• Nie Znaleziono Wyników

Postępy procesu starzenia się ludności Polski do roku 2000

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Postępy procesu starzenia się ludności Polski do roku 2000"

Copied!
16
0
0

Pełen tekst

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S __________________ FOLIA OECONOMICA 2 3 , 1982________________

I

Barbara Nowakowska*

POSTęPT PROCESU STARZENIA S i ę LUDNOŚCI POLSKI 0 0 ROKU 2000

C h arak terystyczn ą cechą przemian w s tr u k tu r z e d em ograficzn ej w sp ó łczesn eg o sp o łec z e ń stw a p o ls k ie g o j e s t p r o c e s s t a r z e n ia s i f l u d n o ś c i. Z jaw isko t o wyraža a l f system atycznym w zr o ste a l ic z b y o só b w s ta r s z y * w ieku1, n a o g ó ł b a r d z ie j dynamicznym n i* in n ych grup lu d n o ś c i. V r e z u l t a c i e obserw ujeay s t a ł y w z r o st u d z ia łu t e j su b p opulacJi wśród o g ó łu mieszkańców n a szeg o k r a j u .

D em ograficzne a sp ek ty postępów p ro cesu s t a r z e n ia s i ę ludno-ś c i P o ls k i z o s t a ł y szero k o i w sz e c h str o n n ie ro zp a trzo n e w l i c z -nych p u b lik a c ja c h w ybitnego p o la k i eg o demog r a fa Edwarda Bo s e e t a 2 . Ukazanie s i ę nowych prognoz rozw oju lu d n o ś c i s k ł o n i ł o au-torów n i n i e j s z e g o opracowania do p o d ję c ia tem atu i u a k tu a ln ie n ia w i z j i p r z y sz ły c h postępów t e g o p ro cesu w naszym k r a j u . Ponadto opub likow an ie now ej w e r s ji prognozy rozwoju l udn o f e i św ia ta od-pracow anej p r z e z demografów ONZ uno& liw ia k o n fr o n ta c je p ersp efc tyw t e g o zja w isk a w P o ls c e z s y tu a c j ą w in n y ch k r a ja c h .

A n a liz a p r z y s z ły c h zmian w s t a n i e 1 str u k tu r z e lu d n o ś c i w starszym w ieku poprzedzona z o s t a n ie z w ię z łą o cen ą postępów pro-c e su s t a r z e n ia s i ę lu d n o ś pro-c i P o ls k i w mtndLonyai ćw ie rć w ie pro-c zu CtJ. w l a t a c h 1 9 5 0 1 9 7 5 )^ . V tym o k r e s ie , lu d n o ść n a sz e g o k ra ju z w tę

-* Dr, ad iu n k t w I n s t y t u c i e E konom etrii i S t a t y s t y k i UŁ.

1 V n in ie js z y m opracowaniu do lu d n o ś c i w starszymi w ieku z a l i -czon o osoby w wieku 6 5 i w ię c e j l a t .

p

N a jw a żn iejsze z n ic h t o : P ro ces s t a r z e n ia s&ę IrndreifelLSfcm- dium d em o g raficzn e. Warszawa 1959» L u iz ie s t a r z y . Studltim, efiema>~ g r a f i c z n e . Warszawa 1967; Dem ografia P o l s k i. Warszawo 1W5>.

W szystkie dane lic z b o w e d o ty c zą c e ok resu ПОД®-tW 5 тлтж г-p n ię to z roczników dem ograficznych GOS za l a t a : T^TT, 1973 i 1976.

(2)

6 Barbara. Nowakowska

k s z y ł a s i ę z 25 035 t y s . do ЗА 185 t y s * , a więc 0*9150 t y s osób, t j . o 3 6 , 5&. S z e r e g i l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku k s z t a ł t o w a ł y s i ę w tym o k r e s i e na p o z io m ie :

Rok T y s. osób Rok T y s . osób

1950 1318,2 1965 2 1 9 8 ,Ö

1955 1620,7 1970 2 7 3 6 ,3

1960 1750,4 1975 3304,6

W rozpatrywanym d w u d z i e s t o p i ę c i o l e c i u l i c z e b n o ś ć w y d z ie lo n e j wyżej s u b p o p u l a c j i z w ię k s z y ła s i ę o 1986,4 t y s . o só b , t j . o 150,7%. Wypada więc zauważyć, t e dynamika r o zw o ju l i c z e b n e g o szeregów l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku b y ł a ponad 4 - k r o t n i e w iększa n i ż o g ó łu mieszkańców P o l s k i .

Wraz z rozwojem lic z eb n y m osób wśród o g ó ły l u d n o ś c i : w z r a s t a ł t a k ż e u d z i a ł t e j grupy Rok % Rok % 1950 5 ,3 1965 7 ,0 1955 5 . 5 1970 8 , 4 I 960 5 , 9 1975 9 , 6 Tak w ięc o b e c n ie co d z i e s i ą t y m ie s z k a n ie c P o l s k i p r z e k r o c z y ł 65 r o k ż y c i a .

W całym o k r e s i e powojennym s t o p i e ń zaawansowania p r o c e s u s t a -r z e n i a s i ę l u d n o ś c i b y ł w iększy wśród k o b i e t . Wskaźniki s t a r o ś c i d e m o g r a f i c z n e j d l a mężczyzn i k o b i e t k s z t a ł t o w a ł y s i ę n a s t ę p u j ą -co (w %):

R ok, Mężczyźni K obiety Rok Mężczyźni K o b ie ty

1950 4 3 6 ,1 1965 5 , 5 8 , 3

1955 4 , 4 6 , 5 1970 6 , 7 10 ,0

I 960 4 , 6 7,1 1975 7 ,8 1 1 ,3

Wspomniana w yżej praw idłow ość z n a l a z ł a o d z w i e r c i e d l e n i e w przew adze l i c z e b n e j k o b i e t wśród s t a r s z e g o odłamu l u d n o ś c i . M ia rą te g o z ja w is k a s ą - Jak. wiadomo - w s p ó łc z y n n ik i f e j i ji n iz a c J i w y r a ż a j ą c e l i c z b ę k o b i e t p r z y p a d a j ą c ą na 100, m ężczyzn. W badanym o k r e s i e w s p ó łc z y n n ik i t e przyjmowały n a s t ę p u j ą c e w a r t o ś c i :

(3)

P ostępy s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i P o l s k i do roku 2000 7 Rok Współczynnik Rok W spółczynnik f e m i n i z a c j i f e m i n i z a c j i 1950 154,0 1965 159,7 1955 160,6 1970 1 57,5 1960 163,6 1975 1 54,7 O bserw acje z l a t 19501975 n i e p o z w a la ją na u j a w n ie n i e s t a -ł e j t e n d e n c j i zmian w poziom ie wspó-łczynników f e m i n i z a c j i . Zmia-n y t e b y ły stosuZmia-nkowo Zmia-n i e w i e l k i e , p r z y czym w l a t a c h p i ę ć d z i e -s i ą t y c h w y -s t ą p i ł w z r o -s t w-spółczynników, a począw-szy o d 1960 r . n o tu je m y i c h s y s te m a ty c z n y s p a d e k .

S z c z e g ó ln e m i e j s c e wáród s t a r s z e g o odłamu l u d n o ś c i zajm u je g r u p a tz w . " sę d z iw y c h s ta rc ó w " c z y l i osób w wieku powyżej 80 l a t . L i c z b a i c h i u d z i a ł wśród o g ó łu l u d n o ś c i w wieku 65 l a t i w i ę c e j k s z t a ł t o w a ł y s i ę n a s t ę p u j ą c o :

Rok T ys. osób • % Rok T y s. osób %

1950 1 78,3 13.5 <,1970 3 49,4 12 ,8

1960 2 1 1 ,5 1 2 .1 1975 4 1 7 ,4 1 2 ,6

1965 259,1 1 1 ,8

Rozpatryw ana g r u p a l u d n o ś c i z w ię k s z y ła swój s t a n l i c z e b n y o 239*4 t y s . o s ó b , t j . o 134,3%. Dynamika j e j p r z y r o s t u b y ł a w ięc n i e c o n i ż s z a n i ż o g ó łu osób w s ta r s z y m w ieku. U d z ia ł j e j wśród s t a r s z e g o odłamu l u d n o ś c i wykazywał w badanym o k r e s i e wahania z g e n e r a l n ą t e n d e n c j ą m a l e j ą c ą .

Na p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e f a k t , ż e o i l e w 1950 r . n i e s p e ł -n a Je d -n a t r z e c i a (31,0%) oeób w wieku powyżej 80 l a t z a m i e s z k i -w a ła -w m i a s t a c h , t o w 1975 r . u d z i a ł t e n p r z e k r o c z y ł połowę ( 5 2 ,2 % ) .

Wśród sędziw ych s ta r c ó w obserwujemy z n a cz n ą 1 w z r a s t a j ą c ą przew agę k o b i e t : w sp ó łc z y n n ik i f e m i n i z a c j i w g r a n i c z n y c h l a t a c h d w u d z i e s t o p i ę c i o l e c i a 1950-1975 w y n o s iły 189 1 2 3 1 . Były one p r z y tym zróżnicow ane w p r z e k r o j u m i a s t o - w i e ś , m ianow icie w całym rozpatrywanym o k r e s i e z n a c z n i e wyższe w a r t o ś c i o s i ą g a ł y w mia-s t a c h (223 w 1950 r . i 276 w 1975 r . ) n i ż n a w si (175 w 1950 r . i 193 w 1975 r . ) . Sprawdźmy w r e s z c i e J a k p r z e b i e g a ł р го с е з s t a r z e n i a s i ę l u d -n o ś c i w p r z e k r o j u m i a s t o - w i e ś . L i c z e b n o ś c i osób w wieku 65 i w i ę c e j l a t z a m ie s z k a ły c h w m ia s ta c h i n a wsi p r z e d s t a w i a ł y s i ę J a k n a s t ę p u j e :

(4)

8 Barbara Nowakowska

Rok M iasto Wieś

1950 4 6 3 ,6 t y s . 8 5 4 ,6 t y s . 1955 6 5 6 .6 « 8 6 4 ,1 . • 1960 7 8 6 ,5 " 9 6 3 ,9 1965 v 10 1 2 ,0 1 1 8 6 ,8 1970 1 3 1 2 ,7 * 1 4 2 3 ,6 " 1975 1661,8 1 6 4 2 ,8

P r z y r o s t lu d n o ś c i a d e j s k le j w tym wieku w y n ió sł 1 1 9 8 ,2

(w z r o st о 258,5% ), a lu d n o ś c i w i e j s k i e j о 7 8 8 ,2 t y s . (w z r o st o 92,2% ). Warto zauważyć, te w 1950 r . l ic z b a o sób w wieku 65 i w ię c e j l a t na wal b y ła dw ukrotnie wyższa n i t w m ia sta ch , n a to

-ad aa t w 1975 r . lic z e b n o ś c i t e zrównały s i ę . Zjaw isko to odzw ie-r c ie d l a dynamiczne p o stęp y procesu u r b a n iz a c ji n a szeg o k raju w p ła s z c z y ź n ie d e m o g ra ficz n e j. P otw ierd zają to w skaźniki str u k tu r y o b ra zu ją ce u d z ia ł mieszkańców m ia st 1 w si wśród o g ó łu osób w r o z -patryw anej g r u p ie w ieku. K sz ta łto w a ły s i ę one n a stę p u ją c o (w %)t

Rok M iasto Wieś Rok M iasto Wieś

1950 3 5 ,2 6 4 ,8 1965 4 6 ,0 5 4 ,0

1955 4 3 ,2 5 6 ,8 1970 4 8 ,0 5 2 ,0

1960 4 4 ,9 5 5 ,1 1975 5 0 ,3 4 9 ,7

J e ś l i w 1950 r . u d z ia ł mieszkańców m ia st n i e w i e l e p r z e k r a cz a ł Jedną t r z e c i ą , to w 1975 r . w y n o sił Już połowę o g ó łu lu d n o śc i w wieku 65 1 w ię c e j l a t .

S to p ie ń zaawansowania p rocesu s t a r z e n ia s i ę lu d n o ś c i w p rze-k r o ju m ia s to -w ie ś o d z w ie r c ie d la ją n a stę p u ją c e w srze-kaźnirze-ki s t a r o

-ś c i d em o g ra ficzn ej (w %):

Rok M iasto Wieś Rok M iasto Wieś

1950 5 ,0 5 ,4 1965 6 , 6 7 ,5 •

1955 5 .4 5 ,6 1970 7 ,7 9 ,1

1960 * 5» 5 6 ,3 1975 8 ,7 1 0 ,8

P rzed staw ione w skaźniki św iadczą o szyb szych p o stęp a ch s ta r z e n ia s i ę lu d n o śc i w i e j s k i e j . Wiązać t o można z procesam i m igracyjny-m i, k tó r e w płynęły na względną s t a b i l i z a c j ę sta n u lic z e b n e g o mieszkańców w si w rozpatrywanym o k r e s ie , a przy tym w n a jm n

iej-szym s to p n iu u s z c z u p la ły one s z e r e g i lu d n o ś c i w starszym w ieku. Zarówno w m ia sta ch Jak 1 n a w si w ię k sz o ść lu d n o ś c i w s t a r

(5)

Po stęp y s t a r z e n i a s i ę l u i n o ś c i P o l e s i do roku 2000 9 szym wieku s ta n o w ił y k o b i e t y . Współczynniki f e m i n i z a c j i , c h a r a k t e r y z u j ą c e l i c z e b n ą przewagę k o b i e t k s z t a ł t o w a ł y s i ę n a s t ę p u j ą -co:

Rok M iasto Wieś Rok M iasto Wieś

1950 1 7 4 2 144,2 1965 184,3 . 141,9

1955 180,6 147,2 1970 182,4 138,1

1960 188,2 146, U 1975 177,8 135,1

Zwraca uwagę f a k t , że w całym o k r e s i e powojennym b a r d z i e j sfem inizowany j e s t s t a r s z y odłam l u d n o ś c i w m ia s ta c h , przy czym zarówno t u Jak i n a wsi w skaźniki f e m i n i z e c j i wykazują o s t a t n i o t e n d e n c j ę spadkową.

Kończąc a n a i i 2ę re tr o sp e k ty w n ą postępów p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę lu d n o ś c i P o l s k i przejdźmy z k o l e i do p r z e d s t a w i e n i a p e r s p e k -tyw teg o p r o c e s u .

J a k wiadomo, n a j b a r d z i e j pewnym elementem prognozy demogra-f i c z n e j są dane o p r z y s z ły c h l i c z e b n o ś c i a c h ty c h osób, k t ó r e ż y-ł y Już w momencie k o n s t r u k c j i prognozy, a więc l i c z e b n o ś ć i c h b y ł a z n a n a. Zmiany w i c h l i c z b i e s z a c u j e s i ę bowiem w drodze tzw., u p o s t a r z a n i a H, t j . w o p a r c i u o z a ł o ż e n i a w o d n i e s i e n i u do p rz y -s z łe g o porządku i c h w ym ierania. Z a ło ż e n ia t e są z k o l e i ł a t w i e j -s z e do sprecyzow ania od h i p o t e z d o ty cz ą c y ch np . p ło d n o śc i lu b m i g r a c j i . P onadto, stosunkowo n ie d u ż e zmiany w n a t ę ż e n i u umie-r a l n o ś c i wśumie-ród l u d n o ś c i w sta umie-rs zy m wieku powodują, i ż przew idy-wania w tym z a k r e s i e są na ogół p e w n ie js z e n i ż w etosu n k u do m łodszych k a t e g o r i i w ieku. Wszystko t o s p ra w ia , że wyniki ko-l e j n y c h prognoz w o d n i e s i e n i u do p r z y s z ł e j l i c z b y osób w s t a r -szym wieku są do s i e b i e z b l i ż o n o .

N ie w ie lk ie r ó ż n i c e , J a k i e mogą t u w y s tą p ić , związane są z p r z y j ę ty m i z a ło ż e n ia m i w z a k r e s i e u m i e r a l n o ś c i , a ta k ż e p r z y -s z ł y c h p r z e m ie -s z c z e ń lu d n o ś c i w p r z e k r o j u m i a s t o - w i e ś .

I n a c z e j n a t o m i a s t p r z e d s t a w ia s i ę sprawa przewidywanych współczynników s t a r o ś c i . Wyrażające j e o d s e t k i z a le ż n e s ą bowiem n i e t y l k o od l i c z b y l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku - a l e t a k ż e od .przewidywanych l i c z e b n o ś c i in n y ch grup w ieku. Tak więc n a

war-t o ś ć war-t y c h współczynników mają wpływ z a ł o ż e n i a d o ty c z ą c e p r z y s z -ł y c h u r o d z e ń , a t e n a j b a r d z i e j z m i e n ia j ą s i ę w k o l e j n y c h progno-z a c h .

(6)

10 B arb ara Nowakowska

wyników s p i e u l u d n o ś c i г 1970 r . p r z e d s t a w i a s i ę l i c z b a i u d z i a ł l u d n o ś c i w s ta r s z y m w ieku. W tym c e l u z o s t a ł y w y k o rz y s ta n e n a -s t ę p u j ą c e oprac ow ania p r o g n o -s ty c z n e :

I . Prognoza d e m o g ra fic z n a sp o rz ą d z o n a p r z e z GUS w 1977 r . do 1990 r . w w e r s j i p o m ig ra c y J n e J , a d l a n a s t ę p n e j dekady - w wer-s j i b i o l o g i c z n e j . Ta w ł a ś n i e prognoza b ę d z i e podstaw ą d a ls z y c h a n a l i z i rozważań d o ty c z ą c y c h p r z y s z ł y c h postępów p r o c e s u s t a -r z e n i a s i ę l u d n o ś c i w P o l s c e .

I I . Prognoza d e m o g ra fic z n a b i o l o g i c z n a P o l s k i i województw n a l a t a 1971-2000, Komisja Planow ania p r z y R a d z ie M inistrów« Warszawa 1971 ( w a r i a n t podstawowy);

I I I . Prognoza s t a n u i s t r u k t u r y l u d n o ś c i 1971-2000 ' P o l s k a , GUS, Warszawa 1971 ( w a r i a n t n a j b a r d z i e j prawdopodobny);

IV . Prognoza sp o rz ą d z o n a w GUS w 1973 r . , doprowadzona do 1980 r . w w e r s j i p o m ig ra cy Jn e J, a n a l a t a 1980-2000 w w e r s j i b i o l o g i c z n e j , ’opublikow ana w R oczniku demograficznym 1973 Г • GUS, Warszawa

1973-V. Prognoza sp o rz ą d z o n a p r z e z demografów ONZ, n i e uwzględ-n i a j ą c a p r z e k r o j u m i a s t o - w i e ś , World P o p u l a ti o n P r o s p e c t s a s A s s e s s e d i n 1973, " P o p u la t io n S t u d i e s " № 60, U n ite d N a t i o n s , New York 1977 ( w a r i a n t środkow y);

V I . Prognoza sp o rz ą d z o n a w 1975 r . w GUS w w e r s j i p o m lg ra - c y j n e j - A. T r u s z c z y ń s k i , Prognoza l u d n o ś c i do 1990 r .

"Wiadomo-ś c i S t a t y s t y c z n e " 1976, n r 6 .

V I I . P ro g n o z a sporządzona w GUS na p r z e ł o m i e 1976/1977 r . w w e r s j i pomi g r a c y J n e J - M. Klimczýk, Przewidywane zmiany w s t r u -k t u r z e l u d n o ś c i w ś w i e t l e nowej prognozy do ro k u 1990, M a t e r i a -ł y k o n f e r e n c j i : “P r z e o b r a ż e n i a lu d n o śc io w e a p o l i t y k a sp o łe c z n a " I n s t y t u t G ospodarstw a S połe cz n e g o , Warszawa 26-2 8 X 1977 r .

Przewidywane l i c z e b n o ś c i i u d z i a ł y l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku w P o l s c e w roku 2000 według p i ę c i u k o l e j n y c h p rognoz z a w ie r a

t a b . 1 . ■ '

N i e tr u d n o d o s t r z e c » że n a jw ię k s z e r ó ż n i c e w przewidywanych l i c z e b n o ś c i a c h l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku w y s t ę p u j ą pomiędzy da-nymi w ykorzystyw anej w n i n i e j s z y m opracow aniu prognozy GUS a s z a -cunkami prognostycznym i sporządzonymi w 1971 r . w Kom isji P la n o -wania p rz y R adzie M in is tr ó w . N a to m ia s t w k o l e j n y c h prognozach GUS r ó ż n i c e t e są z n a c z n i e m n i e j s z e .

(7)

P o stę p y e t a r ż e n i a s i ę l u d n o ś c i P o l s k i do roku 2000 11 T a b e 1 a 1 Ludność w s ta r s z y m wieku w P o ls c e do 2000 r . Rok 2000 - l u d n o ś ć w wieku l a t P ro g -noza 50 ♦ 60 ♦ 65 ¥ w t y s . % o g ó łu lu d n o -ś c i w t y a . % o g ó łu lu d n o -ś c i w t y a . % o g ó łu lu d n o -ś c i I 11 3 39,0 2 7 ,3 6 8 9 7 ,9 16,6 5 0 6 9 ,9 1 2 ,2 I I 11 5 1 3 ,3 29*9 7 0 3 8 ,6 1 8 ,3 5 1 6 9 ,5 13 ,4 I I I 11 3 4 7 ,8 2 9 ,4 6 8 9 3 ,0 1 7 ,9 5 0 4 5 ,3 13.1 IV 11 2 4 1 ,7 2 8 ,9 6 8 3 0 ,0 17 ,6 5 0 0 9 ,7 12,9 V • ' • • • ‘ 4 9 8 1 ,0 1 2 ,5 Ź r ó d ł o : prognozy powołane w t e k ś c i e .

R o z b i e ż n o ś c i , o k t ó r y c h nowa, mają ewe ź r ó d ł o n i e t y l k o w r ó ż n y c h h i p o t e z a c h w z a k r e s i e p r z y s z ł e g o poziomu u m i e r a l n o ś c i , a l e t a k ż e w p r z y j ę c i u n i e c o i n n y c h s t r u k t u r wyjściowych (w p r o -g n o z i e I I i I I I wyniki w stęp n e, a w p o z o s t a ł y c h grognozach w y - ' n i k i o s t a t e c z n e s p i s u l u d n o ś c i z 1970 r . ) . Są one Jednak s t o s u n -kowe» n i e d u ż e , bowiem r e l a ty w n e r ó ż n i c e pomiędzy danymi wykorzy-s ty w a n e j prognozy GUS z 1977 r . a prognozą KP p r z y RM, p o d a ją c ą n a jw y ż sz e l i c z e b n o ś c i wynoszą: d l a grupy wieku 50 i w i ę c e j l a t

1,5%, a w dwu p o z o s t a ł y c h g ru p a c h wieku 2,0%. N a to m ia s t p r z e w i-dywana w p r o g n o z ie ONZ l i c z b a l u d n o ś c i w wieku 65 i w i ę c e j l a t w r o k u 2000 j e s t m n ie js z a od oszacow anej w w ym ienionej p r o g n o z ie GUS ó n i e s p e ł n a 89 t y s . t j . o 1,8%.

R óżnice w u d z i a ł a c h l u d n o ś c i s ta r s z y m wieku w y n ik a ją n i e t y -l k o z odnotowanych wyżej r o z b i e ż n o ś c i w l i c z e b n o ś c i a c h ty c h o -

s ó b , l e c z t a k ż e z p r z y j ę t y c h h i p o t e z w z a k r e s i e u ro d z e ń i co s i ę z tyra w iąże - z przewidywanych, ogólnych l i c z b l u d n o ś c i n a -s z eg o k r a j u . W p o s z c z e g ó ln y c h prognozach l i c z b ę l u d n o ś c i P o ls k i w roku 2000 o k r e ś l a a ię na poziom ie:

(8)

12 B a rb a ra Nowakowska I I I I I I IV V

Łatwo zauważyć, ż e n a j n i ż s z e o d s e t k i l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku w y s t ę p u ją zawsze w t e j p r o g n o z i e , k t ó r a p o d a je najw yższy s t a n z a l u d n i e n i a P o l s k i w roku 2000 ( p ro g n o z a I ) , n a jw y ż sz e z a ś d o t y c z ą t e j prognozy, k t ó r a p r e z e n t u j e w t e j m ierze n a j n i ż s z e l i c z e b -n o ś c i (p ro g -n o z a I I ) . Gdyby z a c z e r p -n i ę t e z p i ę c i u r o zp a try w a n y ch p ro g n o z l i c z e b n o ś c i osób w s ta r s z y m wieku o d n i e ś ć do prze w id y -w anej -w p r o g n o z ie I o g ó l n e j l i c z b y l u d n o ś c i P o l s k i n a ro k 2000,

t o z ró ż n ic o w a n ie wskaźników s t r u k t u r y byłoby z n a c z n i e m n i e j s z e . W p o s z c z e g ó lń y ę h g rupach wieku w s k a ź n ik i t e wahałyby s i ę w g r a -n i c a c h :

50 i w i ę c e j l a t - 2 7 ,1 - 2 7 , 7 »

60 " 1 6 ,4 - 1 6 ,9 #

65 * 12,0-12,4%

Reasumując powyższe ro zw a ża n ia można s t w i e r d z i ć , że s p o r z ą -dzone po 1970 r . prognozy d e m o g ra fic z n e s z a c u j ą p r z y s z ł e l i c z e b -n o ś c i osób w s ta r s z y m wieku -na zbliżo-nym p o z io m ie , przy czym

J e s t on n a j b a r d z i e j z b li ż o n y w k o le jn y c h prognozach GUS. To o - s t a t n i e s p o s t r z e ż e n i e p o t w i e r d z a j ą porównania danych t r z e c h p r o -gnoz, GUS sporz ą d z o n y c h w o s t a t n i c h l a t a c h . Oszacowane w n i c h l i -c z e b n o ś -c i osób w wieku poproduk-cyjnym (60 i w i ę c e j l a t k o b i e t y o r a z 65 i w i ę c e j l a t mężczyźni) na rok 1990 s ą n ie m a l i d e n t y -c z n e :

I prognoza - 5 0 3 1 ,7 t y s . t j . 1 2,9» o g ó łu l u d n o ś c i VI 4 « - 5 0 0 0 ,0 ■ t j . 1 2 ,9 » " " V II « - 5 0 3 2 ,0 • t j . 1 2,9# " "

Wolno więc s ą d z l ć j że rów nież prognozy sp o rz ą d z o n e w n a j b l i ż s z y c h l a t a c h n i e zdezawuują l i c z b o k r e ś l a j ą c y c h p r z y s z ł e l i -c z e b n o ś -c i o^sób w s ta rs z y m w ieku. T rz eb a s i ę n a t o m i a s t l i c z y ć z fa k te m , ż e prognozy t e n i e c o i n a c z e j o k r e ś l a ć będą u d z i a ł osób w s ta r s z y m wieku wśród ogółu l u d n o ś c i n a sze g o k r a j u w o k r e s i e persp e k ty w icz n y m .

O p i e r a j ą c s i ę na danych prognozy I przedstaw im y o b e c n ie p e r -41 5 4 4 ,8 t y s ,

38 ^60,7 " 38 5 9 0 ,5 " 38 9 0 8 ,2 » 39 8 4 6 ,0 "

(9)

P ostępy s t a r z e n i a s i ę lu d n o ś c i P o l s k i do roku 2000 13 spektywy p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i P o l s k i w l a t a c h 1975- - 2 0 0 0 . W o k r e s i e tym lu d n o ść P o l s k i zwiększy s i ę prawdopodobnie do 41 545 t y s . t j . o 21,5%. S z e r e g i l u d n o ś c i w wieku 65 i wię-c e j l a t w zrosną do 5070 t y s . ( w z r o s t o 53,4%) w 2000 r . i s t a -nowić będą 12 , 2% o g ó łu mieszkańców n a szego k r a j u .

Zwróćmy uwagę, ż e p o s tę p y p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i bę -dą r e l a t y w n i e s ł a b s z e n i ż w minionym 2 5 - l e c i u . S ł a b s z a b ę d z ie ta k ż e dynamika p r z y r o s t u l i c z b y osób w s ta r s z y m w ie k u . J e a t t o zw iązane z f a k te m , i ż , w s k ł a d t e j grupy wchodzić będą w o k r e s i e perspektyw icznym stosunkowo mało l i c z n e r o c z n i k i osób urodzonych w o k r e s i e I wojny ś w ia to w e j, k t ó r e p o nadto a k ty w n ie u c z e s t n i c z ą c w I I w o jn ie św ia to w ej z o s t a ł y dodatkowo u s z c z u p lo n e , a t a k ż e n i e l i c z n e r o c z n i k i osób urodzonych w o k r e s i e I I wojny ś w ia to w e j. Z n a j d z i e t o ta k ż e swoje o d b i c i e w przejściow ym zahamowaniu po-stępów p ro c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i w l a t a c h o s i e m d z i e s i ą t y c h ( t a b . 2 ).

T a b e l a 2 Ludność w wieku 65 l a t 1 w i ę c e j w Ро1зсе

w l a t a c h 1975-2000 '

Rok- Ludność w wieku 65 i w i ę c e j l a t w t y s . Wskaźnik dynamiki 1975-2000 U d z ia ł wśród o g ó łu l u d n o ś c i , w % 1975 3 304,6 100,0 9 , 6 1980 3 591,0 108,7 10,0 1905 3 5 42,8 107,2 9 , 4 1990 3 9 9 3 ,6 120,8 10,2 1995 4 5 93,5 139,0 11,4 2000 5 0 6 9 ,9 153,4 12,2 Ź r ó d ł o : o b l i c z e n i a w łasne na p o d s ta w ie prognózy I . Dodajmy, ż e przejścio w e m u o s ł a b i e n i u dynamiki p r z y r o s t u l i c z b y osób w s ta r s z y m wieku tow arzyszyć b ę d z i e wyraźny w z ro s t l i c z b y d z i e c i i m ło d z ie ż y . L ic zb a osób w wieku produkcyjnym b ę d z i e w l a -t a c h o s i e m d z i e s i ą -t y c h i d z i e w i ę ć d z i e s i ą -t y c h rów nież r o s ł a , choć n i e w takim tempie • j a k i « notowano w l a t a c h s i e d e m d z i e s i ą t y c h .

S y n te ty c z n y o b ra z tych zmian i l u s t r u j ą w sp ó łc z y n n ik i ob-c i ą ż e n i a d e m ografiob-cznego l u d n o ś ob-c i w wieku produkob-cyjnym osobami w

(10)

14 Barbarą. Nowakowska w ie k u p o p r o d u k c y jn y ^ '. W l a t a c h 1 9 5 0 -1 9 7 5 w s p ó łc z y n n ik t e n w z r ó s ł z 12 do 2 0 , n a t o m i a s t w o k r e s i e p e r sp e k ty w ic z n y m u k s z t a ł t u j e s i ę na p o z io m ie : Rok W sp ó łc z y n n ik 1980 20 19 8 5 20 1990 22

Tak w ię c w o k r e s i e p e r sp e k ty w ic z n y m o c z e k iw a ć można d a l s z e g o

w z r o s t u w s p ó łc z y n n ik ó w o b c i ą ż e n i a l u d n o ś c i ą w w ie k u p o p r o d u k c y

j-nym , W arto p r z y tym p o d k r e ś l i ć , ż e p o zio m t e g o w s p ó łc z y n n ik a w

2 0 0 0 r . b ę d z i e ponad d w u k r o tn ie w y ż sz y n i ż w 19 5 0 r . Zmiany w l l c z e b n o ś c i a c h m ężczy zn i k o b i e t w s ta r s z y m w ie k u i l u s t r u j ą d a n e z a m ie s z c z o n e w t a b . 3 . / T a b e l a 3 L udność w w ie k u 6 5 1 w i ę c e j l a t w P o l s c e w l a t a c h 1 9 7 5 -2 0 0 0 wg p ł c i Ż r & d ł o : jak w t a b . 1.

W o k r e s i e perspektyw icznym l i c z b a mężczyzn w wieku 65 i w ię -c e j l a t zw iększy s i ę o 82 9 ,5 . t y s . o sób, t j . o 63,9%, a k o b i e t o 9 3 5 .8 t y s . o a ćb , t j . o 46,6%. W p o s z cz e g ó ln y c h p i ę c i o l e c i a c h ** Xuí3nd®á w wieku produkcyjnyfflt mężczyźni 1864 l a t a , k o b i e

-ty 1S-59 'lat. Rok W sp ó łc z y n n ik 1995 24 2 0 0 0 2 5 Rok Ludność w wieku 65 i w ię c e j l a t w t y s Wskaźnik dyna-m iki 1975 - 100 U d z ia ł wśród o g ó łu lu d n o ś c i d a n e j p ł c i y w % Współ-c z y n n ik f em i- n i z a c j l mężczy-źni kobi e ty

mężczy-ź n i b i e t yko- mężczy-źni b i e t y

ko-1975 1 2 9 7 ,4 2 0 0 7 ,2 100,0 1 0 0,0 7 ,8 1 4 ,3 1 54,7 1980 1 4 0 7 ,6 2 1 8 3,4 1 0 8 ,5 1 08,8 8 ,0 1 1 ,9 155,1 1985 1 382,8 2 160,0 106,'6 1 0 7 ,6 7 ,5 11,3 156,2 1990 1 5 7 4 ,5 2 419,1 121,4 1 20,5 8 ,2 12,2 153,6 1995 1 8 7 4 ,7 2 7 1 0 ,8 144,5 135,5 9 ,4 1 3 ,3 1 45,0 2000 2 126,9 2 9 4 3 ,0 163,-9 1 46,6 10 ,3 14,1 138,4

(11)

Postępy e t a r z e r . i a s i ę lu d n o ści P o l s k i do fo k u 2000 15

dynam ika zm ian l i c z b y m ężczy zn i k o b i e t b ę d z i e n ie r ó w n o m ie r n a .N a

uw agę z a s ł u g u j e n i e w i e l k i e p r z e j ś c i o w e z m n i e j s z e n i e l i c z e b n o ś c i

m ężczy zn i k o b i e t w p i ę c i o l e c i u 1 9 8 0 - 1 9 8 5 .

Z p r z y t o c z o n y c h l i c z b i w sk aźn ik ów w y n ik a , Ze dynam ika w zro

-s t u l i c z b y m ę ż c z y zn i k o b i e t b ę d z i e z n a c z n ie n i ż s z a n i ż w l a

-t a c h 1 9 5 0 - 1 9 7 5 . Tempo w z r o s t u l i c z b y m ężczyzn b ę d z i e n a t o m ia s t

z n a c z n i e w y ż s z e n i ż k o b i e t , p r z y czym r ó ż n i c e t e b ęd ą b a r d z i e j

w y ra źn e n i ż w p op rzed n im 2 5 - l e c l u , Mimo t o s t o p i e ń zaaw a n so w a n ia

p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę lu d n o ś c i b ę d z i e n a d a l b a r d z i e j w yraźny

w śr ó d k o b i e t (1 4 ,1 % wobec 1 0 ,3 % ). Warto p o d k r e ś l i ć , ż e w koń*

c u o k r e s u p e r s p e k t y w ic z n e g o c o d z i e s i ą t y m ie s z k a n ie c n a s z e g o k r a -j u i c o siódm a m ie sz k a n k a o s i ą g n i e p r ó g s t a r o ś c i d e m o g r a f ic z n e j . O k res p e r s p e k t y w ic z n y c h a r a k te r y z o w a ć b ęd ą t a k ż e zm iany w w e w n ę tr z n e j s t r u k t u r z e s t a r s z e g o odłam u l u d n o ś c i w e d łu g w ie k u . Na s z c z e g ó l n e p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e w z r o s t l i c z b y i . u d z i a ł u n a j s t a r s z e j g ru p y - s ę d z iw y c h s t a r c ó w - C t j . o s ó b w w ie k u 8 0 i w i ę c e j l a t ) . S z e r e g i i c h k s z t a ł t o w a ć s i ę b ęd ą n a s t ę p u j ą c o !

L udność w w ie k u 8 0 l a t , L udność w w iek u 8 0 l a t

1 w i ę c e j 1 w i ę c e j

Rok % o g ó łu l u d n o ś c i Rok % o g ó łu lu d n o ś c i

L ic z b a l u d n o ś c i w w iek u 8 0 i w i ę c e j l a t z w ię k s z y s i ę w o k r e

-s i e p e r -sp e k ty w ic z n y m o 3 5 2 ,8 t y s . , t j . o 84,5% , dynam ika w

zro-s t u b ę d z i e w ię c z n a c z n ie w y ż sz a n i ż o g ó łu l u d n o ś c i w s ta r s z y m

w ie k u . Po sto su n k o w o w ysokim p r z y r o ś c i e l i c z b y o s ó b om aw ianej

g ru p y w k o l e j n y c h t r z e c h 5 - l e c i a c h , n a s t ę p n e c h a r a k te r y z o w a ć s i ę

b ę d z i e ' wyraźnym sp a d k iem t e g o p r z y r o s t u , a o s t a t n i e - p r z y n i e

-s i e b e z w z g lę d n y u b y te k l i c z b y o s ó b w w iek u 8 0 i w i ę c e j l a t .

Rów-n i e ż 1 w tym p rzyp ad k u d a j ą o s o b i e zn ać k o n se k w e n c je obydwu

wo-j e n ś w ia to w y c h . Wolno Jednak s ą d z i ć , ż e z wo-j a w is k o t o ma c h a r a k t e r

p r z e j ś c i o w y , bow iem pó 2000 r . g r a n i c ę 8 0 l a t p r z e k r a c z a ć 'b ę d ą l i -c z n i e j s z e j u ż r o -c z n i k i o s ó b u r o d z o n y -c h w o k r e s i e m ięd zyw ojen n ym .

Wśród o só b w w ie k u 80 i w i ę c e j l a t z d e c y d o w a n ie p r z e w a ż a ją k o b i e t y , jed n a k w o k r e s i e p e r sp e k ty w ic z n y m w s p ó łc z y n n ik f e m i n i -z a c j i z m n ie js z y s i ę z 231 w 1975 r . do 197 w rok u 2 0 0 0 . Tak t y 3 . w w iek u l a t 65 i w i ę c e j t y s . w w le k u * l a ť č>5~ ~T w ię c e j 1 9 7 5 4 1 7 ,7 1 2 ,6 1980 5 3 2 ,5 1 4 ,8 1 9 8 5 6 4 8 ,3 1 8 ,3 1990 7 7 1 ,1 1995 8 0 2 , 6 2 0 0 0 7 7 0 ,5 19,3 17,5 1 5. 2

(12)

16 8:1рЬ;лга üowshovska

więc s y s te m a t y c z n i e w z r a s ta ć b ę d z ie - li c z b a mężczyzn

dożywają-cych sę d z iw e j s t a r o ś c i . .*

W d w u d z i e s t o p i ę c i o l e c i u 1950-1975 dynamika w z ro s tu l i c z b y o- sób w s ta r s z y m wieku b y ła z n a c z n ie wyższa w m ia s ta c h n i ż na w s i. W p e rs p e k ty w ie dalszemu w zrostow i t e j grupy osób w m ia s ta c h t o

-5 *

warzyszyć b ę d z ie spadek l i c z e b n y na wsi . Świadczą o tym l i c z b y Zawarte w t a b . 4 .

T a b e l a 4 Ludność w wieku 65 i w ię c ej l a t w P o ls c e w l a t a c h 1975-1990

w p r z e k r o j u m ia s to - wieś Rok Ludność w wieku 65 i w i ę c e j l a t w t y s . Wskaźnik dynamiki 1975 - 100 U dział wśród o g ó łu .ludno-ś c i w % Współczynnik f emini г а с J i m i a s t o . w ie ś mia3to w ieś m ia sto w ieś m ia sto w ie ś

1975 1 6 6 1,8 1_642,8 100,0 100,0 8 ,.7 10,8 178 135 1980 1 9 08,6 1 6 8 2 ,4 ' 114,9 102,4 9,1 1 1 ,2 174 137 1985 2 0 2 9 ,2 1 513,6 122,1 92, 1 8 ,9 10,2 170 139 1990 2 503,5 1 490,1 150,6 9 0 ,7 10 ,1 10,4 161 143 Ź r ó d ł o : Jak w t a b . 1. W l a t a c h . 1975-1990 w m ia s ta c h l i c z e b n o ś ć r o z p a try w a n e j g r u -py zwiększy s i ę o 8 4 1 ,7 t y s . osób, t j . o 50,6%, n a t o m i a s t na wsi z m niejszy s i ę o 152,7 t y s . o s ó b , t j . o 9,3%.

•W o k r e s i e perspektywicznym obserwować więc będziemy spadek bezw z g lę d n ej l i c z b y l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku na w s i . Ten nowy r y s przem ian w s t r u k t u r z e d e m o g r a fic z n e j wsi b ę d z ie r e z u l t a t e m napływu do t e j gru p y roczników , k t ó r e w o k r e s i e in te n s y w n e j i n -d u s t r i a l i z a c j i u s z c z u p lo n e z o s t a ł y p r z e z masowe m ig r a c j e do m i a s t . Wyrazem o p isa n y c h zmian w l i c z b i e l u d n o ś c i b ę d z ie . ta k ż e zróżnicow ana dynamika postępów p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i w m i e ś c i e i na w s i .

W l a t a c h 1975-1990 u d z i a ł osób w s ta rs z y m wieku wśród ogó-к

y Horyzont czasowy prognozy ograniczam y w tym przypadku do 1990 r . , gdyż do tego o k r e s u prognoza GUS opracowana J e s t w w e r s j i p o m lg r a c y j n e j, a więc ma c h a r a k t e r r e a l i s t y c z n y .

(13)

Postępy s t a r z a u l a aiy l u d n o ś c i P o l s k i do roku 2000 17 ł u mieszkańców m i a s t i wsi zw iększy s i ę z 8 , 7 » do 10 ,1 » , n a t o -m i a s t n a wsi z -m n ie js z y s i ę z 10 , 8» do 1 0 ,4 » .

Zarówno w minionym 2 5 - l e c i u j a k i w o k r e s i e perspektyw icznym s t o p i e ń s fe m in iz o w a n ia l u d n o ś c i b y ł i b ę d z ie wyższy w m ia s ta c h n i ż na w s i • Dane p ro g n o s ty c z n e w sk a z u ją n a s t a ł y spadek

współ-czynników f e m i n i z a c j i l u d n o ś c i m i e j s k i e j , n a t o m i a s t n a wsi wy-s t ą p i wy-s t a ł y , choć n i e w i e l k i i c h w z r o s t .

V r e z u l t a c i e p o s tę p u j ą c e g o p r o c e s u u r b a n i z a c j i c o r a z więk-s z a c z ę ś ć l u d n o ś c i w więk-s ta r więk-s z y m wieku koncentrować a i ę b ę d z ie w m i a s t a c h . J e ż e l i w 1975 r . połowa p o p u l a c j i s t a r s z e j wiekiem z a m ie s z k iw a ła w m i a s t a c h , t o w 1990 r . p r o p o r c j a t a wyniesie dwie t r z e c i e .

Naszkicowane wyżej t e n d e n c j e postępów p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i P o ls k i s k o n fro n tu je m y z s y t u a c j ą w in n y c h k r a j a c h .

W roku 1970 lu d n o ść ś w i a ta w y n o s iła 3610 min osób, z czego osoby w wieku 65 i w i ę c e j l a t s ta n o w ił y 5 , 5», a więc i c h l i c z -bę oszacować można na około 199 m in.

Najnowsza prognoza rozw oju l u d n o ś c i ś w i a ta sp o rz ą d z o n a p r z e z demografów ONZ p r z e w id u je w 2000 r . z a l u d n i e n i e ś w i a ta na po-zio m ie 6254 min, z czego lu d n o ść w wym ienionej w yżej g r u p i e w ie-ku sta n o w ić ma 6 , 3 » , t j , p k . 400 toin o s ó b .

J e ś l i więc og ó ł l u d n o ś c i ś w i a t a powiększy s i ę w o k r e s i e p e r -spektywicznym o 73» t o l i c z b a l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku u l e g n i e p o d w o je n iu .

W 1970 r . lu d n o ść w r e g i o n a c h r o z w i n i ę t y c h s t a n o w i ł a 30» o- g ó ł u l u d n o ś c i ś w i a t a , a 70» p r z y p a d ło ria r e g i o n y r o z w i j a j ą c e S i ę . Odsetek l u d z i s t a r y c h w y n o sił w pierwszym przypadku 9 , 6» , w drugim - 3 , 7 » . W 2wiązku z tyra l i c z b a l u d z i s t a r y c h w r e g io n a c h r o z w i n i ę t y c h 1 r o z w i j a j ą c y c h s i ę j e s t z b l i ż o n a 1 wynosi odpo-w ie d n io ok . 105 min i 94 min.

W roku 2000 u d z i a ł l u d n o ś c i z a a iie s z k u ją c e j r e g i o n y ro z w i-n i ę t e zm niejsz y s i ę do o k . 2 2 ,0 » . Spośród 394 min l u d z i s t a -ry c h re g io n y r o z w i n i ę t e s k u p ia ć będą o k . 164 min, a r o z w i j a j ą c e

s i ę - 250 m in. '

Kontynentem wyróżniającym s i ę najwyższym stopniem zaawanso-wania s t a r o ś c i d e m o g r a f i c z n e j J e s t E uropa. Ludność te g o

kority-^ World P o p u l a t i o n P r o s p e c t s a s A sse ssed i n 1973, " P o p u la t io n S t u d i e s " , No 60, U n ite d N a t i o n s , New York 1977.

(14)

18 Barbara N owak owak;»

n e n t u s t a n o w i ł a w 1970 r . z a le d w ie 12,79í l u d n o ś c i ś w i a t a , a l e z a m ie s z k u ją c a t u p o p u l a c j a l u d z i s t a r y c h s t a n o w i ł a 26,39í o g ó łu osób w wi^łku 65 i w i ę c e j l a t na ś w i e c l e . W roku 2000 lu d n o ść Europy sta n o w ić b ę d z ie 8 , 6# o g ó łu l u d n o ś c i á w i a t a . U d z ia ł l u -d z i s t a r y c h wśró-d mieszkańców t e g o k o n ty n e n tu zw iększy s i ę z 11,4% w 1970 r . do 13,5% w 2000 r .

W 1970 r . w E u r o p ie najw yż sz e o d s e t k i l u d n o ś c i w wieku 65 l a t . i w ię c e j występowały w k r a j a c h z a c h o d n ic h . Maksymalne wskaź-n i k i b y ł y u d z ia łem wskaź-n a s t ę p u j ą c y c h krajów*. NRD - 15,5%, A u s t r i a - 14,1%, F r a n c j a - 13,4%, RFN - 13,2%. Z d r u g i e j s t r o n y , n a jn i ż s z y m i współczynnikami s t a r o ś c i c ha-r a k t e ha-r y z o w a ł y s i ę n a s t ę p u j ą c e państwas A lb a n ia - 4,4%, J u g o s ł a -wia - 7,8%, P O L S K A - 8,4%, Rumunia - 8 , 6%, I s l a n d i a - 8,9% .

Wypada więc z a zn a c z y ć , ż e j e d y n i e dwa państw a e u r o p e j s k i e cechow ały s ię * niższym o d s e tk ie m l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku n i ż P o l s k a . i

J a k p r z e d s t a w ia ć s i ę b ę d z ie s y t u a c j a pod tym względem w , 2000 r . ? Zgodnie z przewidywaniami demografów ONZ maksymalne od-s e t k i l u d n o ś c i w wieku 65 l a t i w i ę c e j s i ę g a j ą c e l u b p r z e k r a -c z a j ą -c e 15%, w y s t ą p ią w n a s t ę p u j ą c y c h k r a j a c h : G r e c ja - 17,0%, Luksemburg - 16,0%, B u ł g a r i a - 15,0%, Węgry - 15,0%. Dodajmy, że w 1970 r . . w a r t o ś c i a n a lo g i c z n y c h współczynników s t a r o ś c i w ty ch k r a j a c h w ynosiły odpow iednio: 11,2%, 12,5%. 9 . 6% i 11,69i, a w ięc n a ogół z b l i ż o n e b y ły do ś r e d n i e g o w skaźnika e u r o p e j s k i e g o wynoszącego wówczas 11,4%.

J e s t r z e c z ą c h a r a k t e r y s t y c z n ą , że żaden z k rajó w , k t ó r e w 1970 r . cechowały s i ę najwyższymi współczynnikami s t a r o ś c i n i e z n a l a z ł s i ę w powyższym z e s t a w i e n i u .

Tak więc w NRD w sp ó łc zy n n ik t e n o b n iży s i ę w 2000 r . praw-dopodobnie do 13,6%, p rzy czym t r z y n a ś c i e I n n y ch państw cecho-wać s i ę b ę d z ie wyższym poziomem t e g o w sp ó łc z y n n ik a . ' Również w A u s t r i i o d s e te k l u d n o ś c i w wieku 65 1 w i ę c e j l a t zm niejsz y s i ę do 13,8%, we F r a n c j i n i e z n a c z n i e w z ro ś n ie o s i ą g a j ą c pofciom 13*74 p o dobnie w RFN, g d z i e w y n i e s ie 14,6%. W szy stk ie wyinienione t u k r a j e c h a ra k te r y z o w a ć s i ę będą n i e c o wyższymi współczynnikami s t a r o ś c i n i ż ś r e d n i d l a Europy, k t ó r y w 2000 r . w y n ie s ie 13,5%.

J e ż e l i w 1970 r . w , d z i e s i ę c i u k r a j a c h e u r o p e j s k i c h o d s e te k l u d n o ś c i -w wieku 65 i w i ę c e j l a t k s z t a ł t o w a ł s i ę na poziom ie

(15)

Postępy B t a r z a n i a s i ę lu d n o ś c i P o l s k i do roku 2000 19 niższ y m n i ż 10%, t o w 2000 r . b ę d ą t y l k o t r z y t a k i e k r a j e : A l-b a n i a - 5,2%, I r l a n d i a - 9,7%, I s l a n d i a - 9,8%. A lb a n ia i I s -l a n d i a , mimo pewnego w z r o s tu współczynników, n a d a l p o z o e t a j ą w g r o n i e państw e u r o p e j s k i c h c e c h u j ą c y c h s i ę n a jn i ż s z y m stopniem zaawansowania p r o c e s u s t a r z e n i e s i ę l u d n o ś c i . Do grupy t e j do-c h o d z i I r l a n d i a , g d z i e w l a t a c h 19702000 w spółczynnik t e n u l e -g n i e o b n i ż e n i u z 11,2% do 9,7%.

Poza wymienionymi, dwa i n n e k r a j e : J u g o s ła w i a (11,4%) i Ho-l a n d i a ( 1 1 , 9%) c h a r a k t e r y z o w a ć s i ę będą niższ ym i w sp ó łc zy n n ik a -mi s t a r o ś c i n i ż P o l s k a , w k t ó r e j - zgodnie z szacunkami ONZ - o d s e t e k l u d n o ś c i w wieku 65 i w i ę c e j l a t o s i ą g p i e 12,5%. J e ś l i w ięc w 1970 r . t y l k o dwa k r a j e ( A l b a n i a i J u g o s ł a w i a ) wykazywa-ł y n i ż s z y poziom s t a r o ś c i d e m o g r a f i c z n e j n i ż P o l s k a , to w 2000 r. i c h l i c z b a zwiększy s i ę do p i ę c i u : A l b a n ia , I r l a n d i a , I s l a n d i a , J u g o s ł a w i a , H o la n d ia .

Mimo w yrainych postępów p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i P o l-s k i w l a t a c h 1970-2000, k r a j n a s z w dalszym c i ą g u pozostawać b ę d z ie w g r u p i e państw e u r o p e j s k i c h c h a r a k t e r y z u j ą c y c h s i ę s t o -sunkowo n i s k i m i , niższ ym i n i ż p r z e c i ę t n i e w E u r o p ie , w spółczyn-nikam i s t a r o ś c i d e m o g r a f i c z n e j .

i

Przeprowadzona a n a l i z a przewidywanych do 2000 r . zmian w s y -t u a c j i d e m o g r a fic z n e j l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku o r a z j e j m ie js c a w s t r u k t u r z e d e m o g r a fic z n e j s p o łe c z e ń s tw a p o l s k i e g o s k ł a n i a do p o d k r e ś l e n i a n a s t ę p u j ą c y c h faktów :

- w momencie wyjściowym prognozy (1975) s z e r e g i l u d n o ś c i w wieku 65 i w i ę c e j l a t l i c z y ł y ponad 3 m il io n y , w l a t a c h 1975- -2000 grupa t a zwiększy s i ę o 53% i p r z e k r o c z y 5 m ilionów osób;

- w o k r e s i e perspektyw icznym s z e r e g i k o b i e t w s ta r s z y m wieku w z r a s t a ć będą w o l n i e j n i ż mężczyzn, a e fe k tem t y c h zmian b ę d z ie s y s te m a ty c z n y spadek współczynników f e m i n i z a c j i ;

- w roku 2000 co d z ie s ią ty * m ę ż c z y z n a i co siódma k o b i e t a za-l i c z a ć s i ę b ę d z ie do l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku;

s z c z e g ó l n i e dyna m ic znie powiększać s i ę b ę d z ie g ru p a s ę d z i -wych s ta r c ó w , k t ó r e j l i c z e b n o ś ć zw iększy s i ę z 400 t y s . w

1975 r . do n iem a l 800 t y s . w 2000 r . J w g r u p i e t e j b ę d z ie dwu-k r o t n i e w i ę c e j dwu-k o b i e t n i ż mężczyzn;

- p r z y r o s t l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku był i b ę d z i e n a d a l s z y -b s z y w m ia s ta c h n i ż na w si; J e d n o c z e ś n ie w l a t a c h o s i e m d z i e s i ą

(16)

-20 B arbara Nowakowska

t y c h p rz e w id u je s i ę zahamowanie postępów p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d n o ś c i w i e j s k i e j ;

- p r z e w id u j e s i ę ta k ż e p o s t ę p u j ą c ą u r b a n i z a c j ę l u d n o ś c i w s ta r s z y m wieku} o i l e w 1975 r . połowa s p o ś ró d n i e j zam ieszkiw a-ł a na w s i, t o w 1990 r . m ia s ta s k u p ia ć będą dwie t r z e c i e o g ó łu osób w tym w ieku.

Porównanie s t o p n i a zaawansowania p r o c e s u s t a r z e n i a s i ę l u d -n o ś c i i Jego p r z y s z ł y c h postępów w P o ls c e o r a z w innych k r a j a c h e u r o p e j s k i c h w s k a z u je , i ż mimo w y ra in e g o n a s i l e n i a te g o p r o c e s u w p e rs p e k ty w ie do r o k u 2000 k r a j n a s z w dalszym c i ą g u p o z o s t a -wać b ę d z ie w g r u p i e państw c h a r a k t e r y z u j ą c y c h s i ę stosunkowo n i -s k im i , n iższ y m i n i ż p r z e c i ę t n i e w E u r o p ie współczynnikami s t a -r o ś c i d e m o g -r a f i c z n e j .

B a r b a ra Nowakowska

FORECAST OF THE POPULATION’ S AGING PROCESS IN POLAND TILL 2000

. , . 4 ‘ '

The a r t i c l e a n a l y z e s t h e demographic f o r e c a s t i n th e a r e a o f th e p o p u l a t i o n ' s a g in g p r o c e s s I n P o la n d . There a r e d i s c u s -s e d i n i t th e p r e d i c t e d c h a n g e-s i n t h e number o f t h e p o p u l a t i o n aged 65 and more, and i t s s t r u c t u r e a c c o r d in g to s e x , a g e , " and t h e d w e l li n g p l a c e ( to w n - c o u n t r y ) . The a n a l y s i s o f t h e p r o g r e s -s i v e p r o c e -s -s o f ' t h e p o p u l a t i o n ’ s a g in g a s p r e d i c t e d f o r t h e f u -t u r e i s p re c e d e d by -t h e e s -t i m a -t i o n o f t h i s phenomenon i n th e p a s t , i . e . o v e r th e y e a r s 1950-1975.

• The e n t i r e a n a l y s i s i s c l o s e d w i t h a com parison betw een th e d e g re e o f p r o g r e s s i n th é a g in g p r o c e s s o f P o l a n d 's p o p u l a t i o n and th e p r e d i c t e d s i t u a t i o n i n o t h e r c o u n t r i e s .

Cytaty

Powiązane dokumenty

In einer anderen Arbeit stellt derselbe Verfasser (1934) eine grosse Veränderlichkeit der Megasporen Triletes giganteus fest und unterscheidet Me­ gasporen, die

Ilość kalcytu przy powyższym przeliczeniu utrzy­ m ała się w stosunku do przeliczenia analizy ryczałtow ej p ra ­ wie niezmieniona, nieznacznie zm alała także ilość

Wszelkie szczegółowe informacje na temat zasad recenzowania i wymogów edytorskich oraz formatka znajduj ą się na stronie internetowej czasopisma. Zasady cytowania materiałów

Sama choroba morska nie jest stanem niebezpiecznym dla naszego organizmu, jednak poprzez zaburzenia psychoruchowe może doprowadzić do sytuacji niebezpiecznych, gdy

Do zadań ustawowych należy czuwanie nad porządkiem i bezpieczeństwem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie, usuwanie pojazdów które utrudniają

Postępowanie ZRM polega na rozpoznaniu mechanizmu urazu, zebraniu wywiadu, wykonaniu podstawowej oceny parametrów życiowych, ocenie stanu zagrożenia życia, ocenie chorego w skali

Struktura elektronowa jak również skład chemiczny i reaktywność nanocząsteczkowych tlenków metali podczas wystawienia na działanie atmosfery wodoru i tlenu w warunkach

The vast majority (45) speak Finnish as their mother tongue, with one additional reporting being bilingual in Finnish/English. Two marked Swedish as their mother tongue and