Z prac Działu Bibliografii Nowszej.
Biuletyn Polonistyczny 2/4, 8-10
- 8
Z
PRAC DZIAŁU BIBLIOGRAFII NOWSZEJ IBLBIBLIOGRAFIA NOWOROCZNIKÓW I PISM ZBIOROWYCH Z LAT 1800-1863, Z asadniczym celem p r a c y pr owadzonej p r z e z C e l i n ę Gajkowską i J a n i n ę Kamionkową j e s t zgromadzenie m a t e r i a ł u l i t e r a c k i e g o , r o z p r o s z o n e g o po l i c z n y c h i mało d o s t ę p n y c h / c z a s e m u n i k a t o w y c h / p u b l i k a c j a c h ważnych i c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d l a ż y c i a l i t e r a c k i e « go epok i«
Zadaniem n i e j a k o ubooznym, c h o c i a ż stanowiącym ko n ie c zn y e t a p r e a l i z a c j i powyższego z a m i e r z e n i a , s t a ł o s i ę z e s t a w i e n i e l i s t y o d p o w ied n i c h p o z y c j i * Ta p r o s t a na p o z ó r sprawa n a s t r ę c z y ł a w i e l e t r u d n o ś c i , gdyż p o j ę c i e no worocznika i ówczesnego pisma zbi oro weg o n i e p o s i a d a p r e c y z y j n e j d e f i n i o j i i g r a n i c a pomię dzy tym typem wydawnictw a właściwym czasopismem b y ła p r a k t y c z n i e dośó płynna* Np# na L i t w i e po r . 1 8 3 1 i s t n i a ł zakaz wydaw«« n i a pism p e r i o d y c z n y c h w języku p o l s k i m . T o te ż Kra szewski na
zwał ^ t h o m a s u m ” n i e k w a r t a l n i k i e m , l e c z f,pismem zbiorowym” • W podobny sposób u n i k a l i zatargów z c e n z u r ą t a k ż e i n n i wydawcy. W r e z u l t a c i e , w e r t u j ą c b i b l i o g r a f i e i k a t a l o g i k s i ę g o z b i o r ó w , t e same wydawnictwa o d n a j d u j e s i ę r a z w s p i s a c h c z a s o p i s m , r a z wśród druków z w a r t y c h . Trudno w t e j c h w i l i p r z e s ą d z i ć , ozy pra«= ca t a doprowa dzi do sf orm ułowania j e d n o z n a c z n e j d e f i n i c j i #
P rz y grom ad zen iu m a t e r i a ł u rozumiano ja k o n ow oro c znik z b i ó r utworów l i t e r a c k i c h , zarówno p o e z j i j a k p r o z y , d o r a ź n i e s k u p i o nych w wydawnictwie k i l k u lub k i l k u n a s t u a u t o ró w , n a j c z ę ś c i e j
zw ią za nych z so b ą p r z y j a ź n i ą , l a t a m i sz k o ln y m i /wyrazem t a k i e g o " p r z y j a c i e l s k i e g o k o ł a ” b y ł no w o ro czn ik ”N i ez a b u d k a ” , " Z n i c z ” , Wrocław 1 8 5 1 - 5 2 / , o ł ą c z ą c e j i c h n i e w ą t p l i w i e w s p ó l n e j p o s t a wie i d e o w ó - i a r t y s t y c z n e j j z b i o r k i t a k i e ukazywały s i ę n a j c z ę ś c i e j je d n o ra z o w o , n i e k i e d y w p o s t a c i k i l k u tomów czy r o c z n i ków. Wydawane p r z e w a ż n i e na p o c z ą t k u r o k u / p o c h o d z e n i e nazwy/, u ż y c z a ł y swej formy p u b l i k a c j o m na c e l d o b roczynny, wyznaczały s o b i e w n i e k t ó r y c h r a z a c h k r ą g c z y t e l n i k ó w / d l a dam, d l a p ł c i p i ę k n e j i t p . / . ^
"Pisma z b i o r o w e ” / p o d o b n i e j a k al m a n a c h y , ”Kolędy” i t p . /
r ó ż n i ł y s i ę od noworoczników głównie nazwą, gdyż z a w i e r a ł y ana« l o g i c z n y m a t e r i a ł i s p e ł n i a ł y t ę samą r o l ę . W l a t a c h c z t e r d z i e « s t y c h XIX w. terminów t y c h używano wymiennie.
9
-K a r t o t e k a noworoczników i pism zbio rowych za l a t a 1800-1863 / f a k t y c z n i e 1 8 1 5 - 1 8 6 3 / l i c z y o b e c n i e ok. 130 t y t u ł ó w .
Obecnie ukończono e t a p gr om ad zenia m a t e r i a ł u i zredagowano k i l k a n a ś c i e opracowań p r ó b n y c h , przed y s k u to w an y ch n a s t ę p n i e na z e b r a n i u D z i a ł u . Opracowanie p o s z c z e g ó l n y c h p u b l i k a c j i o b e j m u je : 1« B i b l i o g r a f i c z n y o p i s c a ł o ś c i . 2* T r e ś ć . P o d a j e s i ę a l b o p e ł n y s p i s t r e ś c i , a l b o j e j wybór, u z u p e ł n i o n y wykazem p o m i n i ę t y c h autorów i c h a r a k t e r y s t y k ą n i e u w z g l ę d n i o n y c h t e k s t ó w . To d r u g i e s t o s u j e s i ę w te d y , gdy wydawnictwo z a w i e r a m a t e r i a ł y w ogóle z l i t e r a t u r ą n i e związane / n p . po rady r o l n i c z e / , lu b gdy na je go t r e ś ó s k ł a d a j ą s i ę b ł a h e czy z g o ł a g r a f o m a ń s k i e utwory anonimowe. 3 . W m i a r ę mo żności informacje o p r o g ra m ie i h i s t o r i i p i s m a , o wydawcach, o jego p r z y j ę c i u p r z e z w s p ó ł c z e s n ą k r y t y k ę o r a z o e w e n t u a l n y c h s ą d a c h h i s t o r y k ó w . 4 . Wykaz l i t e r a t u r y d o t y c z ą c e j d a n e j p o z y c j i . 5 . M i e j s c e przechowywania i s y g n a t u r y egz em pl ar zy p o s i a d a n y c h p r z e z w ię ksze b i b l i o t e k i p o l s k i e . P rz y opracowywaniu n a j w i ę c e j t r u d n o ś c i s p r a w i a u s t a l a n i e a u t o r s t w a l i c z n y c h p o z y c j i anonimowych i r o z s z y fr o w y w a n ie pseudonimów i kryptonimów. P o s z u k iw a n ia t e wymagają d o k ł a d nego z a p o z n a n i a s i ę z c z a s o p i ś m i e n n i c t w e m e p o k i o r a z w e r t o wania l i c z n y c h p a m ię t n ik ó w , opracowań i wydań d z i e ł wsp ół
c z e s n y c h p i s a r z y . Na t e j j e d y n i e dr od ze o s i ą g a s i ę j a k i e t a k i e w y n i k i . J a k o c i e k a w o s t k ę można t u np# z a s y g n a l i z o w a ć , że
w i e r s z " P o ś w i ę c e n i e 11 p rz y p isy w a n y p r z e z Kossowskiego K r a s i ń skiemu o k a z a ł s i ę płodem p i ó r a Z o f i i K l i m a ń s k i e j . Wiele j e d n a k p o z y c j i b ę d z i e m u s i a ł o p o z o s t a ć b ez r o z w i ą z a n i a . A u t o r k i p r a c y b y ły b y b a r d z o w dzięcz ne c z y t e l n i k o m B i u l e t y n u za ewen t u a l n e i n f o r m a c j e lu b s u g e s t i e w t e j s p r a w i e .
P r a c ę p o p r z e d z i wst ę p h i s t o r y c z n y i o b j a ś n i e n i a m e to dycz ne. U z u p e ł n i ą j ą i n d e k s y n a z w i s k i t y t u ł ó w utworów anonimowych. Zrąb z a s a d n i c z y b ę d z i e l i c z y ł t y l e p o z y c j i , i l e p u b l i k a c j i / t y t u ł ó w / ob ejmie p r a c a . Każdy t y t u ł , n i e z a l e ż n i e od t e g o , czy o g r a n i c z a s i ę do je d n eg o woluminu, czy obejmie i c h s z e r e g , j e s t t r a k t o w a n y ja k o za m k n ię ta w s o b i e j e d n o s t k a . Nasuwają s i ę dwie m o ż l i w o ś c i i c h u s z e r e g o w a n i a ;
10
-1 / Ciąg c h r o n o l o g i c z n y - z a o p a tr zo n y a l f a b e t y c z n y m wykazem t y t u łó w ze wskazaniem numeru o d n o ś n e j p o z y c j i .
2 / C i ą g a l f a b e t y c z n y - z a o p a t r z o n y t a b e l ą c h r o n o l o g i c z n ą .
P i e r w s z e r o z w i ą z a n i e dałoby przy l e k t u r z e b a r d z i e j p l a s t y c z n y o b r a z h i s t o r i i te g o g a t u n k u wydawniczego, d r u g i e byłoby dogod n i e j s z e w k o r z y s t a n i u "podręcznym” . O s t a t e c z n e r o z s t r z y g n i ę c i e n a s t ą p i po p r z e d y s k u t o w a n i u t e j sprawy na bpecjaln ym z e b r a n i u D zia łu * Wydaje s i ę , ć e t a k i e B i b l i o g r a f i c z n e u j ę c i e zj aw is k a nowo- ro cz n i k ó w w c a ł o ś c i w c i ą g u pewnego typowego d l a n i c h o k r e a u u ł a t w i w p r z y s z ł o ś c i d o k ł a d n i e j s z e u s t a l e n i e i c h f u n k c j i Ideo wej i a r t y s t y c z n e j o r a z r o l i pod tym względem pewnych ośrodków d z i e l n i c o w y c h i o k r e ś l o n y c h l u d z i w p r o c e s i e sp o łe cz n eg o od d z i a ł y w a n i a now oroczników, f a z n a s i l e n i a i c h o d d z i a ły w a n i a i t p .
DRUKI WIELKIEJ EMIGRACJI
P r z e g l ą d z a w a r t o ś c i c z ę ś c i k s i ę g o z b i o r u A r t u r a Ś l i w i ń s k i e g o z a k u p io n eg o do B i b l i o t e k i IBL w 1957 r .
Zak upiona p r z e z B i b l i o t e k ę c z ę ś ć zbiorów A r t u r a Ś l i w i ń s k i e g o z a w i e r a p r z e d e w sz y s tk im d r u k i W i e l k i e j E m i g r a c j i wydawane w p r z e c i ą g u t r z y d z i e s t o l e c i a między powstaniem listopadowym 1831 r* a powstaniem styczniowym 1863-1864 , oraz-w z n a c z n i e m n i e j s z e j l i c z b i e - d r u k i d o ty cząc e E m i g r a c j i i z n i ą zw iąza n e . N ajw a żnie js zym n a b y t k i e m będą t u czasopism a / 2 6 t y t u ł ó w / - r e p r e z e n t u j ą c e główne s t r o n n i c t w a e m i g r a c y j n e , od konserwatyw nego obozu ks.Adama C z a r t o r y s k i e g o do Młodej P o l s k i , z k t ó r ą
zw ią za na b y ł a wychodząca w 1835 r . " P ó ł n o c " . N a j l i c z n i e j r e p r e zentowane s ą cza s o p i s m a wychodzące do 1848 r . , a z a s i l a n e p i ó ra m i M i c k i e w i c z a , L e l e w e l a , Mochnackiego,' Hoffmana, K . S i e n k i e w i c z a , H eltmana, D a r a s z a , J .N .J a n o w s k i e g o i w i e l u i n n y c h .
Z o k r e s u p ó ź n i e j s z e g o n a l e ż y wymienić " P r z e g l ą d rz e c z y p o lsk i c h " * wydawany p r z e z Seweryna Elżanowskiego i "Wiadomości P o l s k i e " , z a s i l a n e p i ó r a m i K a l i n k i i K l a c z k i . Z pism Towarzystwa Demokra t y c z n e g o P o l s k i e g o zaku piono główny jego o rg an "Demokratę P o l s k i e g o " , n i e s t e t y z poważnymi lu k a m i, k t ó r e częściowo u z u p e ł n i a j ą r o c z n i k i j u ż d a w n ie j p o s ia d a n e p r z e z B i b l i o t e k ę . Brak
