Estymacja wybranych parametrów petrofizycznych na podstawie atrybutów
sejsmicznych oraz danych geofizyki otworowej, przedgórze Karpat
Marcin Kobylarski
1, Kaja Pietsch
1, Jerzy Kowalczuk
1Estimation of chosen petrophysical parameters on the basis of seismic attributes and well data, the Carpathian Foreland. Prz. Geol., 56: 561–570.
A b s t r a c t. The article presents an attempt of determination of petrophysical parameters distribution within the Cenomanian complex localized in the central part of the Carpathian Foreland. Well-logging data, P and PS wavefields were used in the research. On the basis of the detailed analyses (i.e., seismic modeling, seismic inversion, AVO analysis) distribution of acoustic and elastic impedances, S-wave impedance, P and S-wave velocities and AVO product were calculated. Application of a geostatistical method with a use of obtained attributes and log data enabled estimation of porosity, clay content distributions and gas saturation along the profile.
Keywords: multi-component seismic, petrophysical parameters estimation, Carpathian Foreland, Cenomanian complex
Mo¿liwoœæ estymacji przestrzennego rozk³adu para-metrów zbiornikowych i z³o¿owych na podstawie danych sejsmicznych oraz danych geofizyki otworowej stanowi kluczowy element zaawansowanej interpretacji danych geofizycznych. Wyniki publikowane w literaturze (Gaiser 2000; Hampson i in., 2001; Duffour i in., 2002; Avseth i in., 2005) pokazuj¹ takie mo¿liwoœci oraz metodykê wykorzy-stania informacji uzyskanych z danych sejsmicznych (atry-butów obliczonych na podstawie profili fal pod³u¿nych — impedancji akustycznej, wyników analiz AVO, Amplitude
Variation with Offset; atrybutów obliczonych na podstawie
pól fal przemiennych — impedancji fali S) i danych geofi-zyki otworowej (np. parametrów zbiornikowych).
W artykule przedstawiono próbê okreœlenia rozk³adów nasycenia gazem, porowatoœci oraz zailenia opart¹ na danych otworowych oraz atrybutach obliczonych na pod-stawie profili sejsmicznych fal pod³u¿nych oraz
przemien-nych. Analizy wykonano w strefie z³o¿owej zlokalizowanej w piaskowcach cenomañskich obejmuj¹cej z³o¿e Rajsko.
Prace interpretacyjne, analizy i obliczenia dotycz¹ce zarówno danych geofizyki otworowej, jak i danych sej-smicznych wykonano w systemie Hampson-Russell
Soft-ware. Modelowe krzywe prêdkoœci fali poprzecznej
obliczono z wykorzystaniem modu³u Estymacja programu
GeoWin (opracowanego w Katedrze Geofizyki Wydzia³u
Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska AGH).
Charakterystyka geologiczna obszaru badañ
Strefa badañ znajduje siê w centralnej czêœci zapadli-ska przedkarpackiego (ryc. 1). W rejonie badañ, w otworze Rajsko-1 stwierdzono: utwory czwartorzêdu (gliny, piaski, ¿wiry), sarmatu oraz badenu górnego (i³owce, mu³owce, piaskowce), badenu œrodkowego (anhydryty, ³upki),
bade-1
Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków; kobylarski@ geol.agh.edu.pl, pietsch@agh.edu.pl, kajot@geol.agh.edu.pl
M. Kobylarski K. Pietsch J. Kowalczuk
K A R P A T Y C A R P A T H I A N S
ZAPADLISKO PRZEDKARPACKIE
CARPATHIAN FOREDEEP
KRAKÓW TARNÓW RZESZÓW PRZEMYŒL
0 2 4 6 8 10km inne otwory wiertnicze other wells
otwory z gazem ziemnym w utworach cenomanu gas-bearing wells in Cenomanian deposits otwory z rop¹ naftow¹ w utworach cenomanu oil-bearing wells in Cenomanian deposits
otwory dowiercone do utworów paleozoiku wells piercing Paleozoic deposits
Ryc. 1. Lokalizacja otworów i profili sejsmicznych na tle mapy mi¹¿szoœci cenomanu (wg Baran i in., 1999) Fig. 1. Location of seismic profiles and wells versus thickness map of the Cenomanian complex (after Baran et al., 1999)
nu dolnego (i³owce, mu³owce), jak równie¿ utwory kredy górnej (wapienie, margle), cenomanu (piaskowce) oraz jury górnej (wapienie, margle).
Z³o¿a ropy naftowej i gazu ziemnego odkryte w utwo-rach mezozoicznych badanego rejonu maj¹ charakter warstwowo-masywowy. Akumulacje górnokredowe s¹ zlokalizowane w kolektorach porowych, a górnojurajskie w kolektorach porowo-szczelinowych (Florek i in., 2006a). Analizowana w artykule strefa obejmuje z³o¿e gazu Rajsko znajduj¹ce siê w piaskowcach cenomanu, któ-re charakteryzuj¹ siê bardzo dobrymi parametrami zbiorni-kowymi (Florek i in., 2006b).
W badaniach wykorzystano profile sejsmiczne fal po-d³u¿nych (ryc. 2A) i przemiennych (ryc. 2B) pochodz¹ce ze zdjêcia 2D-3C Krzeczów-Rajsko wykonanego przez Geofizykê Toruñ Sp. z o.o. (Grzywa i in., 2005) oraz dane geofizyczne z otworów Grobla Wschód-2, Rajsko-1, Raj-sko-2 i Rajsko-3. Na przekrojach sejsmicznych zaznaczono wyinterpretowane podstawowe wydzielenia stratygraficz-ne (Mb2, Mb1 — strop i sp¹g warstw anhydrytowych, K3 — strop utworów kredy, Kc — strop warstw cenoma-ñskich, J3 — strop wapiennych utworów jury) oraz krzyw¹ GR otworów Grobla Wschód-2, Rajsko-1, 2 i 3.
W obrazie sejsmicznym sk³adowej pionowej (ryc. 2A) dobrze widoczne s¹ odbicia o znacznych amplitudach od granic podstawowych kompleksów: dodatni refleks pochodz¹cy od stropu anhydrytu, ujemne odbicie — od stro-pu warstw cenomañskich oraz dodatni refleks — od strostro-pu jury. Strefa z³o¿owa, zlokalizowana w stropowej czêœci piaskowców cenomanu w okolicy otworów Rajsko-1 oraz Rajsko-2 ma zapis anomalny. Identyfikuj¹ j¹ bezpoœrednie wskaŸniki wêglowodorowoœci, tj. bright spot — podwy¿-szona amplituda (ujemna) refleksu pochodz¹cego od stro-pu horyzontu nasyconego oraz flat spot — odbicie od kontaktu woda-gaz.
Pod stref¹ nasycon¹ obserwuje siê tak¿e obni¿enia czê-stotliwoœci spowodowane t³umieniem oraz niewielkie obni¿enia amplitudy. W obrazie sejsmicznym fal prze-miennych w podobny sposób zaznaczaj¹ siê podstawowe kompleksy stratygraficzne (ryc. 2B). Natomiast obraz sej-smiczny strefy z³o¿owej jest zdecydowanie ró¿ny. W obrê-bie z³o¿a nie obserwuje siê podwy¿szonych amplitud, ujemny refleks pochodz¹cy od stropu piaskowców ceno-manu w obrêbie z³o¿a kontynuuje siê w sp¹gu warstw nasyconych, wyinterpretowany strop cenomanu przecina w zachodniej czêœci z³o¿a fazê dodatni¹.
1,0 1,0 0,0 0,0 -1,0 -1,0 Amplituda Amplitude Amplituda Amplitude 500m 500m W W E E GW-2 GW-2 R-2 R-2 R-1 R-1 R-3 R-3 CDP CCP 1267 1267 1302 1302 1337 1337 1372 1372 1407 1407 1442 1442 1477 1477 1512 1512 1547 1547 1582 1582 1617 1617 1652 1652 1687 1687 1722 1722 1757 1757 1792 1792 1827 1727 500 600 700 800 T [ms] T [ms] 900 1000 1100 1200 1300 1400
Ryc. 2. Czêœæ profilu T004 z zaznaczon¹ stref¹ z³o¿ow¹; A — sk³adowa pionowa, B — sk³adowa pozioma (w czasie rejestracji fal PS); GR — profilowanie naturalnego promieniowania gamma, Mb2 — strop badenu œrodkowego, Mb1 — strop badenu dolnego, K3 — strop kredy górnej, Kc — strop cenomanu, J3 — strop jury górnej; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy; CCP — wspólny punkt konwersji
Fig. 2. Part of the T004 profile with indicated gas reservoir zone; A — vertical component, B — horizontal component (in PS time domain); GR — natural gamma ray, Mb2 — Middle Badenian top, Mb1 — Lower Badenian top, K3 — Upper Cretaceous top, Kc — Cenomanian top, J3 — Upper Jurrasic top; CDP — com-mon depth point; CCP — comcom-mon conversion point
Analiza danych otworowych
Pierwszym etapem badañ by³o okreœlenie zale¿noœci pomiêdzy wybranymi parametrami zbiornikowymi oraz zaileniem a prêdkoœci¹ fali pod³u¿nej (Vp), a tak¿e
stosun-kiem prêdkoœci fali pod³u¿nej do prêdkoœci fali poprzecz-nej (Vp/Vs). W badaniach wykorzystano dane geofizyki
wiertniczej pochodz¹ce z otworów Rajsko-1, 2, i 3 oraz Grobla Wschód-2. W ¿adnym z tych otworów nie dyspono-wano krzywymi prêdkoœci fal S. Dostêpnoœæ krzywych dotycz¹cych objêtoœciowych zawartoœci poszczególnych sk³adników szkieletu skalnego oraz krzywych prêdkoœci fali P, porowatoœci i nasycenia pozwoli³a na obliczenie syn-tetycznych krzywych prêdkoœci fali S, z wykorzystaniem relacji Biota-Gassmanna (Krief i in., 1989; Ba³a, 2008).
Podstawowym narzêdziem korelacji danych otworo-wych z danymi sejsmicznymi s¹ sejsmogramy syntetycz-ne. W wypadku fal pod³u¿nych korelacja zosta³a wykonana za pomoc¹ sejsmogramów, obliczonych jako splot rozk³adu wspó³czynników odbicia z sygna³em elemen-tarnym. Dla pól fal przemiennych korelacja odbywa³a siê z u¿yciem tras syntetycznych obliczonych na podstawie równañ Zoeppritza, z za³o¿onymi ró¿nymi odleg³oœciami punktu wzbudzenia od punkt odbioru (offsetami), oraz sygna³u elementarnego. Niezbêdna w procesie dopasowa-nia danych sejsmicznych i otworowych aplikacja popra-wek prêdkoœciowych doprowadzi³a do otrzymania
poprawionych krzywych prêdkoœci Vp, Vs, a zatem i Vp/Vs,
które by³y niezbêdne do dalszych analiz, tj. okreœlania zale¿noœci pomiêdzy prêdkoœci¹ Vp i Vs a innymi
para-metrami petrofizycznymi. Korelacjê danych otworowych z polem odbitych fal P wykonano w domenie czasu reje-stracji fal P, natomiast w wypadku fal przemiennych PS w domenie czasu rejestracji fal PS. Wykonana korelacja pozwoli³a tak¿e na powi¹zanie odpowiadaj¹cych sobie refleksów na profilach fal P i PS.
Poprawione krzywe prêdkoœciowe oraz inne krzywe geofizyki otworowej otworu Rajsko-1 zosta³y przedsta-wione na rycinie 3.
Zale¿noœci pomiêdzy wybranymi parametrami (po-rowatoœci¹, zaileniem oraz nasyceniem wod¹ z³o¿ow¹) a prêdkoœci¹ Vp, Vsby³y podstaw¹ do wnioskowania o
zmien-noœci wybranych parametrów petrofizycznych. Te zale¿no-œci wyznaczono na podstawie opracowanych wykresów krzy¿owych (ryc. 4, 5 i 6).
Wp³yw porowatoœci na prêdkoœæ propagacji fal sprê-¿ystych. Wykresy krzy¿owe, przedstawiaj¹ce zale¿noœci
pomiêdzy prêdkoœci¹ propagacji fali pod³u¿nej (ryc. 4A) oraz Vp/Vs(ryc. 4B) a porowatoœci¹ ca³kowit¹ (Por) w
kom-pleksie cenomañskim, zosta³y obliczone na podstawie danych z otworu Rajsko-1. Jeœli przeanalizuje siê rysunek, mo¿na stwierdziæ, ¿e wraz ze wzrostem porowatoœci prêd-koœæ propagacji fali pod³u¿nej maleje. Oprócz wp³ywu porowatoœci widoczny jest równie¿ wp³yw nasycenia, VILL
(%) [API]GR [g/cc]Dens (%)Sw (%)Por [m/s]Vp [m/s]Vs V /Vp s
T [ms] 0 1000 1501,5 30 1000 501000 6000300 40000 5 RAJSKO-1 H [m] 1000 250 0 0 100 100 200 200 300 300 400 400 500 500 600 600 700 700 800 450 900 350 50 150 750 650 550 VQUA VCLC VANH VILL 0 0 0 0 1,0 1,0 1,0 1,0
Ryc. 3. Krzywe geofizyki wiertniczej otworu Rajsko-1 z zaznaczon¹ stref¹ z³o¿ow¹; GR — profilowanie naturalnego pro-mieniowania gamma; Dens — gêstoœæ; Sw — nasycenie wod¹; Por — porowatoœæ; Vp, Vs— prêdkoœæ fal P oraz S; objêtoœciowe zawartoœci frakcji ilastej (VILL), anhydrytu (VANH), wapienia (VCLC), kwarcu (VQUA); Mb2 — strop badenu œrodkowego; Mb1 — strop badenu dolnego; K3 — strop kredy górnej; Kc — strop cenomanu; J3 — strop jury górnej Fig. 3. Rajsko-1 well data with indicated gas saturated zone; GR — natural gamma ray; Dens — density; Por — porosity; Vp, Vs— P and S-wave velocities; volumetric curves for clay content (VILL), anhydrite (VANH), calcite (VCLC), quartz (VQUA); Mb2 — Middle Badenian top; Mb1 — Lower Badenian top; K3 — Upper Cretaceous top; Kc — Cenomanian top; J3 — Upper Jurrasic top
powoduj¹cy znaczne zmniejszenie Vp.
W danych pochodz¹cych z komplek-su cenomañskiego wzrost Vp/Vswraz
ze wzrostem porowatoœci (zarówno w wypadku nasycenia przestrzeni porowych gazem, jak i wod¹ z³o¿ow¹) zaznacza siê w sposób ewi-dentny.
Wp³yw zailenia na prêdkoœæ propagacji fal sprê¿ystych. Wzrost
zailenia powoduje spadek prêdkoœci tak fali pod³u¿nej, jak i poprzecznej. W zwi¹zku z tym, ¿e zailenie wp³ywa w wiêkszym stopniu na prêdkoœæ fali S (Minear, 1982; Tosaya & Nur, 1982), jest obserwowany wzrost war-toœci Vp/Vswraz ze wzrostem
zaile-nia. Na rycinie 5 widaæ zale¿noœæ pomiêdzy prêdkoœci¹ fali P (A) oraz
Vp/Vs (B) a zaileniem,
przedstawio-nym w postaci objêtoœciowej zawar-toœci frakcji ilastej szkieletu skalnego (VILL). Analiza rysunku pozwala stwierdziæ spadek prêdkoœci propa-gacji fali pod³u¿nej ze wzrostem zailenia. Zani¿one wartoœci Vp,
chara-kterystyczne dla grupy punktów (w przedziale prêdkoœci 2250–3000 m/s), s¹ zwi¹zane z warstwami nasycony-mi gazem. Widoczny jest tak¿e wzrost Vp/Vs przy zwiêkszonym
zaileniu. Poniewa¿ jednak zailenie nie jest znaczne oraz wystêpuje zmniejszenie Vp/Vszwi¹zane z
nasy-ceniem gazem, trudno jednoznacznie okreœliæ jego wp³yw na Vp/Vs.
Wp³yw nasycenia na prêdkoœæ propagacji fal sprê¿ystych.
Nasyce-nie gazem powoduje znaczne zmNasyce-niej- zmniej-szenie prêdkoœci fal pod³u¿nych oraz wartoœci Vp/Vs, natomiast prêdkoœæ
fal poprzecznych wraz ze wzrostem nasycenia prawie siê nie zmienia. Rycina 6 przedstawia zale¿noœæ pomiêdzy prêdkoœci¹ fali pod³u¿nej (A) oraz Vp/Vs (B) a nasyceniem
wod¹ z³o¿ow¹ (Sw). Na wykresach krzy¿owych jest widoczny skokowy spadek prêdkoœci fal pod³u¿nych oraz Vp/Vsw warstwach nasyconych
w stosunku do nienasyconych pia-skowców cenomañskich.
Podsumowuj¹c wyniki uzyskane z wykresów krzy¿owych, mo¿na stwierdziæ, ¿e:
zale¿noœci pomiêdzy Vp oraz
Vp/Vs a porowatoœci¹ zaznaczaj¹ siê
w dobry sposób, a wiêc estymacja porowatoœci na podstawie rozk³adu
prêdkoœci (lub impedancji) powinna przynieœæ dobre rezul-taty. Dodatkowa informacja o prêdkoœci propagacji fali poprzecznej w znacz¹cy sposób mo¿e zwiêkszyæ wiary-godnoœæ estymacji,
wyraŸnie widoczna zale¿noœæ pomiêdzy Vpa
zaile-niem mo¿e byæ podstaw¹ przewidywania zailenia opartego na rozk³adzie prêdkoœci (lub impedancji). Pomocna mo¿e
byæ tak¿e informacja o Vs, jednak ze wzglêdu na niewielkie
zmiany zailenia oraz s³absze zale¿noœci pomiêdzy parame-trami wynik mo¿e byæ obarczony znacznym b³êdem,
w wypadku nasycenia wod¹ z³o¿ow¹ istnieje mo¿li-woœæ przewidywania nasycenia gazem jedynie w sposób jakoœciowy, ze wzglêdu na skokowy spadek Vporaz Vp/Vs
z nasyceniem. 4250 Vp[m/s] 3750 4000 3500 3250 3000 2750 2550 2250 Sw (%) 10 20 30 40 50 A 2,00 V Vp s/ 1,80 1,90 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 B G£ÊBOKOŒÆ [m] DEPTH [m] 994 973 952 931 910 889 60 70 80 90 100 Sw (%) 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Ryc. 6. Wykresy krzy¿owe pomiêdzy Vp(A) oraz Vp/Vs(B) i nasyceniem wod¹ (Sw) dla kompleksu cenomañskiego w otworze Rajsko-1
Fig. 6. Crossplots between Vp(A), Vp/Vs(B) and water saturation (Sw) for the Cenomanian complex of the well Rajsko-1
4250 Vp[m/s] 3750 4000 3500 3250 3000 2750 2550 2250 VILL VILL 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 A 2,00 V Vp s/ 1,80 1,90 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 B G£ÊBOKOŒÆ [m] DEPTH [m] 994 973 952 931 910 889
Ryc. 5. Wykresy krzy¿owe pomiêdzy Vp(A) oraz Vp/Vs(B) i zaileniem (VILL) dla komplek-su cenomañskiego w otworze Rajsko-1
Fig. 5. Crossplots between Vp(A), Vp/Vs(B) and clay content (VILL) for the Cenomanian complex of the well Rajsko-1
4250 Vp[m/s] 3750 4000 3500 3250 3000 2750 2550 2250 Por (%) 7,5 10,0 12,5 15,0 17,5 20,0 22,5 25,0 27,5 A 2,00 V Vp s/ 1,80 1,90 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 Por (%) 7,5 10,0 12,5 15,0 17,5 20,0 22,5 25,0 27,5 B G£ÊBOKOŒÆ [m] DEPTH [m] 994 973 952 931 910 889
Ryc. 4. Wykresy krzy¿owe pomiêdzy Vp(A) oraz Vp/Vs(B) i porowatoœci¹ (Por) dla kom-pleksu cenomañskiego w otworze Rajsko-1
Fig. 4. Crossplots between Vp(A), Vp/Vs(B) and porosity (Por) for the Cenomanian complex of the well Rajsko-1
Wykonano takie same analizy danych z otworu Rajsko-3. Otrzymane wy-niki s¹ podobne do przed-stawionych w poprzednich rozdzia³ach, jednak ze wzglêdu na brak nasycenia gazem nie wystêpuj¹ zwi¹-zane z nim spadki prêdko-œci fali P oraz Vp/Vs
(Koby-larski, 2008).
Atrybuty sejsmiczne
Przewidywanie roz-k³adu wybranych parame-trów zbiornikowych oraz zailenia wzd³u¿ przekroju sejsmicznego T004 (ryc. 1 i 2) wymaga³o obliczenia inwersji sejsmicznej fali P i S oraz impedancji ela-stycznej, jak równie¿ przeprowadzenia analizy zmiany amplitudy fali odbitej z offsetem (AVO). Uzyskano atrybuty bêd¹ce podstaw¹ przewidywania.
Inwersja sejsmiczna
to proces odwzorowania fizycznej struktury i w³aœ-ciwoœci oœrodka geolo-gicznego na podstawie powierzchniowych po-miarów sejsmicznych. G³ównym celem wykona-nej inwersji by³o uzyska-nie rozk³adów impedancji akustycznej (iloczyn prêd-koœci fali P i gêstoœci objê-toœciowej) i prêdkoœci na podstawie zarejestrowa-nych tras sejsmiczzarejestrowa-nych. Ze wzglêdu na dobre roz-poznanie budowy wg³êb-nej oœrodka (opracowane i sprawdzone modele sej-smogeologiczne — Koby-larski, 2008; Kobylarski i in., 2008) zastosowano inwersjê z wykorzysta-niem modelu geologicz-nego.
W wyniku wykonanej inwersji zarejestrowanego
pola fal pod³u¿nych otrzymano impedancjê akustyczn¹ (ryc. 7) oraz rozk³ad prêdkoœci fali P. Rozk³ad wartoœci impedancji w dobry sposób odzwierciedla budowê geolo-giczn¹ oœrodka. Du¿e wartoœci impedancji charakteryzuj¹ warstwê anhydrytów oraz strop wêglanowych utworów jury, mniejsze wartoœci w stosunku do otoczenia charakte-ryzuj¹ zaœ piaskowce cenomañskie. Obni¿enie w obrêbie strefy z³o¿owej w dobry sposób odzwierciedla nasycenie gazem.
Opieraj¹c siê na fakcie, ¿e refleksyjnoœæ pól fal prze-miennych mo¿e byæ pod pewnymi warunkami liniowo zale¿na od refleksyjnoœci pól fal poprzecznych (Hirshe K., 2005 — pomoc elektroniczna systemu Hampson-Russell
Software; Varga i in., 2007), wykonano inwersjê pola fal
przemiennych z wykorzystaniem modelu impedancji fali poprzecznej, opracowanego w skali czasowej fal P. W jej wyniku otrzymano rozk³ad impedancji fali poprzecznej (ryc. 8) oraz rozk³ad prêdkoœci fal S.
Imp [(m/s) (g/cc)]• 1000 1250 1500 1750 2000 2250 2500 2750 3000 3250 3500 3750 4000 4250 4500 4750 5000 5250 5500 5750 6000 6250 6500 6750 7000 7250 7500 7750 8000 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 500 600 700 800 T [ms] 400
Ryc. 8. Impedancja fali S; GR — profilowanie naturalnego promieniowania gamma, Mb2 — strop badenu œrodkowego, Mb1 — strop badenu dolnego, K3 — strop kredy górnej, Kc — strop cenomanu, J3 — strop jury górnej; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 8. S-wave impednace; GR — natural gamma ray, Mb2 — Middle Badenian top, Mb1 — Lower Badenian top, K3 — Upper Cretaceous top, Kc — Cenomanian top, J3 — Upper Jurrasic top; CDP — common depth point
Imp [(m/s) (g/cc)]• 3000 3429 3857 4286 4714 5143 5571 6000 6429 6857 7286 7714 8143 8571 9000 9429 9857 10286 10714 11143 11571 12000 12429 12857 13286 13714 14143 14571 15000 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 500 600 700 800 T [ms] 400
Ryc. 7. Impedancja akustyczna; GR — profilowanie naturalnego promieniowania gamma, Mb2 — strop badenu œrodkowego, Mb1 — strop badenu dolnego, K3 — strop kredy górnej, Kc — strop cenomanu, J3 — strop jury górnej; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 7. Acoustic impedance; GR — natural gamma ray, Mb2 — Middle Badenian top, Mb1 — Lower Badenian top, K3 — Upper Cretaceous top, Kc — Cenomanian top, J3 — Upper Jurrasic top; CDP — common depth point
Podobnie jak w wypadku pola impedancji akustycznej (ryc. 7) rozk³ad impedancji fali S (ryc. 8) w dobry sposób charakteryzuje poszczególne kompleksy geologiczne. Natomiast w obrêbie strefy nasyconej gazem nie wystêpuj¹ znaczne zmiany wartoœci. Nasycenie gazem nie powoduje bowiem wyraŸnej zmiany prêdkoœci fali S.
Rozk³ad Vp/Vs otrzymany na podstawie prêdkoœci
inwersyjnych zosta³ przedstawiony na rycinie 9. Jeœli prze-analizuje siê rysunek, mo¿na stwierdziæ, i¿ w obrêbie stre-fy nasyconej gazem obserwujemy zmniejszenie Vp/Vsdo
wartoœci ok. 1,45.
Impedancja elastyczna (EI) jest uogólnieniem oraz
rozszerzeniem impedancji akustycznej. Niezbêdne do jej wyznaczenia dane to prêdkoœæ propagacji fali pod³u¿nej, poprzecznej, gêstoœæ oraz k¹t padania promienia na granicê sejsmiczn¹ (Connolly, 1999). Impedancjê elastyczn¹ mo¿na obliczyæ na podstawie sum k¹towych,
traktowa-nych jako splot impedancji elastycznej z sygna³em elementarnym danej sumy k¹towej.
Po analizie sum k¹towych z ró¿nych przedzia³ów k¹tów wykorzystano sumy odpowiadaj¹ce k¹tom ok. 7° oraz ok. 30°. Obliczone impedancje niewielkich oraz du¿ych k¹tów wykazuj¹ spadki wartoœci w obrêbie stref nasyconych gazem (Kobylarski, 2008). Stosunek impedan-cji elastycznej k¹ta ok. 7° oraz k¹ta ok. 30° — EI(7)/EI(30) — jest przedstawiony na rycinie 10. Analizuj¹c rysunek, mo¿na stwierdziæ wyraŸne ró¿nice w wartoœciach charak-teryzuj¹cych poszczególne kompleksy geologiczne oraz brak znacznych zmian w obrêbie z³o¿a gazu.
Analiza AVO. Analiza zmian amplitudy z offsetem
stanowi wa¿ny etap interpretacji danych sejsmicznych. W AVO analizowane s¹ zmiany amplitudy konkretnego refleksu sejsmicznego w funkcji odleg³oœci Ÿród³o-odbior-nik (a zarazem i w funkcji k¹ta padania promienia
sej-El(7)/El(30) 3,00 3,38 3,75 4,13 4,50 4,88 5,25 5,63 6,00 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 500 600 700 800 T [ms] 400 V Vp s/ 1,00 1,09 1,18 1,27 1,36 1,45 1,54 1,63 1,71 1,80 1,89 1,98 2,07 2,16 2,25 2,34 2,43 2,52 2,61 2,70 2,79 2,88 2,96 3,05 3,14 3,23 3,32 3,41 3,50 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 500 600 700 800 T [ms] 400
Ryc. 9. Rozk³ad Vp/Vs obliczo-ny na podstawie danych pochodz¹cych z inwersji; GR — profilowanie natural-nego promieniowania gamma, Mb2 — strop badenu œrodko-wego, Mb1 — strop badenu dolnego, K3 — strop kredy górnej, Kc — strop cenoma-nu, J3 — strop jury górnej; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 9. Vp/Vs distribution cal-culated on the basis of inver-sion results; GR — natural gamma ray, Mb2 — Middle Badenian top, Mb1 — Lower Badenian top, K3 — Upper Cretaceous top, Kc — Ceno-manian top, J3 — Upper Jur-rasic top; CDP — common depth point
Ryc. 10. Iloraz impedancji elastycznych EI(7)/EI(30); GR — profilowanie natural-nego promieniowania gamma, Mb2 — strop badenu œrodko-wego, Mb1 — strop badenu dolnego, K3 — strop kredy górnej, Kc — strop cenoma-nu, J3 — strop jury górnej; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 10. Elastic impedances ratio EI(7)/EI(30); GR — natu-ral gamma ray, Mb2 — Middle Badenian top, Mb1 — Lower Badenian top, K3 — Upper Cretaceous top, Kc — Ceno-manian top, J3 — Upper Jur-rasic top; CDP — common depth point
smicznego). Zmiana amplitudy z offsetem zale¿y od relacji prêdkoœci fali pod³u¿nej, poprzecznej oraz gêstoœci na gra-nicy oœrodków geologicznych, a zatem i od wspó³czynnika Poissona. Gdy wstêpuj¹ utwory piaskowcowe nasycone gazem oraz nadleg³e utwory uszczelniaj¹ce, które charak-teryzuje wiêksza prêdkoœæ, nastêpuje wzrost bezwzglêd-nych wartoœci amplitud dla wiêkszych wartoœci offsetów (Ostrander, 1984).
Na profilu T004 wynik analizy AVO w strefie z³o¿a gazu przedstawiono na rycinie 11 za pomoc¹ atrybutów AVO. Trasy sejsmiczne odpowiadaj¹ wartoœciom
inter-cept, a t³o kolorystyczne wartoœciom AVO product. Inter-cept jest równy wspó³czynnikowi odbicia fali na granicy
dwóch oœrodków, a AVO product — to atrybut zale¿ny od nachylenia prostej aproksymuj¹cej wzrost amplitudy z off-setem. Pozytywna anomalia AVO wskazuje na nasycenie gazem, potwierdza tym samym spadek prêdkoœci fali P oraz Vp/Vsw warstwach z³o¿owych. Na rysunku s¹
widocz-ne tak¿e anomalie zwi¹zawidocz-ne z warstw¹ anhydrytów oraz stopem jury, wywo³ane s¹ one jednak znacznymi wspó³czynnikami odbicia wystêpuj¹cymi na tych grani-cach.
Estymacja porowatoœci, zailenia oraz nasycenia gazem
Przedstawione atrybuty sejsmiczne zawieraj¹ w sobie informacje o budowie i w³aœciwoœciach fizycznych bada-nego oœrodka. U¿ycie metod geostatystycznych pozwala na jednoczesne wykorzystanie wszystkich omówionych atrybutów do estymacji konkretnego parametru (np. zaile-nia, porowatoœci) wzd³u¿ badanego profilu.
Wszystkie etapy wykonanej interpretacji oraz analiz mia³y na celu zgromadzenie jak najwiêkszej iloœci infor-macji charakteryzuj¹cych badane kompleksy geologiczne. Informacje te, w powi¹zaniu z danymi otworowymi, zosta³y wykorzystane do okreœlenia nasycenia gazem, porowatoœci oraz zailenia w obrêbie kompleksu cenomañ-skiego.
Obliczenia wykonano w module Emerge systemu
Hampson-Russell Software, pozwalaj¹cym na
wyznacze-nie przestrzennego rozk³adu parametrów dziêki okreœlo-nym zale¿noœciom, które maj¹ najlepsze wspó³czynniki korelacji (oraz najmniejszy b³¹d) pomiêdzy danym para-metrem a konkretnym atrybutem (sejsmik¹, impedancj¹ akustyczn¹, elastyczn¹ itp.) oraz ich modyfikacjami. Wykorzystano dwie metody bazuj¹ce na regresji linowej, pierwsza z nich (single attribute analysis) pozwala na wyznaczenie rozk³adu szukanego parametru na podstawie jednego atrybutu. Druga natomiast (multi attribute
analy-sis) na jednoczesne wykorzystanie wiêkszej liczby
atrybu-tów do okreœlenia rozk³adu szukanego parametru wzd³u¿ profilu. Obliczenia w drugim wypadku opieraj¹ siê na regresji krokowej postêpuj¹cej, ze wzglêdu na jednoczesne wykorzystanie tak¿e modyfikacji obliczonych atrybutów, nie s¹ stosowane atrybuty bêd¹ce w relacjach liniowych (Hampson i in., 2001; pomoc elektroniczna
Hampson-Rus-sell Software CE8 R2, 2008).
Przedstawione analizy przeprowadzono w kompleksie cenomañskim. Zosta³y wykorzystane równie¿ dane z otwo-rów Rajsko-1, 2, 3 oraz Grobla Wschód-2.
Wartoœæ zailenia oraz porowatoœci uzyskano dziêki wynikom pochodz¹cym z wykorzystania kilku ró¿nych atrybutów. W pierwszej fazie wykorzystano jedynie
zale-AVO product -1,0 0,0 1,0 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 500 600 700 800 T [ms] 400
Ryc. 11. Wynik analiz zmian amplitudy z offsetem (AVO product); trasy — intercept, GR — profilowanie naturalnego promieniowania gamma, Mb2 — strop badenu œrodkowego, Mb1 — strop badenu dolnego, K3 — strop kredy górnej, Kc — strop cenomanu, J3 — strop jury górnej; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 11. Results of amplitude versus offset analysis (AVO product); wiggles — intercept, GR — natural gamma ray, Mb2 — Middle Badenian top, Mb1 — Lower Badenian top, K3 — Upper Cretaceous top, Kc — Cenomanian top, J3 — Upper Jurrasic top; CDP — common depth point
¿noœci pomiêdzy szukanymi parametrami a impedancj¹ akustyczn¹. W kolejnym kroku do wyznaczenia porowato-œci i zailenia wykorzystano impedancjê fali P, fali S oraz rozk³ad Vp/Vs. W ostatnim etapie obliczeñ wykorzystano
wszystkie wczeœniej zastosowane atrybuty oraz iloraz impedancji elastycznych. Taki sposób okreœlania zailenia i porowatoœci pozwala, oprócz otrzymania dok³adniejsze-go wyniku, tak¿e na okreœlenie, czy dodatkowa informa-cja o fali S wp³ywa w sposób istotny na poprawnoœæ wyniku.
Estymacja porowatoœci. Wynik szacowania
porowa-toœci jedynie na podstawie rozk³adu impedancji akustycz-nej jest przedstawiony na rycinie 12A. Trend zmian porowatoœci jest podobny do zmian impedancji i odpowia-da wskazaniom przedstawionych krzywych porowatoœci (Por). W otworze Rajsko-3 porowatoœæ zmienia siê tylko w niewielkim stopniu, natomiast w otworze Rajsko-1 zmiany porowatoœci s¹ wiêksze, zasadniczo tak¿e zgodne ze wskazaniami krzywej porowatoœci.
Wynik estymacji porowatoœci z wykorzystaniem impe-dancji fali P, fali S oraz Vp/Vsjest przedstawiony na rycinie
12B. Ró¿nice w stosunku do poprzedniego rozk³adu
zazna-czaj¹ siê w otworze Grobla Wschód-2 (zwiêkszenie poro-watoœci) oraz w sp¹gowej czêœci kompleksu w okolicach otworu Rajsko-1 (zmniejszenie porowatoœci). Wykorzy-stanie dodatkowo informacji o impedancji elastycznej nie wprowadza znacz¹cych zmian (ryc. 12C)
Analiza poszczególnych wyników pozwala stwierdziæ, ¿e wykorzystanie oprócz impedancji fali P równie¿ infor-macji o prêdkoœci fali poprzecznej (impedancji fali S oraz
Vp/Vs) pozwala na dok³adniejsze okreœlenie rozk³adu
porowatoœci w obrêbie kompleksu cenomañskiego. Argu-mentem za tym jest wspó³czynnik korelacji pomiêdzy wartoœciami na krzywej porowatoœci a obliczonymi z wy-korzystaniem pola Vp, Vsoraz Vp/Vs. W wypadku
okreœle-nia porowatoœci jedynie na podstawie impedancji fali P, wspó³czynnik ten wynosi ok. 0,5, gdy dodatkowo wy-korzysta siê impedancjê fali S oraz Vp/Vs, wartoœæ
wspó³czynnika wzrasta do 0,7.
Estymacja zailenia. Pomimo bardzo niewielkich
zmian zailenia piaskowców cenomañskich wzd³u¿ profilu T004 (rzêdu kilkunastu procent) oraz braku jednoznacz-nych zale¿noœci pomiêdzy zaileniem a prêdkoœciami oraz
Vp/Vs, podjêto próbê estymacji zailenia.
A Por (%) 10,0 11,8 13,6 15,4 17,1 18,9 20,7 22,5 24,3 26,1 27,9 29,6 31,4 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms] 35,0 33,2 B Por (%) 10,0 11,8 13,6 15,4 17,1 18,9 20,7 22,5 24,3 26,1 27,9 29,6 31,4 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms] 35,0 33,2 C Por (%) 10,0 11,8 13,6 15,4 17,1 18,9 20,7 22,5 24,3 26,1 27,9 29,6 31,4 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms] 35,0 33,2
Ryc. 12. Estymacja rozk³adu porowatoœci (Por) z wykorzystaniem: A — impedancji akustycznej, B — impedancji akustycznej, impedancji fali S oraz rozk³adu Vp/Vs, C — wszystkich poprzednich oraz dodatkowo ilorazu impedancji elastycznych; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 12. Porosity (Por) estimation with a use of: A — acoustic impedance, B — acoustic impedance, S-wave impedance and Vp/Vsdistribution, C — additionally elastic impedance ratio; CDP — common depth point
Rozk³ad zailenia obliczony z wykorzystaniem zale¿no-œci z impedancj¹ akustyczn¹ jest przedstawiony na rycinie 13A. Wynik odpowiada rozk³adowi impedancji. W obrêbie z³o¿a wystêpuje zmniejszenia zailenia. W sp¹gowej czêœci kompleksu, pod z³o¿em zailenie siê zwiêksza, co jest nie-zgodne ze wskazaniami krzywej zailenia VILL (niewielkie zmniejszenie zailenia). W otworze Rajsko-3 obliczony rozk³ad zailenia jest zgodny ze wskazaniami krzywej VILL.
Obliczenie rozk³adu na podstawie impedancji fali P, impedancji fali S oraz rozk³adu Vp/Vs(ryc. 13B) wprowadza
niewielkie zmiany. W obrêbie z³o¿a jest obserwowane zmniejszenie zailenia ze wzglêdu na wykorzystanie rozk³adu Vp/Vsw obliczeniach. Wa¿na zmiana w stosunku
do poprzedniego rozk³adu jest widoczna w sp¹gu komplek-su cenomañskiego (w otworze Rajsko-1), gdzie wystêpuje spadek zailenia zgodny ze wskazaniami krzywej VILL.
Wykorzystanie dodatkowo ilorazu impedancji ela-stycznych do okreœlenia rozk³adu zailenia (ryc. 13C) daje rezultat zgodny ze wskazaniami krzywych, podobny do poprzedniego (ryc. 13B).
Szacowanie nasycenia gazem. Analizy dotycz¹ce
nasycenia gazem maj¹ jedynie charakter jakoœciowy.
Do analizy wykorzystano dane wykazuj¹ce zmianê wraz z nasyceniem gazem (impedancja fali P, Vp/Vs, AVO
pro-duct).
Obliczeñ rozk³adu nasycenia gazem dokonano wy-korzystuj¹c dwa alternatywne podejœcia. W pierwszym jednoczeœnie wykorzystano impedancjê fali P oraz Vp/Vs,
w drugim impedancjê fali P, Vp/Vs, AVO product oraz
war-toœci amplitud z tras sejsmicznych (ryc. 14). Analizuj¹c rysunek, mo¿na stwierdziæ wystêpowanie nasycenia w ob-rêbie otworów Rajsko-1 oraz Rajsko-2, odpowiadaj¹ce obni¿onym wskazaniom krzywej nasycenia wod¹ (Sw). Zgodnie z danymi otworowymi nasycenie nie wystêpuje w okolicach otworu Rajsko-3.
Wnioski
W artykule przedstawiono wyniki estymacji nasycenia gazem, zailenia i porowatoœci z wykorzystaniem danych otworowych oraz atrybutów obliczonych na podstawie danych sejsmicznych.
Wszystkie etapy interpretacji oraz analiz mia³y na celu zgromadzenie jak najwiêkszej iloœci informacji o badanych kompleksach geologicznych. Czêœæ z nich mo¿e jedynie pos³u¿yæ do interpretacji jakoœciowej (np. wyniki analizy A WILL (%) WILL (%) WILL (%) 9,00 9,00 9,00 9,50 9,50 9,50 10,00 10,00 10,00 10,50 10,50 10,50 11,00 11,00 11,00 11,50 11,50 11,50 12,00 12,00 12,00 12,50 12,50 12,50 13,00 13,00 13,00 W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP WILL WILL WILL 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms] B W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP WILL WILL WILL 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms] C W GW-2 R-2 R-1 R-3 E CDP WILL WILL WILL 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms]
Ryc. 13. Estymacja rozk³adu zailenia (VILL) z wykorzystaniem: A — impedancji akustycznej, B — impedancji akustycznej, impedancji fali S oraz rozk³adu Vp/Vs, C — wszystkich poprzednich oraz dodat-kowo ilorazu impedancji elastycznych; CDP — wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 13. Shale content (VILL) estimation with a use of: A — acoustic impedance, B — acoustic impedan-ce, S-wave impedance and Vp/Vsdistribution, C — additionally elastic impedance ratio; CDP — common depth point
AVO), inne — do iloœciowej interpretacji poszczególnych parametrów, mimo ¿e w sejsmice mierzony jest efekt sku-mulowany wszystkich parametrów.
Szczególnie istotny jest fakt dostêpnoœci danych o roz-k³adzie prêdkoœci fali poprzecznej, która jest tylko w bar-dzo niewielkim stopniu uzale¿niona od rodzaju medium nasycaj¹cego ska³y. Pomocne mo¿e byæ tak¿e wykorzysta-nie wyników inwersji elastycznej.
Wszystkie obliczone atrybuty sejsmiczne wnosi³y istotne informacje w okreœlanie rozk³adu parametrów zbiornikowych i zailenia.
W wypadku iloœciowej estymacji parametrów kluczo-we znaczenie maj¹ korelacje wystêpuj¹ce pomiêdzy para-metrami, oznaczone na podstawie danych geofizyki wiertniczej. Niskie wspó³czynniki korelacji oznaczaj¹, ¿e uzyskane wyniki — nawet na podstawie wielu atrybutów — mog¹ byæ obarczone b³êdem.
Badania przedstawione w artykule zosta³y wykonane w ra-mach realizacji projektu badawczego Ministerstwa Nauki i Infor-matyzacji nr 4T12B 065 29 pt. Identyfikacja stref zmiennoœci
parametrów petrofizycznych górotworu zapadliska przedkarpac-kiego na podstawie zró¿nicowania pola fal P i PS z wykorzysta-niem modelowañ sejsmicznych. Autorzy dziêkuj¹ PGNiG S.A.
oraz Geofizyce Toruñ Sp. z o.o. i Geofizyce Kraków Sp. z o.o. za udostêpnienie danych geofizycznych.
Literatura
AVSETH P., MUKERJI T. & MAVKO G. 2005 — Quantitative Seis-mic Interpretation. Applying Rock Physics to Reduce Interpretation Risk. Cambridge University Press, Cambridge-New York-Melbourne. BARAN U., GLINIAK E., JAWOR E. & URBANIEC A. 1999 — Per-spektywicznoœæ kompleksu górnej jury w rejonie Bochnia-Dêbica w œwietle badañ sejsmicznych i wyników geologiczno z³o¿owych, [W:] Przemys³ naftowy i nauka — razem w XXI wiek. Karpacka Konferencja Naukowa, Raba Ni¿na, 19–21 maja 1999. PGNiG, Geonafta, Kraków: 85–94.
BA£A M. 2008 — Obliczenie teoretycznych wartoœci prêdkoœci fal pod³u¿nych i poprzecznych dla odwiertów, [W:] Kowalczuk J., Pietsch K., Ba³a M. & Kobylarski M. Identyfikacja stref zmiennoœci parametrów petrofizycznych górotworu zapadliska przedkarpackiego na podstawie zró¿nicowania pola fal P i PS z wykorzystaniem modelo-wañ sejsmicznych. Projekt badawczy MNiI (KBN) nr 4T12B 065 29. Arch. Katedry Geofizyki WGGiOŒ AGH, Kraków.
CONNOLLY P. 1999 — Elastic Impedance. The Leading Edge, 18, 4: 438–452.
DUFFOUR J., SQUIRES J., GOODWAY W.N., EDMUNDS A. & SHOOK I. 2002 — Integrated geological and geophysical interpreta-tion case study, and Lamé rock parameter extracinterpreta-tions using AVO analy-sis on the Blackfoot 3C-3D seismic data, southern Alberta, Canada. Geoph., 67: 27–37.
FLOREK R., GÓRKA A. & ZACHARSKI J. 2006a — Wp³yw archi-tektury mezo-paleozoicznego pod³o¿a miocenu na warunki migracji i akumulacji wêglowodorów w utworach cenomanu i czêœci przedgórza [W:] Problemy techniczne i technologiczne pozyskiwania
wêglowodorów a zrównowa¿ony rozwój gospodarki. Pr. Inst. Nafty i Gazu, 137: 231–239.
FLOREK R., GÓRKA A. & ZACHARSKI J. 2006b — Mo¿liwoœci generacji i akumulacji wêglowodorów w utworach mezo-paleozoicz-nych rejonu Grobla — Strzelce Wielkie — Rajsko, jako przyk³ad sche-matu systemu naftowego przedgórza Karpat, [W:] Problemy techniczne i technologiczne pozyskiwania wêglowodorów a zrównowa¿ony rozwój gospodarki. Pr. Inst. Nafty i Gazu, 137: 39–43.
GAISER J.E. 2000 — Advantages of 3-D PS-wave data to unravel
S-wave birefringence for fracture detection, [In:] 70thAnnual
International Society of Exploration Geophysicists Meeting and Exposition, Houston, Texas: 1201–1204.
GRZYWA E., KASPRZYK M. & PRZYBY£O A. 2005 — Opracowanie badañ sejsmicznych temat: Krzeczów-Rajsko 2D-3C, Geofizyka Toruñ Sp. z o.o. Arch. PGNiG S.A.
HAMPSON D.D., SCHUELKE J.S. & QUIREIN J.A. 2001 — Use of multiattribute transforms to predict log properties from seismic data. Geoph., 66, 1; 220–236.
KOBYLARSKI M. 2008 — Zmiennoœæ pola fal pod³u¿nych i prze-miennych jako Ÿród³o informacji o parametrach petrofizycznych góro-tworu przedgórza Karpat. Arch. WGGiOŒ AGH, Kraków.
KOBYLARSKI M., PIETSCH K. & KOWALCZUK J. 2008 — Mode-lowania pól fal P i PS jako narzêdzie konstrukcji modeli prêdkoœci fal pod³u¿nych i poprzecznych. Geol. AGH, 34, 2: 285–300.
KRIEF M., GARAT J., STELLINGWERFF J. & VENTRE J. 1989 — A petrophysical interpretation using the velocities of P and S waves (Full-waveform sonic). The Log Analyst, 31: 355–369.
MINEAR J.W. 1982 — Clay models and acoustic velocities, [In:] 57th
AIME Society of Petroleum Engineers annual technical conference and exhibition, 26 Sep 1982, New Orleans, USA. Pap. SPE11031. OSTRANDER W.J. 1984 — Plane-wave reflection coefficients for gas sands at non-normal incidence. Geoph., 49: 1637–1648.
TOSAYA C.A. & NUR A. 1982 — Effects of diagenesis and clays on compressional velocities in rocks. Geoph., 9: 5–8.
VARGA R.M., BANCROFT J.C. & STEWART R.R. 2007 — Inversion and interpretation of multicomponent seismic data: Willesden Green, Alberta. [In:] 2007 CSPG CSEG Joint Convention: 350–354. Praca wp³ynê³a do redakcji 20.02.2008 r.
Po recenzji akceptowano do druku 19.05.2008 r. GAZ GAS WODA WATER
W
GW-2 R-2 R-1 R-3E
CDP 1307 1342 1377 1412 1447 1482 1517 1552 1587 1622 1657 1692 1727 1762 1797 1832 700 800 T [ms] 600Ryc. 14. Estymacja nasycenia gazem obliczona na podstawie impedancji akustycznej, rozk³adu Vp/Vs, AVO product oraz wartoœci amplitud z tras sejsmicznych; Sw — krzywa nasycenia wod¹; CDP —
wspólny punkt g³êbokoœciowy
Fig. 14. Gas saturation estimation calculated on the basis of acoustic impedance, Vp/Vsdistribution, AVO product and seismic trace amplitudes; Sw — water saturation curve; CDP — common depth point
