Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 67 (8), 560-565, 2011

Praca oryginalna Original paper

Wœród dodatków paszowych stosowanych w

¿ywie-niu œwiñ znacz¹c¹ rolê odgrywaj¹ probiotyki, kwasy

organiczne, zio³a i ich ekstrakty oraz enzymy

we. Istotnym aspektem stosowania enzymów

paszo-wych, w tym fitazy mikrobiologicznej, jest poprawa

efektów produkcyjnych, lepsze wykorzystanie

sk³ad-ników paszy, przede wszystkim fosforu i wapnia,

a tak-¿e wp³yw na zdrowie zwierz¹t (9, 11, 12). Poprawê

efektywnoœci dzia³ania enzymów paszowych mo¿na

uzyskaæ m.in. poprzez dodatek kwasów organicznych

Wp³yw dodatku enzymów paszowych w ¿ywieniu œwiñ

na aktywnoœæ wybranych enzymów osocza krwi

ANNA CZECH, EUGENIUSZ R. GRELA*, ADAM TRACZYKOWSKI**, KAMILA STACHYRA Katedra Biochemii i Toksykologii, *Instytut ¯ywienia i Bromatologii Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t UP,

ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin

**Katedra Higieny Zwierz¹t i Mikrobiologii Œrodowiska Wydzia³u Hodowli i Biologii Zwierz¹t UTP, ul. Mazowiecka 28, 85-084 Bydgoszcz

Czech A., Grela E. R., Traczykowski A., Stachyra K.

Effect of feed enzyme additives in pig diets on some enzymatic activity in blood plasma

The research objective was to determine the effect of supplemental enzymes that break down phytates or hydrolyze non-starch polysaccharide fractions in the diets of pigs under the complete production cycle (sows at gestation and lactation, growers and fatteners) on the activity of blood ALT, AST, AP and LDH. Also analyzed were the interaction between some feed additives (formic acid and its potassium salt, calcitriol) and microbial phytase or a multienzymatic preparation and their impact on the activity of these enzymes.

In each of the three experiments, two control groups were formed: positive (PC) with a dicalcium phos-phate (10 g kg–1_{) supplement and negative (NC) with plant feedstuffs as a phosphorus source. Nutrient content}

(excluding phosphorus and calcium) at each feeding period was consistent with the Standards for Pig Feeding, 1993. In Experiment I, the NC mixture was supplemented with the following: microbial phytase (500 PU kg–1₎

for group F, enzymes hydrolyzing non-starch polysaccharide fractions for group E, microbial phytase and enzymes hydrolyzing non-starch polysaccharide fractions for group FE, while group W received a multienzymatic preparation which comprised both microbial phytase and enzymes contributing into the non-starch polysaccharide hydrolysis (xylanase, beta-glucanase, cellulase). In Experiment II, the pig groups FM, WM, FK and WK were supplied with a mixture like in group NC with the addition of microbial phytase and a preparation including formic acid and its potassium salt for group FM, a multienzymatic preparation and a preparation with formic acid and salt for group WM, microbial phytase and calcitriol for group FK, as well as a multienzymatic preparation and calcitriol for group WK. In Experiment III, the animals from group FKM and WKM were fed the NC diet supplemented with microbial phytase, calcitriol and a preparation comprising formic acid and its potassium salt for group FKM, with a multienzymatic preparation, calcitriol and a preparation with formic acid and its potassium salt for group WKM.

Blood was collected from 8 gilts from each group at 84 days of gestation and 21 days of lactation, from 8 growing pigs from each group at the starter period (56 raising day), the grower period (91 days of age) and finisher period (154 days of age). Blood was examined to establish the activity of ALT, AST, AP and LDH using the colorimetric assay with Cormay monotests.

The results of the present research conducted on the pigs at the complete production cycle, fed diets deprived of a calcium phosphate content but supplemented with microbial phytase, enzymes hydrolyzing non-starch polysaccharide fractions, calcitriol or a preparation comprising formic acid and its potassium salt have given evidence of a stimulating effect of the employed additives on the activity of enzymes from the transferase enzyme group, AP and LDH. The animals from group W showed a significant increase in AST, AP and LDH activity, primarily in the fatteners. The activity of AST and LDH in the blood of pigs from the groups FKM, WKM proved to be significantly higher (p £ 0.05) during the whole cycle as compared to the animals from the NC group. In none of the groups under study were deviations noted from the reference values for the activity of enzymes analyzed in the present research.

lub preparatów witaminowych, np. kalcytriolu (1, 3).

Dodatki te korzystnie oddzia³uj¹ na niektóre procesy

metaboliczne w organizmie, w tym mog¹ regulowaæ

zarówno procesy erytropoezy, jak równie¿ gospodarki

mineralnej oraz bia³ko-lipidowej, co w efekcie mo¿e

prowadziæ do zmian w aktywnoœci niektórych

enzy-mów w osoczu krwi œwiñ. Dotychczasowe badania na

œwiniach z udzia³em tych dodatków dotyczy³y

g³ów-nie poszczególnych grup technologicznych lub

wybra-nych pasz.

Celem badañ by³o okreœlenie wp³ywu dodatku

en-zymów rozk³adaj¹cych fityniany (3fitaza – EC 3.1.3.8)

lub hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów

nieskro-biowych (endo-1,3(4)-â-glukanaza – EC 3.2.1.6. oraz

endo-1,4-â-ksylanaza – EC 3.2.1.8) w ¿ywieniu œwiñ

w pe³nym cyklu produkcyjnym (lochy w okresie ci¹¿y

i laktacji, warchlaki oraz tuczniki) na aktywnoϾ

ami-notransferazy alaninowej i asparaginianowej,

fosfata-zy zasadowej oraz dehydrogenafosfata-zy mleczanowej w

oso-czu krwi. Przeanalizowano równie¿ ³¹czny wp³yw

wybranych dodatków paszowych (kwas mrówkowy

i jego sól potasowa oraz kalcytriol) z fitaz¹

mikrobio-logiczn¹ lub preparatem wieloenzymatycznym na

ak-tywnoœæ enzymów w osoczu krwi.

Materia³ i metody

Badania na œwiniach w pe³nym cyklu reprodukcyjnym w uk³adzie trzech doœwiadczeñ zosta³y zaakceptowane przez II Lokaln¹ Komisjê Etyczn¹ do Spraw Doœwiadczeñ na Zwierzêtach w Lublinie, nr zezwolenia 16/2005. Prze-prowadzono trzy doœwiadczenia obejmuj¹ce pe³ny cykl produkcyjny: lochy, prosiêta, tuczniki. Lochy wbp × pbz po drugiej i trzeciej laktacji kryto knurami Duroc. W ka¿-dym doœwiadczeniu utworzono dwie grupy kontrolne: po-zytywn¹ (KP), w której zastosowano jako Ÿród³o fosforu dodatek fosforanu dwuwapniowego (10 g kg–1_{) oraz}

nega-tywn¹ (KN), w której Ÿród³em fosforu by³y pasze roœlinne. W pierwszym i drugim doœwiadczeniu zwierzêta podzielo-no na szeœæ grup doœwiadczalnych, natomiast w trzecim na cztery. W ka¿dej grupie znajdowa³o siê po osiem loch. Pod-czas odchowu prosiêta przy maciorze przebywa³y w koj-cach porodowych. Po zakoñczeniu odchowu warchlaki z dwóch miotów grupowano do jednej klatki (cztery klatki w grupie). Prosiêta ¿ywiono mieszank¹ prestarter przez dwa tygodnie, nastêpnie mieszank¹ starter. Z ka¿dej klatki wy-brano na zasadzie analogów z uwzglêdnieniem masy cia³a oraz p³ci po cztery warchlaki (2 loszki i 2 wieprzki), które podczas tuczu umieszczano w kojcach po 4 sztuki.

Zawartoœæ sk³adników pokarmowych (poza fosforem i wapniem) w poszczególnych okresach ¿ywienia we wszyst-kich grupach by³a zgodna z Normami ¯ywienia Œwiñ (13). Zawartoœæ fosforu ogólnego i wapnia w mieszankach dla grup KP by³a zgodna z zaleceniami norm (13). Mieszanki doœwiadczalne oraz dla grup KN zawiera³y w stosunku do pasz KP zmniejszone iloœci wapnia o oko³o 25 ± 3% oraz fosforu ogólnego o 30 ± 5%. Mieszanki dla prosi¹t i tucz-ników oraz loch podczas laktacji stosowano ad libitum, zaœ dla loch w ci¹¿y dawkowano (13) przy sta³ym dostêpie do wody pitnej. Warunki w chlewni odpowiada³y zalecanym

normom zoohigienicznym (14). Zwierzêta znajdowa³y siê pod sta³¹ opiek¹ lekarza weterynarii.

W doœwiadczeniu I, oprócz grupy KP i KN, wydzielono cztery grupy doœwiadczalne. Œwinie w grupie F otrzymy-wa³y mieszankê KN, ale uzupe³nion¹ 500 PU kg–1 _fitazy

mikrobiologicznej. Zwierzêta z grupy E otrzymywa³y mie-szankê KN z dodatkiem enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych. Œwinie w grupie FE ¿y-wiono mieszank¹ KN z dodatkiem 500 PU kg–1 _fitazy

mi-krobiologicznej oraz enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacharydów nieskrobiowych (endo-1,3(4)-â-glukanaza oraz endo-1,4-â-ksylanaza). Zwierzêta w grupie W ¿ywio-no mieszank¹ KN z dodatkiem preparatu wieloenzymatycz-nego, w sk³ad którego wchodzi³y zarówno fitaza mikrobio-logiczna, jak i enzymy uczestnicz¹ce w hydrolizie frakcji polisacharydów nieskrobiowych (ksylanaza, â-glukanaza, celulaza).

W doœwiadczeniu II œwinie grup FM, WM, FK oraz WK otrzymywa³y mieszankê jak w grupie KN, uzupe³nion¹, odpowiednio, w grupie FM – fitaz¹ mikrobiologiczn¹ oraz preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól pota-sow¹, w grupie WM – preparatem wieloenzymatycznym oraz preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól, w grupie FK – fitaz¹ mikrobiologiczn¹ oraz kalcytriolem i w grupie WK – preparatem wieloenzymatycznym i kal-cytriolem.

W doœwiadczeniu III zwierzêta z grupy FKM oraz WKM otrzymywa³y mieszankê KN, uzupe³nion¹, odpowiednio, w grupie FKM – fitaz¹ mikrobiologiczn¹, kalcytriolem oraz preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól pota-sow¹, a w grupie WKM – preparatem wieloenzymatycz-nym, kalcytriolem i preparatem zawieraj¹cym kwas mrów-kowy i jego sól potasow¹.

Preparat wieloenzymatyczny stosowany dla œwiñ zarów-no w doœwiadczeniu I, II, jak i III w iloœci 0,1 g kg–1_,

sta-nowi³ mieszaninê fitazy mikrobiologicznej (500 PU kg–1

paszy) oraz enzymów hydrolizuj¹cych frakcje polisacha-rydów nieskrobiowych – ksylanazê (560 U kg–1_),

â-gluka-nazê (250 U kg–1_{), celulazê (550 U kg}–1_{). Mieszanki dla}

zwierz¹t z grupy E oraz FE w doœwiadczeniu I wzbogaco-no o dodatek enzymów paszowych w iloœci 2 g kg–1 _dla

wszystkich okresów technologicznych. W sk³ad ich wcho-dzi³y endo-1,3(4)-â-glukanaza (250 U kg–1_{) oraz}

endo-1,4--â-ksylanaza (560 U kg–1_{), czyli enzymy wspomagaj¹ce}

tra-wienie frakcji polisacharydów nieskrobiowych. Zwierzêta z grup: FK, WK (doœw. II) oraz FKM i WKM (doœw. III) otrzymywa³y w mieszankach dodatek biologicznie aktywnej formy witaminy D₃ zwanej kalcytriolem (1á,25(OH)₂D₃– –1,25-dihydroksycholekalcyferol). Iloœæ tej witaminy o nie-co odmiennej aktywnoœci ni¿ cholekalcyferol podawana by³a stosownie do okresu technologicznego, w dolnych war-toœciach zaleceñ norm ¿ywienia œwiñ (13). W doœwiadcze-niu II i III w grupach FM, WM, a tak¿e FKM i WKM oprócz dodatków enzymatycznych zastosowano równie¿ preparat, w sk³ad którego wchodzi³ kwas mrówkowy i jego sól pota-sowa, w iloœciach zgodnych ze wskazaniami producenta (ci¹¿a i laktacja – 10 g kg–1_{; prosiêta – 18 g kg}–1_{; warchlaki}

12 g kg–1_{; tuczniki w okresie grower – 9 g kg}–1_{, a finiszer –}

Krew pobierano od wszystkich loch w grupach w 84. dniu ci¹¿y i 21. dniu laktacji oraz od oœmiu rosn¹cych œwiñ (4 loszki i 4 wieprzki) z ka¿dej grupy w okresie startero-wym (56. dzieñ odchowu), growerostartero-wym (98. dzieñ ¿ycia) i finiszerowym (154. dzieñ ¿ycia). Krew pobierano do he-parynizowanych probówek o objêtoœci 10 ml z ¿y³y czczej szyjnej przez lekarza weterynarii. W osoczu krwi oznaczo-no aktywoznaczo-noœæ amioznaczo-notransferazy alanioznaczo-nowej i asparaginia-nowej, fosfatazy zasadowej oraz dehydrogenazy mleczo-wej, metodami kolorymetrycznymi, przy u¿yciu mono-testów firmy Cormay.

Uzyskane dane liczbowe poddano analizie statystycznej, a istotnoœæ ró¿nic miêdzy œrednimi wyznaczono testem analizy wariancji jednoczynnikowej ANOVA, za pomoc¹ wielokrotnego przedzia³u ufnoœci Duncana.

Wyniki i omówienie

Aktywnoœæ oznaczanych enzymów w osoczu krwi

(AST, ALT, AP i LDH) zwierz¹t we wszystkich

ana-lizowanych grupach doœwiadczalnych mieœci³a siê

w granicach wartoœci referencyjnych (8, 18).

W doœwiadczeniu I nie zanotowano istotnych

ró¿-nic miêdzy grupami odnoœnie do aktywnoœci AP w

oso-czu krwi u loch zarówno w okresie ci¹¿y, jak i laktacji

(tab. 1). Natomiast przez ca³y okres tuczu (starter,

gro-wer i finiszer) u zwierz¹t z grup KP oraz W

zanotowa-no istotnie wy¿sz¹ aktywzanotowa-noœæ tego enzymu w

porów-naniu ze zwierzêtami z grupy KN. W doœwiadczeniu

II do istotnego wzrostu (p £ 0,05) aktywnoœci AP

w osoczu krwi u loch przyczyni³ siê dodatek kompleksu

wieloenzymatycznego ³¹cznie z kalcytriolem (WK)

(tab. 2). U tuczników istotny wzrost aktywnoœci AP

odnotowano w grupie FM i WM. £¹czny dodatek

mie-szaniny enzymów, kalcytriolu oraz kwasu

mrówko-wego i jego soli (WKM) przyczyni³ siê do istotnego

wzrostu aktywnoœci AP w osoczu krwi loch w ci¹¿y

i podczas laktacji. Zale¿noœci takiej nie odnotowano

podczas tuczu (tab. 3).

W doœwiadczeniu I istotnie wy¿sz¹ aktywnoœæ AST

odnotowano u prosi¹t i tuczników m³odszych w

gru-pie W i KP. Ni¿sz¹ aktywnoœci¹ tego enzymu w

oso-czu krwi podczas tuoso-czu cechowa³y siê zwierzêta z

gru-py E (tab. 1). Bardzo podobne zale¿noœci odnotowano

w przypadku aktywnoœci dehydrogenazy mleczanowej.

Istotny wzrost aktywnoœci ALT w grupie FE i W

stwier-dzono u prosi¹t. Dodatek pozosta³ych czynników

do-œwiadczalnych zarówno w doœwiadczeniu II, jak i III

nie przyczyni³ siê do istotnych ró¿nic miêdzy grupami

dotycz¹cych aktywnoœci ALT (tab. 2, 3). Z kolei

naj-wiêksz¹ aktywnoœæ AST w doœwiadczeniu II

wykazy-wa³y lochy otrzymuj¹ce dodatek preparatu

wieloen-zymatycznego ³¹cznie z kalcytriolem (WK). Równie¿

a k s W Ÿ kni Grupytechnologiczne Grupy¿ywieniowe SEM P K KN F E FE W T S A y h c o L Ci¹¿a 32,64ab 30,51a 34,15b 28,15a 30,16a 27,09a 5,88 a j c a t k a L 36,62b _30,62a _39,51b _35,11ab _32,22a _31,52a _6,98 i k i n z c u T r e tr a t S 40,82c _35,04b _36,50b _30,10a _35,04b _38,93c _4,99 r e w o r G 36,30c _29,64b _26,79ab _21,35a _24,78a _40,02d _6,21 r e z s i n i F 33,48ab _30,57a _35,46b _29,74a _32,77a _38,10c _7,67 T L A y h c o L Ci¹¿a 33,81 31,68 35,10 33,12 35,26 34,73 4,11 a j c a t k a L 35,28 31,12 34,62 33,68 31,11 33,29 5,82 i k i n z c u T r e tr a t S 29,70ab _27,49a _24,65a _30,84ab _35,18b _36,19b _4,76 r e w o r G 34,62a _36,12ab _39,31b _32,65a _34,34a _34,68a _6,43 r e z s i n i F 38,70b _30,75a _39,72b _31,69a _34,29ab _34,98ab _4,69 P A y h c o L Ci¹¿a 169,8 176,2 165,6 170,2 166,5 189,4 19,8 a j c a t k a L 175,6 162,1 179,9 168,5 190,4 188,2 21,4 i k i n z c u T r e tr a t S 234,4b _138,19a _140,62a _143,49a _136,92a _183,43b _20,7 r e w o r G 172,3b _131,51a _177,69b _146,79ab _183,82b _184,70b _18,9 r e z s i n i F 168,2b _128,71a _182,22b _128,42a _179,71b _174,80b _23,1 H D L y h c o L Ci¹¿a 1715,1b 1521,6 1705,9ab 1520,0 1752,0a 1927,4b 98,1 a j c a t k a L 1228,5b _1829,6a _1011,2ab _1991,6a _1010,4a _1264,0b _88,5 i k i n z c u T r e tr a t S 1235,9b _916,5ab _934,9ab _854,3a _759,7a _1049,2b _76,8 r e w o r G 1066,7b _711,3a _905,6a _884,3a _962,9a _1215,1b _66,9 r e z s i n i F 1140,9b _853,0a _991,4a _956,4a _1221,0b _1185,3b _91,3

Tab. 1. Aktywnoœæ wybranych enzymów (U l–1_{) w osoczu krwi œwiñ (doœw. I)}

Objaœnienia: a, b, c, d –wartoœci w wierszach oznaczone ró¿nymi literami ró¿ni¹ siê istotnie przy p £ 0,05; SEM – b³¹d standardowy dla œrednich

w grupach KP, FM, WM oraz FK odnotowano wzrost

aktywnoœci tego enzymu w porównaniu ze

zwierzêta-mi z grupy KN. Rozpatruj¹c aktywnoœæ AST u œwiñ

w czasie tuczu, znacz¹cy wzrost zarówno u prosi¹t,

jak i u tuczników m³odszych i starszych odnotowano

u zwierz¹t otrzymuj¹cych oprócz enzymów paszowych

dodatek kwasu mrówkowego i jego soli potasowej

(FM, WM).

Aktywnoœæ LDH miêdzy grupami by³a bardzo

zró¿-nicowana w poszczególnych okresach tuczu, jednak

najwy¿sz¹ wartoœæ œredni¹ odnotowano dla tuczników

w grupie WK (tab. 2). Aktywnoœæ zarówno

aminotrans-ferazy asparaginianowej, jak i dehydrogenazy

mlecza-nowej w ca³ym cyklu w osoczu krwi œwiñ, które

otrzy-mywa³y mieszankê z dodatkiem enzymów paszowych,

kalcytriolu oraz kwasu mrówkowego i jego soli

pota-sowej (FKM, WKM) by³a istotnie wy¿sza (p £ 0,05)

w porównaniu ze zwierzêtami z grupy KN (doœw. III,

tab. 3).

Dodatek fitazy mikrobiologicznej do mieszanek dla

œwiñ przyczynia siê do zwiêkszenia dostêpnoœci

fos-foru z pasz roœlinnych w granicach 20-30% (6, 15).

Wykorzystuj¹c te wskazania, w przeprowadzonych

ba-daniach mieszanki dla zwierz¹t kontroli negatywnej

zawiera³y o oko³o 30 ± 5% mniej fosforu ogólnego we

wszystkich okresach technologicznych ni¿ w kontroli

pozytywnej (dodatek fosforanu wapniowego).

Wyeli-minowanie z mieszanek dodatku fosforanu

wapnio-wego przyczyni³o siê do zmniejszenia poziomu

wap-nia o oko³o 25 ± 3%. Takie postêpowanie pozwoli³o

na okreœlenie wp³ywu dodatku fitazy na biodostêpnoœæ

wapnia i fosforu z pasz roœlinnych (6). Zauwa¿yæ te¿

nale¿y, ¿e zwierzêta monogastryczne nie syntetyzuj¹

w³asnych enzymów hydrolizuj¹cych frakcje

polisacha-rydów nieskrobiowych, które s¹ zwi¹zkami

anty-od¿ywczymi, mog¹cymi pogorszyæ efekty

produkcyj-ne oraz zwiêkszyæ czêstotliwoœæ wystêpowania

bie-gunek u prosi¹t (7). Wyniki uzyskane w

doœwiadcze-niu I wskazuj¹ na ³¹czny wp³yw enzymów

wystêpuj¹-cych w preparacie wieloenzymatycznym (W),

zawie-raj¹cym oprócz fitazy â-glukanazê, ksylanazê oraz

celulazê. U zwierz¹t w tej grupie odnotowano istotny

wzrost aktywnoœci AST, AP oraz LDH, który

doty-czy³ przede wszystkim tuczników. Stosowane

enzy-my paszowe czy to w formie pojedynczej, czy te¿

mieszaniny enzymów nie wywar³y jednak istotnego

wp³ywu na aktywnoœæ oznaczanych enzymów osocza

krwi loch.

Poprawê efektywnoœci dzia³ania enzymów

paszo-wych, a przede wszystkim fitazy mikrobiologicznej

upatruje siê w dzia³aniu ich w po³¹czeniu z kwasami

organicznymi: mrówkowym, cytrynowym, mlekowym

Tab. 2. Aktywnoœæ wybranych enzymów (U l–1_{) w osoczu krwi œwiñ (doœw. II)}

a k s W Ÿ kni Grupytechnologiczne Grupy¿ywieniowe SEM P K KN FM WM FK WK T S A y h c o L Ci¹¿a 37,86b 33,63a 37,84b 39,67b 42,62bc 45,81c 4,87 a j c a t k a L 39,41b _31,21a _39,83b _42,85b _40,81b _47,18c _3,88 i k i n z c u T r e tr a t S 34,41a _32,07a _39,44b _39,54b _36,21ab _36,74ab _7,89 r e w o r G 30,23a _29,34a _36,90b _36,20b _33,65ab _35,20ab _7,11 r e z s i n i F 28,51a _26,18a _33,26b _32,58b _28,65ab _30,60b _9,43 T L A y h c o L Ci¹¿a 33,48 35,33 30,88 32,15 34,71 33,09 5,87 a j c a t k a L 36,72 30,78 33,47 33,90 36,29 34,18 4,66 i k i n z c u T r e tr a t S 34,78 32,56 38,60 35,35 33,91 34,02 4,98 r e w o r G 36,12 33,16 32,85 38,65 33,47 35,06 7,81 r e z s i n i F 33,46 30,28 35,12 34,11 31,98 33,47 8,99 P A y h c o L Ci¹¿a 162,8 a _154,8a _150,7a _153,1a _176,4b _188,3b _17,98 a j c a t k a L 165,1ab _145,1a _147,6a _147,1a _158,2a _184,2b _15,76 i k i n z c u T r e tr a t S 162,1ab _150,48a _183,54b _177,5b _160,6ab _169,3ab _19,22 r e w o r G 159,2b _129,2a _186,2c _190,7c _155,1b _164,2b _12,65 r e z s i n i F 148,6ab _136,1a _160,8b _159,8b _160,6b _164,8b _15,76 H D L y h c o L Ci¹¿a 1390,3 1244,4 1391,5 1357,1 1455,2ab 1311,0b 84,76 a j c a t k a L 1333,2b _1315,3b _1090,9a _1010,1a _1212,1ab _1321,4b _49,98 i k i n z c u T r e tr a t S 1436,7b _1236,2a _1394,7ab _1167,8a _1276,4ab _1401,2b _66,78 r e w o r G 1234,4a _1436,4ab _1324,3a _1368,2a _1357,5a _1657,6b _87,45 r e z s i n i F 1323,7a _1632,1b _1433,83ab _1506,5ab _1267,8a _1746,3b _82,96

Objaœnienia: a, b, c – wartoœci w wierszach oznaczone ró¿nymi literami ró¿ni¹ siê istotnie przy p £ 0,05; SEM – b³¹d standardowy dla œrednich

i fumarowym (10). Zarówno u loch, jak i tuczników

podczas ca³ego okresu tuczu odnotowano znacz¹cy

wzrost aktywnoœci AST oraz AP w osoczu krwi

zwie-rz¹t otrzymuj¹cych oprócz enzymów paszowych

do-datek kwasu mrówkowego i jego soli potasowej (FM,

WM). Podobne wyniki uzyskano we wczeœniejszych

badaniach w³asnych, w których ³¹czne stosowanie

fi-tazy mikrobiologicznej z kwasem mrówkowym

w ¿y-wieniu œwiñ przyczyni³o siê do wzrostu aktywnoœci

enzymów przemian bia³kowych (ALT i AST), a tak¿e

zwiêkszenia aktywnoœci fosfatazy zasadowej (AP) oraz

zawartoœci fosforu i wapnia w osoczu krwi (4, 16).

Uzyskane ró¿nice by³y zwi¹zane prawdopodobnie

z w³aœciwoœciami kwasu mrówkowego i jego soli (ze

wzglêdu na niskie pH). Dodatek ten przyczynia³ siê

do zmniejszenia pH treœci przewodu pokarmowego,

a w szczególnoœci w dwunastnicy (o oko³o 0,4 w

ci¹-gu 4 godzin po podaniu), co wp³ynê³o stymuluj¹co na

dzia³anie m.in. fitazy mikrobiologicznej. Dzia³anie

tego enzymu jest bowiem najbardziej efektywne

w za-kresie pH od 2,5 do 5,5 (6).

Znacz¹cy wzrost aktywnoœci AST przy

jednoczes-nym wzroœcie LDH, jak to mia³o miejsce w

przypad-ku loch w grupie WK (doœw. II) oraz FKM, WKM

(doœw. III), œwiadczyæ mo¿e o oddzia³ywaniu

kal-cytriolu i fitazy na aktywnoœæ tych enzymów. Na

uwa-gê zas³uguje wzrost aktywnoœci AP

w osoczu krwi loch w okresie ci¹¿y

i laktacji, otrzymuj¹cych w paszy

kompleks wieloenzymatyczny oraz

kalcytriol (WK oraz WKM).

Fosfa-taza zasadowa nale¿y do grupy

enzy-mów (fosfataz, o optimum

aktyw-noœci w pH miêdzy 9 a 10), których

zadaniem jest hydroliza monoestrów

i uwalnianie grup PO

_{z po³¹czeñ}

organicznych w komórkach ustroju

(5). Fosfataza zasadowa odgrywa

znacz¹c¹ rolê w procesach

fosforyla-cji i defosforylafosforyla-cji, i jest enzymem

œciœle zwi¹zanym z procesami

meta-bolizmu fosforu. Uzyskane rezultaty

we wszystkich grupach badanych

zwierz¹t mieœci³y siê jednak w

grani-cach wartoœci referencyjnych, a wiêc

ró¿nice miêdzy grupami nie

wynika-³y z jakichkolwiek stanów

patologicz-nych, tylko by³y efektem stosowania

czynników doœwiadczalnych. Z

ba-dañ wynika, ¿e dodatek witaminy D

przyczynia siê do poprawy

efektyw-noœci dzia³ania fitazy (2). Aktywn¹

form¹ tej witaminy jest kalcytriol

(1á,25(OH)

D

–1,25-dihydroksy-cholekalcyferol). Zdaniem Waldroup

i wsp. (17), dodatek kalcytriolu do

mieszanek dla drobiu przyczyni³ siê

do znacznej poprawy efektywnoœci

dzia³ania fitazy, natomiast nie stwierdzono takiej

za-le¿noœci w ¿ywieniu prosi¹t (1).

Rezultaty badañ w³asnych przeprowadzonych na

œwiniach w pe³nym cyklu produkcyjnym, ¿ywionych

mieszankami pozbawionymi dodatku fosforanu

wap-niowego, a wzbogaconymi dodatkiem fitazy

mikro-biologicznej, enzymami hydrolizuj¹cymi frakcje

poli-sacharydów nieskrobiowych, kalcytriolem czy te¿

preparatem zawieraj¹cym kwas mrówkowy i jego sól

potasow¹ œwiadcz¹ o stymuluj¹cym wp³ywie

stosowa-nych dodatków na aktywnoœæ enzymów z grupy

trans-feraz, fosfatazy zasadowej oraz dehydrogenazy

mle-czanowej. W ¿adnej z analizowanych grup zwierz¹t

nie odnotowano znacz¹cych odchyleñ od wartoœci

przyjêtych jako referencyjne w aktywnoœci

oznacza-nych enzymów (8, 18).

Piœmiennictwo

1.Biehl R. R., Baker D. H.: Efficacy of supplemental l-alpha-hydroxycholecal-ciferol and microbial phytase for young pigs fed phosphorus- or amino acid--deficient corn-soybean meal diets. J. Anim. Sci. 1996, 74, 2960-2966. 2.Biehl R. R., Baker D. H., Deluca H. F.: Activity of various hydroxylated

vitamin D3 analogs for improving phosphorus utilization in chicks receiving

diets adequate in vitamin D3. Br. Poultry Sci. 1998, 39, 408-412.

3.Czech A.: Efektywnoœæ fitazy w ¿ywieniu zwierz¹t. Medycyna Wet. 2007, 63, 1034-1039.

4.Czech A.: Effect of microbial phytase and formic acid supplementation in sow diets on biochemical parameters of blood. Ann. Anim Sci. 2004, 2, 105-109.

Objaœnienia: jak w tab. 2

Tab. 3. Aktywnoœæ wybranych enzymów (U l–1_{) w osoczu krwi œwiñ (doœw. III)}

a k s W Ÿ kni Grupytechnologiczne Grupy¿ywieniowe SEM P K KN FKM WKM T S A y h c o L Ci¹¿a 38,25b 31,11a 46,25c 48,47c 6,12 a j c a t k a L 35,11ab _30,15a _45,17b _41,44b _8,66 i k i n z c u T r e tr a t S 35,12ab _31,34a _40,26b _41,18b _4,56 r e w o r G 33,62ab _30,25a _38,31b _45,72c _6,96 r e z s i n i F 36,21ab _32,32a _41,27b _40,80b _4,12 T L A y h c o L Ci¹¿a 30,15 31,05 30,44 30,80 7,62 a j c a t k a L 31,69 30,11 33,09 30,24 3,76 i k i n z c u T r e tr a t S 33,54a _33,77a _44,91b _34,94a _6,55 r e w o r G 36,41 35,91 33,65 34,50 2,45 r e z s i n i F 35,01 34,12 30,99 35,01 4,54 P A y h c o L Ci¹¿a 165,5ab 159,9a 171,2bb 180,50b 12,12 a j c a t k a L 172,8ab _168,1a _170,6ab _190,64b _11,78 i k i n z c u T r e tr a t S 189,2b _{181,8 175,2}b _174,22b _16,87 r e w o r G 195,1ab _178,2a _189,2a _203,77b _17,45 r e z s i n i F 179,2b _{180,9 195,4}b _191,60b _15,43 H D L y h c o L Ci¹¿a 1432,1 b _1002,5a _1432,1b _1322,17b _98,76 a j c a t k a L 1234,5b _1345,4b _1276,1b _1421,10b _69,80 i k i n z c u T r e tr a t S 1092,2a _1989,0a _1654,3b _1681,33b _66,21 r e w o r G 1201,3ab _1020,1a _1498,5b _1436,50b _78,48 r e z s i n i F 1382,1b _1101,1a _1436,7b _1746,30c _87,34

5.Dembiñska-Kieæ A., Naskalski W. J.: Diagnostyka laboratoryjna z elementa-mi biocheelementa-mii klinicznej. Urban&Partner, Wroc³aw 2002.

6.Eeckhout W., De Paepe M.: In vitro and in vivo comparison of microbial and plant phytase, [w:] Coelho M. B., Kornegay E. T. (eds): Phytase in Animal Nutrition and Waste Management. BASF Corporation, Mount Olive, NJ 1996, 237-240.

7.Fang Z. F., Peng J., Liu Z. L., Liu Y. G.: Responses of non-starch polysaccha-ride-degrading enzymes on digestibility and performance of growing pigs fed a diet based on corn, soya bean meal and Chinese double-low rapeseed meal. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. 2007, 91, 361-368.

8.Friendship R. M., Henry S. C.: Cardiovascular system, haematology and clini-cal chemistry, [w:] Leman A. D., Straw B. E., Mengeling W. L., D’Allaire S., Taylor D. J. (eds.): Diseases of Swine. Iowa State Univ. Press 1996, 3-11. 9.Grela E. R., Matras J., Czech A., Krasucki W.: Influence of microbial

phyta-se supplementation to diet with high or low native phytaphyta-se activity on sow reproductive traits and colostrum and milk composition. J. Anim. Feed Sci. 2010, 19, 418-429.

10.Jongbloed A. W., Mroz Z., van der Weij-Jongbloed R., Kemme P. A.: The effects of microbial phytase, organic acids and their interaction in diets for growing pigs. Livest. Prod. Sci. 2000, 67, 113-122.

11.Lindberg J. E., Lyberg K., Sands J.: Influence of phytase and xylanase supplementation of a wheat-based diet on ileal and total tract digestibility in growing pigs. Livest. Sci. 2007, 109, 268-270.

12.Metzler-Zebeli B. U., Vahjen W., Baumgärtel T., Rodehutscord M., Mosen-thin R.: Ileal microbiota of growing pigs fed different dietary calcium phos-phate levels and phytase content and subjected to ileal pectin infusion. Anim. Sci. 2010, 88, 147-158.

13. Normy ¯ywienia Œwiñ: Instytut Fizjologii i ¯ywienia Zwierz¹t im. Jana Kie-lanowskiego, PAN, Omnitech Press, Warszawa 1993.

14.Rokicki E., Kolbuszewski T.: Higiena zwierz¹t. Fundacja „Rozwój SGGW”, Warszawa 1996.

15.Sands J. S., Ragland D., Baxter C., Joern B. C., Sauber T. E., Adeola O.: Phosphorus bioavailability, growth performance, and nutrient balance in pigs fed high available phosphorus corn and phytase. J. Anim. Sci. 2001, 79, 2134-2142.

16.Stahl C. H., Roneker K. R., Pond W. G., Lei X. G.: Effects of combining three fungal phytases with a bacterial phytase on plasma phosphorus status of weanling pigs fed a corn-soy diet. J. Anim. Sci. 2004, 82, 1725-1731. 17.Waldroup P. W., Kersey J. H., Saleh E. A., Fritts C. A., Yan F., Stilborn H. L.,

Crum R. C., Raboy Jr. V.: Nonphytate phosphorus requirement and phos-phorus excretion of broilers fed diets composed of normal or high available phosphate corn with and without microbial phytase. Poult. Sci. 2000, 79, 1451-1459.

18.Winnicka A.: Wartoœci referencyjne podstawowych badañ laboratoryjnych w weterynarii. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2008.

Adres autora: dr hab. Anna Czech, prof. nadzw., ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin; e-mail: anna.czech@up.lublin.pl