Waldemar Niewalda,Janusz
Bogdanowski,Jacek Koj
CzęstochowaJasna Góra, st. 79
-kurtyna zachodnia, AZP 86-48/30
Informator Archeologiczny : badania 27, 108-109
108 Okres nowożytny
C ie s z y n , u l. B ó ż n ic z a 1 M uzeum w Cieszynie g m . lo c o , w o j. b ie ls k ie
A Z P 109 -4 4 /—
P race nadzorował m gr W Kuś. Finansow ane przez MKZ w Cieszynie. Pozostałości XVI-wiecznej zabudowy m iasta.
W trakcie prac ziemnych zlokalizowanych w średniowiecznym kw artale m iasta n a tra fiono na pozostałości kolebkowo sklepionych piwnic, związanych z nieistniejącym i obecnie budynkam i, znanym i ze starych planów (XVIII w.).
Wytyczony płac budowy m iał wymiary 8 x 15 m. W trakcie eksploracji natrafiono na dwa isto tn e elementy: fundam ent istniejącego jeszcze do 1937 r. budynku, pochodzącego prawdopodobnie z 2. poł. XVIII w,t oraz piwnice zachowane w doskonałym stanie, pocho dzące nąjpewniej z przełom u XVI i XVII w., k tóre zostały w ykorzystane jako podwalina dla wspomnianego budynku. Eksploracja polegała na otw arciu częściowo naruszonego skle pienia kam iennego i w ybraniu znajdującego się w ew nątrz piwnicy gruzu, pochodzącego najpewniej z różnych okresów przebudowy m iasta, Z odsłoniętej piwnicy, um ownie zwanej centralną, prowadziły dwa sklepione wejścia do również zasypanych piwnic sąsiednich, z których jed n a znajduje się bezpośrednio pod przebiegającą tędy ulicą. Piw nica cen traln a m iała wym iary 4,5 x 4 x 3 m. Dno jej stanow iły płytki kam ienne, zaś ściany wykonane były z ciosanego kam ienia, W trakcie eksploracji nie uzyskano żadnego ruchom ego m ateriału zabytkowego. O dkryte piwnice są, jak wynika to z badań inw entaryzacyjnych, częścią całego ciągu piwnic występujących wzdłuż sąsiadującej z ul. Bóżniczą ul. Menniczej.
Nadzory archeologiczne zostały w tym rejonie zakończone.
C z ę s t o c h o w a - J a s n a G ó r a , P olitechnika K rakow ska
s t. 79 — k u r t y n a z a c h o d n i a P aństw ow a S łużba O chrony Zabytków A Z P 8 6 -4 8 /3 0 w Częstochow ie
Badania architektoniczno-archeologiczne przedinwestycyjne prow a dził m gr inż. W aldem ar Niewalda. Udział wzięli prof. Jan u sz Bogda nowski (konsultacja) i m gr Jacek Koj (au to r sprawozdania). F inanso wane przez K lasztor oo. Paulinów na Jasnej Górze, Drugi sezon badań. Tw ierdza nowożytna, bastionowa.
W 1993 r. kontynuow ano rozległe prace rem ontow e i adaptacyjne tzw. wałów jasnogór skich. Zgodnie z harm onogram em przebudow ana m iała być k u rty n a zachodniego frontu twierdzy. Przed przystąpieniem do prac, jeszcze w 1992 r. założono wykop sondażowy, przecinający wały od m uru kurtyny do budynku dawnej D rukarni. Sondaż m iał za zadanie sprawdzenie, czy w nasypie na kurtynie zachodniej zachowały się architektoniczne relikty pierw otnych obiektów twierdzy oraz w jaki sposób formowano nasyp, w celu ew entualnego jego odtw orzenia po zakończeniu prac adaptacyjnych tej części wałów jasnogórskich. W wykopie sondażowym rozpoznano 19 w arstw gruzowych w czterech wyodrębniających się sekwencjach. Sekwencja w arstw na głębokości od ok, 140 cm do ok. 200 cm (od powierzchni alejki u podnóża nasypu) wyraźnie zw iązana je st z odsadzką pierwotnego m u ru k u rty n y — zapewne był to poziom chodnika strzeleckiego kurtyny. Je d n a z w arstw tej sekwencji zaw iera liczne ślady spalenizny. W dalszym etapie prac w ybrano całość nasypu i w ypełniska (zgodnie z projektem adaptacji k u rty n y zachodniej), natrafiając n a niski m urek ceglany, równoległy do ściany kurtyny, zaczynający się 5 m od wcześniej wykonanego sondażu i ciągnący się w kieru n k u południowym do bastionu południow o-za chodniego (św, Barbary). Funkcja m urku nie została jeszcze określona. M aterial ruchom y z w arstw gruzowych nasypu i w ypełniska k u rty n y m iał ch arak ter śm ietnisko wy (ceram i ka, szkło, fragm. kafli, kości zwierzęce).
Inform ator Archeologiczny 109
D okum entacja i m aterial ruchom y złożono w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków w Częstochowie.
Prace na kurtynie zachodniej zakończono.
D ą b r ó w k a , s t. 13 „A R C H EO -H O R TU S” Sp. z o. o. Cze-g m . S try s z ó w , w o j. b ie ls k ie ladź
A Z P 1 0 7-53/—
Badania ratownicze prowadziła m gr Teresa Kosmala. Finansow ane przez inw estora budowy zbiornika wodnego w „Swinnej Porębie” — Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej w Krakowie. Pierw szy sezon badań. Dwór (2. pol. XVII-XV1I1 w.).
Celem prac ratowniczych związanych z zagrożeniem dworu przez budowę zbiornika wodnego było uzyskanie inform acji o układzie stratygraficznym stanow iska oraz odsłonię cie stopy fundam entow ej m uru dworu i ustalenie jego chronologii.
Dwór usytuow any je st na południowym skraju wsi Dąbrów ka, w miejscu zlokalizowa nym jako niwa „Nadedworze” , w spom inana w źródłach pisanych. W 1. 1785-1788, kiedy wieś wzm iankow ana ju ż w 1430 r. należała do Antoniego O drowąża Wilkońskiego, na niwie znajdował się dom pański (tożsamy z obecnym) i inne zabudowania.
Założono 2 wykopy: I — usytuow any przy zachodniej ścianie zachodniego alkierza i II — usytuow any przy północnej, frontowej ścianie budynku. Przebadano 12,4 m2 powierz chni. Uzyskano niewielką ilość m ateriału ceramicznego.
M ur fundam entow y budynku dw oru posadowiony został płytko, głębiej zalegała stopa fundam entow a alkierza. Budowlę rozpoczęto po zniwelowaniu te ren u i ukształtow aniu terasy. M ur zbudowano z kam ienia wapiennego, częściowo sortowanego, wiązanego gruby mi spoinam i zaprawy wapiennej. Po zbudow aniu obsypany został ziemią, a w części bli skiej licu m u ru ziem ia przem ieszana była z w apnem hydraulicznym , co zmniejszało ściśli wość g ru n tu przylegąjącego do fundam entu.
M ateriał ceramiczny w warstw ie przylegającej do m u ru pozwala datow ać budowlę na 2. pol. XVII łub przełom XVII i XVIII w. Nic nie w skazuje n a użytkow anie tego obszaru wcześniej.
Nie zachodzi konieczność kontynuow ania badań. Konieczny je st n ato m iast nadzór archeologiczny w trakcie rozbiórki i ew entualnego przenoszenia budynku.
D r o h ic z y n , s t . 57 W ojew ódzki K o n se rw a to r Z abytków gm . lo c o , w oj. b i a ł o s t o c k i e A rcheologicznych w B iałym stoku A Z P 5 3 -8 2 /—
B adania prowadzi! m gr Je rzy M aciejczuk z M uzeum Okręgowego w Białym stoku. Finansow ane przez Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków w Białym stoku. Nadzory archeologiczne na teren ie byłego Klasztoru Jezuitów z pot. XVII w.
W związku z rozpoczęciem w 1993 r. prac budowlanych związanych z odbudową za chodniego skrzydła zespołu poklasztornego z 2. pol. XVII w. (rozebranego w k. XIX w.) prowadzono nadzory archeologiczne.
W trakcie robót ziemnych związanych z wykonaniem wkopu pod fundam enty budynku (o w ym iarach 12 x 14 m) odsłonięto w arstw ę kulturow ą o miąższości dochodzącej do 3 m, pochodzącą z czasów budowy i funkcjonow ania klasztoru. W jej w ypełnisku natrafiono na liczne fragm. kafli piecowych z polewą zieloną, brązow ą i białą. M iały one orn am en t roślinny i geometryczny. Datować je m ożna na XVII-XIX w. Oprócz tego bardzo licznie
