T O R F

RYSZARD •PACOWSKI

T 0

R

F

pali-wo domowe i pnremysłowe, a.le również jako surorw1ec

<fu IProd~cji .ar<tykulów przemysłu drobnego orarz cen-nycih ZIWiązków chemicznych. Torf w ;P<Jstacl proszku t<JII'fowego 7Jilajduje zastosowanie jako prepal!"at ogrod

-Mecflaniczn.e r;,ydobycie torfu (fot. CAF)

niczy i· do celów saniiarnYc.h. Grubsze sOII'tyl't:lenty mo-gą być używane jako ścióŁka dla bydla lub też jako

tzolacyjny material budowlany. Jako surowiec dla prze-ffiY\Słu chemi~nego torf mOOE! sluri;yć do otrzymywania wosków montanowycll oraz szeregu torfo:pochodnY'ch. Gittia.· żawierająca więks2le ilości sub;tai!JC:j1 organicz-nej może być 6iW'OWICem do prodUkcji LSmoly.

W Pohsce międzywojennej tmf tra!ktorwem,y wylącz­ nie jako material · opałowy •nie wytrzy.mywa·ł konku-rencji z węglem kamięnnym, a kapitał przeważnie

za-granic2llly nie imeres()Wał się wyk<lll'Zystaoiem tor!o-w'iek. Całkiem i.noacrzej LSprarwa ~tawia SiLę w i?ol-sce Ludowej, 'w której bogaobwa naturalne odzyskały należyte uznanie, a potrzeba wszechstronnego

wykorzy-stania złóż torfu rwysuwa sJę coraz simielj, Toteż geoilo-gowie ·polscy w okresie powojennym starali się .między innymi dokładnie poznać złoża torfowe pod względem ilo~ciowym i jakościowym, by przyczynić się w ten spo-sób do zaprowadzenia racjonalnej gospodarki surowcem

torfowym. Już w okresie Planu Trzyletniego prowadzo-ne były prace badawcze dla rozszerzenia bazy surowco-~jącego przemysłu torlowego. Wynikiem rprac ge-ologów "jest opracowanie w tym okresie pierwszej ma-py złóż torfowych Polski, oszacowanie ogólnych

zaso-bów torfu oraz opracowanie mapy torfowislt wysokich Polski północnej.

Oelern dalszego I'Olr.Szarzenia !ba!ly LSUr(liW'cowed zosta-ły w .pierwszym etapie Planu Sześcioletniego opracowa~ ne metody badań, uw:Zjględnia,jące osiągnięcia Zwią:cku

Radziecki~o w dzied:l:ionie nauki :i-noWoczesneJ

techni-.. ki. Jednocześnie wySI'likolooo zespól pracow.nilków, któ-·

ty w drugiej polowie .P-loanu Sześcioletniego mógł c;ta-nąć do !badań dóż ttorru lbe~ zwią1m1ych

z produkcją przemysłową. Doniosłe perspektywiczne znaczenie mąj.ą ·również !Pierwsze bilanse za.sCJobów, któ-re wyrraźnie uj.ai\Wliły .jesZ'Cile stos'l.lllkowo niSki stopleń poznania sua-owca torfuwego, !Należy stw.Lerd2:ić, że mi-mo osiągnięć w dzledzi:ni.e po2ma1nia złóż to-rfu geCJo

lo-gra n'ie 'Zdołała jeszcze dO'Sta·rCil.yć p.t'IZem.ysłoWi

podsta-WilWYCh orzecz.eń w tcrości. zaobezlpieezaojącej d<JLS'tatecznle jego potrzeby, Jctóre są nleWS(pÓlmiemie wielkie w

sto-sunku do moiiliwości .geologii rw tym ~a.k!resie. &topień pormania zasobów w ~ych kategor.iach jest

baa:dzo mały i wymosi ldlka !lulb co najwyżej killk.ana.ś­

c!e fPI'OCent szacl.dorwej ilości torfu. Stawia .to przed

gE.'Oilog'ią konkre"t:ne zadania na ostaltni olm'es Plamu ~ześcioletrnego, dotyczące :potmeb rprzem.JI'Słu.

W

zadanie .wykonywania podsta.wawych badań złÓż torfu. Dotycllc~a.sowe osi~ięcla g-eologii· wskazrują, Q:e

mi-leży ~ :bard'2liej qpracować zagadnienia dotyczące tyrpolQgii surowca ltOl'fowego oraz 2Jlóż torfu. Bez

roz-wiązamia tego za~gadnLenia nie da się szyrbko i Wlllikll-·

wie dokonać ogóLnej oceny naszej lbazy surowcowej

i .zap:roiwadzić troojonallnej gospodarki surowcem

tońo-. wym tak z pulllkitu widzenia dakościowego, d ak i ilościO­ wego. Właściwie rozwiązany problem typologii

surow-ca torfowego i złóż torfu wplyni.e ocówonież aecydująco

na jakość opracowywanych dokumentacji ~eologicz­

nych, JPOWinny lbOIWiem one rw myśl wymagań

nowo-czesnej techn.liki u~ęd!Jiiać rw SIPQISÓ'b rwyC'Zm!Pu.Jący

jakość surow-ca. i btrd~ę geologic2m.ą !Złoża torfowego,

która ogó)nie biOI"ą(: dest wielce złożona.

W świetle ostatnich geologicznych badań ·złóż torfu

przeprowadz{myc!h na torfowiśkach niskioh i W:Ysokich ·

zairysowuje się oelorwoeć stos·o:wlamia ba,rdzi.ej ll'arcjonal-.nego nit dotychczas $0S!lbu eksploatacji złóż wysokich

dla potrzeb przemysłowych. Badania wykazały, że zło­

ża ty.pu wysokiego zawierają rw spągu .niemałe zasoby

. SlliOO·wca nadającego si·ę do · ct:rlów •energetycznj'l:h oraz

na potrzeby przemystu chemicznego. Przed . technolo-·

gami wyłania się !Przeto aktualny ,problem

opracówa-. nia metody ik~eksowej eks.plootaeji torfowisk

wY-sokich, Metoda <ta ~ UW7Jględnić rm·równo

wyko-.rzystanie wa:rstw spągowydh do celów energetycznych

· i 'dla prz.emysłu c.hemic'ZIOOgo, jak i prod'lJklcję ścióŁki

oraz lxldowiamych materiałów i.zol:acytjnych z warstw

· stropowyoh złoża. ·

· Jeżeli chodzi o .złoża torfu typu niskiego, trreba się

zająć sposobami ich racjonalnego wykorzystania dla

po!irzeb energetycrmych, ralniczy'eh łub nawet leczni-czyc.h {lborOIWtina).

WylkOtl'Zystasnie tol'fu dla ,celów

chemic:mo-ene.rge-tyoz<nyoh stworzy warunki do ro:zbudowy przemysłu

w częściacll kraju dotychczas n~mysloWionycll,

d<> -łokailnego zaopatrzenia ludności w .paJ.i.wo li przy-czyni się do W!m'ostu produ·kcji rol:ndciej i ogrodniczej .