View of Specialist and Socio-Cultural Areas of Knowledge in Teaching Russian Business Communication

Pełen tekst

(1)ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXIII, zeszyt 10 – 2015 DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rh.2015.63.10-9. MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK. *. OBSZARY WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ I SOCJOKULTUROWEJ W NAUCZANIU ROSYJSKIEJ KOMUNIKACJI BIZNESOWEJ. 1. UWAGI WSTPNE. Wspóczenie wielu jzykoznawców i glottodydaktyków podkrela znaczenie osi gnicia przez ucz cych si jzyków obcych tzw. kompetencji interkulturowej, na któr skadaj si wiedza, umiejtnoci i postawy1. Nauczanie obcych jzyków specjalistycznych jest po czeniem obszarów wiedzy lingwistycznej, fachowej oraz socjokulturowej i jej zastosowania w praktyce. Cele i treci nauczania s ukierunkowane na potrzeby ucz cych si i rozwój profesjonalnej kompetencji komunikacyjnej. Gównym zao eniem i nadrzdnym celem konstruowania kursów jzykowych jest efektywno nauczania i uczenia si jzyków specjalistycznych. Skuteczno w tym zakresie umo liwia sprecyzowanie nie tylko jzykowych, ale tak e zawodowych i socjokulturowych treci nauczania oraz dobór adekwatnych i ró norodnych materiaów dydaktycznych.. Dr MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK – adiunkt Katedry Jzyków Wschodniosowia skich KUL; adres do korespondencji: Katedra Jzyków Sowia skich KUL, Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin; e-mail: goswid@gmail.com 1 .©. {{, }#

(2) #% = + %_= _

(3) =! ~#$ %= % %%+ ={ +, w: TENE, + %= + }#

(4) #%[ + %_ +

(5) %%-$[ #, |"!#\ 2011, s. 32 n.; .©. ¥-|¢{{, `{ + }#

(6) #% = ++#% _=, |"!#\ 2008, s. 26..

(7) 164. MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK. Nauczanie specjalistycznego jzyka rosyjskiego oraz d enie do osi gnicia przez ucz cych si zawodowej kompetencji jzykowej jest obecnie skoncentrowane na potrzebach ucz cego si, co z kolei przekada si na wymagania uczestników kursów jzykowych: filologów, a tak e pracowników ró nych grup zawodowych. Potrzeby te powinny znale odzwierciedlenie w celach i treciach nauczania oraz formach wicze , i – jak zauwa a J. Cholewa – powinny przebiega w dwóch kierunkach: nauczania dla celów naukowo-teoretycznych i nauczania dla celów zawodowych w zwi zku z wertykalnym podziaem jzyków specjalistycznych. Dokonuje si go wedug stopnia abstrakcji jzyka i rodowiska uczestników komunikacji, a przede wszystkim poziomu ich kompetencji zawodowej, czyli opanowania wiedzy na podstawie fachowych, specjalistycznych treci oraz umiejtnoci danej osoby2. W niniejszym artykule zostan przedstawione obszary wiedzy specjalistycznej i socjokulturowej w odniesieniu do modelu ksztacenia w zakresie rosyjskiego jzyka biznesu u ywanego dla celów komunikacji zawodowej. Zasadno podjcia tego tematu potwierdzaj sowa N. Krenskiej: „ "!``` \^` \ "` $ `! "\`` \ !!`"\ ^#`!# ^^$"# \ "$! !`£ £#"\, "!"$`" \ "$! ^¡!!#"" £# `"\"" "$¨` ^¡!!#"" £# $`!, \\¡ $ ¨`}! "!^"} \"^! ¨`} "^`$"! \ ²”3. Analiza zostanie przeprowadzona w ujciu interkulturowym, okrelonym przez Grzegorza Zital mianem „wiata rosyjskiego biznesu”4. Takie podejcie implikuje stwierdzenie, e ucz cy si powinien pozna „wiat biznesu”, którego istot stanowi nie tylko wiedza lingwistyczna, ale tak e wiedza fachowa oraz socjokulturowa.. 2. POTRZEBY KOMUNIKACYJNE UCZCYCH SI. Celem nauczania rosyjskiego jzyka biznesu jest osi gniecie kompetencji w zakresie komunikacji biznesowej oraz kompetencji kulturowej, bowiem brak wiedzy na temat kultury rosyjskiej, zachowania spoecznego (ros. _

(8) % 2. J. CHOLEWA, Nauczanie jzyków specjalistycznych wczoraj i dzi, „Jzyki obce w szkole” 2013, nr 4, s. 76. 3 N. KRENSKA, #[ ={ ~{%

(9) – %% ~

(10) +, w: Komunikacja specjalistyczna, t. II: Specyfika jzyków specjalistycznych, Warszawa 2009, s. 146. 4 ©.{. ¥{, # ~{% ~#$ % _

(11)

(12) +# #+# ={#, ³` 2012, s. 8..

(13) NAUCZANIE ROSYJSKIEJ KOMUNIKACJI BIZNESOWEJ. 165. % ) i istotnych aspektów kultury narodowej Rosjan, ich mentalnoci, przesadów i stereotypów nierzadko tworzy bariery dla skutecznej komunikacji. Jak susznie konstatuje D.N. Woodina: „"^^`#"` \`^$"` `\`^$"` "\``` \ £ !¡ `"\"" "$¨` $^¡`! " "!"\£ #""\ `"\"" !#¡^!, `" \!`!# #¡¡^""`!# "!"$`"!`}”5. Wypracowanie u ucz cych si kompetencji zawodowej w zakresie jzyka rosyjskiego w biznesie zakada aktywizacj wiedzy socjolingwistycznej, czyli zrozumienia spoecznego kontekstu, w którym odbywa si komunikacja, co prowadzi do sprawnego posugiwania si jzykiem w ró norodnych zawodowych sytuacjach komunikacyjnych. W nauczaniu jzyka rosyjskiego biznesu obszary wiedzy specjalistycznej oraz socjokulturowej przeplataj si z glottodydaktycznym podejciem do wprowadzania poszczególnych podsystemów jzyka6. Ten stan rzeczy wynika przede wszystkim ze cisego powi zania w tym zakresie teorii z praktyk 7. Trudno wyobrazi sobie realizacj celów komunikacyjnych, wynikaj cych z podejmowanej przez ucz cych si pracy zawodowej, np. ustalania warunków kontraktu, bez fachowej wiedzy dotycz cej systemu prawnego w Rosji, zasad sporz dzania tego typu dokumentów, wiedzy na temat etykiety komunikacyjnej podczas spotka biznesowych, profesjonalnej wiedzy na temat zasad negocjowania z partnerami rosyjskimi. Mówi c o nauczaniu dla celów zawodowych jzyka rosyjskiego jako obcego, nale y podkreli donioso faktu, i ucz cy si najczciej docelowo oczekuj wymiernych efektów w postaci przyst pienia do pa stwowych egzaminów certyfikuj cych – poziomy B1 – C1 (ros. " _%% { + % #+# ={#

(14) ~ %=). Zasadne wydaje si zatem odniesienie si w niniejszym artykule wanie tych obszarów wiedzy, które obejmuje rozbudowany program certyfikacji, opracowany przez uczonych i praktyków z Instytutu im. A.S. Puszkina w Moskwie8. 5. .. ¢{, @+ % _#

(15) #%[ + %_ % # ! # ={ % %% (

(16) ~ %=), „|"""} ¡`£}” 7(2011), .2, s. 83. 6 |"!\!# . ., #[ ={ % %%[ %

(17) %= [ ~ { , |"!#\ 2012, c. 75. 7 J. WIKLI

(18) SKA, S. SZADYKO, Obszary wiedzy specjalistycznej w wybranych wariantach jzyka Business Communications, w: Teksty specjalistyczne w kontekstach zawodowych i tumaczeniach, [Jzyki specjalistyczne 5], Warszawa 2005, s. 85 n. 8 .. ¬{{, .. ¥¢{, .{. {, |.|. {¢{, .. {{, #[ ={

(19) ~ %=. {% . ++ _=, <% $ % _

(20) [ } %= ~#$ %=. {[ _%%[ # %, |"!#\ 2003; ...

(21) 166. MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK. 3. KONTEKST SOCJOKULTUROWY W AKTYWIZACJI ROSYJSKIEGO JZYKA BIZNESU. Mo liwo adekwatnego uczestniczenia w polsko-rosyjskiej komunikacji biznesowej jest koniecznym warunkiem efektywnej dziaalnoci filologa lub specjalisty z zakresu ró nych dziedzin. Ucz cy si poznaje nie tylko jzyk, ale tak e podstawowe komponenty kultury, charakteru narodowego, powinien zna kody kulturowe partnera biznesowego, zasady etykiety komunikacyjnej oraz nazwy realiów wspóczesnego spoecze stwa. Relewantne w tym kontekcie jest tak e zagadnienie roli stereotypów, które mog negatywnie wpywa na proces komunikacji biznesowej, niezale nie od rzeczywistych zamiarów uczestników komunikacji, a czasem nawet wbrew nim9. Wiedza socjokulturowa pozwala na adekwatny os d prawdziwoci takich stereotypów i skraca dystans w komunikacji biznesowej. Kluczow. pozycj zajmuje problematyka kulturowej funkcji jzyka. Jzykoznawcy traktuj stereotypy jako niezbywalny element kultury i wi. go z pojciem jzykowego obrazu wiata10. Wyznacznikiem powodzenia ksztacenia jest osi gnicie porozumienia midzy partnerami uczestnicz cymi w komunikacji specjalistycznej. Aby komunikacja bya efektywna, nieodzowna jest wic wiedza o obcych systemach wartoci, sposobach zachowa jzykowych i pozajzykowych i ich interpretacji11. Nie oznacza to jednak, e nauczanie w tym zakresie ogranicza si jedynie do celów zawodowych. Podobnego zdania jest S.J. Magala, twierdz cy, e: „Naukowcy, konsultanci, menad erowie […] zaczynaj odkrywa i wykorzystywa lokaln i niezwerbalizowan wiedz, rytuay, symbole, jzyki i zachowania. […] Ró norodno ta coraz czciej traktowana. ¬{{, .. ¥¢{, .{. {, |.|. {¢{, .. {{, #[ ={

(22) ~ %=. {% . ++ _=, <% $ % _

(23) [ } %= ~#$ %=. " %[ _%%[ # %, |"!#\ 2002.; .. ¬{{, .. ¢{, |.|. {¢{, .. |{{, #[ ={

(24) ~ %=. {% . ++ _=. % % = =

(25) %, <% $ % _

(26) [ } %= ~#$ %=. %#[ _%%[ # %, |"!#\ 2007. 9 ©.{. ¥{, # ~{% , s. 34-38.; {.. ©{, # %=. | _. %

(27) %, |"!#\ 2012, s. 252. 10 .. ¢{, @+ % _#

(28) #%[ + %_, s. 84; na ten temat zob. tak e: J. BARTMI

(29) SKI, I. LAPPO, U. MAJER-BARANOWSKA, Stereotyp Rosjanina i jego profilowanie we wspóczesnej polszczynie, „Etnolingwistyka” 14(2002), s. 105-151. 11 E. ZAWADZKA, Kulturowe uwarunkowania wybranych zachowa jzykowych i pozajzykowych w biznesie, w: Jzyk trzeciego tysiclecia II, t. I: Nowe oblicza komunikacji we wspóczesnej polszczynie, [Jzyk a komunikacja 4], red. G. Szpila, Kraków 2002, s. 211..

(30) NAUCZANIE ROSYJSKIEJ KOMUNIKACJI BIZNESOWEJ. 167. jest raczej jako okazja do twórczego rozwoju ni przeszkoda lub zagro enie dla wysiku zespoowego”12. Sukcesywnie zgbiany jest tak e obraz wiata rodzimych u ytkowników, który odzwierciedla si w przyswajanym jzyku, przez co uzasadnia na przykad specyfik ró norodnych stylów funkcjonalnych, w tym tak e stylu urzdowego13. B. Banach pisze o socjolingwistycznej regule wspówystpowania, czyli kookurencji, której stosowanie polega na konsekwentnym u ywaniu okrelonego rodzaju jzyka, wybranego na pocz tku wypowiedzi. Je eli sytuacyjnie w danej wypowiedzi nale y u y jzyka bardzo formalnego (zarówno w wymowie, jak i gramatyce czy sownictwie), to nie nale y wprowadza jakichkolwiek elementów stylu kolokwialnego. W przeciwnym wypadku nastpuje dysharmonia socjolingwistyczna, która wywojuje efekty komiczne. Opanowanie regu kookurencji w jzyku obcym jest niezwykle trudne i dlatego temu zagadnieniu, wedug uczonej, powinno si powici wicej uwagi 14. Treci socjokulturowe powinny by przekazywane na ka dym etapie nauczania rosyjskiego jzyka biznesu, bowiem „\ "!"\` £#"\£ !^¡#¡^ ` !^¡#¡^£ !""#¡¡^£`”15. Ich aktywizacja w procesie dydaktycznym przebiega jednak ró nie na ró nych etapach ksztacenia. Na wy szym poziomie czsto odbywa si przede wszystkim za pomoc produkcji i recepcji tekstów fachowych. „Nasycenie tekstu specjalistycznego odpowiednimi terminami odró nia go od tekstu niespecjalistycznego i jest podstawowym wykadnikiem jego fachowoci”16. Teksty, u ywane w nauczaniu jzyka rosyjskiego dla celów zawodowych, powinny by wyranie socjokulturowo, sytuacyjnie, funkcjonalnie okrelone17. Dziaania jzykowe ucz cych si koncentruj si wówczas na gatunkach tekstów wykorzystywanych dla celów komunikacji ustnej i pisemnej. Dla przykadu: w zakresie poziomu C1 mo na przywoa 12. S.J. MAGALA, Kompetencje midzykulturowe, prze. J. F. D browski, Warszawa 2011, s. 9-10. .. ¢{, @+ % _#

(31) #%[ + %_, s. 83; .. |¢{{, #[ ={ % %%[ %

(32) %= [ ~ { , |"!#\ 2012, s. 81. 14 B. BANACH, Tendencje interkulturowe we wspóczesnej glottodydaktyce, „Jzyki obce w szkole” 200, nr 3, s. 12. 15 .©. ¥-|¢{{, `{ + }#

(33) #% = ++#% _=, |"!#\ 2008, s. 29. 16 S. GRUCZA, Idiolekt specjalistyczny – idiokultura specjalistyczna – interkulturowo specjalistyczna, w: Teksty specjalistyczne w kontekstach midzykulturowych i tumaczeniowych, [Jzyki specjalistyczne 6], Warszawa 2006, s. 39. 17 M. PUYCKA, ~#$ % = _

(34) % ={ (% +

(35) . %[ , „Linguodidactica” 12(2008), s. 123-134; zob. #

(36) # #%[ + %%[ $

(37) $

(38) , ^`. ¢.|. "#"\, |"!#\ 2006, s. 3. 13.

(39) 168. MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK. gatunki przedstawiane w formie monologu (referat, wyst pienie na konferencji, w radio, telewizji, na zebraniu su bowym, na negocjacjach) oraz dialogu czy polilogu (telefoniczna i osobista rozmowa biznesowa, wideo-konferencje, omówienie sytuacji przedsibiorstwa, dyskusje na zebraniach, negocjacje). Pisemne gatunki tekstów obejmuj korespondencj handlow , dokumenty urzdowe, dokumenty bankowe i ubezpieczeniowe, dokumentacj transportow. i spedycyjn , dokumenty zwi zane z formalnociami celnymi oraz wiele dokumentów stanowi cych przygotowanie do zawarcia ró nego typu umów handlowych, a tak e tekst samego kontraktu. Wa n sfer stanowi tak e autentyczne teksty, bd ce aktami ustawodawczymi i normatywnymi reguluj cymi dziaalno firm midzynarodowych w Federacji Rosyjskiej 18. Celem nauczania jzyka rosyjskiego w biznesie na poziomie podstawowym jest przede wszystkim nabycie przez ucz cych si umiejtnoci komunikacyjnych w zakresie zawodowym obejmuj cym tematyk zwi zan z przedsibiorstwem. Za J. Cholew nale y bowiem podkreli , e im wy szy jest poziom kompetencji komunikacyjnej ucz cych si, tym czciej dydaktyka jzyka obcego dla celów zawodowych obejmuje elementy dydaktyki dla celów naukowo-teoretycznych. Treci zawodowe i naukowo-teoretyczne stanowi integraln , nierozerwaln cao . Nie wykluczaj si wzajemnie, poniewa wszystkie dziaania jzykowe zmierzaj w jednym kierunku: osi gnicia zawodowej kompetencji komunikacyjnej, gdzie rozwój kompetencji jzykowej jest jednoczesnym rozwijaniem kompetencji zawodowej. „Teraz celem nauczania nie jest jedynie, tak jak to miao miejsce w poprzednich dziesicioleciach, osi gnicie wysokiego poziomu kompetencji jzykowej, ale rozwijanie zawodowej kompetencji komunikacyjnej w po czeniu z treciami jzykowymi i specjalistycznymi przy w czeniu treci interkulturowych” 19. 4. OBSZARY WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ – IMPLIKACJE DLA DYDAKTYKI JZYKA BIZNESU. Nieodzownym komponentem ka dego aktu komunikacyjnego jest temat, który okrela tre komunikatu jzykowego. Temat mo e wpywa nie tylko. 18 .. ¬{{, .. ¢{, |.|. {¢{, .. |{{, #[ ={.

(40) ~ %=. {% . ++ _=. % % = =

(41) %, <% $ % _

(42) [ } %= ~#$ %=. %#[ _%%[ # %, |"!#\ 2007, s. 19-21. 19 J. CHOLEWA, Nauczanie jzyków specjalistycznych, s. 77..

(43) NAUCZANIE ROSYJSKIEJ KOMUNIKACJI BIZNESOWEJ. 169. na dobór leksyki, ale tak e na inne cechy formalne20. Koncepcja G. Zitali, dotycz ca integralnego podejcia do nauczania jzyka rosyjskiego w biznesie, okrelana pojciem „^ ^¡!!#"" $`!”, zawiera midzy innymi nastpuj ce elementy: 1. Informacje o charakterze gospodarczo-geograficznym, do których nale : wiedza fachowa dotycz ca gospodarki wspóczesnej Rosji, specyfiki poszczególnych gazi przemysu, rozwoju gospodarki w regionach), geografii gospodarczej Rosji oraz podziau administracyjnego (regiony gospodarcze). W tej grupie badacz konstytuuje tak e wiedz specjalistyczn , dotycz c firm rosyjskich, ich dziaalnoci i produkcji, znajomoci rosyjskich marek i kompleksów przemysowych. 2. Jzyk rosyjski w komunikacji biznesowej, który zawiera midzy innymi takie – relewantne z punktu widzenia glottodydaktyki – komponenty, jak: zmiany leksykalne w jzyku rosyjskim ostatnich dziesicioleci, komunikacja elektroniczna, ró norodno stylistyczna leksyki i frazeologii (terminologii geograficznej i ekonomicznej). 3. Cechy komunikacji ustnej w sferze biznesu, czyli wiedza na temat typowych sytuacji w komunikacji zawodowej (osobistej i telefonicznej) wraz z opisem rodków jzykowego wyra enia intencji komunikacyjnych niezbdnych w tym kontekcie. 4. Cechy komunikacji pisemnej w biznesie: wiedza dotycz ca sporz dzania typowych pism su bowych oraz rezerwuaru konstrukcji leksykalno-gramatycznych, charakterystycznych dla biznesowej komunikacji pisemnej21. Zitala, reasumuj c, pisze: „!` ¦ […] #^}` `"$"£ \ "\£ `"\£ #"#"\, ¡#"^"\ \`` ^£#` (¦#!"^ – "^) \"""} ^$"£ \ !`^` `¡^""" $`!, ^`^, \ !"\`!£ ^`^” 22. Omówione obszary wiedzy fachowej, w wikszoci, pokrywaj si z wymaganiami stawianymi osobom ubiegaj cym si o certyfikat w zakresie jzyka rosyjskiego w biznesie. Z uwagi jednak na cel nadrzdny certyfikacji, czyli weryfikacj przede wszystkim kompetencji jzykowej, nie s sformuowane tak szczegóowo (nie obejmuj np. zagadnie slangu biznesowego czy wspóczesnej komunikacji elektronicznej), postuluj natomiast aktywizacj wiedzy w nastpuj cych sferach tematycznych komunikacji biznesowej: 20. B. BANACH, Tendencje interkulturowe we wspóczesnej glottodydaktyce, „Jzyki obce w szkole” 2003, nr 3, s. 12. 21 ©.{. ¥{, # ~{% , s. 8-9. 22 Tam e, s. 9..

(44) 170. MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK. 1. przedsibiorstwo (status prawny, kierunek dziaalnoci, kapita zakadowy, struktura, zasoby ludzkie, rejestracja, wynajem pomieszcze biurowych, ubezpieczenie, operacje bankowe); 2. dziaalno handlowa firmy (marketing, poszukiwanie partnerów biznesowych, reklama, charakterystyka towaru, stymulowanie sprzeda y, transakcje); 3. kontakty biznesowe podmiotów gospodarczych z ró nymi organizacjami (banki, izby przemysowo-handlowe, urz d skarbowy, kancelarie prawnicze, s dy arbitra owe, su by celne, giedy, agencje reklamowe, media); 4. ustna i pisemna etykieta komunikacyjna i in.23 Treci fachowe z zakresu funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej w Rosji i na wiecie wykorzystywane s te jako kryterium doboru materiau nauczania, czsto wykorzystuje si materiay autentyczne, a formy jzykowe podczas takich zaj nie stoj w centrum uwagi. Skuteczna komunikacja jest zatem celem i rodkiem, poniewa „obok zadaniowoci wyran tendencj w dydaktyce jzyków obcych jest dzi nauczanie przez tre (CLIL – Content and Language Integrated Learning), które polega na integracji poszczególnych treci z celami nauczania jzyka. Najwa niejsz kwesti w koncepcji nauczania przez tre jest wykorzystanie drugiego jzyka do zdobywania wiedzy, a przy okazji rozwijanie samych umiejtnoci jzykowych”24. Nauczanie jzyka rosyjskiego w komunikacji zawodowej powinno si zatem docelowo skupia na tym, eby ucz cy si mogli nie tylko osi ga kompetencje lingwistyczne i komunikacyjne, lecz by mogli w sposób merytoryczny porozumiewa si w jzyku rosyjskim. Prowadz cy zajcia powinien wic dysponowa szerokim rezerwuarem materiaów autentycznych, aby stworzy mo liwo symulacji naturalnej komunikacji25. „wiat biznesu” to pojcie niezwykle pojemne, przepenione informacjami socjokulturowymi. Posiadanie wiedzy specjalistycznej i socjokulturowej wa-. 23. .. ¬{{, .. ¥¢{, .{. {, |.|. {¢{, .. {{, #[ ={

(45) ~ %=. {% . ++ _=, <% $ % _

(46) [ } %= ~#$ %=. {[ _%%[ # %, |"!#\ 2003.; .. ¬{{, .. ¥¢{, .{. {, |.|. {¢{, .. {{, #[ ={

(47) ~ %=. {% . ++ _=, <% $ % _

(48) [ } %= ~#$ %=. " %[ _%%[ # %, |"!#\ 2002.; .. ¬{{, .. ¢{, |.|. {¢{, .. |{{, #[ ={

(49) ~ %=. {% . ++ _=. % % = =

(50) %, <% $ % _

(51) [ } %= ~#$ %=. %#[ _%%[ # %, |"!#\ 2007. 24 J. CHOLEWA, Nauczanie jzyków specjalistycznych, s. 77. 25 Zob. .©. ¥-|¢{{, `{ + }#

(52) #% = ++#% _=, |"!#\ 2008, s. 27-28..

(53) NAUCZANIE ROSYJSKIEJ KOMUNIKACJI BIZNESOWEJ. 171. runkuje waciwe przygotowanie wykwalifikowanego specjalisty z zakresu jzyka jzyka rosyjskiego w biznesie26. BIBLIOGRAFIA BANACH B.: Tendencje interkulturowe we wspóczesnej glottodydaktyce, „Jzyki obce w szkole” 2003, nr 3, s. 3-14. BARTMI

(54) SKI J., LAPPO I., MAJER-BARANOWSKA U.: Stereotyp Rosjanina i jego profilowanie we wspóczesnej polszczynie, „Etnolingwistyka” 14(2002), s. 105-151. CHOLEWA J.: Nauczanie jzyków specjalistycznych wczoraj i dzi, „Jzyki obce w szkole” 2013, nr 4, s. 75-80. WIKLI

(55) SKA J., SZADYKO, S.: Obszary wiedzy specjalistycznej w wybranych wariantach jzyka Business Communications, w: Teksty specjalistyczne w kontekstach zawodowych i tumaczeniach, [Jzyki specjalistyczne, 5], Warszawa 2005, s. 81-88. GRUCZA S.: Idiolekt specjalistyczny – idiokultura specjalistyczna – interkulturowo specjalistyczna, w: Teksty specjalistyczne w kontekstach midzykulturowych i tumaczeniowych, [„Jzyki specjalistyczne, 6], Warszawa 2006, s. 30-49. KRENSKA N.: ¡!!#} £# $`! \ "` – `" "!"\£` ^"$`£, w: Komunikacja specjalistyczna, t. II: Specyfika Jzyków specjalistycznych, Warszawa 2009, s. 146-155. MAGALA S. J.: Kompetencje midzykulturowe, prze. J. F. D browski, Warszawa 2011. PUYCKA M.: $¡`` \"!^ `#! \ ##` !`"" £# ( `^` `#!"\ ^`""\"^"} `^`!#, „Linguodidactica” 12(2008), s. 123-134. ZAWADZKA E.: Kulturowe uwarunkowania wybranych zachowa jzykowych i pozajzykowych w biznesie, w: Jzyk trzeciego tysiclecia II, t. I: Nowe oblicza komunikacji we wspóczesnej polszczynie, [Jzyk a komunikacja, 4], red. G. Szpila, Kraków 2002, s. 211-218. {{ .©.: |`#¡¡^ #"`` \ ` "$¡` "!^£ £#, w: TENE, + %= + }#

(56) #%[ + %_ +

(57) %%-$[ #, |"!#\ 2011– za: http://www.mesi.ru/ [dostp: 12.01.2015]. ¢{ . .: "^^"\` !""#¡¡^"} #"`` ¡^"# ^¡!!#"" £# ## "!^"" (!`^ `"\"" "$¨`), „|"""} ¡`£}” 7(2011), . 2, s. 83-86 – za: http://www.moluch.ru / [dostp: 10.12.2014]. ¬{{ . ., ¢{ .., {¢{ |.|., |{{ ..: ¡!!#} £# `"\"" "$¨`. `!. "`^. ``"^"\ ``"!, \"#`!#"` "!` ``} !"`^ "$¡`. ^"\¡£} !`^#"£} ¡^"\`, |"!#\ 2007. ¬{{ .., ¥¢{ .., { .{., {¢{ |.|., {{ ..: ¡!!#} £# `"\"" "$¨`. `!. "`^, \"#`!#"` "!` ``} !"`^ "$¡`. "\£} !`^#"£} ¡^"\`, |"!#\ 2003.. 26. ©.{. ¥{, # ~{% %=. $ + % _ # }% %=, ³` 2012, s. 5..

(58) 172. MAGORZATA WIDE-IGNASZCZAK. ¬{{ .., ¥¢{ .., { .{., {¢{ |.|., {{ ..: ¡!!#} £# `"\"" "$¨`. `!. "`^, \"#`!#"` "!` ``} !"`^ "$¡`. ^`} !`^#"£} ¡^"\`, |"!#\ 2002. ¥{ ©.{.: |^ ^¡!!#"" $`! \ "$¡` !`!"\ " `"\"¡ ^¡!!#"¡ £#¡, ³` 2012. ¥{ ©.{.: |^ ^¡!!#"" $`! \ ^##` ^`"\. |`"`!#` ^`#"` ¡^`, ³` 2012. ¡¡^ ¡!"} !`"} ^` `"\"" `"\`#, ^`. ¢.|. ¬{, |"!#\ 2006. |¢{{ ..: ¡!!#} £# ## "!^£} \ !"^ !"\` `\^"`}!#"" "$^ "!!, |"!#\ 2012. ©{ {. .: ¡!!#` !`^`"£ "\``. ¥^. |`"!, |"!#\ 2012. ¥-|¢{{ .©.: £# `#¡¡^ #"¡#, |"!#\ 2008.. OBSZARY WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ I SOCJOKULTUROWEJ W NAUCZANIU ROSYJSKIEJ KOMUNIKACJI BIZNESOWEJ Streszczenie Obecnie nauczanie jzyków specjalistycznych jest po czeniem obszarów wiedzy lingwistycznej, fachowej oraz socjokulturowej. Cele i treci nauczania s ukierunkowane na potrzeby ucz cych si i rozwój zawodowej kompetencji komunikacyjnej. W artykule rozpatrywana jest efektywno nauczania i uczenia si jzyków specjalistycznych. Skuteczno w tym zakresie umo liwia sprecyzowanie nie tylko jzykowych, ale tak e zawodowych i socjokulturowych treci nauczania oraz dobór adekwatnych i ró norodnych materiaów dydaktycznych. Sowa kluczowe: nauczanie jzyków obcych, jzyk rosyjski w biznesie, komunikacja zawodowa, stereotyp, kompetencja socjokulturowa.. SPECIALIST AND SOCIO-CULTURAL AREAS OF KNOWLEDGE IN TEACHING RUSSIAN BUSINESS COMMUNICATION Summary Contemporary specialist language teaching is a combination of linguistic, professional and socio-cultural areas of knowledge, applied in practice. The aims and contents of teaching are directed towards learners’ requirements and the development of the professional communicative competence. This article analyses the efficiency of teaching and learning specialist languages. The effectiveness in this field allows for a better specification not only linguistic but also professional and socio-cultural teaching material and choice of adequate and varied teaching aids. Key words: foreign language teaching, Russian business language, professional communication, stereotype, socio-cultural competence..

(59)