Helena KoĞcielniak* Małgorzata ŁĊgowik-Małolepsza**
ROLA INFORMACJI W BUDOWANIU PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ PRZEDSIĉBIORSTW
NA RYNKU KAPITAŁOWYM
1. WPROWADZENIE
Prowadzenie działalnoci przedsiĊbiorstwa w obszarze rynku kapitałowego wymaga duĪego zaangaĪowania kadry pracowniczej i zarzdczej. Wysoka kon-kurencja wyznacza trendy i cele do osigniĊcia. Właciwa informacja wykorzy-stana w odpowiednim miejscu i czasie odgrywa istotne znaczenie w procesie budowania przewagi konkurencyjnej przedsiĊbiorstw na rynku kapitałowym. Referat ma na celu przybliĪyü rolĊ informacji w budowaniu przewagi konkuren-cyjnej spółki kapitałowej na rynku, poprzez usprawnienie procesów pomocni-czych produkcji.
2. WYBRANE ASPEKTY TEORETYCZNE NAUKI O INFORMACJI
Rola informacji nierozerwalnie wie siĊ z rozwizywaniem problemów oraz podejmowaniem decyzji. W zakresie prowadzenia działalnoci gospodar-czej rola informacji
polega przede wszystkim na redukcji niepewnoci, ocenie ryzyka planowanych działa strategicz-nych oraz moliwoci rozwoju przedsiĊbiorstwa1.
RolĊ informacji w budowaniu przewagi konkurencyjnej firmy, czyli w utrzymywaniu siĊ przedsiĊbiorstwa na rynku, moĪna sklasyfikowaü w ramach nastĊpujcych kategorii:
*
Dr hab. profesor nadzw., Wydział Zarzdzania Politechniki CzĊstochowskiej. **
Mgr, Wydział Zarzdzania Politechniki CzĊstochowskiej.
1 Z. G r ó d e k, Sieci informacyjne dla przedsiĊbiorczoĞci – czynnik przewagi konkurencyjnej opartej na informacji, [w:] R. B o r o w i e c k i, J. C z e k a j (red.), Zarządzanie zasobami informa-cyjnymi w warunkach nowej gospodarki, Difin, Warszawa 2010, s. 204.
− Informacja jako podstawa decyzji – niezaleĪnie od zajmowanego stano-wiska do procesu skutecznego podejmowania decyzji niezbĊdne jest odpowied-nio szczegółowe zaplecze informacyjne;
− Informacja jako towar – informacja stała siĊ przedmiotem wymiany, do której dochodzi w transakcjach kupna – sprzedaĪy2. Sprzeda informacji zaj-muj siĊ miĊdzy innymi róĪnego rodzaju wywiadownie gospodarcze oraz firmy konsultingowe;
− Informacja jako czwarty czynnik produkcji – informacja obok pracy, ziemi i kapitału wpływa na rozmiar dochodów i kosztów przedsiĊbiorstwa;
− Informacja jako czynnik wpływajcy na funkcjonowanie społeczestwa – dzisiaj nie mona ju sobie wyobraziü ycia bez dostĊpu do tak ogromnego ró-dła informacji, jakim jest Internet, którego wpływ na funkcjonowanie społecze-stwa jest nie do zdefiniowania;
− Informacja o znaczeniu strategicznym – informacja dotyczy jednoczenie wszystkich obszarów działalnoci przedsiĊbiorstwa, nie ma moĪliwoci wyklu-czenia jej z którego działu, dlatego ma zasiĊg globalny w ramach danego przed-siĊbiorstwa i wpływa na wszystkie jego funkcje zarzdzania;
− Informacja jako zaspokojenie potrzeb i moliwoci zarzdzania – dyspo-nujc okrelonym zasobem informacji, kadra zarzdzajca ma wgld w sytuacjĊ wewnĊtrzn i zewnĊtrzn przedsiĊbiorstwa, szybko dostrzega pojawiajce siĊ potrzeby, które moĪe zaspokoiü poprzez wykorzystanie moliwoci zarzdzania; − Informacja jako „wartoĞü dodana” – wartoĞü dodana produktu lub usługi wzrasta proporcjonalnie do wzrostu dostĊpnych informacji na temat etapów tworzenia tego produktu lub usługi3.
Analizując role jakie informacja odgrywa w działalnoĞci przedsiĊbiorstwa, naleĪy pamiĊtaü, iĪ informacja pełni róĪne funkcje. W ramach pełnienia funkcji w przedsiĊbiorstwie, kaĪda informacja powinna wspieraü procesy zmian poprzez prowadzenie procesu decyzyjnego wymagającego odpowiedniego doinformowa-nia w oparciu o dostĊp do przeanalizowanej informacji oraz umoĪliwiaü komuni-kowanie siĊ pracowników z kierownictwem. Przepływ informacji miĊdzy załogą a kadrą zarządzającą jest niezbĊdny dla prawidłowego funkcjonowania przedsiĊ-biorstwa. Informacja powinna wzbogacaü wiedzĊ indywidualną pracowników w celu pełnego ich zaangaĪowania. Wszyscy pracownicy powinni znaü podsta-wowe cele, plany i misjĊ przedsiĊbiorstwa. Pracownicy powinni czuü siĊ mocno związani ze sprawami firmy, czuü, Īe nie są anonimowi, a ich praca wnosi wiele korzyĞci dla zakładu. Taką postawĊ u pracowników powinno budowaü siĊ po-przez dostarczanie im niezbĊdnych informacji (na przykład popo-przez
2
Szerzej zobacz: R. K. C u r t i s, Informacja jako towar, [w:] L. W. Z a c h e r (red.), Proble-my społeczeĔstwa informacyjnego, WyĪsza Szkoła PrzedsiĊbiorczoĞci i Zarządzania im. Leona KoĨmiĔskiego, Warszawa 1997, s. 164.
3
Z. G r ó d e k, op. cit., s. 205, [za:] M. P o r t e r, How Information Gives You Competitive Ad-vantage, Warszawa 2000.
nie przez zarząd modnych w ostatnim czasie otwartych dialogów z pracownika-mi). NastĊpujący cytat trafnie potwierdza wpływ informacji na wiedzĊ indywidu-alną pracowników, a w konsekwencji na działalnoĞü przedsiĊbiorstwa:
Nowoczesna firma rozwija siĊ wtedy, gdy kaĪdy jej oddział czy departament jest na bieĪąco in-formowany o osiągniĊciach innych, a jej cele są powszechnie znane i akceptowane przez pracow-ników4.
Funkcją informacji jest nawiązywanie wiĊzi w otoczeniu wewnĊtrznym przedsiĊbiorstwa i utrzymywanie poprawnych, a nawet wrĊcz bardzo dobrych relacji z otoczeniem zewnĊtrznym przedsiĊbiorstwa, co ma pozytywny wpływ na jego działalnoĞü. Brak konfliktów, problemów czy sporów ze Ğrodowiskiem ze-wnĊtrznym, a tylko jego poparcie kreuje wizerunek i zaufanie przedsiĊbiorstwa5.
PojĊcie informacji ĞciĞle wiąĪe siĊ z taki terminami, jak: dane, wiedza, za-rządzanie wiedzą, uczenie siĊ oraz komunikowanie. Dane według P. Soja
(…) są to wiadomoĞci, których decydent podejmujący decyzje dotyczące problemów marketingo-wych nie ocenił jeszcze pod wzglĊdem ich przydatnoĞci do rozwiązania okreĞlonego problemu6.
A. Stabryła, definiując wiedzĊ, podkreĞla, Īe jest ona
usystematyzowanym zbiorem wiadomoĞci bĊdącym uniwersalnym lub wyspecjalizowanym mate-riałem faktograficznym, jaki wykorzystuje siĊ w procesach pracy, czy szerzej w działaniu7.
Zarządzanie wiedzą definiowane jest jako
kształtowanie czynników pobudzających pracowników do tworzenia wiedzy i wykorzystania jej w wyznaczonym kierunku (...) wypracowanie metod i technik umoĪliwiających efektywny prze-bieg procesów jej tworzenia, gromadzenia i wykorzystania8.
4
A. S t a n k i e w i c z - M r ó z, E. J Ċ d r y c h, Dyrektywa o „informowaniu i komunikowaniu pracowników”. Uwarunkowania prawne a praktyka realizacji fuzji i przejĊü, [w:] R. B o r o -w i e c k i, J. C z e k a j (red.), op. cit., s. 233.
5 Por. M. D a r b e l e t, L. I z a r d, M. S c a r a m u z z a, Economie d'entreprise, Les Editions Foucher, Paris 1991, s. 23–24; T. R o j e k, WartoĞü poznawcza informacji jako strategicznego zasobu w zintegrowanym systemie zarządzania przedsiĊbiorstwem, [w:] R. B o r o w i e c k i, M. K w i e c i Ĕ s k i (red.), Zarządzanie zasobami informacji w przedsiĊbiorstwie. Ku przedsiĊbior-stwie przyszłoĞci, WNT, Warszawa 2001, s. 177–178.
6
P. S o j a, Systemy informacyjne w marketingu, „Zeszyty Naukowe AE w Krakowie” 2003, nr 547, Kraków, s. 87.
7
A. S t a b r y ł a, Kierunki badaĔ nad rozwojem systemów informacji menedĪerskiej, [w:] R. B o r o w i e c k i, J. C z e k a j (red.), op. cit., s. 36. Zobacz takĪe: L. K i e ł t y k a, Kapitał intelektualny przedsiĊbiorstwa, [w:] L. K i e ł t y k a, J. N a z a r k o (red.), Metody i procesy uspraw-niania zarządzania przedsiĊbiorstwem. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo MenedĪerskie PTM, Warszawa 2006, s. 129–139.
8
P. L a s k o w s k i, Zarządzanie informacją finansową w jednostkach samorządu terytorial-nego pozyskujących Ğrodki z funduszy Unii Europejskiej, [w:] R. B o r o w i e c k i, M. K w i e c i Ĕ s k i (red.), Monitorowanie otoczenia. Przepływ i bezpieczeĔstwo informacji. W stronĊ inteligencji przedsiĊbiorstwa, Zakamycze, Kraków 2003, s. 197.
Wiedza stała siĊ podstawowym narzĊdziem konkurencji9. Wiedza jest wy-nikiem uczenia siĊ, które definiuje siĊ jako
nabywanie nowej informacji, czyli tworzenie w układzie nerwowym wewnĊtrznych reprezentacji, odwzorowaĔ doznaĔ zewnĊtrznych10.
Graficznie zaleĪnoĞü tą przedstawiono na rys. 1.
Rys. 1. ZaleĪnoĞü: dane – informacja – wiedza – mądroĞü
ħr ó d ł o: opracowanie własne na podstawie: B. S i u t a - T o k a r s k a, Zarządzanie wiedzą jako czynnik rozwoju współczesnej organizacji, [w:] R. B o r o w i e c k i, M. K w i e c i Ĕ s k i (red.), Zarządzanie zasobami informacji w przedsiĊbiorstwie. Ku przedsiĊbiorstwie przyszłoĞci, WNT, Warszawa 2001, s. 108; F. M r o c z k o, M. S t a Ĕ k o w s k a, Informacja jako kluczowy zasób współczesnych organizacji, [w:] R. B o r o w i e c k i, M. K w i e c i Ĕ s k i (red.), op. cit., s. 152. Zobacz równieĪ: L. W. Z a c h e r, Od społeczeĔstwa informacyjnego do społeczeĔstwa wiedzy (dylematy tranzycyjne: miĊdzy informacją, wiedzą i wyobraĨnią), [w:] SpołeczeĔstwo informacyjne – wizja czy rzeczywistoĞü?, t. 1, red. ksiĊgi konferencyjnej L. H. Haber; AGH im. S. Staszica w Krakowie 2004, s. 103–110.
9
O zarządzaniu wiedzą czytaj szerzej: E. K r o k, Zarządzanie wiedzą, [w:] A. S z e w c z y k (red.), SpołeczeĔstwo informacyjne – problemy rozwoju, Difin, Warszawa 2007, s. 172–236.
10
L. K i e ł t y k a, Komunikacja w zarządzaniu, Techniki, NarzĊdzia i Formy przekazu infor-macji, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2002, s. 85.
ROZUMIENIE (understanding)
badanie absorbcja działanie reakcja odzwierciedlenie Dane (data) Informacja (information) Wiedza (knowledge) MądroĞü (under standing principles) Rozumienie relacji (understanding relations) Rozumienie wzorców (understanding palterns) Rozumienie zasad (understanding principles) S T O P IE ē P O W IĄ Z A N IA (c o n n ec te d n es s) Łączenie „luk” wiedzy Formowanie „luk” wiedzy Połączenie czĊĞci Gromadzenie czĊĞci
Przytoczone definicje odnoszące siĊ do zaleĪnoĞci miĊdzy danymi – infor-macjami – wiedzą11 trafnie podsumowuje nastĊpujący cytat:
Dane stanowią poziom niĪszy w stosunku do informacji. Terminy te nie mogą wiĊc byü stosowane zamiennie, jako synonimy. Poziom jeszcze wyĪszy tworzy wiedza. A nad nią dominuje mądroĞü12.
Zdaniem M. MolĊda-Zdziech
pojĊcie komunikowania zawiera w sobie dwa skrajne znaczenia: szerokie, zgodnie z którym wszelkie ludzkie działanie to komunikowanie oraz wĊĪsze, uĪywające tego terminu tylko do aktów werbalnych13.
Kevin Kelly opisuje, iĪ
(...) komunikacja jest podstawą społeczeĔstwa, kultury, człowieczeĔstwa, jednostkowej toĪsamo-Ğci i wszelkich systemów gospodarczych. Dlatego właĞnie sieci są takie waĪne. Komunikacja jest tak bliska kulturze i społeczeĔstwu, Īe efekty jej technologizacji wykraczają daleko poza samą technikĊ. Komunikacja, wraz ze swoimi sojusznikami, czyli komputerami, odgrywa szczególną rolĊ w historii gospodarczej. Nie dlatego, Īe jest obecnie modnym i wiodącym sektorem gospo-darki, ale dlatego, Īe jej kulturowe, technologiczne i konceptualne wpływy siĊgają samych pod-staw Īycia14.
Rozwój technik komunikacyjnych – telefonii, radia, telewizji, Internetu czy systemów informatycznych – przyczynił siĊ do wzrostu znaczenia i wpływu informacji na działalnoĞü gospodarczą społeczeĔstwa.
Według W. Brzezina komunikacja15 w rozumieniu przekazywania informa-cji wymaga, aby:
− istniał związek informacyjny miĊdzy partnerami,
− partnerzy byli gotowi do przekazywania i odbioru informacji,
− przestrzegali okreĞlonych zasad porozumiewania siĊ, a przede wszystkim posiadali wie-dzĊ o znakach i jĊzyku, w którym dokonuje siĊ proces przekazywania informacji,
− w sposób przemienny pełnili rolĊ nadawcy, a innym razem odbiorcy informacji (dia-log)16.
11 Zobacz takĪe: W. F l a k i e w i c z, PojĊcie informacji w technologii multimedialnej, Wyda-nie I, Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie, Warszawa 2005, s. 15–18.
12 B. S t e f a n o w i c z, Informacja, SGH w Warszawie, Warszawa 2004, s. 28. 13
M. M o l Ċ d a - Z d z i e c h, Informacja w działalnoĞci lobbingowej, [w:] SpołeczeĔstwo in-formacyjne – wizja czy rzeczywistoĞü?, t. 2 [Dokument elektroniczny] red. ksiĊgi konferencyjnej L. H. Haber; CzĊĞü VI – Polityka w dobie Internetu i globalizacji, AGH im. S. Staszica w Krako-wie, Kraków 2004, s. 147.
14
K. K e l l y, Nowe reguły nowej gospodarki, WIG-Press, Warszawa 2001, s. IX. 15
O róĪnicach miĊdzy informowaniem a komunikacją czytaj szerzej: K. Z a d r o s, Komuni-kacja w zarządzaniu procesem zmian organizacyjnych, [w:] R. B o r o w i e c k i, M. K w i e c i Ĕ s k i (red.), Informacja w zarządzaniu przedsiĊbiorstwem. Pozyskiwanie, wykorzystanie i ochrona (Wybrane problemy teorii i praktyki, Zakamycze, Kraków 2003, s. 176–181.
16
W. B r z e z i n, Ogólna teoria rachunkowoĞci, Wydanie drugie zmienione i poprawione, Wydawnictwo Politechniki CzĊstochowskiej, CzĊstochowa 1998, s. 55.
Zdaniem R. Borowieckiego
informacje stanowią jeden z zasadniczych warunków powodzenia realizacji misji i wytyczonych celów przedsiĊbiorstwa oraz tworzą znaczący element jego zasobów niematerialnych. W wyniku gromadzenia informacji z otoczenia i odpowiedniego ich przetwarzania, selekcji i weryfikacji oraz uwzglĊdnienia informacji z wewnątrz przedsiĊbiorstwa o jego ekonomice, potencjale rzeczowym, finansowym i osobowym moĪna podejmowaü trafne decyzje, okreĞlające sposób, formĊ, tempo realizacji, zakres, obszar, głĊbokoĞü i kompleksowoĞü zmian strukturalnych w przedsiĊbiorstwie17.
Z powyĪszego cytatu wynika, iĪ waĪna jest umiejĊtnoĞü identyfikacji Ĩródeł informacji uwzglĊdniająca ich róĪnorodnoĞü rodzajową wystĊpującą w proce-sach gospodarczych.
Znaczenie i wartoĞü poszczególnych informacji nie jest jednakowa. Infor-macja stała siĊ
nieuchwytnym dobrem, które niełatwo daje siĊ ująü w dotychczasowe schematy ekonomiczne. Obiekt fizyczny moĪe byü tylko w jednym miejscu naraz, informacja moĪe byü potencjalnie wszĊ-dzie. Ta sama informacja moĪe mieü róĪną wartoĞü w zaleĪnoĞci od kontekstu, nabieraü znaczenia na wartoĞci w kombinacji z innymi informacjami (...)18.
3. ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ W PROCESACH EKSPLOATACJI OBIEKTÓW TECHNICZNYCH
Pozyskiwanie i przetwarzanie informacji w procesach eksploatacji obiektów technicznych słuĪy kontroli przebiegu eksploatacji, ułatwia podejmowanie decy-zji oraz pomaga w planowaniu realizacji prac. WłaĞciwa informacja, we właĞci-wym miejscu i czasie ma szczególne znaczenia zwłaszcza w duĪych przedsiĊ-biorstwach charakteryzujących siĊ złoĪonymi i skomplikowanymi parkami ma-szynowymi, gdzie zarządzanie ich eksploatacją
wymaga podejmowania w krótkich przedziałach czasu, na podstawie danych aktualnych i histo-rycznych oraz z uwzglĊdnieniem prognoz, decyzji dotyczących zadaĔ technicznych, gospodarki materiałami i narzĊdziami, zasobów ludzkich, transportu, a takĪe – aspektu ekonomiczno--organizacyjnego realizowanych działaĔ19.
W okreĞlonych przypadkach uĪyteczne są równieĪ informacje o zachowaniu siĊ danych urządzeĔ w porównywalnych warunkach. Informacje dotyczące eks-ploatacji maszyn i urządzeĔ moĪna przedstawiü poprzez kombinacje takich
17
R. B o r o w i e c k i, Wymóg permanentnej restrukturyzacji a „gospodarka oparta na wie-dzy”, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2003, nr 618, Kraków, s. 13.
18
K. K r z y s z t o f e k, M. S. S z c z e p a Ĕ s k i, Zrozumieü rozwój – od społeczeĔstw tradycyj-nych do informacyjtradycyj-nych, Wydawnictwo Uniwersytetu ĝląskiego, Katowice 2002, s. 176.
19
J. K a Ĩ m i e r c z a k, Eksploatacja systemów technicznych dla studentów kierunków zarzą-dzanie, Wydawnictwo Politechniki ĝląskiej, Gliwice 2000, s. 205.
rametrów decyzyjnych, jak: intensywnoĞü, czas, jakoĞü i miejsce realizacji zada-nia z podstawowymi zadazada-niami eksploatacyjnymi (takimi jak: uĪytkowanie, obsługiwanie i naprawy). W wyniku tych kombinacji uzyskujemy zbiory para-metrów w postaci informacji o realizacji okreĞlonych zadaĔ.
Podstawą poprawnej eksploatacji zarówno pojedynczego obiektu (maszyny, urządzenia) jak i systemu technicznego jest dysponowanie przez podmiot decyzyjny kompletną i aktualną infor-macją o zachowaniu siĊ danego obiektu/systemu w czasie uĪytkowania20
– przytoczony cytat stanowi powód podejmowania tematyki związanej z wpły-wem informacji na funkcjonowanie procesów pomocniczych. Ma on fundamen-talne znaczenie dla efektywnoĞci obszaru eksploatacji obiektów technicznych i podkreĞla istnienie elementarnej determinanty kreującej tą efektywnoĞü, jaką jest informacja. Zbiór parametrów prezentuje tab. 1.
T a b e l a 1 Kombinacja parametrów decyzyjnych i kształtujących je zadaĔ eksploatacyjnych
Parametry decyzyjne
intensywnoĞü czas jakoĞü miejsce
Zadania eksploata-cyjne uĪytkowanie intensywnoĞü uĪytkowania czas uĪytkowania jakoĞü uĪytkowania miejsce uĪytkowania obsługiwanie intensywnoĞü obsługiwania czas obsługiwania jakoĞü obsługiwania miejsce obsługiwania naprawy intensywnoĞü naprawy czas naprawy jakoĞü naprawy miejsce naprawy ħr ó d ł o: opracowanie własne na podstawie: J. K a Ĩ m i e r c z a k, Eksploatacja systemów technicznych dla studentów kierunków zarządzanie, Politechnika ĝląska, Gliwice 2000, s. 23–24.
W wyniku połączenia dwóch zasadniczych terminów z punktu widzenia ce-lowoĞci tej pracy, czyli „informacji” i „eksploatacji” powstaje termin informacja eksploatacyjna, która obejmuje wszelkie dane o eksploatacji21. Wracając do sche-matu zaspokajania potrzeb według J. Dietrycha przytoczonego w poprzednim podrozdziale, przepływ informacji eksploatacyjnej widoczny jest w kaĪdym etapie tego procesu. W etapie rozpoznawania potrzeb pojawia siĊ informacja eksploata-cyjna sygnalizująca o potrzebie wytworzenia nowego obiektu technicznego. W kolejnych etapach, czyli projektowaniu, konstruowaniu i wytwarzaniu, infor-macja eksploatacyjna musi byü szczegółowo doprecyzowana, dostarczając jak
20
Ibidem, s. 23. 21
najbardziej dokładnych danych technologicznych do opracowania obiektu charak-teryzującego siĊ najlepszymi parametrami decydującymi o jego niezawodnoĞci i trwałoĞci. Jak wynika z cyklu przepływu informacji w schemacie zaspokajania potrzeb informacja eksploatacyjna wykorzystywana jest w planowaniu, organizo-waniu i realizacji zadaĔ związanych z eksploatacją obiektów technicznych.
4. WPŁYW INFORMACJI KOSZTOWEJ NA ZARZĄDZANIE PROCESAMI EKSPLOATACYJNYMI W PRZEDSIĉBIORSTWIE
Organizacja przepływu informacji o procesach pomocniczych produkcji przedsiĊbiorstwa stanowi jeden z podstawowych elementów, który determinuje wynik produkcji tego przedsiĊbiorstwa. W odniesieniu do zaprezentowanej czĊ-Ğci teoretycznej przeprowadzono analizĊ wpływu posiadanych informacji na decyzje związane z utrzymaniem ruchu badanego przedsiĊbiorstwa. W analizie wykorzystano dwa rodzaje kosztów związanych z utrzymaniem ruchu obiektów technicznych badanego przedsiĊbiorstwa. Analizie poddano koszty eliminacji awarii i ich skutków oraz koszty przeznaczone na remonty główne zakładu. Re-monty główne odnoszą siĊ do przeprowadzanych raz do roku generalnych re-montów parku maszynowego zakładu. W wyniku obserwacji wielkoĞci kosztów przeznaczonych na usuwanie awarii i jej skutków w okresie badawczym stano-wiącym 5 lat, to jest od 2007 r. do 2011 wynika, iĪ w roku 2007 i 2008 ponie-siono najwiĊksze koszty na ten cel (patrz rys. 2).
2007 2008 2009 2010 2011 0,00% 2,00% 4,00% 6,00% 8,00% 10,00% 12,00% P o zi o m k o sz tó w a w a ri i w p ro ce n ta ch
Udział kosztów awarii w poszczególnych latach
Procentowy udział kosztów poniesionych na usuwanie skutków awarii w latach 2007–2011
Rys. 2. Procentowy udział kosztów usług (w tym materiałów) realizowanych w trybie awaryjnym ħr ó d ł o: opracowanie własne.
Z rys. 2. wynika, iĪ w pierwszym roku okresu badawczego udział kosztów „awarii” uplasował siĊ z wynikiem 4,11% ogółu kosztów poniesionych w tym roku na utrzymanie ruchu parku maszynowego. Rok póĨniej udział kosztów awarii wzrósł w stosunku do roku bazowego i wyniósł 10,77% ogółu kosztów. Rok 2009 przyniósł najwiĊcej kosztów awarii, bo aĪ 11,66%. Rok 2010 przy-niósł poprawĊ w wielkoĞci 6,28 %, osiągając w 2011 roku najniĪszy udział kosz-tów awarii, gdyĪ zaledwie 3,25%.
2007 2008 2009 2010 2011 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% P o zi o m k o sz tó w re m o n ó w w p ro c en ta c h
Udział kosztów remontów głównych w poszczególnych latach
Procentowy udział kosztów poniesionych na remont główny w latach 2007–2011
Rys. 3. Procentowy udział kosztów usług (w tym materiałów) realizowanych w trakcie remontu głównego ciągu technologicznego
ħr ó d ł o: jak do rys. 2.
Rysunek 3 prezentuje procentowy udział kosztów usług (w tym materiałów) realizowanych w trakcie remontu głównego ciągu technologicznego. Z rys. 3 wynika, iĪ koszty związane z przeprowadzaniem remontów głównych prezentują siĊ odwrotnie do kosztów awarii. W roku 2007 wielkoĞü kosztów awarii znajdu-je siĊ na poziomie 56,85% ogółu kosztów przeznaczonych na utrzymanie ruchu w tym roku. Rok 2008 to 45,23% kosztów związanych z realizacją remontów głównych w odniesieniu do całoĞci kosztów przeznaczonych w badanym roku na utrzymanie ruchu. W roku 2009 koszt remontów głównych stanowił zaledwie 37,29% kosztów. W latach 2010 i 2011 odnotowano wzrost udziału kosztów remontów głównych odpowiednio na poziomie 47,93% i 57,86%.
Rysunek 4 prezentuje zestawienie omówionych kosztów. Z wykresu wynika zaleĪnoĞü wystĊpująca pomiĊdzy wielkoĞcią kosztów ponoszonych na remont
główny i poziomem kosztów na eliminacjĊ skutków awarii. W przypadku obni-Īenia kosztów przeznaczonych na remont główny jednoczeĞnie rosną koszty eliminacji awarii i jej skutków. Analogicznie, w przypadku, kiedy koszty na remont główny wzrastają jednoczeĞnie koszty awarii maleją.
Relacja pomiĊdzy kosztami remontu głównego a kosztami na eliminowanie skutków awarii
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 2007 2008 2009 2010 2011
WielkoĞü kosztów w poszczególnych latach
W ie lk o Ğü k o sz tó w w t y s. z ł koszty awarii Koszty remonu głównego
Rys. 4. ZaleĪnoĞü pomiĊdzy kosztami remontu głównego a kosztami poniesionymi na eliminowanie skutków awarii
ħr ó d ł o: jak do rys. 2.
WielkoĞü kosztów poniesionych na remont główny na poziomie powyĪej 50% ogółu kosztów przeznaczonych na utrzymanie ruchu badanego przedsiĊbiorstwa w skali roku powoduje spadek kosztów związanych z usuwaniem skutków awarii. Dlatego bieĪąca kontrola kosztów utrzymania ruchu i weryfikacja informacji kosztowych pozwala na podjĊcie właĞciwych decyzji menedĪerskich w zakresie kształtowania siĊ nakładów na remont główny ciągu technologicznego.
Prawidłowo przeprowadzane przeglądy i serwis prognostyczny powinny gwarantowaü ciągłoĞü pracy ciągu technologicznego od jednego do kolejnego remontu głównego. Jednak zdarza siĊ, Īe podstawowy cel utrzymania ruchu jakim jest zapobieganie awariom nie zostaje w pełni osiągniĊty, gdyĪ w procesie przepływu informacji wystĊpują zakłócenia. Proces przepływu informacji nie eliminuje zakłóceĔ, powstają problemy, które w konsekwencji zwiĊkszają kosz-ty produkcji. KaĪdy nieplanowany przestój linii produkcyjnej zwiĊksza koszkosz-ty działalnoĞci operacyjnej.
Koszty awarii
5. PODSUMOWANIE
Celem referatu była prezentacja roli informacji w budowaniu przewagi kon-kurencyjnej spółki kapitałowej poprzez wzrost skutecznoĞci procesów pomocni-czych produkcji. Istniejące zakłócenia w procesie przepływu informacji i brak dostarczenia informacji o procesach pomocniczych produkcji w odpowiednim czasie są głównymi powodami awarii. Informacja bĊdąca niematerialną i nie-wymierną wartoĞcią przedsiĊbiorstwa musi zostaü zmaterializowana i zbadana. NaleĪy dobraü odpowiednie instrumenty, aby ją skwantyfikowaü i kontrolowaü działania poprzez uzyskanie i analizĊ odpowiednich informacji oraz porównaü z ustalonymi celami.
Helena KoĞcielniak Małgorzata ŁĊgowik-Małolepsza
THE ROLE OF INFORMATION IN THE PROCESS OF BUILD COMPETITIVE SUPERIORITY COMPANY ON THE CAPITAL MARKET
Strong competitors, high production costs and low demand for goods need from contractors to change management methods. Managers implement innovation management processes in a range of them the most important role plays information management. The right using information has influence on efficiency and quality company management. The aim of this article is to present the role of information in the process of build competitive superiority company on the capital market by the make the maintenance processes more useful. In the article the chose theoretical aspects of the knowledge about information where shown as well as information management in maintenance processes. In the last part of the article the result of the researches concerning influence of cost information on maintenance processes management were presented.
