Krystyna Zinczuk, Mikołaj Zinczuk
Integracja przemysłu spożywczego z
rolnictwem na przykładzie
Kombinatu Przemysłowo-Rolnego
„Fructopol” w Lublinie
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 23, 411-419
U N I V E R S Ï T A T I S M A R I A E С U R I E - S К Ł O D O W S К A L U B L I N — P O L O N I A
VOL. X X III, 26 SECTIO H 1989
I n s t y t u t E k o n o m i k i P r o d u k c j i , O r g a n i z a c j i i Z a r z ą d z a n i a I n s t y t u t T e o r i i R o z w o j u S p o ł e c z n o - E k o n o m i c z n e g o
W y d z ia ł u E k o n o m i c z n e g o U M C S
K r y s t y n a Z I N C Z U K , M i k o ł a j Z I N C Z U K
Integracja przemysłu spożywczego z rolnictwem na przykładzie Kombinatu Przemysłowo-Rolnego „Fructopol” w Lublinie
И нтеграция пищ евой промы ш ленности и сельского хозя й ства на примере агропромы ш ленного комбината „Ф руктополь” в Люблине
The In tégration o f Food Industry w ith A griculture as E xem p lified by the Industrial-A gricultvyral W orks ’’F ru ctop ol” in L ublin
Zaspokojenie potrzeb żywnościowych ludności jest uw aru nkow ane poziom em gospodarki żywnościowej. Gospodarka żywnościowa jest poję
ciem kom pleksow ym i w jej skład wchodzi szereg ogniw: rolnictw o, skup, przem ysł spożywczy, m agazynow anie, handel surow cam i i p rodu ktam i żywnościow ym i, tra n s p o rt i konsum pcja. Pow iązanie roln ictw a z resztą gospodarki żywnościowej m ożna przedstaw ić w postaci następu jący ch form więzi gospodarczych:
rolnictw o — przem ysł rolno-spożyw czy przem ysł rolno spożywczy — rolnictw o
obrót p ro d u k tam i rolnym i — przem ysł rolno-spożyw czy rolnictw o — inne ogniwa gospodarki żywnościowej (narodowej)
przem ysł pro d u k u jący środki produkcji — rolnictw o.
R olnictw o stanow i bazę surow cow ą dla przem ysłu spożywczego, prze m ysłu w łókienniczego i lekkiego. Przem ysł dostarcza roln ictw u środki prod u kcji (m aszyny rolnicze, naw ozy sztuczne, środki ochrony roślin, p a sze m ateriały budow lane itp.) i w pływ a pośrednio na poziom i kierunk i rozw oju p ro d ukcji rolnej, zaś przem ysł rolno-spożyw czy k o ncentru je uw agę na w łaściw y rozwój produkcji roślinnej i zwierzęcej przez d o star czenie roln ictw u dobrych odm ian roślin, m ateriału hodow lanego itp. 2 7*
412 K . Z inczuk, M. Z inczuk
Służy pomocą agrotechniczną i udziela k red y tó w na rozwój specjaliza cy jn y ch gospodarstw ro lnych (tw orzy w łasną bazę surow cową) oraz zo bow iązany jest do przejęcia całego w yprodukow anego surow ca.
W zajem ne pow iązania p rzem ysłu spożywczego z rolnictw em i innym i działam i gospodarki narodow ej są przedm iotem studiów i ocen od w ielu lat \ K rążenie dóbr m iędzy rolnictw em a przetw órstw em rolno-spożyw czym decyduje o społecznej efektyw ności całej gospodarki żywnościow ej, 0 stopniu zaspokojenia potrzeb żyw nościow ych k ra ju , a także o dynam ice p rod u k cji ro lnej. Proces stero w an ia pow iązaniam i m iędzy pszczególnym i ogniw am i gospodarki żyw noścow ej odbyw a się dotąd głównie za pomocą procesów planow ania i zarządzania, realizow anych przez in sty tu cje cen tra ln e oraz terenow e o rg any ad m in istracji państw ow ej czyli w tak zwa nej sferze r e g u la c ji2. N atom iast m ało jest bardziej rozw iniętych form in te g rac ji w tzw. sferze re a ln e j, tj. w procesie produkcji.
P rzejaw am i now ych rozw iązań w dziedzinie in teg racji przem ysłu 1 roln ictw a są kom pleksy rolniczo-przem ysłow e lub kom b inaty przem y- słow o-rolne. W ydaje się, że z p u n k tu w idzenia potrzeb gospodarki żyw nościowej najlep szą form ą in te g rac ji przem ysłu z pozostałym i ogniw am i gospodarki żywnościow ej są kom bin aty przem ysłow o-rolne. W niektó ry ch k ra ja c h socjalistycznych kom pleksy rolniczo-przem ysłw e istn ieją k ilk a naście lat i zdają e g z a m in 3. W Polsce w iodącym kom binatem tego ty p u jest K om b in at Przem ysłow o-R olny .,Igloopol” w Dębicy. W niniejszym a rty k u le zostanie zarpezentow ana działalność K om binatu Przem ysłow o- -Rolnego „F ru cto po l” w regionie środkow o-w schodnim .
OG OLNA C H A R A K T E R Y STY K A K O M B IN A T U PRZEM YSŁOW O -ROLNEG O „FRU CTO PO L” W L U BLIN IE .
K o m b inat P rzem ysłow o-R olny „F ru cto p o l” w L ublinie pow stał
1 01 1980 ro k u na bazie L ubelskich Z akładów P rzem ysłu Owocowo- -W arzyw nego. Zasięgiem sw ej działalności obejm uje w ojew ództw a: biel- skopodlaskie, chełm skie, lubelskie, siedleckie i zam ojskie. Je d n y m z głów
nych argum entów , k tó re podano w u zasadnieniu pow ołania K om binatu
1 P rob lem atyk a ta została szeroko om ów ion a w n astęp u jących pozycjach: P r a ca zbiorow a: Z w i ą z k i r o l n ic t w a z p r z e m y s ł e m s p o ż y w c z y m . PW RiL, W ąrszaw a 1968;
P raca zbiorow a: P o l i t y k a ż y w n o ś c i o w a P R L . PW N, W arszaw a ,1975; A. W o ś : Z w iązk i ro ln ictw a z gospodarką narodow ą. PW R iL, W arszaw a 1975.
2 K. G ó r k a , A. G r a b i e c : I n t e g r a c ja p r z e m y s ł u s p o ż y w c z e g o z r o l n i c t e w m na p r z y k ł a d z i e K o m b i n a t u P r z e m y s ł o w o - R o l n e g o „I gloopol” w D ębic y. Z eszy ty N a u k ow e A E K rak ów 1980/136, s. 83— 84.
3 W. M i s i u n a : K o m p l e k s y r o l n o - p r z e m y s ł o w e w k r a ja c h R W P G . „Ekono m ista ” 1977, 3.
Przem ysłow o-R olnego jest podniesienie efektyw ności gospodarow ania i związanego z tym szybkiego w zrostu produkcji arty k u łó w żywnościo w ych na potrzeby ry n k u w ew nętrznego i eksportu. U tw orzenie silnego organizm u gospodarczego, jakim niew ątpliw ie je st K om binat, przyczyni się do pełnej in teg racji przem ysłu spożywczego z rolnictw em a szcze gólnie z indyw idualnym i gospodarstw am i specjalistycznym i i spółdziel niam i prod u kcy jn y m i na teren ie m akroregionu środkow o-w schodniego.
Przedm iotem działania K om binatu jest:
1) produ k cja arty k u łó w żywnościowych na zapotrzebow anie ru n k u , rozw ijanie eksp o rtu i p rod u k cji na cele pozarynkow e;
2) prow adzenie dla w łasnych potrzeb n astępujących kierun kó w dzia łalności: skup i k o n tra k tac ja owoców i w arzyw , produ kcja rolnicza, p ro dukcja p ó łfabrykatów , prod uk cja budow lano-m ontażow a, rem o n ty m a szyn i urządzeń.
K om binat „F ru cto po l” tw orzą obecnie następujące zakłady:
a) Z akłady P rzetw ó rstw a Owocowo-W arzywnego w Chełmie, K lucz- kowicach, N ieledw i, Osmolicach, Stoczku Łukow skim , Terespolu i Zagło bie,
b) Gospodarstw o Rolno-Sadownicze w Chromówce, c) W ytw órnia O ctu i M usztardy w Parczewie, d) Zakład M echaniczny w Dysie.
S tru k tu ra w ew n ętrn a i stopień samodzielności zakładów tw orzących K om binat „Fru cto p o l” je s t zbliżony do rozw iązań p rzy jęty ch dla kom binatów przem ysłow o-rolnych w Polsce. Istotnym czynnikiem w p ły w a ją cym na wielkość i k ieru n e k p rodukcji jest możliwość zaopatrzenia su ro w cowego. W szystkie zakłady przetw ó rstw a ow ocow o-w arzyw nego K om bina tu posiadają w łasną bazę surow cową, co w płynęło na uniezależnienie się od dostaw ców um ow nych. Od 1981 roku prow adzona jest w K om binacie system atyczna w ery fik acja upraw . Je j celem jest u realn ienie zak o n trak
tow anego are a łu i rozw iązanie um ów k o n trak tacy jn y ch z niesolidnym i p lan tato ram i. Rów nolegle do prow adzonej w eryfikacji bazy surow cow ej organizow ane są działania zm ierzające do pozyskania now ych producentów szczególnie ty ch up raw , k tóre w optym alnych w a ru n k a ch glebow o-kli m atycznych są niezbędne do p rodukcji zakładu p rzetw ó rstw a owocowo- w arzyw nego.
S tru k tu rę pow ierzchni u praw zak ontraktow anych przez K om binat „F ru cto p o l” c h a ra k te ry z u ją dane zaw arte w tabeli 1. Baza surow cow a K o m b inatu „Fru cto po l” zlokalizow ana jest na ponad 6000 ha na teren ie pięciu w ojew ództw i obejm uje 20 tys. plan tatoró w . N ajw iększy udział w u p raw ach stanow ią sady (45,3%) i u p raw y jagodow e (34,7%). Po w ierzchnia u p raw na jednego p lan tato ra je s t zróżnicow ana i zależy od ty p u upraw y. N ajw iększe p lan tacje w y stęp u ją w śród sadowników. W 1986
414 K . Z inczuk, M. Zinczuk
Tab. 1. W ielkość i stru k tu ra u p ra w w K om binacie „F ructopol” w 1986 r. T he crop size and stru ctu re in th e w ork s of ’’F ru cto p o l” in 1986
W yszczególn ien ie P ow ierzch n ia u p raw w ha S tru k tu ra w %> Liczba plan tatorów W ielkość p o w ierzch n i u p raw na 1 p lantatora w ha W arzyw a ogółem 847,9 14,1 3997 0,21
w tym : pom idory 481,9 8,0 2069 0,23
ogórki 163,0 2,7 1121 0,16 fasola 54,3 0,9 494 0,11 inne 148,7 2,5 411 0,45 T ru sk aw k a 351,2 5,9 2289 0,15 O w oce jagod ow e w tym : porzeczka 2082,7 34,7 8402 0,25 czarna porzeczka 1278,1 21,3 6579 0,19 czerw on a 464,6 7,7 3819 0,12 agrest 18,0 0,3 199 0,09 m alina 322,0 5,4 1199 0,27 Sady 2722,7 45,3 5312 0,51
w tym : jab łon iow e 2224,8 37,1 4243 0,52
w iśn io w e 288,1 4,8 1420 0,20
śliw o w e 204,8 3,4 1405 0,15
O g ó ł e m K om binat 6004,5 100,0 20000 0,30
Źródło: O pracow anie w ła sn e na p o d sta w ie an aliz ek onom icznych K om binatu P rze- m y sło w o -R o ln eg o „F ructopol” w L u b lin ie z 1986 r.
rok u skupiono 111 294 tys. ton owoców i w arzyw . N ajw iększy udział stan o w iły owoce (72%), n ato m iast w arzy w a stano w iły 19,3% ogółu skupu. G łów nym i k ieru n k a m i specjalizacji bazy surow cow ej K om bin atu „F ru c- topol” są p lan tacje: tru sk a w k i, porzeczki czarnej, w arzyw (na potrzeby nowo w ybudow anej chłodni-zam rażalni w Osmolicach). Szczególnym za interesow aniem p lan ta to ró w od 1986 r cieszy się u p raw a czarnej porzeczki pod zbiór kom bajnem . A so rty m e n t p ro d u k cji poszczególnych zakładów K om b in atu uzależniony je s t od bazy surow cow ej i specjalizacji p ro d u k cy jnej zakładów , co p re z e n tu ją dane tab eli 2.
P ro d u k c ję K o m b in atu podzielić m ożna n a następ u jące gru p y rodza jowe: 1) p rzetw o ry owocowe (moszcze, soki, m arm olady, dżem y, powidła, m a ry n a ty i p u lp y owocowe, galaretki), 2) owoce m rożone, 3) w arzyw a m rożone, 4) ogórki kw aszone i konserw ow e, 5) k o n c e n tra t pom idorowy, 6) p rze tw o ry w arzyw ne, 7) w ina, 8) susz owocowy i w arzyw ny.
W artościow ą s tru k tu rę p ro d u k cji w poszczególnych zakładach K om bi n a tu p re z e n tu ją d ane tabeli 3. N ajw iększy udział w produ k cji m ają
za-Tab. 2. S p ecjalizacja zak ład ów K om binatu w ed łu g bazy surow cow ej S p ecialization of th e in stitu tio n s of the W orks according to the ra w m aterials base
Surow ce Z agło ba Craśnik K lucz-kow ice Osmo-lice C hełm N ie le d ew T eres pol S to czek Ł u kow sk i W ARZYW A p om idory + + ogórki + + + + + fa so la szparagow a + + fa so la na ziarno + + + buraczki ćw ik ło w e + + szparagi + inne + + + T ru sk aw sk i + + + + + + + OWOCE JAGODOW E porzeczka czarna + + + + + + + + porzeczka kolorow a + + + + + + + m a lin y + + + + + + + + agrest + + + + w inogrona + OWOCE Z SADÓ W jabłka + + + + + + + + w iśn ie + + + + + + + śliw k i + + + + + + + — sp ecjalizacja zakładu
Źródło: O pracow anie w ła sn e na podstaw ie m ateriałów z K om binatu „F ructopol”.
kład y w ZPOiW Chełm (33,8%) oraz ZPOW N ieledew (23,1%). Inne za k łady (G.R.S. C hrom ów ka, Zakład M echaniczny w Dysie oraz ZPOW K raśnik) pozostają na etapie budow y lub rozbudow y i ich udział w s tru k turze p rod u k cji jest niew ielki.
P ro d uk cja K om binatu przeznaczona jest na potrzeby ry n k u w ew n ętrz nego i eksportu (tab 4). W 1986 r. udział eksportu K om binatu w zrósł ponad 5-krotnie, co należy uznać za bardzo pozytyw ne zjaw isko p ro d u k cy jn e K om binatu. W ew nętrzne powiązania pro du kcy jne K om binatu obrazuje ryc. 1. Zw iązki produkcyjne m iędzy poszczególnym i jednostkam i organizacyjnym i K om binatu są złożone. Cała produkcja szkółkarska oraz p rod u k cja owoców przeznaczona jest na p otrzeby K om binatu. Podobnie Z ak łady M echaniczne w Dysie świadczą usługi n a potrzeby K om binatu. Szczególnie w latach u rodzaju owoców i w arzyw w celu lepszego ich w ykorzystania n a stę p u ją p rze rz u ty m iędzy zakładam i K om binatu. Ma to n a celu pełne w ykorzystanie zdolności produ k cyjn ych tych zakładów.
416 K . Z inczuk, M. Z inczuk
Tab. 3. Struktura p rod u k cji w ed łu g zak ład ów K om binatu w m in zł/w g cen rea liza cji
T he p roduction stru ctu re according to th e in stitu tio n s o f th e W orks in m illio n s o f zlo ty (according to th e prices o f realization)
W ysizczególniemie 1982 U d ział w °/o 1987 U d zia ł w °/o
Zagłoba 419,3 10,3 930,8 10,0 O sm olice 190,0 4,7 543,5 5,8 K lu czk ow ice 315,1 7,8 826,9 8,9 Chełm 1414,4 34,9 3147,3 33,8 N ieled ew 1093,3 26,9 2153,1 23,1 Stoczek Ł u k ow ski 260,0 6,4 580,5 6,2 T erespol 216,7 5,3 594,3 6,4 P arczew 106,1 2,6 248,8 2,7 G.R.S. C hrom ów ka 11,0 0,3 37,9 0,4 D ys 15,6 0,4 66,4 0,7 K raśnik 16,2 0,4 183,9 2,0 K O M BIN A T 4057,3 100,0 9313,4 100,0
Źródło: O pracow anie w ła sn e na p o d sta w ie danych z działu ek on om icz n eg o K om binatu „F ructopol”.
Tab. 4. S tru k tu ra sp rzed aży K om binatu „F ructopol” w %>
The sa le stru ctu re of th e W orks „F ructopol” in %
W y szczególn ien ie 1982 1986
R yn ek 75,4 65,1
E ksport 4,7 25,9
Poza ryn ek * 19,9 9,0
* Sprzedaż poza ry n ek ob ejm u je dostaw y p ółp rod u k tów K om b in atu do zak ład ów rzem ieś ln iczy ch i sp ółd zielczych , które w y k o rzy sty w a n e są w n ic h d o d a lszej p rodukcji.
Źródło: O pracow anie w ła sn e na p o d sta w ie da n ych z działu ek on om iczn ego K om b in a tu „F ructopol”.
K IER U N K I ROZW OJU K O M B IN A T U „FRU CTO PO L” W LUBL IN IE .
W latach 1980— 1987 n a stą p ił znaczny rozw ój K om binatu w układzie przestrzen n y m . Pow iększyła się baza surow cow a, w iele zakładów p rze tw ó rstw a je st ciągle m odernizow anych i rozbudow yw anych na potrzeby ry n k u w ew nętrznego i eskportu. W ostatnich lata ch n a k ład y inw
esty-R ye. 1. W ew nętrzne p ow iązan ia produkcyjne K om binatu P rzem ysłow o-esty-R oln ego „Fructopol” w L ublinie
Interior production lin k s of th e In d u strial-A gricu ltu ral W orks ’’Fpructopol” in L ublin
cyjne przeznaczone są przede w szystkim na budow ę chłodni-zam rażalni o pojem ności 5000 ton jednorazow ego składow ania w Osmolicach. R eali zacja tej inw estycji przyczyni się do w zrostu eksportu m rożonek owoców (w szczególności m alin, tru sk aw ek i czarnej porzeczki) i owoców. O stat nio w śród odbiorców zagranicznych wzrosło zainteresow anie k o n c e n tra tem jabłkow ym i suszem owocowym.
In teresu jące w ydaje się zaprezentow anie podstaw ow ych m ierników ekonom icznych ch arak tery zu jący ch działalność K om binatu, co c h a ra k te ry z u ją dane tab eli 5. Z info rm acji zamieszczonych w tej tabeli w ynika, że sprzedaż w yrobów w 1987 r w zrosła praw ie 4-krotnie w porów naniu do 1980 r (według cen realizacji). Z atru d nienie w badanym okresie zm a lało o 785 osób. Było to spowodowane odłączeniem się od K om b inatu w 1981 r przodującego ZPOW w Milejowie. W ydajność pracy w yk azuje sy stem aty czn y w zrost. E ksport w latach 1984— 1987 w ykazu je znaczną dynam ikę, a udział eksp o rtu w p rodukcji sprzedanej w zrósł w 1987 r do 21,7%, zaś n ajw iększy b y ł w 1986 r (26,3%). Dalsze in w estycje K om bi n a tu zm ierzają do rozbudow y lub m odernizacji zakładów przetw órstw a ow ocow o-w arzyw nego oraz budow y 4 now ych chłodni-zam rażalni o zdol ności przechow alniczej 2000 ton p rzy każdym zakładzie przetw órczym .
K olejnym w ażnym przedsięw zięciem gospodarczym K om binatu b ę dzie przejęcie Z akładu R olno-Przem ysłow ego w N iem cach posiadającego ponad 400 h a użytków rolnych, gdzie przew iduje się w najbliższym okre sie rozw inąć szkółkarstw o m ateriału sadowniczego dla potrzeb K om binatu oraz rolników indy w idualn y ch i spółdzielni produkcyjnych. W zimie 1986/1987 ponad 62% sadów w regionie środkow o-w schodnim w ym arzło
4 1 8 K . Z inczuk, M. Zinczuk t-0 t-0 C " 05 00 -H 05 1 ^ § 15 05 C ł-H Cd X OO 00 Cd O i "ca ^ ^ £ !> <D P* 0) = £ i— i -i-1 o <u a J=> o 2 .M r ^ fas £ 3 s -*-> i— i cfl O d a S -2 a § o Jh W ^ 'o fl, k/j SJ § 5 3 o cd ’■8 § > 0 -43 C o 8 00 1 -8 C o *y ° «5 01 v 3 S-i r a 0 ) <U a s <u .2 £ a o o £ G iS 8cn cu T3O O Ph 'ot . 10 J2 jś OJ rt & H Źr ó d ło : O p r a c o w a n ie w ła sn e na p o d st a w ie ma teriałów K o m b in a tu „ F r u c to p o l” w L u b li n ie . | 1 9 8 7 9 3 1 3 ,4 1 1 7 ,4 2 0 2 4 9 9 ,5 4 ,6 0 1 1 1 8 ,0 1 9 3 5 ,6 2 9 5 ,0 2 0 2 5 ,5 9 8 ,6 2 1 ,7 CO 0 0 o> T-f 7 9 3 1 ,8 1 1 3 ,7 2 0 3 5 1 0 0 ,5 3 ,8 9 8 1 1 3 ,2 6 5 6 ,1 3 6 0 ,5 2 0 5 4 ,2 1 1 2 ,0 2 5 ,9 1 9 8 5 6 9 7 3 ,9 1 0 1 ,5 2 0 2 5 1 0 1 ,3 3 ,4 4 4 1 0 0 ,3 1 8 2 ,0 1 0 1 ,1 CO 0 0 r H 1 7 8 ,5 2 6 ,3 1 9 8 4 6 8 7 0 ,2 0 0o " c o H 2 0 0 0 1 0 0 ,9 3 ,4 3 5 1 2 9 ,7 1 8 0 ,1 7 0 ,9 1 0 2 7 ,7 7 0 1 ,, 5 1 4 ,9 1 9 8 3 5 2 5 1 ,2 1 6 0 ,1 1 9 8 2 1 0 2 ,6 2 ,6 4 9 1 5 5 ,9 2 5 4 ,0 1 4 7 ,2 1 4 6 ,5 9 4 ,5 2 , 8 1 9 8 2 3 2 7 9 ,9 1 0 7 ,4 1 9 3 1 9 5 ,5 1 ,6 9 9 1 1 2 ,6 1 7 2 ,5 1 7 2 ,5 1 5 5 ,0 1 6 5 ,6 4 ,7 1 9 8 1 CD CO l O o c o 1 0 4 ,3 2 0 2 3 7 2 ,0 1 ,5 0 9 1 4 4 ,8 1 0 0 ,0 4 6 ,5 9 3 ,6 3 5 ,6 tH co" O 0 0 a> i H 2 9 2 7 ,5 2 8 0 9 ! 1 ,0 4 2 1 2 1 5 ,1 2 6 2 ,8 1 9,0 W y s z c z e g ó ln ie n ie S pr ze d aż w y ro b ó w i u s łu g w g ce n r e a li z a c ji w m in z ł D y n a m ik a ro k p o p r z e d n i O O O H Z a tr u d n ie n ie o g ó łe m D y n a m ik a ro k p o p r z e d n i o o O O r H W y d a jn o ść p ra cy w m in z ł D y n a m ik a ro k p o p r z e d n i 1 0 0 ° /o Na k ła dy in w e s ty c y jn e og ół em w m in z ł D y n a m ik a ro k p o p r z e d n i O 9 O o H E k sp o r t w g ce n z b y tu w m in z ł D y n a m ik a ro k p o p r z e d n i 1 0 0 % U d z ia ł eksp ort u w p r o d u k c ji sp r z e d a n e j (w % >)
i a k tu aln ie prow adzona jest rek u lty w acja oraz nowe nasadzenia, których wielkość uzależniona jest od m ateriału szkółkarskiego, wciąż deficyto wego. Na pozostałym areale p lan u je się rozw inąć u praw ę w arzyw na m a te ria ł nasienny a także na potrzeby nowo budow anych w K om binacie zam rażlni-chłodni.
W ostatnich latach proeksportow a polityka inw estycyjna K om binatu je s t zbieżna z założeniam i II etapu reform y gospodarczej. D yrekcja K om
b in atu podjęła szereg zam ierzeń inw estycyjnych, tj. budow ę chłodni-za- m rażaln i w Osmolicach, m odernizację i budow ę linii p ro du kcy jny ch do p ro d u k cji soków z owoców i w arzyw , któ re przyczyniły się do zwiększe n ia produkcji na eksport, w tym do krajów II obszaru płatniczego. R eali zacja zadań w rozw ijaniu bazy surow cowej i przetw órczej odbyw a się p rzy aktyw nej w spółpracy z różnym i ośrodkam i naukow ym i w Polsce, tak im i jak A kadem ia Rolnicza w Lublinie, A kadem ia Rolnicza w Poz n a n iu i W arszawie, P olitechnika Łódzka oraz In sty tu t Sadow nictw a w Skierniew icach. Р Е З Ю М Е В статье п редставлены связи пищ евой промы ш ленности с сельским х о зяйством на прим ере агропромы ш ленного комбината „Ф рук тополь” в Л ю бли не, представляю щ его собой один и з к р упн ейш их заводов плодоовощ ной промы ш ленности в средневосточн ом регионе Польш и. Р азм еры и р азн ообр ази е сел ь ск охозя й ст в ен н ой продукци и и промы ш ленности я вляется реш аю щ им п о к а за телем общ ественной эф ф ек ти в н ости пищ евого ком плекса в целом и в зн ач и тельн ой степени реш аю т удовлетворен и е потребностей н аселения в области пр одовольственны х товаров. В настоящ ее врем я самой эф ф ек ти в н ой ф орм ой интеграции пром ы ш ленности с остальными звеньям и пищ евого ком плекса являю тся агропромы ш ленны е комбинаты. S U M M A R Y
T he article presen ts relation s b etw een food in d u stry and agriculture as ex e m p lifie d by th e In d u strial-A gricu ltu ral W orks „F ructopol” in Lublin. It is o n e of th e greatest fru it-a n d -v eg eta b le processing w orks in th e C entral-E astern reg io n o f Poland. T he size of th e d ifferen tiation of agricu ltu ral production and in d u stry are a d ecisiv e m easure of the social e ffe c tiv e n e ss of the w h o le co m p lex of food econ om y. T hey con trib u te sig n ifica n tly to the sa tisfa ctio n o f the social food n eed s of the population. N ow ad ays, the in d u strial-agricu ltu ral w ork s e x is tin g in our cou n try are th e m ost adeq u ate form of the in tegration b etw een th e industry and th e oth er lin k s of food econom y.
