Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne Nursing and Public Health

Ewa Malczyk

_{, Marta Misiarz}

_{, Marzena Zołoteńka-Synowiec}

_,

dorota Ratajczak

Zachowania nabywcze wybranej grupy studentów

wobec mrożonej żywności wygodnej

The Acquire Behavior of the Chosen Group of Students

Towards Frozen Convenience Food

Instytut dietetyki, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie

A – koncepcja i projekt badania; B – gromadzenie i/lub zestawianie danych; C – analiza i interpretacja danych; D – napisanie artykułu; E – krytyczne zrecenzowanie artykułu; F – zatwierdzenie ostatecznej wersji artykułu;  G – inne (opracowanie statystyczne, zebranie piśmiennictwa)

Streszczenie

Wprowadzenie. Intensywne tempo życia oraz chęć jego ułatwienia sprawiają, że zwiększa się zainteresowanie żywnością wygodną, co znacznie wpłynęło na rozwój zamrażalnictwa żywności i poszerzaniem oferty produktów mrożonych.

Cel pracy. Poznanie zachowań nabywczych wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej. Materiał i metody. Badaną grupę stanowiło 202 studentów katowickich uczelni wyższych: 109 kobiet i 93 męż-czyzn w wieku 20–32 lat. Badania przeprowadzono metodą ankietową. Narzędziem badawczym był autorski kwe-stionariusz zawierający pytania, które dotyczyły czynników decydujących o wyborze mrożonej żywności.

Wyniki. W hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej kobiet i mężczyzn zaobserwowano silny związek korelacyjny. Takie czynniki, jak: zapach, marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama były tak samo ważne przy wyborze mrożonej żywno-ści wygodnej zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. dla studentów mieszkających z rodzicami lub samodzielnie najistotniejsze były takie czynniki, jak: smak, termin przydatności do spożycia i zapach, a najmniejsze znaczenie miały: brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama. Studenci bez względu na swoją sytuację materialną w pierwszej kolejności zwracali uwagę na smak, termin przydatności do spożycia oraz zapach. Smak, termin przydatności do spożycia, zapach, marka, przyzwyczajenie, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych oraz reklama zajęły podobne pozycje w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej w grupie studentów pracu-jących i niepracupracu-jących.

Wnioski. Stwierdzono, że płeć, warunki mieszkalne, sytuacja materialna oraz aktywność zawodowa nie były zmien-nymi różnicującymi czynniki wyboru mrożonej żywności wygodnej. determinantami wyboru mrożonej żywności wygodnej były: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249–255). Słowa kluczowe: żywność mrożona, żywność wygodna, zachowania nabywcze, studenci.

Abstract

Background. The intense pace of life and the desire to facilitate, makes the growing interest in the food convenient. The increase in interest in this food significantly influenced on the development of freezing food, and consequently systematic expansion the offer of frozen products.

Objectives. The aim of this study was recognize the acquire behavior of chosen group of students towards frozen convenience food.

Material and Methods. The study group consisted of 202 students: 109 women and 93 men in the age between 20 and 32. The study was conducted by a questionnaire. The research tool was a author’s closed questionnaire, which included some questions about the factors determining the choice of frozen food.

Results. In the hierarchy of factors of choice frozen convenience food for men and women, showed a strong relation of correlation. The factors such as: smell, brand, custom, opinion friends, type of packaging, food safety,

Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249–255 ISSN 2082-9876

PRacE ORYgINaLNE

Intensywne tempo życia oraz chęć jego uła-twienia sprawiają, że zwiększa się zainteresowa-nie żywnością wygodną [1–4]. Żywność wygodna to produkty o wysokim stopniu dyspozycyjności, które zapewniają konsumentowi możliwość szyb-kiego przygotowania posiłku, czyli są żywnością łatwą w użyciu [5, 6]. Przemysł spożywczy stosuje wiele innowacyjnych technologii, których zastoso-wanie umożliwia opracozastoso-wanie i wyprodukozastoso-wanie nowych, wysoko przetworzonych wyrobów. Obec-nie żywność wygodna jest reprezentowana przez setki otrzymywanych powszechnie produktów, spełniających bardzo zróżnicowane oczekiwania konsumentów [7]. Zwiększenie zainteresowania żywnością wygodną znacznie wpłynęło na roz-wój zamrażalnictwa żywności, co powoduje sys-tematyczne poszerzanie oferty produktów mrożo-nych [8, 9].

Zamrażanie jest najbardziej naturalną i uni-wersalną metodą utrwalania żywności. Metoda ta gwarantuje wygodę w dystrybucji i użyciu, za-chowując jednocześnie wysoką wartość odżywczą i atrakcyjność cech sensorycznych produktów. W większości krajów produkcja żywności mrożo-nej należy do najbardziej dynamicznie rozwijającej się branży przemysłu spożywczego. Mrożona żyw-ność gotowa zdobywa coraz większą popularżyw-ność i coraz szersze zastosowanie zarówno w gospo-darstwach domowych, jak i w różnych gałęziach żywienia zbiorowego (restauracjach, stołówkach zakładowych, szkolnych, szpitalach, sanatoriach, barach itp.) [9]. Mimo to, konsumpcja tych pro-duktów w Polsce jest nadal na niskim poziomie [7, 10, 11]. Produkty mrożone dzięki zachowanym walorom odżywczym i sensorycznym stanowią jednak wyjątkową pozycję na rynku żywności wy-godnej i dlatego przypuszcza się, że jej spożycie w przyszłości będzie się zwiększać [10, 12].

celem pracy było poznanie zachowań nabyw-czych wybranej grupy studentów wobec mrożonej żywności wygodnej.

Materiał i metody

Badanie przeprowadzono w kwietniu 2012 r. wśród 202 studentów uczelni katowickich: aka-demii Wychowania fizycznego (aWf), akaaka-demii Ekonomicznej (aE) i Wyższej Szkoły Technicznej (WST). W badaniach uczestniczyło 109 kobiet i 93 mężczyzn w wieku 20–32 lat. Średni wiek re-spondentów wynosił 23 lata. 55% ankietowanych stanowili studenci studiujący w trybie stacjonar-nym, a 45% w trybie niestacjonarnym. Przeważały osoby o aktywnym stylu życia (67%). W badanej grupie połowę ankietowanych stanowili studenci aktywni zawodowo (50%). 103 studentów (53%) mieszkało z rodzicami, pozostałych 93 (47%) za-mieszkiwało w akademikach lub w wynajętych albo własnych mieszkaniach. Sytuacja materialna ankietowanych studentów przedstawiała się nastę-pująco: 103 osoby oceniły swoją sytuację material-ną jako dobrą, 77 jako dostateczmaterial-ną, 12 jako bardzo dobrą, a 10 jako złą.

Narzędziem badawczym był autorski kwestio-nariusz zawierający pytania typu zamkniętego, które dotyczyły czynników decydujących o wybo-rze mrożonej żywności wygodnej. determinanty wyboru były oceniane na podstawie skali w zakre-sie od 1 (małe znaczenie) do 5 (duże znaczenie).

Uzyskane dane zostały wykorzystane do ob-liczenia średniego stopnia znaczenia czynników wyboru tej żywności w całej badanej grupie oraz w grupach wyróżnionych ze względu na: płeć, sytu-ację materialną, warunki mieszkaniowe, aktywność zawodową. Otrzymanym średnim wartościom licz-bowym przyporządkowano rangi, tworząc szeregi determinantów wyboru tej żywności dla całej bada-nej grupy studentów oraz z uwzględnieniem wyżej wymienionych wyróżników. aby ocenić stopień za-leżności między szeregami determinantów wyboru, zastosowano analizę korelacji rang Kendalla. do in-terpretacji wyników przyjęto następujące poziomy korelacji: ≤ 0,4 – korelacja słaba, ≤ 0,6 – korelacja umiarkowana, ≥ 0,7 – korelacja silna. Poziom istot-ności statystycznej α przyjęto dla p = 0,05. analizę statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzo-no za pomocą programu Statistica v. 10.

lack of culinary talent and advertising, occupied the same place, in the women as in the men, in the ranks of the determinants. for students living with their parents or living alone, the most important factors were such as: taste, expiry date and flavor, and the least important were: lack of culinary talent and advertising. Students, regardless of their financial situation, first drew attention to the taste, expiry date and flavor. Selection factors such as taste, expiry date, flavor, brand, custom, health security, lack of culinary talent and advertising, occupied similar positions in the hierarchy of factors of choice frozen convenience food in the group of working and non-working students. Conclusions. affirmed, that gender, housing conditions, financial situation and professional activity, were not the variables differentiating factors of frozen food choice. The determinants of the choice of frozen convenience food were: taste, expiry date, flavor and price (Piel. Zdr. Publ. 2013, 3, 3, 249–255).

Wyniki

Najbardziej istotnymi determinantami wybo-ru mrożonej żywności wygodnej wśród wszystkich respondentów były: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena (R = 1–4). czynniki te uzys- kały stopień mieszczący się w granicach 4,0–4,5, co pozwoliło na zakwalifikowanie ich do grupy czynników mających duże znaczenie dla ankieto-wanych. Kolejne pozycje w hierarchii determinan-tów wyboru zajęły: wygoda w przygotowaniu, do-stępność produktu, wygląd oraz wartość odżywcza (R = 5–8). do czynników mających małe znaczenie dla ankietowanych zostały zakwalifikowane: mar-ka produktu, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych (R = 9–14). Na naj-niższej pozycji znalazła się reklama (R = 15), której przypisano bardzo małe znaczenie podczas wybo-ru mrożonej żywności wygodnej (tab. 1).

W hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej kobiet i mężczyzn zaobserwo-wano silny związek korelacyjny (rk = 0,89).

Nastę-pujące czynniki: zapach, marka, przyzwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania,

bezpie-czeństwo żywności, brak uzdolnień kulinarnych i reklama zajęły takie same miejsca w szeregach determinantów zarówno u kobiet, jak i u męż-czyzn (R = 3, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15). Układ pozo-stałych determinantów wyboru był różny między szeregami kobiet i mężczyzn. Różnica międzyran-gowa wynosiła 1–3 jednostek. Mężczyźni przede wszystkim zwracali uwagę na smak (R = 1), a ko-biety na termin przydatności do spożycia (R = 1). W przypadku mężczyzn istotne były również: cena (R = 4) i wygląd (R = 5), które w hierarchii kobiet zajmowały dalsze miejsca (odpowiednio R = 6, R = 8). Kobiety natomiast częściej od mężczyzn zwracały uwagę na dostępność produktu (R = 4), wygodę w przygotowaniu (R = 5) i wartość odżyw-czą (R = 7). Wśród mężczyzn czynniki te zostały ulokowane na dalszych pozycjach: (R = 6,5; 6,5; 8) (tab. 1).

Współczynnik korelacji rang Kendalla (rk = 0,81) wskazał na silną zależność między

ran-gami czynników wyboru studentów mieszkających z rodzicami i studentów mieszkających bez rodzi-ców. dla studentów mieszkających z rodzicami lub też mieszkających samodzielnie najistotniejsze były takie czynniki, jak: smak, termin przydatności

Tabela 1. Średni stopień znaczenia czynników wyboru produktów mrożonych z uwzględnieniem płci Table 1. The average level of meaning the choice factors of frozen food taking gender into consideration

czynniki Ogółem Płeć

kobieta mężczyzna

x R x R x R

Smak 4,46 1 4,47 2 4,45 1

Termin przydatności do spożycia 4,38 2 4,49 1 4,26 2

Zapach 4,24 3 4,28 3 4,19 3 cena 4,02 4 3,96 6 4,09 4 Wygoda w przygotowaniu 3,9 5 4,05 5 3,72 6,5 dostępność produktu 3,88 6 4,02 4 3,72 6,5 Wygląd 3,85 7 3,83 8 3,86 5 Wartość odżywcza 3,81 8 3,93 7 3,68 8 Marka produktu 3,65 9 3,64 9 3,67 9 Przyzwyczajenie 3,53 10 3,51 10 3,55 10 Opinia znajomych 3,31 11 3,21 11 3,42 11 Rodzaj opakowania 3,17 12 3,18 12 3,15 12 Bezpieczeństwo żywności 3,13 13 3,17 13 3,09 13 Brak uzdolnień kulinarnych 2,9 14 2,87 14 2,94 14

Reklama 2,53 15 2,57 15 2,49 15

Współczynnik rang Kendalla rk = 0,89

p = 0,000005

x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/the average level of meaning the choice factors.

R – ranga/rank.

do spożycia i zapach (R = 1,1; 2,2; 3,3), a najmniej-sze znaczenie miały: brak uzdolnień kulinarnych (R = 14; 14) oraz reklama (R = 15; 15). Zaobserwo-wano jednak niewielkie zróżnicowanie między ty-mi rangaty-mi. Różnica ty-międzyrangowa kształtowała się w granicach 1–4 jednostek. W opinii studentów mieszkających bez rodziców duże znaczenie pod-czas wyboru mrożonej żywności wygodnej miał jej wygląd (R = 4). W hierarchii studentów mieszka-jących z rodzicami czynnik ten zajął dalsze miejsce (R = 8) ze średnią 3,69, kwalifikującą go jako mało istotny przy wyborze mrożonej żywności. Innymi determinantami o większym znaczeniu dla dentów mieszkających bez rodziców niż dla stu-dentów mieszkających z rodzicami były: wartość odżywcza (R = 6 vis R = 7), marka produktu (R = 9 vis R = 10) i bezpieczeństwo żywności (R = 12 vis R = 13). Znaczenie ceny, dostępności produktu, wygody w przygotowaniu, przyzwyczajenia oraz rodzaju opakowania było wyżej oceniane przez studentów mieszkających z rodzicami (odpowied-nio R = 4, 5, 6, 9, 12) niż przez studentów mieszka-jących bez rodziców (R = 5, 8, 7, 10, 13) (tab. 2).

Związek korelacyjny między rangami czyn-ników wyboru produktów mrożonych studentów znajdujących się w lepszej i gorszej sytuacji finan-sowej, równy 0,861, wskazywał na jego dużą siłę. Studenci bez względu na swoją sytuację material-ną w pierwszej kolejności zwracali uwagę na smak (R = 1, 1), termin przydatności do spożycia (R = 2, 2) oraz zapach (R = 3, 3). Mniejsze znaczenie miały dla nich takie czynniki wyboru jak: marka, przy-zwyczajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowa-nia, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych czy reklama (R = 9–15). Różnica mię-dzy szeregami determinantów wyboru wynosiła 0,5–4 jednostek i dotyczyła: ceny, wygody w przy-gotowaniu, dostępności produktu, wyglądu i war-tości odżywczej. dla studentów mających gorszą sytuację finansową ważniejsza była cena (R = 4), dostępność produktu (R = 5) i jego wartość odżyw-cza (R = 7) w porównaniu ze studentami w lepszej sytuacji finansowej (odpowiednio R = 7,5, 6, 7,5). Przywiązywali oni natomiast większą uwagę do wyglądu (R = 4) i wygody w przygotowaniu po-siłku (R = 5) niż studenci znajdujący się w gorszej sytuacji materialnej (odpowiednio R = 8, R = 6) (tab. 3).

Smak, termin przydatności do spożycia, za-pach, marka, przyzwyczajenie, bezpieczeństwo zdrowotne, brak uzdolnień kulinarnych oraz rekla-ma zajęły podobne pozycje w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygodnej w grupie studentów pracujących i niepracujących (R = 1–3, 9–10, 13–15). Ten silny związek korelacyjny po-twierdził współczynnik korelacji rang Kendal-la, który wyniósł 0,88. Odnotowano niewielkie

zróżnicowanie między rangami determinantów wyboru dla studentów pracujących i niepracują-cych. cena oraz wygląd i opinia znajomych były ważniejsze dla studentów pracujących niż dla stu-dentów niepracujących. Różnica międzyrangowa wynosiła 0,5–3 punktów. Niepracujący natomiast zwracali większą uwagę na wygodę w przygotowa-niu (R = 4), dostępność (R = 5) i wartość odżyw-czą (R = 6) niż studenci pracujący (odpowiednio R = 6, 7, 8, 12) (tab. 4).

Omówienie

W opinii badanych studentów najistotniejszy wpływ na decyzje o zakupie produktów mrożo-nych miały walory smakowe, termin przydatności do spożycia, zapach i cena. Kierowanie się sma-kiem i zapachem w czasie zakupu świadczy o na-bywaniu produktów o znanych wcześniej cechach

Tabela 2. Średni stopień znaczenia czynników

wybo-ru produktów mrożonych z uwzględnieniem miejsca zamieszkania

Table 2. The average level of meaning the choice factors

of frozen food taking place of live into consideration czynniki Mieszkanie

z rodzicami bez rodzi-ców x R x R Smak 4,47 1 4,45 1 Termin przydatności do spożycia 4,33 2 4,44 2 Zapach 4,15 3 4,34 3 cena 4,06 4 3,98 5 Wygoda w przygotowaniu 3,91 6 3,88 7 dostępność produktu 3,94 5 3,82 8 Wygląd 3,69 8 4,02 4 Wartość odżywcza 3,7 7 3,94 6 Marka produktu 3,58 10 3,73 9 Przyzwyczajenie 3,62 9 3,43 10 Opinia znajomych 3,3 11 3,32 11 Rodzaj opakowania 3,16 12 3,18 13 Bezpieczeństwo żywności 3,02 13 3,27 12 Brak uzdolnień kulinarnych 3,03 14 2,76 14 Reklama 2,5 15 2,57 15 Współczynnik rang

Kendalla rp = 0,000026k = 0,809524

x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/

/the average level of meaning the choice factors. R – ranga/rank.

sensorycznych bądź degustacji produktów w miej-scu zakupu. Podobne wyniki uzyskano w amery-kańskich badaniach [9], w których wykazano, że najważniejszymi czynnikami branymi pod uwagę przy zakupie produktów spożywczych były walory smakowe produktu, a następnie jego cena. Rów-nież górska-Warsewicz [11] wykazuje, iż uwa-runkowania ekonomiczne i preferencje smakowe są najbardziej istotnymi czynnikami wyboru mro-żonych produktów. W badaniach własnych dla respondentów znajdujących się w lepszej sytuacji materialnej cena ma mniejsze znaczenie przy za-kupie produktów mrożonych niż dla studentów w gorszej sytuacji materialnej. Uwagę zwróciła natomiast sporo niższa ocena znaczenia czynni-ka ekonomicznego przez studentów niepracują-cych w porównaniu z pracującymi. Sytuację taką zapewne tłumaczy pozostawanie na całkowitym utrzymaniu rodziców. W badaniach Szczęsnej [26] wśród studentów zamieszkałych w akademiku stwierdzono, że najważniejszym czynnikiem

wy-boru była cena produktu, a następnie: cechy sen-soryczne i łatwość przygotowania do spożycia.

W niniejszych badaniach wygoda w przygotowa-niu i dostępność produktów mrożonych również zo-stały umiejscowione na wysokiej pozycji. Takie roz-mieszczenie czynników uzasadnia przede wszystkim brak czasu na przygotowanie tradycyjnych posiłków oraz szeroki asortyment żywności tego typu na ryn-ku. autorzy innych prac [1, 12, 16, 17] potwierdzają duże znaczenie tych determinantów podczas wybo-ru żywności wygodnej. Jeżewska-Zychowicz [17] podkreśliła ponadto istotność pierwszego czynnika (wygody w przygotowywaniu żywności do spożycia) dla osób samotnych, dla których konsumpcja traci swoje społeczne znaczenie. Badania własne wykaza-ły, iż omawiane czynniki bardziej liczyły się dla stu-dentek niż studentów. Powodem może być częstsze przygotowywanie posiłków i większy udział w zaku-pach kobiet niż mężczyzn.

Wśród badanych studentów kolejnymi czyn-nikami mającymi duże znaczenie przy wyborze

Tabela 3. Średni stopień znaczenia czynników wyboru

produktów mrożonych z uwzględnieniem sytuacji mate-rialnej

Table 3. The average level of meaning the choice factors

of frozen food taking financial situation into consideration czynniki Sytuacja materialna

bardzo

do-bra, dobra dostatecz-na, zła

x R x R Smak 4,45 1 4,48 1 Termin przydatności do spożycia 4,34 2 4,43 2 Zapach 4,25 3 4,22 3 cena 3,88 7,5 4,2 4 Wygoda w przygotowaniu 3,95 5 3,83 6 dostępność produktu 3,89 6 3,88 5 Wygląd 3,96 4 3,69 8 Wartość odżywcza 3,88 7,5 3,73 7 Marka produktu 3,68 9 3,61 9 Przyzwyczajenie 3,62 10 3,41 10 Opinia znajomych 3,32 11 3,3 11 Rodzaj opakowania 3,25 12 3,07 12 Bezpieczeństwo żywności 3,22 13 3,02 13 Brak uzdolnień kulinarnych 2,96 14 2,83 14 Reklama 2,69 15 2,33 15 Współczynnik rang

Kendalla rp = 0,000008k = 0,861254

x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/

/the average level of meaning the choice factors. R – ranga/rank.

n – liczba osób/number of people.

Tabela 4. Średni stopień znaczenia czynników wyboru

produktów mrożonych z uwzględnieniem aktywności zawodowej

Table 4. The average level of meaning the choice factors

of frozen food taking professional activity into consider-ation

czynniki aktywność zawodowa tak nie x R x R Smak 4,45 1 4,47 1 Termin przydatności do spożycia 4,3 2 4,46 2 Zapach 4,2 3 4,28 3 cena 4,1 4 3,94 7 Wygoda w przygotowaniu 3,76 6 4,03 4 dostępność produktu 3,75 7 4,02 5 Wygląd 3,84 5 3,85 8 Wartość odżywcza 3,66 8 3,97 6 Marka produktu 3,62 9 3,69 9 Przyzwyczajenie 3,55 10 3,51 10 Opinia znajomych 3,36 11 3,25 11,5 Rodzaj opakowania 3,09 12 3,25 11,5 Bezpieczeństwo żywności 3,04 13 3,23 13 Brak uzdolnień kulinarnych 2,97 14 2,83 14 Reklama 2,44 15 2,63 15 Współczynnik rang

Kendalla rp = 0,000005k = 0,880393

x – średni stopień znaczenia czynników wyboru/

/the average level of meaning the choice factors. R – ranga/rank.

produktów mrożonych były wygląd i wartość od-żywcza. Podobny rozkład czynników zauważyli Babicz-Zielińskia i Zabrocki [5] w pracy dotyczą-cej postaw konsumentów wobec prozdrowotnej wartości żywności. Również dostrzeżono, że walo-ry sensowalo-ryczne i wygoda w przygotowaniu żywno-ści miały większe znaczenie niż jej wartość zdro-wotna. Wyjątek stanowili studenci znajdujący się w gorszej sytuacji materialnej, dla których wygląd produktu był czynnikiem o małym znaczeniu. dla młodzieży zamieszkującej w akademikach lub wy-najętych mieszkaniach wygląd i wartość odżywcza produktów mrożonych były bardziej istotne niż dla młodzieży zamieszkującej w domach rodzin-nych. Także studentki zwracały większą uwagę na wartość odżywczą mrożonych produktów – może dlatego, że kobiety realizują bardziej racjonalne zachowania żywieniowe niż mężczyźni [3, 7, 8, 15, 19, 22]. dla nich ważniejszy był wygląd produktu. Takie czynniki, jak: marka produktu, przyzwy-czajenie, opinia znajomych, rodzaj opakowania, bezpieczeństwo żywności, brak uzdolnień kulinar-nych i reklama były mało znaczącymi determinan-tami wyboru mrożonej żywności wygodnej dla stu-dentów uczestniczących w badaniu. Małe znaczenie czynników o typowo promocyjnym działaniu (marka, opakowanie, reklama) na decyzje nabyw-cze zostało odnotowane również przez autorów innych prac [3, 14, 20]. górska-Warsewicz [11] podkreśla natomiast duże znaczenie marki pro-duktu podczas wyboru mrożonej żywności, a tak-że zwraca uwagę na dużą istotność przyzwyczajeń żywieniowych, w szczególności odnoszących się do wyboru tradycyjnych dań. W badaniu własnym studenci mieszkający bez rodziców wyżej od po-zostałych ocenili znaczenie marki produktu i in-formacji o systemach bezpieczeństwa zawartych na jego opakowaniu. Uzasadnienie ogólnie niskiej

pozycji bezpieczeństwa żywności w hierarchii czynników wyboru mrożonej żywności wygod-nej znajduje się w sposobie ustosunkowania się studentów do przedstawionej wcześniej opinii na temat bezpieczeństwa zdrowotnego tej żywności. autorzy innych badań wskazują jednak na duże znaczenie tego czynnika w podejmowaniu decy-zji zakupowych. W badaniach przeprowadzonych przez gülse Bala [12] bezpieczeństwo zdrowotne było najważniejszym czynnikiem wyboru mrożo-nej żywności. Żakowska-Biemans [27] również za-pewnia na podstawie przeprowadzonych badań, że bezpieczeństwo żywności jest ważną cechą żywno-ści w opinii współczesnych konsumentów. Z badań górnej et al. [10] dotyczących wpływu informacji o systemie zapewnienia bezpieczeństwa żywności na decyzje nabywcze konsumentów z Poznania i okolic wynika, iż informacja o bezpieczeństwie żywności na produkcie lub jego opakowaniu ma duży wpływ na decyzję zakupową. Na niską pozycję tego czynnika mógł również wpłynąć młody wiek respondentów, gdyż wyżej przedstawione wyniki badań innych autorów odnoszą się do dorosłych konsumentów. W badaniach Ozimek et al. [24] na temat postrzegania przez konsumentów zagrożeń związanych z żywnością zauważono, że młodsi konsumenci (18–24 lat) znacznie rzadziej niż star-si wykazywali obawy co do czynników związanych z bezpieczeństwem żywności.

Podsumowując, należy stwierdzić, że płeć, wa-runki mieszkalne, sytuacja materialna oraz aktyw-ność zawodowa nie były zmiennymi różnicujący-mi czynniki wyboru mrożonej żywności wygodnej. determinantami wyboru mrożonej żywności wy-godnej były natomiast: smak, termin przydatności do spożycia, zapach i cena. Bezpieczeństwo żywno-ści, brak uzdolnień kulinarnych i reklama nie de-cydują o wyborze mrożonej żywności wygodnej.

Piśmiennictwo

[1] Adamczyk G.: Popularność żywności wygodnej. J. agribus. Rural dev. 2010, 4(18), 5–13.

[2] Alexy U., Sichert-Hellert W., Rode T., Kersting M.: convenience food in the diet of children and adolescents: consumption and composition. Br. J. Nutr. 2008, 99, 345–351.

[3] Gwiazda A.: Wzrost popytu na zdrową wygodną żywność. Przem. Spoż. 2002, 8, 46–47.

[4] Mojka K.: Wybrane produkty żywności wygodnej – ocena preferencji i częstotliwości ich spożycia wśród studen-tów. Probl. Hig. Epidemiol. 2012, 93(4), 828–833.

[5] Babicz-Zielińska E., Jeżewska-Zychowicz M., Laskowski W.: Postawy i zachowania konsumentów w stosunku do żywności wygodnej. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2010, 4(71), 141–153.

[6] Jeżewska-Zychowicz M., Babicz-Zielińska E., Laskowski W.: Konsument na rynku nowej żywności. Wybrane uwarunkowania spożycia. Wyd. SggW, Warszawa 2009.

[7] Kociszewski M.: Rynek żywności wygodnej w Polsce. Przem. Spoż. 2007, 10(61), 24–29.

[8] Michałowski S.: Rola chłodnictwa w nowoczesnym przemyśle spożywczym. cz. II przechowalnictwa żywności. Przem. Spoż. 2000, 10(54), 10–12.

[9] Polak E.: Utrwalanie żywności metodą zamrażania lub chłodzenia. chłodnictwo 2007, 3, 42–43. [10] Brzózka M.: Mrożone ma przyszłość. Rynek Spożywczy 2010, 4–5, 40–41.

[11] Nosecka B.: Podaż i popyt mrożonych warzyw i owoców na polskim rynku. Przem. Spoż. 2009, 9(63), 2–6. [12] Kozirok W., Kotłowska M., Babicz-Zielińska E.: Postawy i zachowania kobiet z Trójmiasta i okolic wobec

[13] Glanz K., Basil M., Maibach E., Goldberg J., Snyder D.: Why americans eat what they do: taste, nutrition, cost, convenience, and weight control concerns as influences on food consumption. J. am. diet. 1998, 98, 1118–1126. [14] Górska-Warsewicz H.: Konsumenci żywności mrożonej. Przem. Spoż. 2004, 9, 2–6.

[15] Szczęsna T., Wojtala M., Waszkowiak K.: Wpływ wiedzy żywieniowej, edukacji oraz sytuacji materialnej na pre-ferencje pokarmowe i zachowanie żywieniowe studentów akademii Rolniczej zamieszkałych w akademiku. Probl. Hig. Epidemiol. 2005, 86(1), 30–35.

[16] Gülse Bal S., Yayar R., Gözener B., Adıgüzel F.: frozen food consumption in Turkey: a case study for the town of Tokat. afr. J. agric. Res. 2012, 7, 367–377.

[17] Jeżewska-Zychowicz M.: Zachowania młodych konsumentów na rynku nowej żywności i ich uwarunkowania. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(4), 795–798.

[18] Babicz-Zielińska E., Zabrocki R.: Postawy konsumentów wobec prozdrowotnej wartości żywności. Żywność. Na-uka. Technologia. Jakość 2007, 6, 81–89.

[19] Babicz-Zielińska E.: Zachowania konsumentów w stosunku do żywności i żywienia. Żywność. Nauka. Technolo-gia. Jakość 2001, 29, 5–15.

[20] Gacek M.: Wybrane uwarunkowania postaw młodzieży akademickiej wobec żywienia. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 88(3), 332–335.

[21] Gajewska M., Ostrowska A.: Ocena preferencji i częstości spożycia ryb i owoców morza wśród studentów. Żyw. człow. Metabol. 2007, 3/4, 834–840.

[22] Ilow R.: Ocena zwyczajów żywieniowych studentów akademii Medycznej we Wrocławiu. adv. clin. Exp. Med. 2005, 14(5), 929–938.

[23] Korzeniowska-Ginter R.: Technologiczne i surowcowe uwarunkowania sposobu żywienia studentów akademii Morskiej w gdyni. Bromat. chem. Toksykol. 2009, 3, 743–746.

[24] Hełpa E., Trębacz A.: dania gotowe w preferencjach konsumentów. Przem. Spoż. 1999, 2, 44–46.

[25] Żakowska-Biemans S.: Bezpieczeństwo żywności jako czynnik determinujący zachowania konsumentów na ryn-ku żywności. Probl. Hig. Epidemiol. 2011, 92(3), 621–624.

[26] Górna J., Ankiel-Homa M., Matuszak-Flejszman A.: Wpływ informacji o systemie zapewnienia bezpieczeństwa żywności na decyzje nabywcze konsumentów indywidualnych. J. agribus. Rural dev. 2008, 3(9), 1–9.

[27] Ozimek I., Gutkowska K., Żakowska-Biemans S.: Postrzeganie przez konsumentów zagrożeń związanych z żyw-nością. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2004, 4(41), 100–111.

Adres do korespondencji: Ewa Malczyk

Instytut dietetyki PWSZ ul. armii Krajowej 7 tel.: 609 145 308

e-mail: ewa.malczyk@pwsz.nysa.pl Konflikt interesów: nie występuje Praca wpłynęła do Redakcji: 17.09.2013 r. Po recenzji: 21.09.2013 r.

Zaakceptowano do druku: 17.10.2013 r. Received: 17.09.2013

Revised: 21.09.2013 accepted: 17.10.2013