Włodzimierz Szafrański
Żarnowiec (Sobieńczyce), pow. Puck.
Stanowisko "Góra Zamkowa"
Informator Archeologiczny : badania 7, 232-233
- 232
-ŻARNOWIEC /SOBIE&CZYCE/, po w. Puck Muzeum A rcheologiczne Stanowisko " G óra Zamkowa" w Gdańsku
B a d a n ia p ro w a d z ił p r o f . d r W ło d z im ie r z S z a fra ń s k i* F in a n s o w a ło M u zeu m A r c h e o lo g ic z n e w G d a ń s k u , P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . G r o d z is k o w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e z IX - X w ie k u .
B a d a n ia g r o d z is k a p o ło ż o n e g o n a d j e z i o r e m Ż a rn o w ie c k im p r z y u j ś c iu do m o r z a p r z e p ły w a ją c e j p r z e z n ie r z e k i P i a ś n i c y n a w ią z a ły do w s tę p n y c h p o sz u k iw a ń p r o f . d r A d a m s W r z o s k a w l a t a c h 1 9 2 4 -1 9 £ 5 i 1933 - 1 9 3 5 . O b ję to n im i o b s z a r 6 2 ,5 m 2 p o w ie rz c h n i w r a m a c h c z t e r e c h d z ia łe k w ie lk o ś c i ć w i a r t e k a r o w e j lu b j e j p o łó w k i, p o w ią z a n y c h w z a je m n ie s y s te m e m s z a c h o w n ic o w y m . W ykopy z a ło ż o n o w ś r o d k u g r o d z i s k a i w je g o c z ę ś c i p ó łn o c n e j d o p ro w a d z a ją c j e do w a łu o b ro n n e g o n a je g o p ó łn o c n o - w s c h o d n im o d c in k u .
S tw ie rd z o n o o b e c n o ś ć je d n e j w a r s tw y k u ltu ro w e j o m ią ż s z o ś c i 25 cm , z w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y m m a t e r i a ł e m c e r a m ic z n y m z a l e g a j ą c e j tu ż pod d a r n ią n a g lin ia s ty m c a lc u , z k tó r e g o w p e wnym m ie j s c u w y r a s t a ł a s k a łk a w a p ie n n o -p ia s k o w c o w a . W a r s tw a o s z a r o - b r u n a t n y m z a b a r w ie n iu p o z b aw io n a in te n s y w n ie js z y c h śla d ó w s p a le n iz n y z a - w i e r a ł a ty lk o n ie w ie lk ą i lo ś ć c e r a m i k i . O d k ry to ślacty n a r o ż n ik a c h a ty o k o n s t r u k c ji p le c io n k o w e j z p a le n is k ie m k a m ie n n y m 'w ro g u iz b y . C h a c ie to w a r z y s z y ła k o n c e n tr a c ja c e r a m i k i i ś la d y m e t a lu r g i i c z a r n e j w p o s ta c i łu p k i ż u ż la ż e la z n e g o k o p a n k o w ate g o k s z t a ł t u i k o w a ls k ie g o p r z e c in a k a ż e l a z n e g o o r a z r o z r z u c o n y c h w w a r s tw ie k u ltu ro w e j b r y łe k w a p ien n y c h p o c h o d z ą c y c h ze w s p o m n ia n e j s k a łk i, k t ó r e m o g ły b y ć celo w o u ż y te w p r o c e s i e h u tn ic z y m w ysięku ż e l a z a z ru d y ja k o k a ta l iz a t o r ułatwiający i p r z y s p i e s z a ją c y ów p r o c e s , N a in n e j d z ia łc e u ch w y co n o k lin r o z s y p ia k a w a łu o b ro n n e g o z e ś la d a m i p o ż a r u d re w n ia n y c h je g o k o n s t r u k c ji i p r z e p a le n i a w o g n iu n a k o lo r c z e rw o n y g lin y je g o n a s y p u , W c e n tr u m g r o d z is k a , p r z y o lb r z y m im k u b ic z n y m g ł a z i e e r a ty c z n y m w y s ta ją c y m c z ę ś c io w o z z ie m i, z n a le z io n o ś la d y o p e r o w a n ia o g n ie m
1
p o s łu g iw a n ia s i ę o c h r ą . C e r a m ik a j e s t p r z e w a ż n ie p ry m ity w n a , r ę c z n ie le p io n a , a ta k ż e p ro d u k o w a n a n a s ła b o w y k o rz y s ty w a n y m k o legarncacakżsn
/ z a c h o w a ły s i ę d w a o d c is k i o s i k o ła na d n ie n a c z y n i a / . O r n a m e n t w ykonyw ano Id lk u z ę b n y m g r z e b ie n ie m g a r n c a r s k i m ż ło b ią c n im l in i e p r o s t e , k r z y ż u j ą c e s i ę i f a l i s t e o r a z n a k łu w a ją c n im p o w ie r z c h n ię n a c z y n ia n ie k ie d y ta k ż e w k s z t a ł t n a ś la d u ją c y o d c is k s t e m p e l k a . C h a r a k t e r y s ty c z n ą c e c h ą m a t e r i a ł u c e r a m ic z n e g o s ą s k o r u p y p o c h o d z ą c e o d ty p o wy c h d la P o m o r z a n a c z y ń d w u - s to ż k o w y c h . T y lk o n ie lic z n e s k o ru p y p o c h o d z ą od n a c z y ń c a łk o w ic ie o b ta c z a n y c h na k o le i zd o b io n y c h g ę s to ż ło b io n y m i r y lc e m b r u z d a m i s p i r a ln y m i . Ś w ia d c z y to w r a z z n ie w ie lk ą m ią ż s z o ś c i ą w a r s tw y k u ltu ro w e j1
ś la d a m i w y m ian y kołków w ś c ia n ie p le c io n k o w ej c h a ty w s k a z u ją c y m i n a k r ó tk o tr w a łe o s a d n ic tw o p r z e z o k r e s2-3
p o k o leń o is tn ie n iu g r o d z is k a w IX w ie k u i je g o z a g ła d z ie p r z y p a d a ją c e j n a w ie k X . M p g ło to n a s tą p ić w m o m e n c ie o p a n o w an ia P o m o r z a p r z e z P ia s tó w w ie lk o p o ls k ic h i z w ła s z c z a z p r z y ję c ie m c h r z e ś c ij a ń s t w a . F u n k c ja g r o d z is k a w y d a je s i ę b y ć n ie ty p o w a . N ik ło ś ć 1 a n e m lc z n o ś ć je d y n e j w a rs tw y k u ltu ro w e j p o z b a w io n e j c h a r a k te r y s t y c z n e j d la o s i e d li s p a le n iz n y , b r a k n o r m a l n eg o in w e n ta r z a g o s p o d a rc z e g o , p FZy ró w n o c z e s n y m w y s tę p o w a n iu n a g r o d z is k u śladów*o b e c n o ś c i h u tn ik a - k o w a la u p r a w ia ją c e g o n a w e t m e t a lu r g i ę k o lo ro w ą / ja k n a to w s k a z u je z n a le z io n a p r z e d w o jn ą f o r m a o d le w n ic z a w is io r k a k u lto w eg o / w s y t u a c j i i s t n ie n i a le g e n d y o k o n flik c ie p a n i z g r o d z is k a z M a d o n n ą ż a r n o w ie c k ą - d o p u s z c z a j ą m o ż liw o ś ć d o p a try w a n ia s i ę w b a d a n y m g r o d z is k u u r o c z y s k a p o g a ń s k ie g o o b s łu g i w a n e g o p r z e z m e t a lu r g a - c z a r o w n ik a .
B lis k ą a n a lo g ią ż a r n o w ie c k ie g o u r o c z y s k a p o g a ń s k ie g o m o ż e b y ć z n a n y , p o m o r s k i o ś r o d e k k u ltu p o g a ń s k ie g o n a g ó r z e R o w o k ó ł pod S m o łd z in e m w o k o lic a c h S łu p s k a .
B a d a n ia b ę d ą kon ty n u o w a n e . - 233 -ŻA R N Ó W , p o w .O p o c z n o I n s ty tu t H i s t o r i i K u ltu r y M a te r ia ln e j S ta n o w is k o 1 P o l s k i e j A k a d e m ii N a u k - E k s p e d y c ja W y k o p alisk o w a w R a d o m iu B a d a n ia p r o w a d z i ł a m g r E w a K ie r z k o w s k a - K a lin o w s k a . F in a n s o w a ł W K Z w K ie lc a c h . P i e r w s z y s e z o n bad ań « G r o d z is k o w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e . P r a c e m ia ły c h a r a k t e r r a to w n ic z y . C e le m ic h b y ło p r z e b a d a n ie n is z c z o n y c h p a r t i i g r o d z is k a o r a z z a b e z p ie c z e n ie go p r z e d d a ls z ą d e w a s ta c ją . B a d a n ia p ro w a d z o n o w 3 w y k o p a ch / n r 1 , 2 , 3 / o łą c z n e j p o w ie rz c h n i o k o ło 40 m 2 . W ykopy n r 1 i 2 z a ło ż o n e b y ły w d o ln e j c z ę ś c i p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j s k a r p y g r o d z is k a . W ykop n r 3 u sy tu o w a n o n a w s c h o d n ie j k u lm in a c ji g r o d z is k a .
W w y k o p ie n r 3 n a g łę b o k o ś c i o k o ło 120 - 180 c m o d s ło n ię to f r a g m e n t d r e w n ia n o - z ie m n e g o w a łu p r z e k ła d k o w e g o w p o s ta c i
11
p o z io m ó w s p r a s o w a n y c h w a r s te w e k d re w n a p o p r z e d z ie la n y c h o k o ło10
c m g r u b o ś c i w a r s t w a m i g lin y , p ia s k u1
g lin y p r z e m ie s z a n e j z p ia s k ie m lu b ż w ir k i e m . B e lk i s z e r o k o ś c i o k o ło 15 c m u k ła d a n e b y ły po d k ą te m p r o s ty m : d u ż e .w a r s tw y w k ie r u n k u p ó łn o c - p płddritśw , . . d w ie w k ie r u n k u w s c h ó d - z a c h ó d i t d . O d k ry ty f r a g m e n t w a łu s ta n o w i n ie w ą tp liw ie z e w n ę tr z n ą c z ę ś ć u m o c n ie ń g ro d u o d s t r o n y w scho<fciiej.W w y k o p ach n r 1 i 2 w y d z ie lo n o d w ie z a s a d n ic z e w a r s tw y :
I - m ią ż s z o ś c i o k o ło 1 ,1 0 - 1 ,4 0 c m , s ta n o w iła b r u n a tn a z ie m ia z z a w a r t o ś c ią w ę g ielk ó w d r z e w n y c h , g r u d e k p o le p y , d ro b n y c h fra g m e n tó w c e r a m i k i w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e j o r a z d u ż e j i l o ś c i k a m ie n i / o t o c z a k i / ; n - s ta n o w iła g lin a o r ó ż n y m z a b a r w ie n iu od p o m a r a ń c z o w e j do b r u n a tn e j i z ie lo n e j z w k ła d k a m i ja s n o ż ó łte g o p la s k u o r a z k a m ie n ia m i, w y s tę p u ją c y m i n a r ó ż n y c h p o z io m a c h . U k ła d ob u w a r s tw w e k s p lo ro w a n y c h w y k o p ach j e s t p o d o b n y . W a r s tw a
