzkiej, która jest najwyz˙sz ˛a wartos´ci ˛a i z´ródłem wszystkich praw człowieka. Wyodre˛bniał on wyraz´nie prawa człowieka od ich ochrony. Prawa s ˛a jedne, sposobów ich ochrony jest wiele – prawnych i pozaprawnych. Rozwijał teorie˛ integraln ˛a wszystkich praw człowieka – wolnos´ciowych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Cze˛sto podkres´lał z naciskiem, z˙e katolicka nauka społeczna nie jest konfesyjna, lecz uniwersalna. Nazywał j ˛a nauk ˛a personalistyczn ˛a.

W ostatnich latach moz˙na dostrzec wyraz´nie trzy kierunki badan´ nauko-wych ks. Mazurka. Z jednej strony pozostawał on w kre˛gu dotychczasonauko-wych swoich fascynacji badawczych (katolicka nauka społeczna, ze szczególnym uwzgle˛dnieniem godnos´ci ludzkiej i praw człowieka), z drugiej zas´ poszerzał je w kierunku filozoficznej i socjologicznej problematyki wartos´ci. Trzeci nurt moz˙na nazwac´ – w moim przekonaniu dawaniem społecznego s´wiadec-twa czasu. W pierwszym nurcie mieszcz ˛a sie˛ trzy artykuły: o ochronie z˙ycia

(4)

ludzkiego w doktrynie Kos´cioła; o prawach człowieka do zdrowego s´rodowi-ska; o godnos´ci osoby ludzkiej w uje˛ciu kardynała Stefana Wyszyn´skiego. Do drugiego nurtu moz˙na zaliczyc´ opracowanie na temat uzasadniania istnienia wartos´ci obiektywnych i uniwersalnych. Poprzez wyróz˙nienie i analize˛ wro-dzonej godnos´ci ludzkiej i godnos´ci osobowos´ciowej (kulturowej) autor zbli-z˙ał sie˛ do refleksji socjologicznej i czynił bardzo ciekawy pomost mie˛dzy katolick ˛a nauk ˛a społeczn ˛a a socjologi ˛a. Studia te stanowi ˛a zapowiedz´ wie˛k-szego opracowania. Natomiast s´wiadectwo czasu dawał ks. Mazurek poprzez dwa teksty zamieszczone w pracy zbiorowej Czesław Strzeszewski (red. E. Balawajder, Lublin 2002). Jeden z nich pos´wie˛cił analizie poje˛cia pracy ludzkiej w uje˛ciu prof. Strzeszewskiego, w drugim natomiast wspomina go jako swojego nauczyciela akademickiego i mistrza naukowego.

Ks. Mazurek nie ograniczał sie˛ tylko do działalnos´ci naukowej. Rozwijał on równiez˙ bogat ˛a działalnos´c´ dydaktyczn ˛a, wychowawcz ˛a, organizacyjno-naukow ˛a oraz społeczn ˛a. Zakres pracy dydaktycznej prowadzonej przez niego był bardzo szeroki, a jej poziom merytoryczny doskonały i nowatorski. Składaj ˛a sie˛ na ni ˛a wykłady w : Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II od 1968 r.; w Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku na Wydziale Prawa w latach 1992-1995; w Filii Wydziału Nauk Społecznych KUL w Stalowej Woli – wykłady zlecone; w Wyz˙szej Szkole Informatyki i Zarz ˛adzania w Rzeszowie – wykłady zlecone w roku 1998/99; wykłady w Wyz˙szej Szkole Zarz ˛adzania i Administracji w Zamos´ciu.

Zaje˛cia akademickie ks. Franciszka Mazurka cieszyły sie˛ duz˙ym uznaniem ws´ród studentów. Był wysoko ceniony przez młodziez˙ jako wykładowca oraz kierownik seminarium magisterskiego i doktorskiego. Jego zaje˛cia dydak-tyczne, jez˙eli nawet były niekiedy kontrowersyjne i wywołuj ˛ace dyskusje naukowe, nigdy nie były nudne i standardowe. Cechowała go postawa dialogu i osobowej komunikacji z innymi. Cze˛sto powtarzał słowa: „z pełnym sza-cunkiem podejmujemy kaz˙d ˛a okruszyne˛ prawdy, niezalez˙nie sk ˛ad pochodzi”.

Ks. Mazurek opublikował cenione ksi ˛az˙ki:

– Prawa człowieka w nauczaniu społecznym Kos´cioła (od papiez˙a Leona

XIII do papiez˙a Jana Pawła II), Lublin 1991

– Wolnos´c´ pracy, przedsie˛biorczos´c´, uczestnictwo, Lublin 1993

– Alfreda Verdrossa i Jacquesa Maritaina koncepcja dynamiczna prawa

naturalnego i praw człowieka, Lublin 1999

– Personalistyczno-integralne uje˛cie katolickiej nauki społecznej w

eks-plikacji Stefana Kardynała Wyszyn´skiego, Lublin 1999

– Godnos´c´ osoby ludzkiej podstaw ˛a praw człowieka, Lublin 2001

(5)

Kierował badaniami zespołowymi: godnos´c´ osoby ludzkiej a prawa czło-wieka; podstawy personalistycznego porz ˛adku społecznego, gospodarczego, politycznego i kulturalnego (w róz˙nych wymiarach). Pełnił naste˛puj ˛ace funkcje w placówkach naukowych:

– 1990-1991 kierownik Sekcji Społecznej Wydziału Nauk Społecznych KUL

– 1986-1996 przewodnicz ˛acy Wydziału Nauk Społecznych Towarzystwa Naukowego KUL

– 1974-1997 naczelny redaktor „Roczników Nauk Społecznych” – członek komitetu Redakcji „Roczników Nauk Społecznych” – od 1987 r. członek Komitetu Redakcji „Kos´ciół i Prawo” – członek Rady Naukowej ODiSS

– członek Rady Naukowej „Zeszytów Społecznych KIK”

– członek Mie˛dzynarodowego Komitetu Naukowego czasopisma „Społe-czen´stwo. Studia, prace badawcze, dokumenty z zakresu nauki społecznej Kos´cioła”

– od 1991 r. przewodnicz ˛acy polskiej filii Mie˛dzynarodowego Instytutu Jacquesa Maritaina w Rzymie; członek zwyczajny Mie˛dzynarodowego Insty-tutu Maritaina

– w latach 1981-1992 członek Komisji Episkopatu Polski Iustitia et Pax. Ks. Mazurek był takz˙e organizatorem dwu sympozjów o zasie˛gu krajowym. Znacz ˛acy dorobek naukowy i dydaktyczny, szeroka współpraca naukowa wyróz˙nia ks. Mazurka spos´ród naukowców w dziedzinie socjologii. Jest wy-bitnym specjalist ˛a w dziedzinie katolickiej nauki społecznej. Jego nazwisko umieszczone jest w Leksykonie personalistów mie˛dzynarodowych. Ujmowanie katolickiej nauki społecznej przez ks. Mazurka ocenił bardzo pozytywnie Jan Paweł II. Do jego koncepcji godnos´ci nawi ˛azuje wielu pedagogów, socjolo-gów, prawników i humanistów. Przewodnicz ˛acy opozycji kuban´skiej, S. E. Subiro (organizator Konferencji Ameryki Południowej w Limie), konsultował z ks. Mazurkiem kwestie˛ reformy systemu politycznego i gospodarczego oraz przyje˛cia modelu zachodniego.

Pomimo ne˛kaj ˛acych chorób ks. Mazurek był aktywny do kon´ca swojego z˙ycia. Jeszcze w roku akademickim 2008/09 prowadził wykład pt. Katolicka

nauka społeczna i etyka społeczno-gospodarcza dla studentów I roku

socjo-logii, studia II stopnia oraz seminarium doktoranckie. W okresie ostatnich wakacji przygotowywał referat pt. Rozwój integralny w s´wietle społecznego

nauczania Kos´cioła, który miał wygłosic´ 12 X 2009 r. na sympozjum

(6)

Ks. Mazurek był znanym i cenionym uczonym w zakresie katolickiej nauki społecznej. Powszechnie postrzega sie˛ go zarówno w kraju, jak i za granic ˛a jako kontynuatora i głównego przedstawiciela Lubelskiej Szkoły Katolickiej Nauki Społecznej, stworzonej przez prof. Czesława Strzeszewskiego. W swo-jej Katedrze Katolickiej Nauki Społecznej i Etyki Społeczno-Gospodarczej pozostawił najwierniejszego ucznia – ks. dra hab. Stanisława Fela, Dyrektora Instytutu Socjologii, który jest gwarancj ˛a kontynuacji mys´li społecznej i socjologicznej swojego mistrza i całej Lubelskiej Szkoły Katolickiej Nauki Społecznej.

Cytaty

Powiązane dokumenty

The questions drawn on the VIP framework with a focus (i) the underlying structure of value and information resources and how they are created and captured with and by the network,

A teraz moje najgorętsze uszanowanie i uwielbienie dla przewielebnego naczelnego O. Hube, któremu przed Bogiem bardzo serdecznie życzę pociechy i szczególnej opieki naszej

In this study we determined the species composition and densities of Coccinellidae overwintering in the patches of two forest types: oak-linden-hornbeam forest (Tilio-Carpinetum)

31 Rezolucja 8 (XXXI) Komisji Praw Człowieka, która powoływała grupę badaw­ czą dla Chile przyjęta została w drodze consensus. Przy czym przedstawiciel Zwią­ zku

podpisana Mar yanna O żar owska, pr zeor ysza 26 28v 22 IX 1810 adnotacja na t ema t pr ośb y norber tanek o pr zyspiesz enie elek cji ksieni 27 29r 9 X 1810 podpr efekt po wia tu

Na każdym etapie postępowania Trybunał może postawić się do dyspozycji zainteresowanych stron celem polubownego załatwienia sprawy na zasadach poszanowania praw człowieka w

Istotnie m atryca podana przez H eytinga dla logiki intuicjonis­ tycznej była trójw artościow a, chociaż i ona okazała się później nieadekw atna.. Ł u kasiew icz

[r]