,'M'OJMlR OPLETAL, KAREL.DOMECKJ.
, -'OlIU'ednf 1IŚtav seo1oglckt. "'Prah&;'
PRZEGLĄD
'
WYNIKOW
NOWYCH
BADANGEOLOG:ICZNYCa·
.
, '
"
W GORACB ORLiCKICH
·
.
Vi
1967 r~ " aułlony ar.tykulu· rozpoczęliw
ramach· prac Centralnego instytutu GeologJ.cmego w Pradze systematycme kariowaDle geologiczne utworów kry-. stal-icznych wac.bodoiej części kopułY orllcko-:kłodz kiej, które żO&tan:ie zakończone w 1976 r. Obsz8C"
kar-towema, zajmujący około
·
aoo
·
kml , Qgramczony jest , na N granicą pańatWlOWą między PRL a CSRS,. na Wgramcą osadów. permskich, na· SW cZESką niecką'
kre-dową i na E przełomem kł.odzkim. Kartowanie obej-.muje , regionalIJ.ę bad.ainia mikrotektoniczne oraz
szczegółowe ba4ania pełlrografi'Czoe .i petl.'ochemic7.ne
· 'skal krystalicznyCh, przeprowadzane ll'6wnież przez a·utorów. N<ilndejsza'
praca
zawiera dotychczasowewy-niki tych badań. ' . .
,STlłA~GRAFIA I ROZPRZE8T:RZE~IENIE JEDNOSTEK '. Na badanym obszarze występują następujące
"Jed-no.~ sbratygafdOne; . ..
'.1) p],Qilfoi"mowe osady ~zędu,' kredy i. permu, 2) gralliiWldy pótooorogenicżne do postoIrogenicznych
oraz ich ze$POły żyłowe" . 3) setria novornestska,
4) seria zabrzeska, . .
5) seria BIlrońska
w
oslmie granłtogQejsów.Na NW utwory krYstaliczne serii novomestskiej gramczą przeważalBJe .tektOnd.~i:lie z permskimi pias-kowcami t zlepieflcami, które są też zaklinowane w krystal.folku Ill'iędzy Ole!lnłcą, Kou:ooveml DObrem.
Na S i' W krystalindkzarnua::za się' poCi OlSady kredowe, gram.ca jest tu .częściowo te.któn.U:znIIi, a ćzęśclóOWo transgll'ellywna. LiCZIJe relikty {)Sadów kredowych za;;' ·klinoWane są tektonb.me w skałach serii
nóvomesf-skiej i ~iej,. w mn'iejszym stopntiu w 'serii Btroń-· skiej. Trzec!ionędowe piask.i i żwiry w postaci reUk-tóy.r występują w olrolicach Bystrego, Jablonnego i
Vtpradl1tic. . .
GraDitoidy p6mmOl.'OgeJloiczne do· po.storogenicznych są cha'l"akteryatycme dla obszaru występowania serii oovom~skiej i zabrzeskiej. Budują one masywy ku-dowsko-oleAmdd, novohradeckd, Hticki oraz wiele dIrobn1ejs2ych ciał przewaŹllie typu ,,.tonalltowego". · Wiek gr8lOlitoidów jest Pf.'..B'Wdopoc:lobme. prew&ryscyj-sIó, jak na to wskazują określenia wieku bezwzględ nego metodą K-Ar (koncentrat biotytowy). W labo-ratoriach CIG w Pradze określono {±5%) dla masy-wu novohrlideckiego wdek 360 mln lat, dla masywu oleAntichlelO S44 mln lat ,(ataJ:szy, bardmej . alkaliczny typ granodiorytów) i 360 mln lat (młodszy, bardziej kwaŚilly typ), ·dla lamprofit:ów 390, 380 i 363 mln lat. Jak dO'Wodzą' Haake
et
all (Ił) na przykładzie masy-wu 'łutyckiego, ~a brać pod uwagę wyższe war~ toSci wynikowe,. na' które najumiej Wpływa" ucieczka Ar. Wiek postmetamorfic7my.ch lamprofi.rów, występu jących w postaci tnących żył w granitoidach, gra;-nitognejsach, łupkach mikowych i fyllitach dowodZI, że ostątrrl tektonk:zno-metamorfkzny cykl w kopule orlic~ej jest prewaryscyjski, prawdopodobnie kaledońskiGranłtaidy moma podzielić :ea dwie grupy~
star-sze,
b8crtJi?A.ej zasadowe typy gra.n.ocUorytów do kwar-cowych diol'y,t6w ("tonaDty'') i ndero młodsze (w za-kresie jednegó 'cyklu) kwaśne typy gra·nodiorytów do granitów (masy.wy: novohr8decld, ·litickJi i Inne).. Novohiradeckd masyw, wudowany z leukokratycz-nef§O albitGweec> granodiol'ytu (5) odznlilCza się budową streiową. .Naj.wyl"a~jsea orj~ja kierunkowa za-znacza l!iię w jego partii środkowej, najsłabiej jest ~na wy;raż(xna w partiach brżeźnych (2). KQlltakt z osło ną jest osbry, przeważnie tektoniCUlY. Występuje wy.~ ratna aRef.a metarnodizmu o szerokości 100--500m. . Novohradecki masyw je&t późnoorogemczny i jego
414
UKD .1iD.3/.ł:181 .• 'n:1Sl.,U+1Il.21(.,-.17:2H.1'l 'Góry. :orucide)'
wiek
względnY
okreAlOOy' jeSttni!z 'apclodszy
.
pro-ces ,tek~, posiadający w sąsiedmch fyl1itach chara·ktei" WBteczny i powodujący -jednocześnie orien-tację NW-SE' w śrOdkowej częici maSywu. Strefa . b~etna ~ ~uż w .~' wzglęclnego spokQju i Jest prawJ.e bez ·zadrnej orientacji. " . W najdaleJ na· S Wysuniętej . części masywu ku- . dow;s.ko-olek1i~, 'się_jącej na teren CSRS, okre-ślono diwa typy' ~anocłIorytów: starszy bliski tooali-tom oraz młodszy, barddej kwaśny (ryc. 1), roztapia-jący częściowo. iasymdłują.cy starazy typ (2),Masyw ten poWiitaJ: na grandcy między seriami iIlovomestską a strońską (na co zwrócił' uwagę już W. Petrascheck, 16l, które kontaktuj, z mmi wz~ WYł'aźnej .linU te-ktonicznej oleHlicko-uhfmovskiej.Strońska seria bu-duje 'osłonę masywu, natomiast jej kontakt z ser.ią no-vom~tBką jest tek.ł.onlicmy. . .
Zasadowe granodioryty do kwarco~ch diorytów okli"eślane WIIp6lną .nazwą ,iłonalitów" występują VI po&taci dro.bn~ ciał w najbardziej południowej czę ści seriIi novuneBtskdej, w miejsoach gdzie zwiększa się metamorłllzm i .następuje przejście do serii zaprze-skiej. "T<maUty" są, char~kteJ:'Ystyczne .dla serii' za-brzeskiej, w której powodują one w swoim lIą.Siedz~ tWie metatnOl'flzm peryplutonk:ru1y z, frontem feld-· szpatyzacji 4 w pojed~ych przypadkach me~amor-!izm kdntaktowy sąsiednich skal, . <
Do /!kał ma&moWYdb należy te! gabro Spil!8k.u,
IJie-co stM"BZe o1ż WaIlitdłdy, lecz rown4.eż poetorógenicz-ne, ze względu
na
wyraźny metamorf~ kor-taktow.y,IC
r
II
I I I I . / . / I ./ r I /o.
Q II
, /~'I'\
\
. . . .(
.~
ł·
I
'·
.11'p',:-,
·l·
\ "~... ~'"
• l ' /.11' 'l!i .18 ,...
~--r'!'(.
.
~.
\ .
.. !
.
-'••
Ryc. l. PołOietłie grclftłtolclów kudo1DBko-oZelnickiego
maatlwu. według K. Domei!kll. M. OpletaZa. (2),
w
trój-kqcie JohanftBeftCL .
a - analizy plallimetl'yC&l1e z czeskiej Btrony malywu, b -analizy planime1.rYCZDe z ·lIołBJd.eJ strony masywu, wg, M.
BorkowjJklel 1 J. Glerwielat-ca. ' .
Ftg~
1. Poftfion.of
'
fJ1':aniticroekaot
Kudo'Wll-Ole.--nice masBif·;tn th.e triangular dWQT.amm of Johann8en
, (alter Domei!ka, Opletal, 2). '
. r . ' .
a - mocIal ~ from .tb.e BobemJan terrltory. b - mÓ:-.
dal ..aat,.,ę. ofroxn ~ Pol!Sh .ter1:l\tory alf.ter M. BllOl'kOWlllka
, . " ~ and J. Glerw1elalliec. .
.kt6ry Spowodował powstanie w otaczającyCh amfibo-litach Jenokrysńałów bl'unalnego amfibolu. .
Do skał żyrowyoch należą liczne porfiryty grano-diorytowe ·zwfiązane z masywem novohl'lidecklm i
wy-stępujące w jeglO sąsiedztwie oraz .,lamproNry", wy-stępujące na całym obszarze kopuły orlicko-kłodzkiej I nie wyk~ujllce wyramego związku z jakimkolwiek ciałem granitoidowym. Pod względem petrograficz-nym ,,lamprofiry" przedstaWiają zesp6ł skał od grani-tów alkalfcmych po dioryty.
Seria novomestska obejmuje s.ilnie sfałdowane, epistrefowo lub na~et mez08trefowo przeqbr8Ż.one skały, prawdopodobnie wieku póflnoalgoncklego do .eokambryjmego.· borne~ka i Opletal {3) wyr6żniają
dwa zespoły: dolny, zbudowany z szarawych chlory
to-·wo-serycyłowych do biotytowo-musk()witowych fylli-... tów, miejscami z granitem i g6rny odznaczający się
wkładkami sZ&a\Qgłazów fyllitowych w brunatnawych lub zielonawych fylldtlach. W ciągu całego okresu se-dymentacji tej Be'rii odbywała się działalnośe wulka:-niema. Wulkanity wy9tępują gł6wnie w najniższej .
: części dqlnęgo zespołu. i w najwyższych częściach zes-połu szarogłazów fyllitówYch. Górny zesp6ł
metaba-·zytów odmacza się ja.snozielonym zabarwieniem skał, za'Merajlłcyah .. obfity epidot i czasami wkładki grafi-towychfyllit6w. Metabazyty w dolnej części
"su-rych" fylH4ów mają zabaEwienie ciemnJLlelone i za-· \\1erają zwykle tylko akcesoryczny epidot; charakte-rystyczną cechą jest·· Gbecność metakeratofir6w . 1i:w&t'-cowych. Metakeratofiry t'WlO1'Zą główny poziom mię· dzY Uhffnovem Q Rokymicą araz kUka podrzędnych:czesto .prrewarstW1ają się . z metabazyłami i tworzą wkładki w 1Yl1itach. W PÓłnocnej części serU tIOV()..,
· ml>stBkiej Występują IlJieliczne tyły porfiroid6w sfał dowanym 1 zmetamod'iwwaoych razem z fyl1itami. . . Seria zabrzeska według najn.owszych. badań· (4)
· lXIdścięla prawdopodobnde . Serię novom~stska, w kt6-rej najniZszej części wysłępu;a metabazy tv z kera-tofiramL Ten zesp6ł wa!jo&tw z kwaśnym wulkanizmem przedstawia w iplrzybHżeniu granicę · stratylttaficzną
. między ser1anr:i novom~stską a zabrzeska. Seria 7.a ..
brzeska składa się z. monotonnello zespołu J!nejilów sZBrOl!:łazowYch .
z
wkładkami amfibol~t6w i. stauToli-tc;rwycih łupków mikowych. rtadko kwarcytów luh kwercyt6w i!rafltowych. Do serii z~brzeskłejint~u-. duja· ,.tOlla~ity" ooW'Odujące w swoim otoczeniu feld-szpatjzację gnejsów.
• o o b
~ . .
RIIC. 2. Różnica ·chemłrmu 'upkóW mikowlICh dolnej
i górne; czę4ci serii Bttańskie;, wg M. Opleta!a (12).
. 1
a ..:.... ..szare" łupki m1kowe,· b - "zielone" .łuPki ~ikowe.
•
Fig. 2. Chemi8try of mica schiats fram upper
and
10-tL'eTpaTt~ of 8ef'01I.te serie8 (afte:r Op,etaZ,
f2):
.
a - "gr"y" mJ.cIl'CeOUS schl&tII, b - "gł:een" miGa'C80UI &cłWstB.PierwotnyBtosunek s~lls~roÓskiej do zabrzesklej i novorMatakieJ jest niejasoy. Obecnje seria strońska ordd2lieJ,ooajest t~ktoni<'zlnłe od novomes~skiej i praw-. dopodobnde od. zabrzeskieJ, pr,zez ole&nicko-uhłfnovskie ··nssunięcfe (3), wzdłuż.; którego jest ona wypiętrzana i przypuszczalnie nasUnięta w k~erunku ·zachodnim na -serię novomestską. Seria ~trońska jest pr.awdo-podobnłle starsze. od novomestskiej (i może teź od .. za-brzeskiej). Nie możemy zatem stwderdzić, czy istniało międ:r.y nimi kiedyś stopniowe przejśC'ie czy też luka~ Na terenie CSRS występują trzY pasy serii st1r<>ń skiej, odldzielone przez .granitognejsy oraz łączące. się
w . hrachyantyk1fil8lr.ym zakończeniu n·a N od. Małej
De~tnej. gdzie przechodzą na teren Polski i o~rzymu ją nazwę serii Lewlna. Są to: wschodnia strefa nera-tovslro-kun!t8bka, . średnia" strefa Zakletego (Dumiez nazywa ją strefą Niemoj6w - Czerwony Strumień~ 6) i zachodnia strefa rokytni=ko··uhfinovska (13
i
14).· Zachodnią -strefę serii strońsldej przyłączano dawnięj do serii zabrzeskiiej (l!), 17) i przyjr:nowano stopniowe przejście metamorficzne między tą serią a serią· n9-vomestską.Opletal (9,
io,
·12} wydzielił w serii strońskiej dwie częśo1 stratygraUczne: dolna -:- .,szarych" łupkówmikowych oraz górną - "ziel()nyoo" łupk6w miko-wych, Il"ótniących się też· wyraźnie pod względem
pe_
trochemicznym (ryc. 2). Dla częś~ dOlnej charaktery-styc:rJne są monotonne albitowe łupki dwumikowe do·gnejsów łupkowych o szarym zabarwieniu· i z rozsia-nym grafitowym pigmentem. W pstrej części g6rnej przewatają chlory'towo-muskGwitowe i albitowe łupki mikowe, piozeważnie zie1o.nawe. Dla tel części cha rak • terystyczny Jest kwaśny wulka.nizm porfdroidowy. Przejście od części dolnej do I(órnej jest stopniowe, miejscami. w apagu "melonych" łuDk6w mikowych \VY8teoujc kwao:cyt, pn:echOOzacy niekiedy W' kwarco-wo-albiłowe łUpkoi z wkładkami porfiroidów .. W PGbU-J.u $"anicy Gbu czdcl, gdme zmie'llla się charakterse-d.vmentacji, . występuja pstre wkładki:· marmury
dn-] "mitowe. amfiboUty. łupki Jn"afitowe i kwarcyty ltta-fitlJwe . . Clekawy jest DOl".fłroldo'WY'wulkanfzm w Sp!ł gu · c'Zęści· górnej. Różowe· pcdir()idy odróżniaja sle
Dl! .b c
IjIlC.
a.
Chemizm PM/it'oidów 1» diagramie· ,kładuchemicznego, wg M. Oplct4lcz (11);
a - porltro1dy· BerU ·słrońaktej, b _ porfiroidy serii nova-mĆltsJdej. c - kwarcowe. metakeratoliry serll.novo/lli!81;1kiej.·
FiU. 3. ChemiBtry
ofporphvfirid,
ifit~Le trici
:
!'QUlar
. dłag1'4mme iłfter QpletaZ (1 l). . a :...:: parphyrolek· of Stronie serles, b - porphyroidB ot.
No-vI! !olEIsto seriu,.· c.· - meta-quartzkeratophyres. ot Nove
. Mo!!sto sedes.
od mak'rOłkopOwopOdlobnych' porfiroidóW do s~rii' no-vcrnAstSikiej 'pod ,względem pętrografieznyII1 ·1, pebo-chemicznym, jak równiet swojąpmycją geologiczną.
, Porfllroidy', serii strońsk.iej zawierają dużo skalenia
'potasowego (stosunek KrO: NUiO: = 10 : 1 00' 2Q: '1'),
llato'miastporfiroidy w serJi novamestskiej ,mają, ma: ło skalenia potasowego ' oraz }:Jrzewagii plagioklazu (KtO: NaP = 1: 1 do ,1: 3). W keratofirach skaleń, po-tasowy, odgrywa podo:żędną rolę (KliO: NatO
==
1 :4 'do,l : 7). StosullIki te przedstawia diagram '(ryc. ,3) składu chemicznego według Opletala(ll). '
G,ranoitognejsy' i migmatyty kopuły orlick.o-kłodz kiej 'wdzderają się do 8IltyklLn zbudowanych, 'Że sfał dow8lIlych i7.OklJn8lnie skał serii stroń8'kiej" przebijają
część dolIią i sięgają do górnej, są więc one wobec
swe j osłony Wyrdnie ldyskordantl1e. Kontakt
drobno-'ziarnistych g,ranitognejs6w z miłtGwymi łupkami
dol-nej części jest zawsze do~ć ()8wy, Łupki mikowe są
na odcinku tylkO kilku metrów ban:lziej sfeldszpaty-'
zowane, a gram.tognejsyzawieraJą reLIkty suprakru-stalnej 's'erii Natomiast kontakt "zielOnych" łupków, mikowych z granitogn,ejsami jest bardziej stopnIowy.
Np. skały łączących silę na ~ od l'tIałej Delitnej
para-serii rokytOicko-ubffnovskiej i parapara-serii Zaklętego są
vi Pobliżu gramf;ognejs6w silcie sfeldszpatyzowane,
~kutek cze~ powstałY. ,zmieszane łuPki mikowe. ,Pod
w'zględem tekstury wyróżniOho cztery typy ,ortoo'.,nej-'
'sów:, drobnoziarniste, ziam.iBtp-warstwowe do
war-st~wych, grubooczkowe i ołówkowe. '
"rEKTONICZNY ~,METAMORi'ICZNY ROZWOJ'
ZACHODNIEJ CZĘSCI' KOPUŁY
ORLICKO-KŁODZKl1!:J '
Teldoaika fald(twa
Charakterysty~ą ce<:hą' serii 11OvomeBtsk~ej , je,st cg6lnde p1'O&ta budowa fałdowa (l, 3). W okohcy No-vego Mesta widocZIie jest ,wyratna ,szer~opromienna budowa fałdowa; w głęboko wciętych dolmach wystę." puje dolny żes,pół warstw "szarych" fyllitów., Fałdy
rozciągają się tu w kierunku W-E, Amplituda
du-żych fałdów zwiększa się ku E, zmienia się również
ich kierunek. W pobliżu serii sbrońsk.iej duże fałdy są
cz~owo obalone' na E. Ogólny lderunek rozciągłości
fałdów N-S, w połuón.i.owej części zmienil\ się , na
NW-SE. Foliacja metamorficzna (kliważ) jest miej-scami równoległa do pierwotnego uwarstwienia, miej-scami zaś poprzeczna. W częśc-i przylegającej do serii
strońskiej foliacja metamorficzna wyk8.Luje
stosun-,kowo stały kierunek biegu N-S do Nlt."W-SSE,
rzad-ko zaś E-W. Wyra~nte inny bieg płaszczyzn foliacji
zaznacza się na obszaJrZe między Novym Mastem a Nacbodem" gdzie przeważają kderWlki E-W. Novo-mestskie fyllity odżnaczają się wyra!nyml elementa-mi Unearnyelementa-mi na płaszczyznach foliacji. Wyróżniono tu cztery systemy osi B: N-S, NE-SW (starsze syste-my), E-W (młod~y), NW-SE (naj młodszy).
Wyratuje 'Odmiennym "'l"~zwojem 'budowy fałdowej odmacza sr!.ę serła, strońska. Obie jej części sfałdowa ne są izoklinalnie, co również przYPuszczali Ondra i PotmeW(l3, 14) (ryc. 4). Gór!la (!Zęić jest
zaehowa-,na w Jądrach obalonych synkU!l. Duże fałdy .rozcią
gające się w kiel",unku N -S, na południu sl<lręcaJące na
SE, mają' poniekąd faliste osie z głó~ny':"'l upadem na .
N i wscbodnllą wergeneją. W przybhzemu równolegle
do płaszczyzn o&ioW'jcb dużyoh fałdów biegnie kUW8Ż,
wskutek czego foliacja odznacza się stosunkowo
sta-łym biegiem i upadem. Przeważającym kierunkiem osiB"jest' N-S,podrz~e są kierunki E-W i NW-~Ę. Drobne sfałdowanie, chal"akterystyczne dla serii no-vomestskiej, nie jest tu tak silnie rozwinięte.
, Najstarszy. system (uważany, przez, wJększość, auto~ rów za prekambryjsld) osL~ w' kopule, orlicko-kłodz kiej ma k48runek N-S. Jest on charakterystyczny dla
środkąwej części kopuły, tzn, dla serii , st:ońskiej
z gnmi~ejsami. Ten syste~ zaz,nacza'się' tez 'w. '
no-'vomestSildej serU, w pobliżu serii strońsklej. W serii novome&tskiej "do, star'szych kierunków , osi ,~ ,należy
r6wnież system NE~SW:' ,l\-Radsze faldy o kierunku
E-W występują' głóWnie w brzeźnych stre.w:h kopuły.
N!lJ[Dłodazym systemem osi, B., ,z którym zwląz1!l0e jest
,oddzfaływanie metamorfimJ.u wstecznego,' jest"
kieru-nek NW-SE. ' ,
sw
NE
'100ó'-
'
l' ,.,..
... l_-,/ &00Ryc. 4. Budowa izoklinalna. w seTU stTomkiej z.okolic
Rfcek ,~ Kamenca, wg P. O'l.dTlI, ,O. Potme.łU" (13).,
l - kwarcyty, 2 - ' łupki mlkoWe (.;Żielone"l. :l -
Sranito-'gnejsy, 4 ~ dyslokacje, S - wiercenia. '
f'ig. ,4. lsoctinal' folding in Stronie senes neaTthe
localities lHcky and Kamenec (after Ondra, :potmeM,Z,
13).
1 - quartzites. 2 ...:.. mic~ceous sch1sts, 3 - granite-gnei.pe~.
,4 - faults. 5 - drUlings"
Mełamorflc.ny rozw6J, obszaru
CbarakterystYC?Alą cechą'
serii
novoml!stsklef jeststrefow'ość mętamorficzna (l, 3) {ryc. 5). Strefa
t;:hlo-rytowa, w której iachowp.ła się miejscami struktura blll.stopsamitOwa, rozwialłęta, jest w najbardziej ' za-cho~niej części i pokrywa się mniej więcej z wyrÓż nionymi ~rzez Petrasch~ka (16) 'fyl1itami
serycytowy-mi Obe.tmuje ona dolny i górny ze'spół warstw. Strefa bio!Jrtowa' r~wija się powoli ze, strefJ.: chlorytowęj w ~erunku w~chodndm, w strefie, przejŚciowej wystę
pUJe cbloryt, l biotyt. Strefę granatową wydzielOno
w pobliżu masywu novobd.deckiego, po Jego wschod-niej stroni~ przylegającej do serii strońSkiej. Na obsza:ze mIędzy: Dobr'oOOvem i Belovsią osie B mają
praWle wyłąonae kderunek NE-SW. Rów.nież. w stre. fle granatowej przy kontakcie z serią strońską
ten
system ()8i B przeważa nad innymi.
Lntruzja maSywu novohradeckiego zajmuje prze-strzeń podwyższonej mtensywności metrunorficznej w stręfie biotytawej i granatowej. Nie ma jednak bezpo-średndego związku między intensywnością metamor-fizmu a intruzją, ponieważ novobrłide<:ki masYw jest
pOoitmetamorlicmy;' wokół niego ro,zwinięta jest aVl1"e-ola kontakowa z postkinematycznym biotytem i mus-kowitem. Według ,Domecki i Opletala (3) masyw
no-vohradecki intrudował pod koniec procesów delorma-cyjnych, P?wodujących wsteczn.y metamorfizm (lde-runek B OSI tego procesu jest NW -8E), a biotyt z gra-natem, z()8tał zachowany w, aureoli masywu, gdzie
nastąpiłc:> miejscowe podwyższenie tęmperatury. Strefa
gr;matowa w pobliżu kontaktu z serią strońską
zosta-ła zachowtma dlatego, że bardziej trwały blok tej sariiuchrori.ił t~ qbszar od metamorfizmu wstecznego.:
Po-stępow'y "metamorfizm jest nalprawdopodobniej późno
assy~tyjski, _,l'l:!łtomiast metamorfizm." ws~e,c~y', , Q:rfP!
magmatyzm granitoidowy są prewaryscyjskie, praw-dopOdobnie kaledońsk.ie.
Metamodizm serU zabrzeskiej nie został dotyehcze.s
szczegółowo zbadany. Skalv tej serii są
zmetamorfizo-w:t.ne w strefie '/tTranatowej i dla tego ćałego obsza!ru charakterystyc::zny jest magmatyzm .,tonalttowy",
po-łsez«Jy z czołowa feldszpatyzal:Ja 'szarogłazowYch
J(nej-sów, z których powstały jroe.isv perłowe. W niektóryeh
częściaoh seriJi zabl"ZPskiej w:vstepujĄ staurolitoWe
łupkli,-młkOiWe, Staurolit 'nie "jest tu jednak minerałem. charakterystycznym, lec'7. p<lwstał w.idoc?;nie w osadach
eJl
1:::::::::1
ZE;:::::;:! )
k;:;:;:;:::14
2OO1i","""'
...
_--~',RlIc. 5. Strefo'Wość metamorjiczna i okolic maBY1L'u
navohradeckieao, wg K. Domecky, M.' Opletala _(2).
1 - .strefa cblory1Qwa. :l'.- strefa biotytowa (chloryt
+
bio-t~), 3 - biotytowa, 'ł - strefa granatowa, 1-4," fyU1ty
serU novomł8tldej; li - metabazy ty, 6 - masyw,
novohra-:decId, '1 ....,. perm; ,8 - dyslokacje.
F~g. 5.' Zonal metamorphismin the 'iteighbourhood ot
Novy Hrddek, massif ~afteT DomecJea" Opletal, 2). ,
1 - cblorlte zone, :l - biótite lone (cblorite'
+
blotite), 3-blottte lone (biotlte on1y), 4 - garnet lane, l, - ł = phyl-'
lUes 01 Nov~ Młsto series,' ,D - ~eta-baslc rocka, 6 -
No-, ~ Hradek' massif, '1 - Permian, 8 - faulu.
~ia stoońska należy w całości do strefy
#"anato-wej~ Ku środkowi' kopuły metamOrfizm Podwyższa
sif< 't miejscami pojawia-ja się staurolit, dysten i syli!" maJnJit, jak przytaczaja , Svoboda, Chawup&ky et a11. (17) i Ondlra, PotmeSil {13, lł). Łupki mikowe tej
serU odróżn'ilają 9ię od 1yllitowych łupków mikowych,
serid novomestskiej {w strefie' granatowej) wyższą
bla-stezą ły~czy.ków i pojawiającymi taę miejscami ska-'
leniami potasowymi. Wstecmy metamorfizm również
wp}ynął na tę serię, gdyŻ' w strefach więksżej' lub
mniejszej fntensyw.n'OŚci SPowooo\\-ał on c;hlorytyza-'
cję biotytu, ~anoa-tu lub E!!piclotu i tutrmalinu.
PodOb-'nie jak w serii ,oovomestSkiej również i tu wsteczny
'metamorfizm zwtiąza,ny jest z najmłodszą line~ją
kierunku NW -SE. " , 'Tektonika dysjunktywna'
. W budowte geo).oogtCZlIlej. obs:mru badań wyraźnIe przejawia się tektondlka dysjunktywna. Określono
na-stępujfJce systemy Wfkaków: N-S, E-W, NW-SE
i mniej wyraźny NE-SW (3). KajBtarsze są podłużne'
dy!OOkacje o kJiel"Ullku przeważnie N-S, miejscami po NW -SE. Do nddl Irulleży dyslokacja pierwszego rzędu
- nas1lllięaie olemicko-uhtlnovskie (10). Unia tego
nasunięcia bilel!lnie od Oldndcy przez De~tne, Uhffnov,
, Nebeską Rybną do Rokytnicy i dotychczas stWierc1zo..
na 7JOStała na długośeii 35 km. Nawiązuje ona do na- '
sunięcia Czermna - Lewin - Dańcz6w na obs"larze
Polsłci atwierdz.onego ~ez Gierwielańca, ('1). Wzdłuż
tej lhill na tereme' ,CSRS seria' strońska jest wypię
't-rzana li praW'dQpodobnd.e nasunięta na serię n-ovo ..
m~~ To, nasoolęcie 'blokowe "wiąże, się z, ,silną
mylonityzacją skał (strefa mylonityzacji 'ma-miąższość
do 50 m). R6wnolegle z tym, nasu.nęclem biegnie kil~
ka dals~yoh U3k.0k6w, kt6;rym czasami również
towa-rzymą mylo.nJity. W74łuż nich miejscami występują
relikty permu,
a:
w okoLicy Orlicl\;iego Zśhoti kreda. Uslroki ~,unku N-S zazIW1c.zają się głównie w'bu-,do-wde Wldlodn!ej części obszaru ,badań. W zachod-niej części serii oovOOlestsklej wzdłuż uskoków kie-runku łużydtdel» wy.stllllują ,Liczne reliktyk1redy.
Sy-stęm uskoków NW-SE przejawia' s:ię równięż'·w
za-chudaUm ob~zeżenlu kł"ystallniku ,przez platfOrmową,
pokry.wę kredy i permu. Młodsze,dyslokacje o
kie-runku E-W częs.to są ,wypęmione' kwarceru. Wiele dyslokacji ma ~sze załotende {zwłaszcza podłużne) i ruchy WlZ.dłuż nich powtal'zały się kilkalcrotnie w
ciągu młodBzych f~ tektonicznych.
i'-I
T ERATU Ił.A
l. D'o m-e e k a K., O p l e t a l M. - Stratigrafie, stavba ,a metamOll'fÓ'l& severni ~asti novomestske serie. Geo.fonid, Praha. 1971. ' '
2. Domecka Ko, Opletal M. - Gra-uitoidy z, i-padlni ~ arJdcko-:.kladke klenby. Acta Univ. Garol., G«III.., 1, Praha, 1971.
3. D o m e e k a K., O P l e t a 1 M. - Stratigrafie, stavba a metamarf~a severni
cas1:il
novomestske serie. Sbol"; geol. voo. (w druku.).4. Domeeka K., Opletal M., ~o~mourny K. ..:.. Bal'y'lwa mmeraltzace v orlicko:'kladske klen-be. Vest. OUG, 50, Praha, 1975. '
5. D u d ek ,A., Fe da uk F . ..:.. Pffspevek k charak-, . teristice novohradeckeho maeivu w Odickych ho-, 'raClh.Pftr. sbar. Ostravskello krajeho-, 17ho-, e. 3ho-,
Opa-va,,1956.
6. D u m li c z M . ..:.;. Budowa geologicma krystalli'liku
. G6r BystrzyckJK:h. Geo-l.Sudetica, voL 1,' 1964. '
7. Gi e r wi e la'n i e c J. ,- Budowa geolOgicozQa
okołie Kudowy Zdroju. Biul. Inst. Geol., 185.
a.
Haake R., Herrmann G" Pi:ilchen W.,: Pi-lot J. - Zur Alte1"sstellung der Granodiorite der Westlichen Laull'iltz und angren.zende Geboiete. Z. geol Wiss., 1973, nr 12., 9., O P l e t a l M. - Zprśva o' geologiakem 'mapovani a ,petrogratickem vjzkumu stro[łlIke serie mez! OleAnicf ąI Dełtni!m v Orlickych horach.' Zpr. geol. vfUt. v r. 19118. Pra'ha, 1969.
10. O P l e t a l M. - Str .>ńska a Mvomestska serie v severozapadlni cŚBti Orlickych hor. Geofond, Praha, 1969. ' ,
1L O p l e t al M. - A modified calculation and new
gra.pbJcal representatlan. o-f' the 11"ook analy~.
Acta Umv. Cłll"ol.j Geol .• 'Vol. 1-2, Praha, 1,971: ,
12. O p l e t a,1 M. __ stronsk& a n{)vomestsk,i.- serie , v sevemf elisti Orl1ckYCh hOT. RigorÓZllli prace.'
Geafond, P1raha, 1973. .
13. O n d r a P., P o t m
e
Ił il O. -'- zavereena71l)ravao goologlc.kem maPovani centralni Mst1 OrlickYdl,
b{)r a łilrl!fho okoli Mladkova Geofond" Praha,
1965. . .
14. O-Odra P., Potme~11 O. - Zprava o,geolo-, o,geolo-,gick.em, m.apOvani centralni.,
cast4
Orlidt-ych h~,Zpr. geol. vYzk. v r. 1965, Praha, 1966. '
15. P a u k :f.. - Poznaroky ke, geologji Orlicky.ch, hor a Kralickeho- -8nemiru. Vest.
U'OG.
sv. 13.Praha, ,l{l53. ', ' ' " ,16.
P
e t r a s c h e ck W. - Die' kristallinen Schiefer, ,des nOrdLiehen Adlergebirgt'S., Jhlrb.' RA, Bd. 60.
·Wien, 1909. ,
17. SvobodaJ.; ChaloupskY;1. et aU. -' Vy.,.
. svetUvky k pfelhledne geologfcke mape CSR 1 : 200 000, M-33-XVII - Nlichod. OOG ~ Nakl.,
CSAV. Praba,196L '
, SU~MARY
Stronie' senes in Orlicke h,. Mts. (SE Bohemia} eon.,. sisis'
ci'
lowe.r andupper mica shists. Around thelr contad there appear' diffcrent interlayers. Antiformal struetures aee bund up ol granite-gneisses, insynfor-mai
stru<:tures in between the supracrUBtal 'rocka &te presenl Zśbfeh series is" cha::acter1zed. by tonal1te ..magm,atism going together witb fronta! !eldspatisation and formation ol 'pearl gne1sses. As overlying com-ple3: i8 represented by Nove M~sto series consiBtJng
of two different phylllte strata. ~ove M~to series
is deformed in open major folda (km)· with intensive dE'formatioo visible in more detail. Both complexes, i.e. Nove M~eto IIIIl.d Stronie series Wre divided by
a·. signifioant tectonic line. Regional metamorphism progl'essiveUy 4Cl1C1l"eases 1Irom West to East, fi:'om ehlo-rfte ZOIle through bioti1.e zone up to garnet zone; Stro-nie as well as Zlibi-eh serie& belong' to garnet zone.
The final metamorphic· process in Orlickl! h. Mts.
has an retrolOreasive charllcter· oonneeted with
re-marcable gracitic nctivity. Lamprophyric dykes giving
radiometrie age ol 390-363 m.y. (KlAr) are younger
than thla latest tcdonometamorphic event.
PE310ME
CTPOHbCKall cepwi B OpJI~HX }'opax
(cesepo--.,CTO'łH1lII lIeXHH) C~OlKełła BepxHHK H lIJOKHMM
.' OT~~a,KH C~IO~IIHbIX CłlaH~eB c nęcTpbIMH npoe~oHKH
B· :;IOHe .HX CO'J~eHeHHII. l'paHK'l'Ol'HeACbI ~pe'la1OTCH
B . Mera8HTHKJIJfHa~HX. OT~eMIOIqHXCH
MeraCJUUt~HHałl-IUIH cynepxpycTlUlLBbIXDOpo,ą: TlliÓABo:lł ; ~~.
386pa:eIDCIto:lł cepHH HBJUIeTCH 'l'OHa~BbI:Ił
M8l'II8-TH3M, ~
.
c
q,poB'l'8m>HoA cpem.~aTH3a~,B H'l'Ore KO'l'Opo:lł B03HHKmI nepmrroBbIe rHe:lłCbL
3a-6plKeDJCKaH cepWl nepeKpb1B8eTCII HOBOMeCTCKO:lł
cepradł, B KOropo:lł ua6~,ąaIOTCSl ~BeTO.lIląK
CPHmIH-TOB. Il;eH'l'Pbl ByJlK8HH3Ma paeno~araIOTCSl· B caMO:Ił
HHlKHe:lł H B eaMo:lł BjepXH~ 'JaCTHX HOSOMeC'l'CKOA
cepHH, o6pasyro~ł!)\1: n~OCKYIO CK~a~'JaTyIO C'lPyKTypy
rOPIfbIe OOPOAbI 06'bSłTI>I HHTeHCHBHOA CKJl~aTOC'J'bIO
HOBOMeC'1'CK8H cepWl OT~e~HeTcH OT CTpoHbCKOA eepHI
'JeTKo BDIPlllKeRROA TeKTOBH'lecIt'OA JJHHHeA. B 80BO'
MecTCxoA cepHH· OCHOBHbIX perHOaaJlbHbJx· MeTaMOp
cpH3M HKeeT IIP9rpeCCHBHbIA xapaxrep: c 38na~a HI
BOC'l'OK CMeHluoTCR XJlOpHroBaH, 6HO'l'HTOBaX H rp8Ka·
roBaH 3OHbI. .CTPOHbCXM H 386PJKeWCKIlII cepHH pac·
nOMraIOTCll B rp8łła'l'OBO:Ił 3OHe. lIo~eJUłHA · npo~Ct
Me'1'8MOpcpH3Ma B Op~ ropax o6~a~aeT
npH3Ha-KaKH neTporpa)tHOro MeT8Hopq,K3Ma, c 3aoryxaHKeN
KOToporo CBH3aB rp8BHTOH~IA KarM8T'K3M. JIar.mpo·
<pHpoBble JKHnbI, 003paCT KOropbIX, onpe~~eHHbD!
paAMk>Me'1'PK"łeCKHK Me:ro~M, COC'l"8BMeT 390-363 ~H.
JleT, Mo~olKe nocJle~ero TeK'l'OHO~MeTaMOpq,K'leClt'Oro
~~a. '
