Stanisław Obirek SJ, Wizja państwa w nauczaniu jezuitów polskich
w latach 1564-1668, Kraków 1995, ss. 71
Jak pisze A utor n a początku omawianej pracy Jezuici stanowili zawsze przedm iot licz nych publikacji, ale szczególnie w ostatnim okresie literatura n a ich tem at wzbogaciła się 0 wiele cennych rozpraw naukow ych” 1. W śród nich znalazło się kilka prac autorstw a Stani sława O birka, jezuity z K rakow a.
O m aw iana praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy opisuje strukturę zakonu 1 formy rządzenia, drugi norm y ogólne, trzeci stosunek jezuitów do kontrreform acji. Wreszcie czwarty, stanow iący zasadniczy trzon pracy - poświęcony jest jezuickiej wizji państwa przedstaw ianej w szkołach.
A utor skoncentrow ał się na w ykładach jezuickich, trak tatach , teatrze szkolnym i kaz nodziejstwie. W ykorzystał treści zaw arte w wy kładach filozofii, m.in. prow adzonych przez L eonarda K rakera, Jan a K leina, Stanisława Radzimskiego, Andrzeja N o w ak a i Wojciecha
Sokołowskiego czy Jana Chądzyńskiego. W skazują one na to, iż jezuici interesowali się aktualnym i problemam i polskimi i litewskimi. W szkołach ówczesnych doniosłą rolę odgrywał teatr, szczególnie w wychowaniu politycznym młodzieży. Poprzez szkolne przedstawienia sta rano się wykształcić w uczniach cnoty obywa telskie. Podobnie wykorzystywano kazania, w których często pojawiały się treści polityczne - P io tr Skarga, Jakub Wujek, M arcin Laterna, Stanisław Grodzicki i in. Tak więc, mimo iż oficjalnie jezuitów obowiązywał zakaz publiko wania poglądów o charakterze politycznym, spotykam y je w ich twórczości i działalności.
Praca S. O birka stanowi kolejny krok do badań nad dziejami jezuitów polskich.
(D .Ż.-S.) 1 S. O birek, W zja państwa w nauczaniu jezuitów
polskich w latach 1564-1668, Kraków 1995, s. 5.
Jezuicka ars educandi. Prace ofiarowane Księdzu Profesorowi
Ludwikowi Piechnikowi SJ, Kraków 1995, ss. 288
W poprzednim numerze Biuletynu przed stawiliśmy sylwetkę K siędza Profesora L ud wika Piechnika. W związku z om aw ianym jubileuszem 75 rocznicy urodzin ukazała się książka ofiarow ana Profesorowi.
Tom ten rozpoczyna, ja k zwykle przy ta kich okazjach, „p o rtret nie tylko naukow y” Jubilata oraz zestawienie prac Profesora.
N astępnie w kolejności alfabetycznej za mieszczono kilkanaście rozpraw różnych a u to rów.
Kongregacje G eneralne Towarzystw a om aw ia P.J. B ad u ra SJ. Rozm aitym aspektom dziejów szkolnictwa jezuickiego poświęconych jest kilka szkiców. I tak dzieje szkolnictwa jezuickiego w świetle prac L. Piechnika prezen
tuje F. Paluszkiewicz SJ, jezuickie budynki szkolne J. Paszenda SJ, nauczanie logiki matematycznej w Wilnie R. Pleckaitis, a tra dycję i now atorstw o w wykładach retoryki w kolegiach jezuickich E. Ulcinaite, wileń skie Collegium N obilium jezuickie i jego ro lę w kształtow aniu elit w Polsce K. Pucho- wski, niemieckie szkoły jezuickie i ich pol skich uczniów D. Żołądź, przejawy baroku w teatrze jezuickim XVIII wieku I. Kadul- ska. Twórczość pisarzy jezuickich analizują - P iotra Skargi w kontekście jego polemik z arianinem H ieronim em M oskorzowskim - P. Wilczek, natom iast filozofię Stefana Sczanieckiego - R. D arowski SJ, a spojrze nie na państw o i społeczeństwo Tomasza
