Problemy organizacyjne łódzkiego drogownictwa komunalnego

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OEC ONOM ICA LOl, 19*0

Ksawery Krassowski», Maria Oob ro d z i e j * *

PROBLEM* ORGANIZACYJNE ŁÓD ZKIEGO DRO GO W N I C T W A KOMUNAŁ NECO

Ws tj;p

W os t a t n i c h latach w d r o gown ictwi e k o m u n a l n y m zachodzą duie zmiany organizacyjne. Nowa ustawa o d ro gach p u b l i c z n y c h zmieniła podział dróg, a więc równi»/ i zakres dro go w n i c t w a kom unal nego. Min ibter transportu, Żeglugi i tącznoici stał się o r g a n e m n a c z e l nym w stosunku do w s z y s t k i c n dróg w kraju. Wyw o ł a ł o to okr eślo ne kon sek w e n c j e równie* i , org aniz acji adm inis tracj i i e k s p l o a t a cji dro gown ictwa k o m u n a l n e g o .

P r z e d st awiaj ąc wym ieni one r eo rgan izacj e i ich w pł yw na ukł ad org a n i z a c y j n y w woj. łódzkim, omó wion o również roz wiąz ania k r a jowe. Ułatwia to z r o zumi enie zmian, któ re n a s tąpi ły w o m a w i a n y m szc zegó łowo województwie.

Doc. dr i n Z ., Zakład Gospodarki Kom u n a l n e j Ins tytu tu P o l i tyki Reg i o n a l n e j UL.

* •

Mgr, Zakład Gos poda rki Kom unal nej Instytutu Pol ityki R e g i o naln ej UL,

(2)

1. Zarządzanie d ro gown ictwe m kom unal nym w Polsce

1.1. Zakres d r o g o w n i c t w a kom unalnego

Ze względu na spełniane funkcje, w sieci dro gowej Polski w y stępują następujące kategorie dróg; krajowe, wojewódzkie, gminne, lokalne miejskie i z a k ł a d o w e 1 .

Dro gown ictwo kom unal ne obejmuje sieć dróg:

- kra jowych w granicach miast, w których terenowym o rg anem a d ministracji państwowej jest prezydent miasta, z wył ą c z e n i e m o d c i n ków dróg o p rz eważ ający m ruchu tranzytowym i obwodnic,

- woj ewód zkich w granicach miast, - lokalnych miejskich,

- w o j ewód zkich (dawniej lokalnych) w województwach; w a r szaw skim k r a kows kim i łódzkim.

Mod eniz acja wsz ystk ich dróg kra jowych objęta jest p l a nem i bud żete m centralnym. Natomiast w g r a nica ch miast drogi te są u t r z y mane przez władze wojewódzkie. Budowa, mod erni zacja i utr zyma nie p o z osta łych dróg (poza zakładowymi) ujmowana jest w bud żeta ch a d ministracji terenowej stopnia podstawowego.

Funkcje nac zeln ego organu administracji pań stwo wej w zakresie dro gown ictwa spełnia Minister transportu, Żeglugi i Łąc zności, w jego imieniu działa Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych. Prowadzi ona pol itykę w zakresie drogownictwa p u b licz nego i k o m u n a l n e g o o- raz określa kierunki jego rozwoju. Generalna Dyrekcja s z c zegó łowo zajmuje się: autostradami, drogami kra jowy mi (poza drogami n a l e żącymi do drogownictwa komunalnego), drogami wojewódzkimi z uw z ględ nieni em pod anych pop rzed nio w y ł ą c z e ń 2 . Zadania gos poda rcze na drogach pub licz nych realizują rejony dróg publicznych, z g r u p o wane w 17 dyr ekcj ach okręgowych.

1 Ustawa z dn. 21 marca 19Ü5 r. o drogach p u b licz nych (OzU nr 14 z 19a5 r. poz. 60).

2

Rozporz ądzen ie Rady Min istr ów z dn. 19 grudnia 1985 r. w sprawie p o w ołan ia i zakresu działania Generalnej Dyrekcji Dróg P u

(3)

W 3tobunku do p o z osta łych dróg (charakteru m i e jski ego) k o m p e tencje szc zegółowe p o s iada ją władze terenowe.

1.2. O r g a n i z a c ja drog o w n i c t w a k o m u n a l n e g o

Pop rzed nia org a n i z a c j a eks ploa tacji dró g n a l e ż ą c y c h do a d m i nistracji terenowej nie u w z ględ niała ich zna czen ia w układzie miast, była mało efektywna. W Pol sce na pon ad 600 miast, tylko w ok. 460 działały mie jski e jednostki drogowe. W n i e k t ó r y c h z p o z o s t a ł y c h fun kcjo nował y n i e wiel kie ekipy drogowe, r e p r e z e n t u j ą c e b a r d z o mały potencjał p r o d u k c y j n o - u a ł u g o w y .

W poc z ą t k a c h 1987 r. drogami kom unal nymi z a j m o w a ł o się 407 jednostek d z i a ł a j ą c y c h na roz rach unku gos podarczym. W grupie tej w ys t ę p o w a ł y prz ede w s z ystk im w i e l o b r a n ż o w e p r z e d s i ę b i o r s t w a g o s podarki kom unal nej i mie szka niowe j. Poza nimi p r o w a d z i ł o d z i a ł a l ność ł5 j e d nobr anźow ych mi e j s k i c h p r z e d s i ę b i o r s t w eksploatacji dróg. Jedynie 2 prz e d s i ę b i o r s t w a miały cha rakt er woj ewód zki (łódzkie i legnickie). P on adto istniały 24 zarządy dróg m i e j s k i c h (w tym 2 woj ewód zkie) oraz 24 m i e jski e służby drogowe. W r am ach p r z e d s i ę b io rstw gospodarki kom u n a l n e j i mie s z k a n i o w e j d r o g o w n i c t w e m k o m u n al nym zajmowały się zakłady drogowe o zat ru d n i e n i u nie p r z e k r a cza jący m kil k u n a s t u osób. Jedynie w y s p e c j a l i z o w a n e jednostki d r o gowe, zlokali zowan e w d u ż ych miastach, p o s iada ły odp owie dni p o tencjał wyk onaw czy i spe cja l i s t y c z n e służby techniczne.

Wyp osaż enie techniczne jednostek d r o gowy ch jest n i e z a d o w a l a j ą ce. Wys tępo wały s y s tema tyczn e braki w spr zęcie i transporcie, zaś e k s ploa towan e środki są już w 70\ zużyte, co ma n e g atyw ny wpływ na stan techniczny nawierzchni drogowych. W takiej sytuacji p o s ia dane n i e wiel kie środki techniczne trudno k i e rowa ć do m a ł ych r o z pros zonyc h jednostek drogowych, szc zegó lnie w w i e l o b r a n ż o w y c h p r z e d s i ę b i o r s t w a c h komunalnych.

bli cznych, org aniz acji i zakresu dzi ałan ia dyr ekcji o k r ę g o w y c h dróg p u b l i c z n y c h 1 jednostek im podległych, dro gowe j służby liniowej oraz służb d r o gowy ch pod l e g ł y c h naczelnikowi gminy (Ozt) nr 1 z

(4)

Również m e rozwiązanym problemem Jest organizacja w o j e w ó d z kiej administracji drogowej. Zajmuje się nią zazwyczaj Jeden p r a cownik w wydziale gospodarki komunalnej i m i e szka niowe j urzędu w o jewódzkiego. Jeszcze gorzej sprawy te przedst awiaj ą się w a d m i n i stracji terenowej.

По obowiązków administracji drogowej (zarządu drugi) należą; planowanie środków finansowych, zlecanie robót, p r o gram owani e i pla nowa nie kie runków rozwoju dro gown ictwa kom unal nego oraz sprawy związane z utr zyma niem sieci drogowej. Adminis tracj a drogowa nie tylko zleca dok umen tacje na roboty drogowe, lecz również wni kliw ie i fachowo je ocenia, ustala warunki techniczne Ich realizacji, z a pew niaj ąc przy tym własny nadzór techniczny. Adminis tracj a d r o g o wa winna prowadzić własnymi siłami p r z ynaj mniej roboty związane z utr zyma niem dróg.

Przedst awion a sytuacja organizacyjna adm inis tracj i dro gowej i rea liza torów zadań gos podarczych nie gwa rant owała wykonania n o wych zadań. Iínruwadzenie jakiejkolwiek zmiany w ramach d o t y c h c z a sowych struktur org aniz acyjn ych nie rozwiąże pro blem ów t e c h n i c z nych i technol ogicz nych w drogown ictwi e k o m u n a l n y m 3 . Dla o s i ą g n i ę cia wyr aźnego wzrostu możliwości poprawy Jakości w prz e b u d o w i e u- kładów dro gowy ch uważano za niezbędne powołanie jednostek, które dyspono wałyb y duż ym pot encj ałem ludzkim i technicznym, g w a rant ując przy tym prawidłowe Jego wykorzystanie. Żadna z dot ych c z a s o w y c h Jednostek dro gowych o zasięgu mie jski m nie była w stanie tego za g w a r a n t o w a ć .

Administracja drogi (zarząd drogi) ma również do wyp ełni enia wiele zadań o cha rakt erze technicznym. Ustawa Drogowa, u s t a n a w i a jąc zarządcą drogi terenowy organ administracji pań stwo wej o w ł a ściwości szczególnej prz ewid uje moż liwo ść p o w ierz onia tej funkcji gos po d a r c z y m jed nost kom drogowym. Roz wiąz anie takie prz ewid ział

A

również organ naczelny dróg pub licz nych kraju . Trzeba przy tym

5 Por. J. O r ł o w s k i , Zagadnienia o r g aniz acyjn e - W o j e wódzkie Dyrekcje Dróg Miejskich, VI Zjazd Dro gowc ów Miejskich, SI 1К , Wrocław 1987, s. 49 1 n.

4

(5)

zauważyć, że / ak re1* prz e k a z y w a n y c h kom pete ncji nie jest jednak J e d nolity w pos z c z e g ó l n y c h województwach.

Podział adm inis tracy jny kra ju na *9 woj e w ó d z t w stworzył m o ż l i wie o p t y m a l n a warunki do pow oływ ania woj ew ó d z k i c h dyrekcji dróg mi eja kich O U U M ) . Nie wpr owad zając nad mier nej centralizacji, u m o ż l i wia on integrację dot ychc zas roz pros zonyc h k o m u n a l n y c h Jednostek d r o g o w y c h . wUOM ma się stać jednostką, za pomocy któ rej terenowy organ adm inistracji pań stwo wej zarządza drogami. Równocześnie jest jednostką eks ploatacyjną. I« ten sposób poł ączo ne zostaną zadania adm inis tracy jne i techniczne. Pod staw ową siecią dró g m i e j s k i c h z a rządza org an wojewódzki. P o w ołan ie now ej jodnoatki dro gowej w w o j e wództwie jest więc chyba jak n a j bard ziej właściwe.

terenowymi jednostkami wykonawczymi w o j e w ó d z k i c h dyr ekcji są rejony: dróg w i e jski ch i specjałistyczne. Mogą d zi ałać rejony s p e cja list yczne zajmujące się: mostami, urz ądze niami b e z p i e c z e ń s t w a i organizacji ruchu, w y d obyc ie® i p r z e r o b e m m a t e r i a ł ó w b u d o w l a n y c h

i tp.

Rejony dróg m i e j s k i c h mogą wys tępo wać w:

- dzi elni cach miast maj ących powyżej 300 tysięcy m i e s z k a ń c ó w lub gru pach dzielnic,

- m i a stac h liczących pon ad Í0 tysięcy mieszkańców, - grutidch miast maj ą c y c h do 50 tysięcy mie szka ńców.

W tamach rejonúw, do usu wania awarii i p r o w a d z e n i a innych bi e ż ą c y c h robot mogą być pow oływ ane k i l k u o s o b o w e o b w ody dróg m i e j skich.

Woj ewód zkie dyr ekcje dróg miejak ich tworzone były na pod staw ie mi e j s k i c h jednostek d r o g o w y c h oraz zak ładów d r o gowy ch w i e l o b r a n ż o wych prz eds i ę D i o r ^ t w gospodarki k o m unal nej 1 m ie szka niowe j. Do zadań WilBM należy m. in. peł nienie funkcji inwestora. Dyr ekcj a b ę dzie miała obowiązek u z g adni ania z władzami miast, w ramach p r z e kaz anyc h nak ładó w finansowych, zakresu w y k o n y w a n y c h w nic h robót drogowych. Lab orat oria wojewódzkie, d z i ałaj ące w ramach W DD M umoż liwiają kon trol ę jakości robót drogowych.

w sprawie tworzenia i org aniz acji jednostek dr o g o w y c h po d l e g ł y c h wła ściw ym radom n a r o d o w y m oraz zasad i zak resu ich d z i ałan ia (DzU nr 10 г 1906 r. poz. 59).

(6)

f o w o íanie w o jewóozkich dyrekcji drog m i e jski ch wym agało wielu poprzedza j^cych działań organlzacyjnych. Prz ek s z t a ł c e n i e r o z p r o szonych, niü w s p ó ł d 2 i a łójących że ^obą d o t ychcza&OMych struktur, głównie miejskich, w jeden spójny ury anizm « и jewódzki nie jest ł a twe ) w уnaga czasu. W miastach nie jedn ego woj ewód ztwa f u n k c j o n o w a ły lub funkcjonują jednocześn its: jednostki budżetowe, jed nobr anza- wc prz edsi ębior stwa eksploatacji onłg oraz zakłady d ro gowe w przed się bior stwac h komunalnych. Na prz eszk odzie szybkiemu utw o r z e n i u we wszystkich w oj ewód ztwac h WbUM występowały okr eślone trudności. W y nikają one n, in, z obawy władz »isst, iz po prz e k a z a n i u miej-

k l к j jednostki drogowej pozoawią sit; własnego wykonawstwa.

Drogami krajowymi l wojewódzkimi, jako pod staw owym układem d r o gowym zarządza terenowy organ adminis tracj i p a ń s t w o w e j (toqp, stopnia wojewódzkiego. * jego inteiesiu lezy zap ewnienie w ł a ś c i wego poz lmu oosłuyi eksploa tacyj nej tych d r ó g . W ramach nad zoru p o noś i on również odpowie dzial anuśc za itan dró g lokalnych miejskich, którymi bez pośr ednio zarządza toap /topnia podstawowego. Z o b o wiązuje to jednostki woj ewód zkie du wyk azyw ania jed nakowej trocki o wszystkie drogi kom unal ne w o j e w ó d z t w a , w tym lównieZ lokalne m i e j s k i e.

Na poc zątk u 19ÖB r. woj ewód zkich d»rekcji dtój m i e jski ch nie pow ołan o nadal w n as tępu jącyc h wojewńdztwachs byd gosk im, c i e c h a n o wskim, jeleniogórskim, koszalińskim, krośnieńskim, nowosądecki!.!, pilskim, płockim, poznańskim, radomskim, Ski erni ewick im, s z c z e cińskim, tarnobrzeskim, toruńskim, wło cław skim 1 zie lonogórski».

W większości województw, w których p o w ołan o WOOM, s:j one n a dal ó rg aniz acyjn ie słabe i dysponuję nie wiel kim potencjałem. Z a kłady drogowe prz edsi ębior stw k o m unal nych w nielicznych tyłku p r z y padkach prz ejęte zostały przez woj ewód zkie dyrekcje. Pi awidtowe w a runki działania mają tylko te WUilM, które oparły 'swoją o r g a n i z a cję na istniejących dot ychc zas specjał i sty czny ch jed nost kach d r o gowych. Jedynie dyrekcje, które powołano opierając się na d z i a ł a jących pop rzed nio jed nost kach w o j ewód zkich pos iada ją właściwie roz winięty put».ni jał p r o dukc yjno- usług owy oiaz kadrę technii.zną p r z y got owaną do na t y ch .r, i as t owego prz ejęcia o b o wiąz ku a dm inis trato ra diOg krajowych, woj ew ó d z k i c h i lokalnych miejskich.

(7)

1.3. Zasady d z i a ł ani a wo jewódzklch dróy miejsk t ch

W o jewódzk i e dyr ekcj e dróg wie jski ch mogą działać jako jednostki bud żeto we lub pr z e d s i ę b i o r s t w a użyteczności pub licznej. w p i e r w szym prz ypad ku rejony dróg mie jski ch pra cują na zas adac h jednostek b u d żeto wych lub gos poda rstw p o m o c n i c z y c h5. w wielozakładowym p r z e d s i ę bior stwie użyteczności pub licz nej rejony 5 4 zak ładami. Wybór spnsobu działania wUŁIM zaleZy od decyzji organu za ł o ż y c i e l s k i e g o i nie jest on oczywisty. Jedna 1 druga forma org a n i z a c y j n a ma swo ich zwolenników. W 19H6 r. na bi s a m odzi elne o r g a n i z a c j e g o s p o d ar cze e ks ploa tując e drogi, przedsiębior stwam i użyteczności publi* cznej był o 35 jednostek .

Jednostki bud żeto we charakt eryzu je^i

- n i e ubci ążani e działalności gos poda rczej kosztami a m o r t y z a cji, podatkami i funduszami cel owymi na pot rzeby własne; wyk onuj ą one zadania dro gowe o ok. 4U4 taniej tuz prz edsi ę b i o r s t w a ,

- nie k o r z y s t a r u e z kre dytó w bankowych, a tym samym nie o b c i ą żanie swej dzi ałal ności Odsetkami bankowymi,

- o b j ę c i u inwestycji 1 remontów kap i t a l n y c h p l a n e m fin anso wym rad narodowych,

- nie tworzenie zysku-, załogi nie mus zą d o k o n y w a ć wyb oru robót g w a rant ujący ch árudki na rzecz rozwoju, fun dusz e cel owe i płace.

W oma wian ych Jednostkach:

- wyoatki są nie zale zne od dochodów; brak jest z a i n t e r e s o w a nia w zwiększaniu dochodów b u d żeto wych oraz w o s z c z ę d n y m ich w y da tkowan lii,

C h a r a k t e r y s t y k ę w y m ieni onych form dzi ałal ności g o s poda rczej podaje: Ustawa z dnia J grudnia 1984 r. Prawo b u d ż e t o w e (DzU nr 56 z 1984 r. poz. 283) uraz Ł. C z e r w i ń s k a i in., F i nanse, War szawa 1978, s. 235.

Por. K. K r a s s o w s k i , Formy o r g a n i z a c j i j e d n o s t e k g o s p oda rczyc h d r o gown ictwa miejskiego, V Zjazd D r o q o w c ó w Miel- skich, Ы Г К , P o z n a ń 1985, s. 99,

0 zaletach i wadach jednostek b u d ż e t o w y c h i p r z e d s i ę b i o r s t w u ży tecz ności pub l i c z n e j dzi ała j ą c y c h w d r o g o w n i c t w i e pisał T. P a

-i u ü h, ^iubltiwy o r g a n i z a e y j n o - e k o n o m i q z n e droQQwnictwa iaiejskie- go, VI Zjazd D r o g o w c ó w Miejskich, S U K , Wro cław 1987, s. 87 i n.

(8)

- wyniki finansowo nie mają w zasadzie wpływu na płace, premie i nagrody; drak je3t bodźców do wzrostu zadań,

środki finansowe wygasają z końcem roku.

Zasady działania prz eosi ębior stw użyteczności p u b licz nej s g

o-■ У

gól m e znane .

Dzi ałan ie w tym systemie prz edsi ębior stw drogowych umożliwia: - przyrost wydajności pracy,

- wzrost wynagrodzeń, - wypracowanie zysku,

- zah amow anie odpływu kadry kwalifikowanej.

Uzięki wys tępo waniu w przedsi ębior stwie zasady "3 S" i m o ż l i wości sto sowa nia nowych rozwiązań eko n o m i c z n o - f i n a n s o w y c h u z y s k u je sigi

- p op rawę organizacji pracy,

- peł niej sze wykorzy stani e środków produkcji.

Ola efektywnej działalności gos poda rczej w jed nostkach e k s ploatacji dróg miejskich, zdaniem specjalistów, n a j k o r z y s t n i e j s z y m byitiy system obowiązujący w jednostkach dróg publicznych. R e a l i zatorzy zadań gos poda rczyc h - rejony dróg pub licz nych - dzi ałaj ą na zasadach rozrachunku gospodarczego. Okręgowe dyr ekcj e dróg pobli czrtych są jednostkami budżetowymi .

Rejony tworzą fundusze: statutowy, rozwoju, nagród, socjalny, mie szka niowy oraz efektów wdr ożen iowyc h i załogi. P o w s t a j ą one podobnie jak w prz edsiębiorstwach, z zysku wypracowanego. Jest on znacznie wyższy, gdyż nie płacą one podatku dochodowego. Fundusz rozwoju jest tworzony z: zysku do podziału, odpisów a m o r t y z a c y j nych, dotacji i funduszu rezerwowego dyrekcji o k r ęgow ych dróg p u blicznych. Takie rozwiązanie jest korzystne, gdyż umożliwia w s p ó l ne finansowanie przedsi ęwzlę ć technicznych d r o gown ictwa ze z g r u p o wan ych środków. Korzystny jest również obowiązujący system dotacji budżetowych. One są prz ekaz ywane na rachunek rejonów z góry, w Okr esac h miesięcznych, w wysokości okr eślo nej planem. Rejony r o z l i czają Lię z dotacji na pod stawie faktor, w y n ikaj ących z postępu

0 Por. К. к r a s s o w s k i, Zar ządz anie g o s poda rką k o m u nalną w lodzi, nin iejs zy zeszyt, з. 32-34,

(9)

robót. P o d staw ową wadi) uma wian ego sys temu jest brak możliwości za silania finansowego z zewnątrz. Zaprzecza to moż liwo ści swo bodnej gry ekonomicznej.

f rzegląd sys temów fin anso wych o b o w i ą z u j ą c y c h w dro g o w n i c t w i e pozwala stwierdzić, że żaden z nich nie u w z ględ nia spe cyfiki g o s podarki drogowej. Sys tpm bud żeto wy uła twia w y p e ł n i e n i e funkcji ad m i n i s t r a c y j n y c h zarządu drogami. Sta je sit* Jednak u c i ążli wy w w y konawstwie. Nie pob udza (to działania, brak Jest p o w i ą z a n i a wyru- •<rtw pracy z p ł a c a m i . W p r z e d s i ę b i o r s t w i e nie ma s p r z y j a j ą c y c h wa- lunków do w y p ełni ania funkcji a d m i n i s t r a c y j n y c h zarządu drogami i wyk onaw stwa robót związanych z ich u t r z y m a n i e m i konserwacją. Zysk, który p r z e d s i ę b i o r s t w a musi oslggnąć, może d e t e r m i n o w a ć jego d z i a

łalność .

System finansowy obowązu Jąc.y w dro g o w n i c t w i e p u b l i c z n y m mógłby być zastosowany w dro g o w n i c t w i e k o m u n a l n y m po d o s t o s o w a n i u Jego organizacji. Woj ewód zkie dyr ekcje m u s i a ł y b y p r a cowa ć jako j e d n o stki budżetowe, a rejony dróg m i e jski ch pow inny dzi ałać na z a s a - dach o gr anic zoneg o roz rach unku gospodarczego. W tych w a r u n k a c h w o jewódzkie dyr ekcje dró g miejskich, Jako Jedna wsp ólna woj ewód zka organizacja, utraciłyby możliwości d y s pono wania środkami f i n a n s o wymi, przezna czony mi na d z i ałal ność g o s poda rczą i płace.

Naj w a ż n i e j s z e jedn3k są aktualne moż liwo ści ludzkie. Każdy s y stem, uwzględ niają cy możliwości wzrostu p o t e n c j a ł u lud zkie go i te chn iczn ego będzie sprzyjał realizacji coraz w i ę kszy ch zadań w d r o gow nict wie komunalnym.

• fo.PBewrciCtwem kom u n alnym w woj. łódzkim

M - O g o l ne zásady organi zacji w ł ód zkim d ro gown ictw ie mie jski m

W Łodzi, poc zyna jąc od l stycznia 197/ r. ist niało jedno p r z e d siębiorstwo, Woj ewódzkie Pr z e d s i ę b i o r s t w o Dróg i M os tów (WPDiM), obe jmuj ące całe województwo. Miało ono 4 odd ziały terenowe w t o dzi, Aleksandrowie, Pab i a n i c a c h i Zgierzu. P o w ołan o je o p i eraj ąc

(10)

big na jednostkach drogowych, istniejących od 1975 r., t), od u t w o -ч

rżenia mie jski ego w o jewúdztwa łódzkiego . W tfPOlM obowiązywał го/ rachunek gospodarczy, a od 1982 r. jako p r z e d si ębior stwo u ż y t e c z ności pub licz nej dzi ałało na podstawie zasady "i 5 " l U .

W oj ewód zkie P r z e d si ębior stwo Dróg l Mos tów w Łodzi jest p r z y kła dem pra widł owego wykorzystania formy p r z e d si ębior stwa i p r e r o gatyw, wyn ikaj ących z zasad reformy gospodarczej. Roz winę ło ono dzi ałal ność gospodarczą, zapewniło odpowiedni poz iom fachowy p r a cowników i umo żliw iło wysokie wyposażenie techniczne. Bruk pełnej realizacji spo łecz nych ocz ekiwań nie był zależny od p r z yjęt ych w todzi form finansowania działalności drogowej.

O pi erając się na organizacji i pot encj ale technicznym i lu d z kim WPOiM w Łodzi 1 lipca 1967 r. powołało Wojewódzką Dyrekcję Dróg Mie jskich (WDUM) w Ł o d z i 1 1 . Prz edmi otem dzi ałania WOLM w Łodzi jest budowa, modernizacja, utrzymanie i ochrona drótj k r a j o w y c h w g r a n i cach miast: Łodzi, Pabianic, Zgierza, г wył ą c z e n i e m Uróg o pizewa- żaj^cym ruchu tra nzyt owym i obwodnic. le same zadania Uyiekcja r e a lizuje w odniesieniu do dróg woj ewód zkich i lokalnych miejskich.

Rea lizując przedst awion e cele WÜDM:

- opracowuje projekty planów: rozwoju sieci diogowej oraz fi nansowych,

- pełni funkcje inwestora,

- prowadzi budowę, modernizację, utr zyma nie i o ch ronę dróg oraz obiektów mostowych,

- modernizuje, utrzymuje i chroni urządzena b e z p i e c z e ń s t w a r u chu drogowego,

- koo rdyn uje roboty w pasie drogowym, - instaluje ośw ietl enie ulic.

Roboty mogą być pro wadz one własnymi brygadami lub zlecone o b cym wykonawcom, w ramach wolnych mocy pro d u k c y j n y c h Dyr ekcja ma prawo wykonywać roboty drogowe i usługi na rzecz innych jednostek.

9

Por. K r a s s o w s k i , Zarządzanie gos poda rką komunalną..., s. 50-51.

Ustawa z dn. 25 września 1981 r. o pr z e d s i ę b i o r s t w a c h p a ń s tw owych (DzU nr 24 z Í981 r. poz. 122).

U ch wała nr XXV /154/87 Rady Narodowej Miasta todzi z dn. łO marca 1987 j. w sprawie zmiany nazwy W o j ewód zkieg o

(11)

Ptzedsię-Na zlecenie nac z e l n i k ó w yiiun, wykonuje roboty s p e c j a l i s t y c z n e ( b i tumiczne, bet onowe i mos towe) na d ra gach gminnych.

írodi-i finansowe na rea liza cję zadart Dyr ekcja o t r z y m u j e od władz terLiiowych. Wvmayane jest uzg o d n i e n i e p la nu robót z t e r e n o wymi organami adm inistracji państw iwej o właściwości szc zegó lnej do spraw gospodarki k o m unal nej M o p n i a p o d s t a w o w e g o i w o j e w ó d z k i e go i Wydział Gospodarki K o m u n a ] m j i I nf rast ruktu ry lechnicznej U rzędu Miasta lodzi).

woj ewód zka Dyr e k c j a ŁliOg Mii jski ch prz ejęł a sprawy a d m i n i s t r a cji dro gowe j w p eł nym zakresie odnośni' do dróy krajowyr.n i woje- wodzkicľi. M o ż liwo ść tak,, wynika z b b o w i ą z u j ^ a y c h przepisów11. N i e jed noznacznie sp:awy te p r z edst awiaj ą suj w zakresie miejskich dróg lokalnych^ w p r z y p a d k u tycn dc ivi istnieją w s k azan ia w p r z epis ach o pi ze? nac/eniu środków 11 nani»c>wyet'. u z y s k i w a n y c h od u ż y t k o w n i k ó w orrtu za it-r na r u s z e n i e lub zajęcie. O rg an a dm inis tracj i terenowej aloputa pod staw owego , fctór> a d m i m s t r u }t mie jski mi drogami lokal* nymi *oz e wsp oeoi ane środki prz ezna czyć na na p r a w y lub remonty tyii. dróg. ookl finansowe z na r u s z e n i a dróg k r a j o w y c h i woje* «i .-j/i-i.'.h p i /í к .i г у wane sa dc budżetu w o j e w ó d z k i e g o hez w s k azan ia ria j«ki rei : one przeznaczone.

»oje zadania w ODM w lodzi rea lizuje przy p o m o c y słu żb t e c h n i czne pro oukc y jnycti.

л tji-iad «ojpwddzkiej dyrekcji jako g o s p o d a r c z e j org aniz acji w i e 1 о / Ч К 1adowej wch odzą terenowe jednostki wykonawcze. Rejony dróg m i e j s k i c h działa ľj w: Łodzi, Aleksandrowie, P a b i a n i c a c h i Zgierzu, w przyszłości działać tez będą rejony s p e c j a l i s t y c z n e - Urzqdzert B ez piec zeńst wa Kuchu i Kobót Mostowych. O b e c n i e wch odzą one jako komórki pro d u k c y j n e w Mkład K c* jonu Oróg M i e j s K i c h w lodzi. Hejony

n i o r s t w а Dróg i M o s tów w lodzi i Z a r ządz enie nr 17/87 г dn. 5 c z e r wca j987 r. Pre zyde nta Miasta lodzi w sprawie zmiany nazwy Woje- wód zkie ge Prz edsi ę b i o r s t w a Oróg i M os tów na Wojewndzkij D y e k c j ę Dróg M i e j s k i c h w toożi (nie publikowane).

12

U po waż n i e n i a шоуз zostać prz ekaz ane za zgodij prz ełoż onego . K i e r o w n i c t w o WODM, jako jednostka p o d p o r z ą d k o w a n a Kad zie N a r o d o wej Miasta Łodzi noże z upo ważn ienia wyd awać de c y z j e a d m i n i s t r a cyjne. Ust awa i dn. 19 gru dnia 1986 r, o zmianie ust awy o

(12)

syste-33 jednostkami gospodarczymi działającymi na o g r anic zonym rozra chunku wewnętrznym.

Bezpośrednimi realizatorami zadań a<j oOwody dróg wiejskich. P o dział woj. łódzkiego na rejony dróg miejskich, a w ich ramach na obwody przedstawia rys. I.

o b s z o r ob w od u drogow ego g r a n ic e re jo n u dróg m iejskich

ŁÓDŹ s ie d z ib o rejonu dróg m iejskich

Rys. 1. terytorialny zakres działania rejonów dróg m i e jski ch i obwo- dó* drogowych Woj ewód zkiej Oyrekcji Dróg Mie jski ch w Łodzi (stan 1

(13)

Sie dziby ob w o d ó w dro gowy ch w Rej onie Dró g M i e j s k i c h tod/: z n a j dują ь i^ w dzielnicach: Śródmieście, G ó r n a , P ol esie j Rf jon w Aleksan drowi e ma obwody * A l e ksan drowi e i Ozorkowie; i

w Pabianicach, w owy* mieście i R.' jowie; siedzibami obwodów również Zgierz oraz Strykúw.

2, 2. C h a r aktery styk a ci r .5 y koitunalnych w woj. łodzk.;«

Re a liza cja ustawy o Uro dach pub l i c z n y c h w zna c z n y * sto pniu zmn iejszyła iiczti»; dróg, znajduj^cy.:h -»lij - zasięgu dzi ałan ia *0DM w todzi. Aktualna długość dróg w jo.) eksploatacji w »nos» ' 2 H i , 5 k* Cpow. 15 9 7 >, 7 tys. w') i jest mni ejsza o p o n a o t> 10 из. Zmian* !*• d ot ycz* dróg wojewódzkicn. Pop rztd nio zaliczann były o u«: or, .U:;;; lokalnych. W wyniku analizy funkcji tyčh dróg (el imin acji

ci a drdg lokalnych) okazało się, ze b li sko poł owa z nich w e i»vi m a ł a roli i c h a rakt eru drogi wojewódzkiej. Dl a t e g o p r z e k a z a n o т.- n a c z e l n i k ó w gmin jako drogi gminne.

T a b e l i 1 Drogi iiuejskie (ulice) w mia stach woj. łódzkiego

(stan ii grudnia Г?8б г.)

Drogi _!

Miasto długość pow ierz chni a

km * ---tys. m Aleksandrów 30,8 2,1 П 9 . 5 1,2 j Głowno 68,4 _{« , 7} 408,2 1.5 1 K o n s t a n t y n ó w Bb,4 _5,9 187,4 1,6 łódź 947,0 65,1 8 404,6 72,5 ! Dzo rków _*6,2 3.2 160,0 1.4 Pab iani ce 122,8 8,5 540,1 4.7 Stryków 10,6 0.7 124,7 _l.i Zgierz 142, V 9,8 1 620,1 U . Ü Raz em 1 *54,1 100,0 11 584,0 100,0

Ź r ó d ł o : Informacje Woj ewód zkiej Dyrekcji Dró g M i e j s k i c h w ludzi.

(14)

S t a n sieci d r o g o w e j (pod w z g l ę d e m p o w i e r z c n n i ) woj. ł ó d z k i e g o w p o d z i a l e na r e j o n y d r ó g m i e j s k i c h W o j e w ó d z k i e j D y r e k c j i D r ó g M i e j s k i c h w Ładzi Kategoria dragi ( u l i c y ; W o j e w ó d z  ka L o k a l n a i * w i e j ska т ---— •— -R a z e m w o j e w ó d z t w o

i

...Г... ~

Ł ó d ź \ A l e k s a n d r ó w

i

P a b i a n i c e i . i ... * " ... ... Z g i e r z i p o w i e r z - ! c h n i a w 2 ! t y p . IT: ! i p o w i e r z - i :p o w i e r z  c h n i a ^ c h n i a w - ! i w ? t y s . « \ tys. ----— i 1 (powierz- ^ ! c h n i a ;• * 2 !tvs. ro

4

p o w i e r z  chn i a w 2 tys .1Г 4 i 1 2 4 1 , ć 100,0 • , 912,2

i

7 3 , 5i

!

. ‘

- I

116,1 ?,3 2 1 3 , 3

" • Í

3 1 4 7 , 5 100,0 3 4 0 , 5 I i O , B : 825,9

1 i

26,2! 73 0 , 0 23,2 1 251,1 39.8 i 11 584,6 ! 100,0 . _

J

S 4 0 4 , 6 ; 72.5 299 . 5

1

...

j

1

2.6j 727,5 6,3 2 153 , 0 18,6 I 15 973,7 1 0 0 , n

_„„I.

... 9 6 5 7 , 3

!

60,5] 1 125,4

..I

— ....’ 7 , Oj 1 5 7 3 , 6 9,9 3 6 1 7 , 4 2 2 , 6 Ź r ó d ł o : I n f o r m a c j e W o j e w ó d z k i e j D y r e k c j i D r ó g M i e j s k i c h w Łodzi-L' aJ ?p oj qo (] e| .i rw ' T M' ^o s' ie j» Чля иа вя

(15)

T a b e l a 3 Udział r ej onów dróg m i e j s k i c h

W o j e w ó d z k i e j Dyrekcji Oró g M i e j s k i c h * eks ploa tacji p o s z c z e g ó l n y c h kat egor ii tíríc w 1986 r. (w \> i j Kate-Ra wo jew j -zem ó d z two tódź Ale k s a n d r ó w

-Pab iani ce Zgierz j

i g o n e 1 drogi i i u l i c y ) ! dłu- I gość p o w i e r z chnia d ł u gość p o w i e r z chn ia ! dłu- i gość . p o w i e r z chnia d ł u gość — ... i p o w i e r z chni a ----d ł u gość - - - - ! po- wier z- chn ia : ] K r a j o w a

1

3 ’9 7.8 5.7 9 * 7 • " 2,7 7,4 2,9 5,9 : W o j e w ó dzka i 28,9 19.7 _... _3,5 68,1 73 4 40,1 4 6 , 4 _51.1 34.6 i l ok alna j m i e j ska I 67,2 72,5 88.0 j 87,0 31,9 .. . . 2 6 , 6 57,2 46,2 46,0 59,5; i Lęcznie drogi 1 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 ' .. . . .j H 100.0 100,0 100,0 -100,0 - - - j 100,0 Z r ó d ł c: O b l icze nia w ł a s n e na p o d s t a w i e informacji rys. 2 i tab. 2.

Pr ob lo my ci rg ai ii Zi tc yj ne ł ó d z k i e g o i l t o g o w n i c b u .

(16)

Hys. . Stan sieci dro gowej w poszcze gólny ch rejonach dróg mie jski ch w W o jflwodzkił-j Dyrekcji Oróg Miejskich w todzi (stan )1 grudnia

1966 r.)

W tej sytuacji nastąpiła zmiana udziału p o s z c z e g ó l n y c h k a t e g o rii dróg (według nowuj nomenklatury), którymi zaj muje się W Ü Ü M . w k a ż dym przypadku największy udział stanowiły i sta nowią drogi

(17)

(uli-ce) m i e jski e (60,94 i 72,5V p o w i e r z c h n i ). Pow ażnie z m n iejs zyła się długość dróg w o j e w ó d z k i c h (dawniej lokalnych). P o p rzed nio s t a n o w i ły one 4 4 , 7\, a obe cnie 2B,9\ ogólnej długości dróg e k s p l o a t o w a nych w WUOM.

Naj więk szy jest udział lokalnych dróg miejskich. D łu gość i p o wi e r z c h n i e dróg m i e j s k i c h w p o s z c z e g ó l n y c h m i a s t a c h prz e d s t a w i a tab. 1, Naj mnie j tych d r u g mają Aleksandrii* i Stryków.

Rodzaje dróg w woj. łódzkim, w p o d z i a l e na rejony dró g m i e j skich (RUM), p r z edst awia rys. 2. Wie lkoś ć rejonów jeet n i e j e d n o l i ta (por. tab. 2). N a j w i ę k s z y m rejonem jest t.ód/. E k s p l o a t u j e on ponad 60\ powierzchni ws z y s t k i c h dróg. w tym a.! l i , b \ dróg k r a j o wych p o z o s t a j ą c y c h w gestii władz terenowych. Do n a j m n i e j s z y c h n a leży Rejon w A le ksan drowi e (7,04 dróg). N a j w i ę c e j dróg lokalnych m i e j s k i c h e k s ploa tuje ROM w todzi. Rej on d r ó g m i e j s k i c h w A l e k s an drow ie w swoi® zas ięgu dzi ałania nie p os iada dróg o cha r a k t e r z e k r a jowy m (por tab. 3).

IJIj s z u i działania RDM jest podobny jak p o p r z e d n i o d z i a ł a j ą c y c h oddziałów. Natomiast z pop rz e d n i e g o Odd ziału w todzi wy d z i e l o n e z o stały rejony specjalistyczne.

I a b e 1 a 4 Realizacja zadart p r o d ukc yjnyc h i środki w 1986 r.

według rejonów dróg m i e jski ch

Woj ew ó d z k i e j Dyrekcji Oróg M i e j s k i c h w łodzi

Rejony dróy mie jski ch Sprzeda? w min zł Wartość produkcji własnej (masa b i tumiczna) w min zł Wartość brutto środków trwałych w min zł Z a t r u d n ienie 1 iczba o^ó b tńdi 246 ,3 _5,3 _20,6 ₈₆ Ale ksan drów 117,6 52,4 41,9 34 Pab ianice 207,7 61,3 40,6 47 Zgierz 233,3 _101,6 _49,7 ₃₉

(18)

Charakt eryst ykę wyk onan ych zadań i pos iada nych ś ro dków w p o dziale na ROM w woj. łódzkim (nciwa nomenklatura) prz edst awia tah. 4 .

Zgodnie z oczekiwaniami, poi! względem sprzedaży 1 z a t r u d n i e nia, n a j w i ę k s zy m rejonem jest Łódź. W tym Rejonie produkuje się nie wiele masy bitumicznej. Naj więk szym w tym zakresie p r o d u c e n t e m jest Rejon Zgierz (blisko 504 tej masy). Mimo nie wiel kiego z a t r u d n i e nia omawiany Rejon prowadzi znaczny sprzedaż. Podane wskaźniki u- nie moźliwiaja porównanie zatrudnienia i wartości środków trwałych z wysokością sprzedaży i potencjalnymi zadaniami rzeczowymi ( p o wierzchnia dróg w eksploatacji).

Poza w y k onaw stwem rejony zajmują się również wie loma d o d a t k o wymi zadaniami. Czynności związane z administracją dróg oraz k o o r dynacją przebudowy układów drogowych tym bardziej uniemoż liwia ją por ównywalność zadań z efektami między rejonami dróg miejskich.

W rejonach spe cjal istyc znych występuje nie wiel kie z a t r u d n i e nie i mała stosunkowo wartość sprzedaży. W 1986 r. obecny Rejon Urządzeń Bezpiec zeńst wa Ruchu zatrudniał 46 osób i uzyskał s p r z e daż w wysokości 118 min zł. Rejon Robót Mos towy ch zat rudn iając L0 osób sprzedał produkcję o wartości 8 min zł.

2.3. Organizacja wewnętrzna Wojewódzkiej Dyrekcji Dróg M ie jskich w Ł o d z i

Zadania WDOM rea lizo wane są przez komórki zarządu i r u c h u . Ü organizacji wewnętrznej Dyrekcji informuje rys. 3 . lu oniówiono zostaną tylko te komórki organizacyjne, któ re wiążą się z r e a l i z a cją p o d staw owych zadań WÜDM.

Z zagadnień dot yczą cych zarządu prz edsi ębior stwa należy z w r ó cić uwagę na zadania Działu Głównego Mec hani ka i l a b o r a t o r i u m D r o gowego. Są one ściśle związane z zap ewni eniem realizacji zadań j e dnostek ruchu.

Dział Głównego Mechanika zajmuje się pro blem atyką tra nsportu i sprzętu, techniką oraz energetyką. Org aniz uje on i kontroluje d z i a łalność terenowych baz transportu i spr/ętu z l o k a li zowan ych razem

(19)

г DYREKTOR Zastępca Oyrektora ds. Technicznych

И

Dział organizacji 1 zarządzania Radta Prawny Dział Przygotowania Produkcji i Rozli czert Dział Kalkulacji Cen i Normowania Pracy Dział Spraw Pracowniczych Wieloosobowe Stanowi sko ds. Obrony l Ochrony Mienia Dział Głównego Mechanika Stanowisko Pracy ds. budowy zaplecza Wieloosobowe Stano wisko Pracy ds.

8HP i p.poZ. Dział Zaopatrzenia

Zastępca Dyrektora d3. Ekonomicznych Główny Księgowy Zastępca Dyrektora ds. Programowania i Realizacji lnwcsty- j cji i Remontów Dział Ekonomiczny Dział Finansowy

Ü

Dział Księgowości — Dział Kosztów Oział Admlnistracyj- no-Soćjalny I

J

Dział Kontrol 1 We wnętrznej 1 organi zacji gospodarki materiałowej Laboratorium Drogowe Baza Magazynowa

]H

Rejon Oróg Miejskich w Łodzi

_ Rejon Oróg Miejskich w Aleksandrowie Ł. “ 1

B U S w Łodzi ВТ lS

w Aleksandrowie Ł. Rejon Oróg Miejskich

w Pabianicach -A

Rejon Oróg Miejskich w Zgierzu Rejon Urzędzert Bezpieczeństwa Ruchu Pracownia Inżynierii Ruchu BTtS w Pabianicach Oddział Przebudowy Układu котипг.Чэ-v i n s - , Stac ) i t -Ká liska i BTiS w Zgierzu ("Główny <oorcfvnator i Zadart Budżetowych I J*ReJon Robót Mostowych-Dział Przygotowania Terenu Dział Planowania i Oukunentacji Tech nicznej -J Zespół Inspektorów Nadzoru

(20)

z rejonami dróg miejskich. Wartość taboru i spr zętu zgr upow ana w tych baz ach wynosi blisko ?Ь0 min zł. Z a t rudn iają one 206 p r a c o w nik ów i rea lizują na rzecz rej onów usługi spr zętowe i t r a n s p o r t o we; prowadzą również we wła snych war s z t a t a c h ich remonty pla nowo- -za pobiegawcze, bie żące i awaryjne. S t w arza ją także warunki g a r a żowania i k o n serw ują e s p loat owane jednostki.

Dział G ł ó wneg o M e c hani ka inicjuje nowe r o z wiąz ania techniczno- - te chno logic zne z zakresu techniki drogowej; pro wadzi szkolenie techniczne 1 zakupy oraz likwidację m as zyn i urządzeń. K ie ruje też oraz n a d zoru je pro ble m a t y k ę z zakresu elektry cznoś ci, ene rget yki 1 ciepłownictwa.

Lab or a t o r i u m Drogowe prowadzi badania jakości i prz ydat ności mat e r i a ł ó w s t o sowa nych w budowie i u t r zyma niu dróg. Projektuje r ó w nież sklad mie szan ek bit umi c z n y c h i b e t o n o w y c h oraz zapewnia b i e żącą k o n trol ę robót drogowych, lab ora t o r i u m spo rząd za dok ume n t a c j ę w zakresie geologii inżynie rskie j i surowców.

Zadania p o o staw owe w d ro gown ictwi e k o m u n a l n y m wyk onuj ą rejony dróg m i e jski ch i obwody. W każ dym rejonie w y s tępu je s t a nowi sko pracy ds. u t r zyma nia i budowy dróg (w lodzi dział), zakład p r o d u k cji 1 robót bit um i c z n y c h oraz obwody.

Sta nowi sko pracy ds. utr zyma nia ‘1 budowy dróg organizuje, k o o r dynuje i nad zoruje cał oksz tałt działalności rejonu. Pro wadzi k o n trolę organizacji pra cy oraz rozlicza m a t e r i a ł o w o - f I n a n s o w o p o s zc zegó lne roboty. Pra cown icy toj komórki p r z e p r o w a d z a j ą okr esow e p r z eglą dy stanu naw ierz chni ulic i dróg oraz urz ą d z e ń drogowych. U z g adni ają projekty planów z władzami i pro wadz ą e w i d e n c j ę ulic i urz ądze ń oraz opi niuj ą pro jekty zwi ązane z n a r u s z e n i e m n a w i e r z c h ni w pas ach ulicznych. Zakład produkcji i robót b i t u m i c z n y c h w y twarza masy i układa z nich nawierzchnię. Wyk o n u j e również r e m o n ty i k o n serw ację tych nawierzchni.

(Ibwody dróg m i e j s k i c h p rz epro wadza ją prz eglą dy stanu dróg oraz urządzeń dro gowy ch i wyk onują remonty oiaz k o n s e r w u j ą n a w i e r z c h n i ę (po/a bit umiczną) dróg i chodników. Do nbwodu należy rów nież w p r o wadzenie wykonawców, n a r usza jącyc h lub z a j mują cych n a w i e r z c h n i e u- lic. Kon trol ują także i p r z epro wadza ją odb iór terenu po tych r o botach.

(21)

U d 'JSlSS v м * М а г и OüOtOtfelMj

W RDM w lodzi w y s t ę p u ju również dział Koordynacji Robót D r o g o wych i Usług. Do pod staw owych jego zadań należy Koo rdyn acja robot w p as ach ulic (л. lodzi, M tym celu s ą ;

- opr acow ywane roczne harmonogramy r o b ó t , w y m agaj ących zajęcia lub rozkopania nawierzchni,

- załatwiane wnioski dutyczące nar usze nia nawierzchni,

- wydawane zezwolenia na zajęcie terenu w pas ach u l i czny ch dla realizacji uzbrojenia podziemnego.

Uz u pełn iając ym zadaniem działu jest nal icza nie opłat, ewentual nie kar umownych za zajęcie terenu w pasie ulicy.

Rejon (Zakład) Urz ądzeń Bezpieczeństwa Ruchu zajmuje i.ię w s z e l kimi urządzeniami gwarantującymi b ez piec zeńst wo ria drogach. P r o w a dząc ewi dencję urządzeń kon trol uje icn stan techniczny oraz w y k o nu.'« niezbędne roboty i naprawy. W swoim zakresie dzi ałan ia Rejon ściśle wsp ółpr acuje z Wyd ziałem Komunikacji Urzędu Miasta lodzi.

Rejon (Grupa) Robót Mos towy ch wykonuje remonty i kon serw uje obiekty mostowe, przepusty i inne urz ądze nia inżynieryjne dro guw m e t w a komunalnego. W prz ypadku realizowania robót przez innych wykonawców p r z ygot owuje warunki formalne i techniczne, umożliwi* jące ich wejście w teren. Rejun odp owia dając za oma wian e obiekty prowadzi również ich ewidencję i okresowe przeglądy techniczne.

W0ÜM jest inwestorem zas tępc zym przebudowy układu d r o g o w e g o i budowy obiektów inżynieryjnych w województwie. Zadania te prowadzą odp owie dnie komórki organiz acyjn e Dyrekcji. Rodzaj owych komórek z a lety od aktualnych potrzeb, wyn ikaj ących z wiulkości zadań.

Poza tym w Dyrekcji działa główny koordynator zadań b u d ż e t o wych i Pra cown ia Inżynierii Ruchu. Koo rdynator zadań b u d żeto wych organizuje, kieruje i nadzoruje prace związane z p r z y g o t o w a n i e m pianów robót finansowych ze środków budżetowych. Zapewnia również ich lozliczenie.

Pracownia Inżynierii Ruchu prowadzi stałe pom iary ruchu dro gowego. Analizując istniejącą org aniz ację ruchu o p r acow uje projekty jej u s p r a w n i e n i a . Przygotowuje również projekty org aniz acji ruchu Па czas budowy lub przebudowy układu drogowego. Opi eraj ąc się na p o s iada nych mat e r i a ł a c h źródłowych Pra cownia prz edst awia kon cepc je

(22)

p r z e b u d o w y u k ł a d u d r o g o w e g o oraz o p r a c o w u j e p r o j e k t y t e c h n i c z n o d r o b n y c h u s p r a w n i e ń tego u k ł adu.

P r a w i d ł o w a o r g a n i z a c j a w e w n ę t r z n a z a p e w n i a l e p s z e i b a r d z i e j s k u t e c z n e r e a l i z o w a n i e zadań. O m a w i a n a tu o r g a n i z a c j a w m i a r ę jej k o n f r o n t o w a n i a z z a d a n i a m i m o ż e u l e g a ć o d p o w i e d n i m dn p o t rzeb z m i a  nom. Tym b a r d z i e j , że o p a r t o ja na r o z w i ą z a n i a c h i s t n i e j ą c y c h w b y ł y m KPDiM. W o j e w ó d z k i e P r z e d s i ę b i o r s t w o D r ó g i M o s t ó w d z i a ł a ł o w i n n y c h w a r u n k a c h f o r m a l n y c h i r e a l i z o w a ł o n i e c o inne z a d a n i a .

5. Wylir urir p r o b l e m y e k s p l o a l Г .... twa k o m u n a i m (U:

Na p r a w i d ł o w a e k s p l o a t a c j ę ( u t r z y m a n i e ) d r ó g w p ł y w a wiele c z y n  nik ó w . W y d a j e się. Ze w a k t u a l n y c h u w a r u n k o w a n i a c h t e c h n i c z n o - e k o  n o m i c z n y c h do i s t o t n y c h c z y n n i k ó w n a l e ż y k o o r d y n a c j a r o b ó t d r o g o  w y c h l m o ż l i w o ś c i w z r o s t u ś r o d k ó w f i n a n s o w y c h na r o z b u d o w ę u k ł a  dów d r o g u w y c h i u t r z y m a n i e s t a n u t e c h n i c z n e g o n a w i e r z c h n i i u r z ą  d z e ń u l i c z n y c h . W toku n o r m a l n e j e k s p l o a t a c j i u r z ą d z e n i a p o d z i e m n e i n a d z i e m n e u r a z n a w i e r z c h n i e u l i c z n e z u ż y w a j ą się, a n i e k i e d y u l e n a j ą a w a  riom, w y m a g a j ą w i ę c k o n s e r w a c j i i r e m o n t ó w . B u d o w a i r e m o n t u r z ą  d z e ń p o d z i e m n y c h z r e g u ł y p o w o d u j e n a r u s z e n i e n a w i e r z c h n i u l i c z  nych. M o d e r n i z a c j a drogi w y w o ł u j e zaś n i e z b ę d n o ś ć p r z e b u d o w y i s t  n i e j ą c e g o u k ł a d u u r z ą d z e ń p o d z i e m n y c h .

w p o d e j m o w a n y c h p r z y tej o k a z j i d z i a ł a n i a c h w y s t ę p u j ą k o l i z j o i n t e r e s ó w oraz u c i ą ż l i w o ś ć dla m i e s z k a ń c ó w . W takiej s y t u a c j i d z i a  łania te p o w i n n y b y ć s k o o r d y n o w a n e . D o t y c h c z a s o w e f o r m y o r g a n i z a  cji robót d r o g o w y c h n i e z a p e w n i a j ą o s i ą g n i ę c i a p o d s t a w o w y c h c e l ó w k o o r d y n a c j i . D o t y c h c z a s nie n a s t ę p u j e : - o g r a n i c z e n i e do m i n i m u m w s z e l k i c h z a k ł ó c e ń r u c h u d r o g o w e g o , - s k r ó c e n i e o k r e s u u t r u d n i e ń , w y n i k a j ą c y c h z p r o w a d z e n i a r o  bót, - u z g o d n i e n i e m o ż l i w i e n a j k o r z y s t n i e j s z y c h w a r u n k ó w r e a l i z a c j i prac, u w z g l ę d n i a j ą c y c h i n t e r e s o g ó l n o s p o ł e c z n y i b e z p o ś r e d n i c h rea l i z a t o r ó w ,

(23)

и.у:к..< м е e.tektów ekonomicznych pi zez zmn iejs zenie strat to-

w a i z y s z ą c y c h r e a l i z a c j i lubrtt w p a s i e u l i cznym.

N i e o g r a n i c z o n e m u z a j m o w a n i u t e r e n ó w w p a s i u d r o g o w y m w p e w n y m s t o p n i u p r z e c i w d z i a ł a j ą w p r o w a d z o n e opłaty. Ich w i e l k o ś ć zal e ż y or! p o w i e r z c h n i , stawKl o p ł a t y i liczby dni, n<i k t ó i e z a j ę t y został pas d r o g o w y . Przy n a r u s z e n i u n a w i e r z c h n i , na k t ó r e w y d a n o z e z w o l e n i e ,

o

s t a w k a o p ł a t y za ka ż d y d z i e ń z a j ę c i a i w p a s a d r ó g k r a j o w y c h i w o  jew ó d z k i c h wynosi Q ,j\ ceny zbytu 1 tony asfaltu. O p ł a t y te d o t y  czą jezdni i t o t o w i s k t r a m w a j o w y c h Ula p o z o s t a ł y c h e l e m e n t ó w р а з а d r o g o w e g o sta w k i są o p o ł o w ę niższe. P r z y z a j ę c i u jez d n i d r o g i k r a  jowej o p ł a t a z o s t a j e p o d w y ż s z o n a o r y c z a ł t za u t r u d n i e n i e w

tu-2

C h u . O p ł a t a za k a Z d y d z i e ń z a j ę c i a l ш p a s a d r o g o w e g o p o z o s t a ł y m dróg p u b l i c z n y c h (drogi l o k a l n e m i e j s k i e i g m i n n e ) wynosi ü,2_>^ ceny z u y t u 1 tony asfaltu. O m ó w i o n e o p ł a t y p o b i e r a n e są także w p r z y p a d k u z a j ę c i a pasa d r o g o w e g o na c z a s u s u n i ę c i a awa r i i u r z ą d z e ń p o d z i e m n y c h i n a d z i e m n y c h . Z a j ę c i e p a s a d r o g o w e g o w takiej s y t u a  cji nie w y m a g a z e / w o l e n i a z a r z ą d u drogi.

P o n a d t o z a r z ą d d r o g i u p o w a ż n i o n y z o s t a ł d o p o b i e r a n i a j e d n o r a  z o w e j u p ł a t y za u m i e s z c z e n i e w p a s i e d r o g o w y m u r z ą d z e ń n i e z w ; ą z a n y c h z f u n k c j o n o w a n i e m d r o g i . O p ł a t a 7 « i m p o w i e r z c h n i r / u t u p o z i o m e g o d r u g i w y n o s i ; w g r a n i c a c h a d m i n i s t r a c y j n y c h m i a s t

-O

ceny 1 аГ dzia ł k i b u d o w l a n e j , o b o w i ą z u j ą c e j w dniu w y d a n i a z e z w o  lenia , Za z a j ę c i e buz z e z w o l e n i a p a s a d r o g o w e g o lub u m i e s z c z e n i e w n i m u r z ą d z e ń z a r z ą d drugi p o b i e r a k a r y p i e n i ę ż n e w w y s o k o ś c i d z i e s i ę c i o k r o t n e j o p ł a t y za z a j ę c i e p a s a d r o g o w e g o na podstawie ze z w o l e n i a 1 *. Oce n a s t o s o w a n i a tych o b c i ą ż e ń w y k a z a ł a , i Z p o b i e r a n e o p ł a t y a:-i zoyt wysokie. W tej s y t uacji o b n i ż o n o je o:

- 99* w s t o s u n k u do rob o t w y k o n y w a n y c h w c z y n a c h s p o ł e c z n y c h , 9 U \ w stosunku do remontów i n o w e g o b u d o w n i c t w a m i e s z k a n i o  wego, u r z ą d z e ń e n e r g e t y c z n y c h , c i e p ł o w n i c z y c h , w o d o c i ą g o w y c h , ka

-1 ' R o z p o r z ą d z e n i e Rady M i n i s t r ó w z d n . 24 s t y c z n i a 1906 i. w s p r a w i e w y k o n a n i a n i e k t ó r y c h p r z e p i s ó w u s t a w y o d r o g a c h p u b l i c z  ny:!' (OzU nr С z 1У U t. r. poz. 33;.

(24)

rtałl żacy jnych, m e l i o r a c y j n y c h o r a z u m i e s z c z a n i a t y m c z a s o w y c h p u n k  tów h a n d l o w y c h , gastronomic-riych i u s ł u g o w y c h ,

• 75% w p o z o s t a ł y c h przyportkach.

•W nie/miefiiunej wysokości pozo-r awiono ker у га zajęcie aro».) i bez ze? w o l e n i 0 ! 4 .

Zaiz-jd drogi .no/в kor zystać ze świ adcz eń na rzecz ut r z y m a n i a drúí) przez jednostki gospodarki uspołecznionej. W przyp«rtku, gir

árodkí techniczne m aj ące p r z e c U u z i a ł a c zag roze niu lub prz e r w a n i u komunikacji, ktrtrvini zarz^n drogi iysponuje, st) nie wyst arcza jące, woj ewoda maze wprowadzić o bo w 1:f .■ ek Świ adcz eń rzeczowych. U m o ż l i wiają one d y s pozy cją środkami tranr-ooi t o w y m l , o p r z ę t o m budowlanym. Moy.< i n w n t o pol egać na Świadczeniu usług przewozowych. Muz ystk le

te u ь ługi íij finansowane prz«-z zarząd d r o q i .

O p ł a t y 1 k a r y p o b i e r a n e za z a j ę c i e р а з а d r o g o w e g o lub umi) .ztZetne W n i m u r z ą d z e ń p o w i ę k s z a j « f u n d u s z g m i n n y lub m i e j s k i 1 5 . Z w i ę k s z a j « je r ó w n i e ż o p ł a t y p o b i e r a n e za p r z e j a z d y p o j a z d ó w за т о - c b c d u w y c h , z a r e j e s t r o w a n y c h w Kraju, u g a b a r y t a c h 1 ciężarze p r z e  k r a c z a j ą c y m d o p u s z c z a l n e n o r m y 1 6 . G r o m a d z o n y w ten s p o s ó b f u n d u s z .jianny p o w i ę k s z a áro d k i na f i n a n s o w a n i e d r o g o w n i c t w a k o m u n a l n e g o . иргo k a d z e n i e o m ó w i o n y c h p o p r z e d n i o o p ł a t w p ł y n ę ł o na o g r a n i  c z e n i a z a j m o w a a p a s a d r o g o w e g o . Nadał j e d n a k jest on z a j m o w a n y , iilatcgo k o o r d y n a c j a robót d r o g o w y c h ;,.*st c i ę g l e n i e z b ę d n a ,

i’ 1 .iw tili owa k o o r d y n a c j a robót p o w i n n a d o p r o w a d z i ć do:

uzaotinienia w i e l o l e t n i c h i r o c z n y c h p l a n ó w z a m i e r z e ń i n w e s t y - c/jny..h i r e m o n t o w y c h r ó ż n y c h inwe s t o r ó w , - u s t a l e n i a p r a w i d ł o w e j k o l e j n o ś c i i t e r m i n ó w w y k o n a n i a robót, celem w y e l i m i n o w a n i a lub co n a j m n i e j o g r a n i c z e n i a m o ż l i w o ś c i p o  ns ta w e n i g k o l i z j i w c z a s i e , И R o z p o r z ą d z e n i e Rady M i n i s t r ó w z dn. В g r u d n i a 1У8ь r. ztaie-• lajgcti r u z p o r z f d z e n i e w s p r a w i e w y k o n a n i a n i e k t ó r y c h p r z e p i s ó w >.ta«y o d r o g a c h p u b l i c z n y c h (UzU nr 48 ?. 1VH6 r. poz. 239).

R o z p o r z ą d z e n i e Bady M i n i s t r ó w z dn. ć l u t e g o l9«7 r w sora wie p r z e z n a c z e n i a opłat i kar p i e n i ę ż n y c h ra z a j ę c i e p Saä d i o g o w e -

цо (UzU nr 4 z 3V8 7 r. poz. 2 0 . a

R o z p o r z ą d z e n l e R a d y M i n i s t r ó w z un. 4 grudnia l‘żat r w в ц - з - wii; o p ł a t d r o g o w y c h (OzlJ nr 48 z 1986 r. poz. ?3ti)

(25)

; t a l i ‘iila w a i u n k ć w r e a l i z a c j i rot'tít w t e r e n i e oral k o n t r o l i i c h p r z e s t r z e g a n i a p r z e z w y k o n a w c ó w .

J koo rdynacją robót w p a s i e drogowym w i ą ż e się problematyka r e 

montów i k o n s e r w a c j i n a w i e r z c h n i . C z y n n o ś c i a m i tymi z a j m u j e się w niiübtjLii wi e l u j e d n o s t e k . R ó w n i e ż p r z e d s i ę b i o r s t w a w y k o n a w c z e urzą d z e ń p o d z i e m n y c h p o s i a d a j ą s p e c j a l i s t y c z n e b r y g a d y d r o g o w e do n a 

praw n a w i e r z c h n i ulic, k t ó r e n a r u s z a j ą w t r a kcie robót r e m o n t o w y c h i i n w e s t y c y j n y c h . W taki e j s y t u a c j i b r a k jest j e d n e g o g o s p o d a r z a tej n a w i e r z c h n i w m i e ś c i e . N a j l e p i e j p r a w i d ł o w ą k o n s e r w a c j ę są w s t a n i e z a p e w n i ć rejo n y dróg m i e j s k i c h , k t ó r e r ó w nież p r o w a d z ą k o o r d y n a c j ę rob ó t w p a n i e d r o g o w y m . Jedrtoski te s p e c j a l i z u j ą się w: - k o n s e r w a c j i i r e m o n t a c h ulic. m i e j s k i c h i wewnątrzosiedlowych, - n a p r a w a c h n a r u s z o n y c h n a w i e r z c h n i , po r o b o t a c h r e m o n t o w y c h i i n w e s t y c y j n y c h na sieci p r z e w o d ó w p o d z i e m n y c h . N a p r a w a jezdni, w y k o n y w a n a o d p ł a t n i e prz e z r e j o n y d r ó g m i e j  s k i c h m o ż e n a j l e p i e j z a p e w n i ć w ł a ś c i w ą j a k o ś ć ulic. O z i a ł a n i e ta k i e u m o ż l i w i r ó w m e ż i - p o ł ą c z e n i e tych rob ó t z e k s p l o a t a c j ą d r ó g , ’’

- specjal izacj ę w dro bnych rob otach remontowych,

- n a d z o r o w a n i e i b e z p o ś r e d n i e o d d z i a ł y w a n i e na i n w e s t o r ó w , - p o w i ą z a n i e f u n k c j i n a p r a w z wydawaniem pozwolert na roboty. W m i a s t a c h woj. ł ó d z k i e g o w 1906 r. w y d a n o 1600 z e z w o l e ń na n a r u s z e n i e lub z a j ę c i e p a s a d r o g o w e g o . N i e a t e t y r e j o n y d r ó g m i e j  s k i c h tylko w n i e w i e l k i m z a k r e s i e w s p ó ł d z i a ł a ł y z w y k o n a w c a m i prac w p a s i e d r o g o w y m . D o t y c h c z a s na ich z l e c e n i e r e j o n y w y k o n u j ą j e d y  nie rob o t y a s t a l t o w e , k t ó r y c h г а к г е з w y n i ó s ł o k . 0,5% całości p r z e  robu. P o z o s t a ł e p r a c e r e a l i z u j ą inni w y k o n a w c y we w ł a s n y m z a k r e  sie.

Pod sumo wań i e

P r z e d s t a w i o n e r o z w a ż a n i a o b e j m u j , g ł ó w n i e p r o b l e m y o r g a n i z a c j i d r o g o w n i c t w a k o m u n a l n e g o woj. łódzkiego. A k t u a l n e r o z w i ą z a n i a o r  g a n i z a c y j n e w y n i k a j ą w p e w n y m s e n s i e z u w a r u n k o w a ń h i s t o r y c z n y c h .

(26)

Sieć d r o g o w a Łodzi k s z t a ł t o w a ł a się r a z e m z r o z w o j e m p r z e s t r z e n  n y m tego m i a s t a . Ma ona w i ę c takie s a m e wady, jak k s z t a ł t p r z e  s t r z e n n y łodzi, p o w s t a j ą c y s t o s u n k o w o b u r z l i w i e i nie z a w s z e z g o d  nie z w y m a g a n i a m i p e r s p e k t y w i c z n y m i . W t a k i e j s y t u a c j i o r g a n i z a c j a d r o g o w n i c t w a k o m u n a l n e g o ma szcze g ó l n e z n a c z e n i e . S p r a w n o ś ć d z i a ł a ń e k s p l o a t a c y j n u - a d m i n i s t r a c y j - n y c h u m o ż l i w i a p r a w i d ł o w e w y p e ł n i a n i e f u n k c j i drogi - ułatwia s z y b  s ze i w y g o d n i e j s z e p o ł ą c z e n i a o d l e g ł y c h d z i e l n i c Łodzi i m i a s t woj. ł ó d z k i e g o . N o w a u s t a w a d r o g o w a p o r z ą d k u j ą c a k l a s y f i k a c j e d r ó g z w i ę k s z y ł a j e d n o c z e ś n i e o b o w i ą z k i z a r z ą d c y drogi. P o w o ł a n i e j e d n e g o o r g a n u n a c z e l n e g o w d r o g o w n i c t w i e - M i n i s t r a T r a n s p o r t u , Ż e g l u g i i ł ą c z n o  ści, u ł a t w i a r e a l i z a c j ę u s t a w y i u m o ż l i w i a u j e d n o l i c e n i e o r g a n i z a  cji d r o g o w n i c t w a k o m u n a l n e g o we w s z y s t k i c h w o j e w ó d z t w a c h . P o z o s t a  w i a n i e j e d n a k d r o g o w n i c t w a m i e j s k i e g o w w o j e w ó d z t w a c h w p i o n i e k o  m u n a l n y m m o ż e u n i e m o ż l i w i ć w ł a ś c i w ą p o l i t y k ę d r o g o w ą te g o ż m i n i  stra. P o w o ł a n i e w o j e w ó d z k i c h d y r e k c j i d r ó g m i e j s k i c h p r a w d o p o d o b n i e w k o n s e k w e n c j i w p ł y n i e k o r z y s t n i e na u s p r a w n i e n i e z a r z ą d z a n i a i e k s p l o a t a c j ę d r ó g k o m u n a l n y c h . W y w o ł u j e j e d n a k n i e z a d o w o l e n i e b e z  p o ś r e d n i c h z a r z ą d c ó w drogi - a d m i n i s t r a c j i t e r e n o w e j s t o p n i a p o d  s t a w o w e g o . O b a w i a się ona, że p r z e k a z u j ą c do W D O M w ł a s n e w y k o n a  w s t w o nie b ę d z i e m i a ł a w p ł y w u na z a k r e s ro b ó t w y k o n y w a n y c h w t e r e  nie. N a l e ż y j e d n a k s ą d z i ć , iż g ł ó w n y m h a m u l c e m w z r o s t u (a m o ż e n a w e t u t r z y m a n i a o b e c n e g o p o z i o m u ) r o b ó t d r o g o w y c h b ę d ą ś r o d k i f i  n a n s o w e .

W y b ó r z a s a d f i n a n s o w y c h w o j e w ó d z k i c h d y r e k c j i d r ó g m i e j s k i c h

może m i e ć d u ż e z n a c z e n i e dla ich d z i a ł a l n o ś c i . S t w o r z e n i e ł a t w y c h w a r u n k ó w f i n a n s o w y c h ( j e d n o s t k a b u d ż e t o w a ) w p ł y n i e na o s ł a b i e n i e e f e k t y w n o ś c i pra c y , n i e z w i ą ż e w y n i k ó w z e f e k t a m i , nie będzie b o d i -

cem do w z r o s t u zadań. U n i e m o ż l i w i r ó w n i e ż p r z e j ę c i e z a k ł a d ó w d r o  g o w y c h z p r z e d s i ę b i o r s t w g o s p o d a r k i k o m u n a l n e j i m i e s z k a n i o w e j . W w i e l u w o j e w ó d z t w a c h p o w o ł a n e W G D M są f i n a n s o w a n e z b u d ż e t u i nie są z a i n t e r e s o w a n e p o s i a d a n i e m w ł a s n e g o w y k o n a w s t w a .

(27)

)'!>/ p r s y i ch pow oływaniu nic uwzględniona wsz ystk ich zadań, ś w i a d czy o t>и również przykład wuj. lOd/kiego.

O c / e k i w d í ú i w ł a d z i s p o ł e c z e ń s t w a , í Z p o p o v o l a n i u w u j e w ú d z - k i c h d y r c k c j i d r o g m i e j s k i c h s y t u a c j a d r o g o w n i c t w a k o m u n a l n e g o r a  d y k a l n i e s i ę p o p r a w i n.uQ^ s i q r u e s p e ł n i ć . Рог-t d e c y z j a m i a d m i n i  s t r a c y j n y m i , p j w o i u j g c y i u i ti! j e ti nus i.k i , m u s / , } tiyi'. z a p e w n i o n e ś r o d k i t e c h m r . / n e i f ľ a n s o w e n a r e a l i z a c j ę z a d a ń p r z o / W U D M .

K s a w e r y K r a s s u w s H , M a n a ß o b r o d z . t j

(JRfí AH 1 /А I fUWAi. PROUl t MS

Ut flit C O M M U N A L KÜAD-HdltOINli ‘>YiiítM IN U lD /.

A g a i n s t t be b a c k g r o u n d o í Ihn or ijn.tiza tional ui t u a tion in P o  land the at t i t l e d i s c u s s e s s o l u t i o n s a d o p t e d jn the a i J n n i b trati ve p r o v i n c e ol tod/. It d e s c r i b e s in j d i g g e r det a i l d i r e c t l y pin duct Ion act i Ví t i c i , sc o p e rind ot h e r t'jrnts of a i t i v i t y it the Pi. gioiiil M a n a g e m e n t ol U r b a n R o a d s in lodz.

A m.jjoi b a n ier to d e v e l o p m e n t of the towwnin«ii ro-id-inu Iding s y s t e m .ire f i n a n c i a l and te c h n i c a l r e s o u r c e s . il«e Incut authoi . ties o w i n g to fens c o l l e c t e d for use of toads h a v e a p o s s i b i l i t y of i n c r e a s i n g their financial r e s outces.