PROGRAM ANALIZ CHEMICZNYCH PRZY DOKUMENTOWANIU ZŁÓŻ KOPALIN UŻYTECZNYCH

· --

PROGRAM

.

ANALIZ CHEMlCZNYCH PRZY DOKUMENTOWANIU

.

:

·

.

.

,

.

'

ZlÓZ

KOPALIN

.

UŻYTECZNYCH-

.

.

.

.

Pondżej IJl'Odajemy dalszy ciąg programów anQuz

che-micznYICh zalecańyc'h

pmez

Centralriy · Urząd . GeolOgu · . _. przy · _dokumentowaniu _l } · z.łóż kopalin uż:yteczn.Ych. _{. .}

ANHYDRYT.

f

SKAŁ

Y

AŃ'HYPRYTOWO'-QIPSOw.iri

· . ·.· b.RAZ..:GLPSOWO~RYTOWE·. . . .

. . . . _.- ·. '

· · {l>d;emysJ

cbemi~y)

·.· . :·. • ' - ..

·,A,naliza ..

·

_·

·wskaźnikowa

_·

_·

_·

_·

_eao

· skrócO!l'le

peln.a

.

.

·

..,so,

·

'

HzO.

Slo;

•

..

ą1o2

.

.

so"

..

:

·

.

~9J

.N-to;

;CO,~ .

:·~-~. ·.Fez~. +H:~·o

·

.

·-· .

~ -.:· Ca.O. :

:-Ht.O,

· ·

:H2o

..

:Mg() ,· ~- .

Piogramy.·te

obmviąztiją t~

·

~

:

~~ ~a&~

ch

· .gipSÓw że ZłÓ!i· c~hsztYńsldch; .

.Ari.allzy

·

ch~ mii::znei :Posilldaj~ "'4uże znaczeni~ :przy ust'a-:Iiuuu· ja-,koŚci':tioh •kQPalin dLa ·potr,Zeb Pl'-Zle-. · mysłu ocheznlcżnego. .. . ·

BARYT .Analiz-a ·:

wsk.ainikowa:

.

,.

.

~-J:ł_aO skr6c_{· 'SiOa} ~ń.3.. _{. Si02}

'

!l>ein

_{, ·.}

a

_Zn

·_

·•

_.

·

..

·

Bacaoo

.

Al20a .

<

G

u

. ' ,:· Uwqa: F-E!i03 :As . SO$ . . FeO

sh

. .

F · -· ·

tao

Sba

.-

_

Strata ptażef?-ia Mgo

OC>s

B'SO . 'F SrO .. -1-łjzO

.. ~Pb --HaO . ...

ZawartośĆ

.

m~t.al:i dężki<:h.

Witala

~ę

'

w

a~-

.

. ll.zie pełnej,,

a

niękiedy ta.kże.

w

p.Ua] i:zilch . ~króconyC-h, gdy. uprzed.il.io stvlierdwoo obeCi;10M ich ,w mineraJ.e.

w

anallz·ach skr~

. cooych · SiOs,

c3o

{_F .oznac-za· się tyako

w ~r~dku ~~wania z blir:Yrtein .·

·kwarcu-J: fluorytU• bądź kalcytU, . ·

-. . ·.· . - . . ', :.

.

-~

· w6bźn.i-kow.B ·

Uwaga: _

An.alk

₇

chelnkzne

·

prey

r~nhi Ja-. kości ·be:n.toni~u mają

.macz'enie

.

pcmlO'Cllicz(!~ ·

z~czą ocenę

-UZy'lJkuje

się~

podstawie . określeri:La. \Wasn~ć.r fizycznych: i labora to-. ryj;Jlycll.: 'badań jeChńołóg!c'żnyeh. · A.ni.&Q skr~. stotUje' Się: bard~· rrz:adko. · ··' ·•

WszYat:.>y :z.aintet·esow.ani pr(jazeni są _o naldsyłan'le uwag

i.wniosk.ów

o

programach. ft·a _adres: Centralny ur·ząd

~Q!ogll. Dep. G~l<Jgii. ~rczej, Warszawa; . ul .

J36Il'a

a

:

·

·

~

CHROMiT

_

·

<PrzernYs~

. -· -

-

·

ma'teri~ów oeniótrwałYdl)

.· . . ·. . . --- - . .

-

...

.

·oowMi-r

•.•.. !· .. r .

(J?rŻemysł dol~

tu -. palonego

p~~

•

mąteriałów

·

_ (lfpl!oti'wałych) wskaźnikowa

.

.

S!Os

.

.

: ~Oz

'

.

'

CaO

'

'Mg() .

sliria.iS

~prażeb!lla ·- An~ . skrócona ·SiCz .AlłOs F~Os

.

,

cao

·M:go MnaOf . St:rlalta_ pva'Ż~ ·. DOLOMIT . . . . .

· · (Przemysł . szklarski i cerłilmic.zny)

.

Anid:!za:

.

"-$k.at~i.kowa

. FetOa ·

:

s~

.

·

·

.

.

s~ełna-

.

caó

.

... ~ Ti02 MgO_

FE!z()3 ' A}sO, CQa ·

Ęttrata prateni.a . -~' Strata :Prażenia

.

~wą.ga: Alial:izy · chemiczne depydują ·o Jakości·· d.oló-: -· · mitu d'lą pot.r.zeb ,tpi'?Jemysłu szklarskiego i

ce-rainicznego; La.b(>ratoryjnych . bacLań . techno-. logicznych nie wyliąouje się. l~z o~azu ,pri.e~

choc:Irrl .się dco prpby póbteehnicznej., a niekiedy nawet odo łlada:ń w sltali przerriymowęj. ·

.:

bQLOMIT

.

('rópłl!ik · ·w.ie~eeoWy") ·

wsk~;tźtli.k~wa

· .·· CaO ·· M:gO_ . S.tra-ta P:rSrienia Nier02JP .. w 10% HCl .

Analiza

_

..

skrócona · -· pełna·

.

,

.

. Si.Oa

.

$i011 . . MgO' .

, Al.tOs. : ~03

·

.

·C02 .

FezOs F~Oa . SO,

..

cao

Fe<>

. .

P~<>a

.

.

:.

Mgo

·

. ·

MnO- +HaO· , Slmta pmżetlia Ca.0 · -H20

' .

Uwara:

·

w

·prtzypa.Cfku. badania dolomitu z ~iasu ślą~

-.. sk:iego: obo'Wąiuje OOn.aczeJiie Zn i.Pb w ana...-... ; ..

··;·· ..

.· lizie skróconej a także· kontrolne o.znaczJmie

s·,·.a.w-peł:nej.oznaezeliie ZU, Pib i S-~ l!liat'.;

·:.~owa. .· _.,. · ._· ... · .. : ··. ·· ·~~.,. .. ;

....

.

..

~-

.

.... •OO..LOMIT . .:..,

(~ąS!t

.

~ej~y, otr.iy.tpYW,1łny

ubo.cznie -przy

~-caniu ~-.cyn.kawo-ołowi:a'ny($)> . . :, . ·;: ·.; _.

~iąiUi.

Od~dy dolomiifaw~

.

ócłdziel.ane

przy.

~~u

rud cy:O.ko,wo..O.Inwi.anyC'h ża.Wieraj~ .. riiekiedy · ~­

. tych metali. .

z

tego też wżględu · dolomit kierowany

<kl .zużytkowania-j ~ko ~alast. kalejówy !pOddaje sią en a:..

· łizie chemdcznej n.a:· Z'n,. Plb,- S, SOa .. ,_.

Inne badariia l$ll&uj·ą się w przypadkach wyjąt..;

kxiwych.. . . . ; . : . . . . . . .

· Wsk.a2Qwki te ciatyczą równi~ przyp&óku badania starych. .zwałów. odJ.Pa,dowyc'h obecnie ur.abi.anych

na

. balast ~olejowjr. · ·

.

oot.o:M.JT

;

(krUeizywa oo

·

betonu _ ·otrzymy;wane

Uib9Cz.n.ie

·

przy

~ąeai;l!i'U ru.d cyn!ltmw-oł<lw;ianych)

'

:

w

~~

--

pO(;l~aje

.

m~ ęalizi.e c~~

'!Ylko

na zaWI8rtość S -'-- całkowitej i

so,.

.

·

·

.

.

·

Ponieważ· odpady ~~e ,przy. -\wboeaca.Diiu rild

. cynko.wu~~ -zawierajll ·ąi~edy wiele .tych·.

metaild, 'prz$. · rlla kontroli ~e się· to ~s.eywo

analizie na: ~n, :i Pb. . · ,, . · . . · . .

·. ·· Inne· badanie: wykoouje lilię

·

w

_spr.zypadk.ach :

wyjąt-k0'\v'Ycl1..~-

.

'

:

.

.

.

~

·

.

.

. .

-'

.

. . .

.

.

.

.

.

.

.

·

.

.

• · Wskazówki .. te dot;rczą również· przypadku bada.n.ia

s.taryCh IZ.Waló'w odpa;Cjiowy_cli ()Qeenie . ur.abianych n.a . .

l

knmzywo db betonu. · · ·

l

l

l

DOMIF..&Zd{l HYDRAULICzNE ·DO.-.... .. ·

CEMENTU

. .

•

·(tooJSIS; .~uzwlana, pumeks,·

tufy;

ip(lpioły wu!lkaruczne,

zJ.imi..a okrz~owa, diatomit,. qpoka l$.ka, trypila· i

in.J

, Ąnal:iza

· ..

Wl'łk.aŹnikoWa. .

skróoon.a

.

.

'pełna

Si01 r~p: · Si-Os ró7.!1>. . · · · SiOs ro2Jp.

w HCI .· SiOs nd:erozp. · . · SiOa D.'i·erQZII).

+

H10 · . R:.O,(A~Q;+FeaOs) .. ~Os

MgO ·_. ' . · F~Oa

cao

·

··

Mgo

.

l

so,

·

·

·

.

cao

S .... ·KaO +~-

Na:<>

.·""::'Hao c~ 1 SOs

s

+HsO .

·

strata

_prażel.lla.

-u)V1ip

:

.

Analizy

_

.

:

chenrtczne

~rŻy:_ roZpożn~u ja'-.

k<*i dariPeszek hyidraulicz:nyc:h do cementu·

mają znaC.zenie: pomocnicze. _. ·

. . . . ....

. . . . .

_.:_ DUNITY, .OLJW:mjiTY, 'SERPENTYN!lTY

·

-~

(Prz

·

~

m~teria.łów

;

ogt;liotrw;&ł~)

· , .

.

.

.

AnalliS

.

·

.

:~

_:

.

..

.

'

. .. ;_ .. wsk,Bźnikowa .. · · _skrQe!)na , Si09 ·· • • , Si02 ~01 AiaOa • ·_. Mg() . . Fes.~·. Strata prażenia· Mg() · . . CJi.Q . . .. S~ta-- p~;.ążenia . •.· . - . \ . ; ~ FOSFORYTY Analiu . akróoona ~-·· PsOa

'.

ca:o

.

..

COi

SI Ot 'RsOs ·- .~H:sb ... · .. · ..

s

trata

prażenia l

Uwag&:

W

-oęlu określenia iloŚci dorińEi:sżek

-rt$le

ra3.-

·

_

·

nY'Ch ·-<ltw.arc,

baryt. i in.)· -zawartycll.

w

kan:.

· krec)~ch f~~wych rz;aleca się w analizie .

•

Pełnej ~ko~ć · ._ okreSleinie ilości'- ll.U:bst!lni:~1

n.terozups~ej w lO% HNO,. · ·

.. GI.mY

OGNim'RW~

.

. .

A~~ia. ·"',• · wskaźnikowa skrócoina Sl'l"\_ .·.-_ .• · .•. ·.. • · SiOa , · A);ó3 T~- .. '· Fę.Q3 .ALOs ·

Strata pr.aienia: Fi:~O;

Ogni<;>trwaklśĆ.zwykła CSO .. · · .

-Mg() ,,

-alkalia

Str.ata prażęnia

.:;_

Uwaga: ·~·Hzy

glin oiniotrwatYch

mają znaczenie

pomocru~ s)rzy uStalali:iu ich jakośCi. _.

.

GLlNY

.·I

I~~-

SUROWCE

IJ;.ASTE

CERA-MIKi

su::

·

·

·

oom.ANE,r

.·

(iły; łupk!j.

n-ast6,

Ies

_

ś~

_:

ilaste ttp}

.

·

·

An

:

aliza

·

_

-·

: · wsk.aźnik9wa

•• • t .•

Uwalił

~

Analizy chemiczne stanowlil

pom~ic*

;

ele:- .

· menit ·przy . ro~znaw.ańi:U . jako8ci ~~Y, ·

. _ -, co

o$ua

się próbnymi_wypała~. ws:Jtaz.aii.e~·

.. ograńi-ćzenie illotci . .Q~ą1~ ~li <lo · ,lte.dnef

.· lU.b ci)·'najwYżej_ dwu~ .Alradizy skrócQne wy-' ·'konuje się w celu wyka.Zania ew. obecności < siJkOdllWyeh. -dOmieszek···

'

miner.alnyeh

:(piryt,

· :

·gi.Pś;: ~ktu.chy W.:~Piep;i..il,~:m~~1;1J~:narn kai- .

. .

(Skały -magmowe, metamoor.ficz:ne, osadowe) Anali'Za

-,

.

l>ta

udok~vtania ~u

.

riilnerabMlgo

:

Yilliau

~

-. ne!IQ · bada~ mikroskopow:Ym·"wykonuje się·. jedną

luib -co naj~j parę analiz i:hamicznych w'

Pehlym

zakresie, włBkiwym dLa danej ·skały j dła wykazane-go skladu

mmeramee-o.

·

.

·

·

.

·.

.

.

PrzY

ZB(p()trzebowywaniti : analiz chemicznyCh. dla ·

tych ·celów · db<;Jwiązuje · przedłożenie wyników badań· miltróskapo~h i ustliilenia na. tej dl:odze :przy.bliio-nego .i:lościdwego sitładu mlneŃilnego .skały.

·. Nadto wykonuje się anillizy skrócone w celu stwi~­

dzienia ·ewentualnej .zawarto$ ci· 9Zk0dll,\Vych . do.nilaszek np. takich, któJ:e wegają szybkO-wyługowan:iu (Caco,, CaiSO •. 2H10 ilp}. lub utleniemu (FeSt, glaukonit i in.)

Oma<:Za się: · .

..

cao

· SOs S-siar~ową FeO

·

SUJbst~cje o~~cme·

i inne sldadnilu atOsownie •· do WYników ·badań makro- i mikroskopowych.····

wskaźnikowa.

cao

.

·· Strata żarowa NierożpUJS1.Czalne w 10% HCl .

.

w.\]goć KREDA AnaHia·: skrócona··. Si~_':,.; AlaC>a ; F~Oa

·

.

cao

.

MgO_ "• .. . Strata prażenia

.

.

· pełna '. Si~ . Mg().

.

AJ.ao3

.

so3

F~Oa . CC>a FeO · +H,O CaO

.

-Ha9

Uwaga: Oz:D.aczan.i.e.

skł.B.dników

·nieroziru.szczalnych w · kW~ solnym zaleca się również dodatkowo

wykooać

na

większych okruchach, a to w ce-. 111 wypreparowania ewentuadnych większych ·

· · skupj.eń i IkonkrecH krzemionlkowY'Ch lub

in-. nych w1ększych zia·rn, Dla kredy .stanowiącej .

np. dodatek do pasz n:Słety <lala«yć dotniesz -. -ki tru]ąOO, głównie As. · ·

. KW ASOODPORNE. SKAŁY (ańdei.Yot

.

U

n.f

. . --~·

W8k.aźrtik;,wa · . .skróc()na . Analiza· SiO. Ti02 ,·

:

AJ.aos

··

"

·

·

-: F~Oa

cao

. ł.fgO , - Strata pr_aźerua .. ·pełna. Siet MgO· TiO.

.

'

x.ao

· A1~3 . . NaaO li'~Os

·

Pt05 FeO·

S0a

ZrOi CO. .MnO +H~ . .cao -litO . : YW&&'a: Progi'am an'alizY pe'nej"

należ

y

ustalić ńa

tle'

· wynik(>w.badań ·mikroskopowych. · ·

. . .

.

.

KW.A.RCYTY, ŁUPKI KWARCYTOWE I IN. sKAŁy· . . KRZE~ŃKOWE . ·

(przemysł krzemionkowy · materiMÓw ogniotrwałych)

. '. Anal:i~~ . . pełna ·skrócona

SiOt

AlsOa ... Fej03

·

cao

-

~

·

-Strata prażenia

s

:

o2

·

MgO .· TiO, ZrOs . :Al~03 .

PsOs

· F&.z03 · Na20

.

Feo

·

KsO

·MnO +HsO

.

ea.o

--H,O

U~:· Przy rd~awaruu jakości .kwarcytów i i n-. . . . . nych ki-.żemkinkowycłi

.

sUrowco

w

' .

przemysłu

· ina-t.erl·ałów· 'OitliotrWB~h

ailiR!iu

<!hemiC~ZM n'lail'l₁ ~ez~e potn.oQnićm;· · ·

.,_ ŁUPKl OGNIIOTRWA.łJE ' . Anali%a: wskaźnikowa . skrócówt SiO, SiO, Al,O,

AlaOa

.

Fte20a. -F-~ O, ·

Stf~ta Piaienia . CaO· .

· Ogriiotr..v.ał-ość iwykła · MgO

'

.

s

. Strata prażenia

· · <?gn!iótrwałość Z'Wy~a

·MAGNEZYT

· (PI"ZemY6l_ mater~ałów ognfotrwałych)

Wl9kaźnikowa .. Si02· MgO. Fes03' Str~ta praźenia Anal.iu

s~~

·

AlaO.

-.

FesOa

.

·

CaO MgO. Strata P.ratenla . MAGNEZYT

(Przemysł magnezytu kaustyeznego) · · Analiza .. ' wskaźnikowa Mgb

Co,

skróC<Jna pełna Si02 SiO! . Mg()

Strata żarowa ~O,(A.I,Oa

_cao

+

_{· ·}

Fe,Q3)·.

_·

F~e>a Al2C>a · +H,o CO.

M:gC) .

·

Cao

-~o··

· · ' .· Strata pr~enia .

-·MARKASYT

(ze złóż cynkowo."ołowianych . dla.. przemysłu ·si

ar-kow~o) wsk.aźnikowa

s

Z

n Pb As -, wskaźnikowa s~

.

··~o ~aliza. skrócona

s

.·. Fe,O, _pOOia. Si02 . . .As F~· Sb FeO ·-Cao

z

n.

·Pb .As· :'H,O S-użyieczna ·Mgo• S--caJ!kowita C02 .. · Zn . HsO>· ~ ..". OPOKA LEKKA

.. . . -

Aii:afiza

.

skrócona

.

sio~· AlaC>a··

.

Fe.e>a·

.

cao

Strata·pratenla

Uwaca:

RóWno

b

ędne maczem~

dla

dolrumen~w~

takości tej kopal.iey mają ia;boratotyjn~ baJda-: . nia technologiczne. Aanalizy ·ehem:iczlle są

. tylko . elementem póm6cniezym przy

ustala-;· niu .jalroścl opoki Jekkiej: Wsk.azane jest ogra·

niczeme

ich dJości stoeownię do rw!lk.aeań

wy

.

•

PlASEK

Prz.em;rsł · wyborów wapienno -~SkaW,ylch-

(SJlikatO'-. wych) ·

· ·

·

Anal:i-La

wskaźnikowa skrócona

Domi~ ilaste Si.Os .

" organiczne. FesOs .~ Doliniesz!k:i ilaste . Domreszki or~niczne Sole rozpl.llSZCzalne w WOrdzie. pełna Si02

al.kalia

·

Al20s .F~Oa TiOa CaO COz. :MgO. Sós

s

Strata prażenta · Domies·zkli organiczne Domieszki ~laste · PIASEK ·'·

· (Beton, · 2el1bet, :zapra-wy i' wYJPiawy budOwlane)

'Mlkaźnikowa SOs

s

DOmieoszki: ·' organiczne (próba z -iNaOH) ila&te . Analiza -skrócona Si()i*) .

..

s

SOa · Dómieszki: . organiczne ilaste pełna·

Sióa

.Alt<), F~ CaO Mgo KzO NazO SOa

s

Strata prażend·a

Uwa.ga: Analizę· ·pełną Wykonuje się w przypadkach

· tstni·en.i.a. ,pr2esłanek, że morhe on .b~ u2yty ·

równietł: . do produ~c-ji szkła (szkło opakunko ...

we,

-

szkło budowlane itp.) .

.~~~~,...,.". ...

,

... ..

*). w· uzasadnionych 'przypadkach

·'·

PIASEK

, ·. (P~efuysł ~klar.ski . i . ceram!Jti ·szlachetnej)

.AnauUi· vvsk.aźnikowa skrócona . . Fes Os . . TiOz ·

.

.

F~ CaO . Mg

O

. KaO NazO Stra.tą prażenia

Uwaga.: NaJleży · zwrocić SZicZeg6.lną .uwagę 1na1 do- .

kładn.ość OZILaiCLa;nia tlenk&w !barwiących . a

:ZWłarsrLcza .F6.10s, którego ZSIWartaść ·

prak-t)"c2lnli·e rzecz biqrąc decyduje o zakresie

U'-żytkowania piasku w pr~yśle . 87iklamkim. ·

wskaźnikow-a PI.AsK.r·· FORMIERSKIE .

Ari-aliza

shócOria

SiO . . AlxOa F~Oa

cao

alkalia Strata prarżenia PIASEK pełna

SiOa

.

Mg().

TiOs

ahUa AhOa C0:z Fe10a SOa FeO· +.Ęo CaO -HaO· Stratą prażenia ·

(ścierny, budowa dróg, mieszanki . 'asfaltowe)

Analiz c~micznych nic· wykO;nuje 'się, ~adania

che-. miczne ogranli.c.zone są do Określenia zaVllllrtOIŚci

sub-... stancji o.rganicznyoh (próbli-z-NaOH)-i doimiESZek i1a-