Stanowisko przyszłych absolwentów wobec wybranych form aktywności zawodowej w świetle wymagań pracodawców

(1)

Anna Pawiak

Małgorzata Schneider

U n iw ersy tet K azim ierza W ielkiego w B ydgoszczy

STANOWISKO PRZYSZŁYCH ABSOLWENTÓW WOBEC

WYBRANYCH FORM AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ

W ŚWIETLE WYMAGAŃ PRACODAWCÓW

Z w szelk ich form aktyw ności ludzkiej form y akty w n o ści zaw odow ej stan o w ią p o d sta w ę d ziałaln o ści życiow ej człow ieka. R o sn ące w y m ag an ia ze stro n y p ra c o d aw có w i w zro st św iadom ości co do znaczenia odp o w ied n ieg o w y k ształcen ia oraz p o siad an ia d o św iad czen ia dla in d y w id u aln eg o ro zw o ju sta ją się p o w o d em p o d e j m o w an ia ró żn y ch form aktyw ności zaw odow ej m ło d y ch ludzi ju ż w toku studiów. Przyszli absolw enci studiów stacjonarnych stan o w ią szczeg ó ln ą k ateg o rię kan d y d a tów zatru d n ian y ch na rynku pracy. S w ą aktyw ność zaw o d o w ą ro zp o czy n ają z m y ślą o przyszłej m o b iln o ści w ty m obszarze życia, będącej czy n n ik iem zab ezp ieczen ia socjalnego. Z a zasad n e uznano w ięc zap o zn an ie się z opiniam i studentów kieru n k u

edukacja techniczno-informatyczna

na tem at ich d o św iad c z eń w p o d ejm o w an ej p rzez nich w ybranej form ie akty w n o ści zaw odow ej, k tó ra - ja k w y k azały w yniki u zy sk an y ch bad ań - je s t znacząca. P odkreślić je d n a k należy, iż u zy sk an e w nioski są w y n ik iem badań, które należy traktow ać ja k o sondażow e.

B ad a n ą p o p u lacje stanow ili studenci w liczbie 8 6 'o só b :

III

ro k u stacjonarnych stu d ió w lic e n cja c k ich (5 5 ,8 1 % ) i I ro k u m ag istersk ic h stu d ió w u zu p ełn iają c y ch n a k ieru n k u ET I (44,19% ). Ze w zg lęd u na specyfikę kierunku, aż 88,37% re sp o n dentów stanow ili m ężczyźni, nato m iast 11,63% kobiety.

W w yniku przep ro w ad zo n y ch badań ustalono, że n ajliczn iejszą g ru p ą badanych stu d en tó w by ły osoby, których do św iad czen ie w dotychczasow ej aktyw ności z aw o dow ej w ynosiło m niej niż ro k (40,70% ), 34,88% to studenci, k tó ry ch d o św iad cze nie zaw odow e objęło okres czasow y od roku do 3 lat, najm niej liczn ą grupę stanow ili stu d en ci z d o św iad c z en ie m p o w y żej 5 lat (11,63% ), n a to m ia st w czasie pow yżej 3 lat do 5 lat ró żn e fo rm y a k ty w n o śc i zaw o d o w ej w to k u stu d ió w p o d e jm o w ało 12,79% respondentów .

S tu d en ci w z ad e k la ro w an y m czasie p o d e jm o w ali ró żn e fo rm y a k ty w n o ści zaw o d o w ej, p o c zą w sz y od p ra c y d o ry w czej n iezw iązan ej z k ie ru n k ie m stu d ió w (37,74% ), pracy w akacyjnej w kraju (27,04% ), pracy w akacyjnej za granicą (13,21% ), p rak ty k studenckich w kraju (7,55% ), aż po p racę d o ry w c zą ściśle zw iąz a n ą z k ie ru n k iem studiów (6,92% ). G ru p a stan o w iąca 2,52% p o d jęła w czasie studiów p racę w p ełn y m w ym iarze, nato m iast 1,88% resp o n d en tó w rozpoczęło w ła sn ą działalność g o spodarczą. W ogóle nie p raco w ało dotychczas 3,14% studentów . N ależy zw rócić

(2)

334

IV. Edukacja techniczna i informatyczna - wybrane problemy rynku pracy

uw agę, iż najczęściej podejm ow aną aktyw nością zaw odow ą przez badanych była praca doryw cza niezw iązana z kierunkiem studiów, praca w akacyjna w kraju, praca w akacyjna za granicą.

1 - praca dorywcza niezwiązana z kierunkiem studiów 2 - praca wakacyjna w kraju

3 - praca wakacyjna za granicą 4 - praktyki studenckie w kraju

5 - praca dorywcza ściśle związana z kierunkiem studiów 6 - brak aktywności zawodowej

7 - praca w pełnym wymiarze podjęta w toku studiów 8 - inne

(3)

5. A. Pawiak, M. Schneider, Stanowisko przyszłych absolwentów wobec wybranych...

₃₃₅

Studenci w ykonyw alii różnorodne zajęcia zaw odow e. W śród najczęściej w y m ienianych znalazły się: przedstaw iciel handlowy, korepetytor, stażysta od spraw podatkow ych, sprzedaw ca, kolporter ulotek i gazet, barm an, kelner, m onter-elektro- nik, operator m aszyn (budow lanych, rolniczych), m echanik, kierow ca, pom ocnik na budow ie, anim ator dziecięcy, fakturzysta, sekretarka, opiekunka do dziecka.

W ykorzystyw ane przez badanych sposoby poszukiw ania pracy to przede w szystkim inform acje od rodziny i znajom ych (26,01% w skazań), ogłoszenia prasow e (23,08% ) oraz w 13,55% bezpośredni kontakt z firmami. Z ogłoszeń inter netow ych korzystało 19,78%, z innych źródeł - 0,37% badanych (Tym czasow a A gencja Pracy, B iuro K arier). Z pośrednictw a biura prom ocji, znajdującego się na terenie uczelni, korzystało 5,49% studentów, z ofert odbyw ania bezpłatnych staży - 4,03% . Giełda pracy w ykorzystyw ana była przez respondentów w celu znalezie nia pracy w zaledw ie 3,30% , rów nież kontakt uczelni z firm am i (2,56% ) zdaje się kiepskim sposobem na znalezienie pracy w opinii studentów, lecz na ostatnim m iej scu znalazły się porady nauczycieli akadem ickich (1,83% ).

Poszukując pracy na czas studiów, respondenci mieli okazję zapoznać się z w y m aganiam i stawianym i im ze strony pracodawców. Z zaproponowanej listy, mając m ożliw ość zakreślenia dowolnej liczby odpow iedzi, w ypełniający kw estionariusz w ybrali te, z którym i spotykali się najczęściej. W pierwszej kolejności, ja k zadekla rowali, w ym agano od nich kom unikatyw ności, dyspozycyjności czasowej, um

(4)

iejęt-336

IV Edukacja techniczna i informatyczna - -wybrane problemy rynku pracy

ności w spółpracy w zespole, um iejętności sam odzielnego podejm ow ania decyzji. N a piątej pozycji w śród w ym agań pracodaw ców w opinii studentów znalazło się dośw iadczenie zawodowe, następnie odpow iedzialność w realizow aniu przydzielo nych zadań oraz dbałość o kulturę osobistą. Po zaangażow aniu i w ew nętrznej m otywacji wymaganej od respondentów, znalazła się również fachowa w iedza i kre atywność, jakiej oczekiwali od nich przyszli pracodawcy. N a niższej pozycji wśród w ym agań znalazła się um iejętność dostosow yw ania do now ych m iejsc i sytuacji, sprawność w posługiw aniu się kom puterem , w tym znajom ość program ów (Solid, Auto-Cad, Linux, M icrosoft Office, A ffter Effects, 3Ds max, Corel). Rzadziej, lecz znalazły się i takie firmy, w których życzono sobie w yglądu określonego wym ogam i pracodawcy. Pracodawcy zwracali rów nież uw agę na um iejętność zarządzania kon fliktem oraz um iejętność optym alnego organizow ania i planow ania zadań w celu wydajnego wykorzystania czasu. Na uw agę zasługuje fakt, iż w hierarchii najczęściej określane w ym agania pracodaw ców dotyczą um iejętności interpersonalnych przy szłych pracowników. U m iejętności te składają się na tzw. inteligencję emocjonalną.

(5)

337

względy rodzinne układy w firmie prestiż firmy benefity praca zgodna z wykształceniem możliwość udziału w atrakcyjnych

szkoleniach

możliwość pozostania w mieście, w którym się studiuje

ciekawa praca przyjazna atmosfera w firmie możliwość rozwoju zawodowego wysokość wynagrodzenia

Wykres 5. Czynniki decydujące o podjęciu pracy przez studentów

D ługa lista w ym agań przedstaw iana przez pracodaw ców nie zniechęcała stu dentów do zdobyw ania dośw iadczeń w różnych form ach aktyw ności zaw odow ej. C zynniki w pływ ające na decyzję podjęcia przez nich pracy były jed n ak różne. I tak w 25,21% duży w pływ m iała w ysokość w ynagrodzenia, jednak oprócz m otywacji fi nansow ej rów nie znaczący w pływ na podjęcie zatrudnienia m iała m ożliw ość roz w oju zaw odow ego (16,81% ), a także — co m oże w ydaw ać się zaskakujące — przyjazna atm osfera pracy w firm ie (15,13% ). Praw ie o połow ę m niejsze oddziały w anie na studentów, jako czynnik m otyw ujący do podjęcia pracy, posiadała ciekawa praca, co stanow iło 8,40% . Studenci, podejm ując zatrudnienie, brali rów nież pod uw agę, co je st zrozum iałe, m ożliw ość pozostania w m ieście, w którym studiują (7,14% ), m ożliw ość uczestniczenia w atrakcyjnych szkoleniach (6,72% ). N ie bez znaczenia w podejm ow aniu decyzji o zatrudnieniu na danym stanow isku m iał fakt, iż studenci poszukiw ali pracy zgodnej z kierunkiem w ykształcenia (5,88%). N ie były im rów nież obojętne benefity proponow ane przez pracodaw ców i prestiż firmy, co zadeklarow ało 4,2% badanych. N a ostatnich m iejscach w śród czynników m ających w pływ przy kierow aniu się przez studentów w yborem podejm ow anej pracy zaw o dowej m iały układy w firmie (3,36% ) i w zględy rodzinne (2,52% ).

W spom inając o benefitach proponow anych przez firmy, w których studenci p o szukiw ali pracy, najw iększym pow odzeniem , ja k zadeklarow ali, cieszyła się m

(6)

ożli-338

inne telefon komórkowy

dofinansowanie opieki zdrowotnej dofinansowanie wakacji bezpłatny dostęp do obiektów sportowych

polisa emerytalna samochód służbowy 9,09% 13,33% 13,94% 15,15% 38,18% “ I--- 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Wykres 6. Oferowane przez pracodawców korzyści i świadczenia najczęściej wybierane

przez studentów

wość korzystania z sam ochodu służbow ego (38,18% ), o wiele m niejsze zaintereso wanie budziły: proponowana polisa emerytalna (15,15%), bezpłatny dostęp do obiek tów sportowych (13,94% ) oraz dofinansow anie w akacji (13,33% ). W najm niejszym stopniu studenci zadeklarow ali w ybór dodatkow ych korzyści proponow anych przez pracodaw ców w postaci dofinansow ania opieki zdrow otnej (9,09% ) i m ożliw ości korzystania z telefonu kom órkow ego (9,09% ).

Poszukując odpow iedzi na pytanie, jakiego rodzaju w ynagrodzenie chcieliby otrzym yw ać studenci za w ykonaną pracę, uzyskano inform acje, iż najbardziej preferow anym przez respondentów sposobem rozliczania z pracodaw cą je st stała

50 , 45 - 40 - 35 - 30 ] 25 - 20 - 15 - 10 - 5 - 0 46,51% ustalony czas pracy i stała płaca miesięczna 31,4% wynagrodzenie godzinowe, nienormowany czas pracy 15,12% 5,81% 1,16% 0

własna cate niewielka stała całe działalność wynagrodzenie pensja wynagrodzenie gospodarcza uzależnione od i ruchome uzależnione od

wyników pracy wynagrodzenie wyników firmy uzależnione od

wyników osobistych

(7)

339

miesięczna płaca i ustalony czas pracy (46,51% ), następnie wynagrodzenie od go dzin pracy przy nienorm ow anym czasie pracy (31,40% ). G rupa studentów stano w iąca 15,12% badanych woli prowadzić w łasną działalność. Zdecydowanie mniej badanych opowiedziało się za całkowitym uzależnieniem swojego w ynagrodzenia od wyników pracy (5,81% ), niew ielką stałą pensją i ruchom ym wynagrodzeniem uzależnionym od w yników osobistych (1,16%). W śród badanej populacji nie znala zła się ani jedna osoba, która zadeklarowałaby chęć otrzym yw ania w ynagrodzenia uzależnionego od w yników firmy.

Wykres 8. Przygotowanie do pracy zawodowej w ramach realizowanych na studiach przed miotów w opinii studentów

Poczucie dobrego przygotow yw ania do pracy zawodowej w ram ach realizow a nych na studiach przedm iotów posiada we własnym odczuciu 20,93% badanych, nie uważa się za dobrze przygotow anych 12,79% studentów, natom iast swoje przygo towanie do pracy zawodowej za częściowo dobre uznało aż 66,28% studentów.

Studenci stwierdzili, iż w zakresie teorii m ają raczej dobre przygotowanie za w odow e, co uznało 62,79% badanych. M niejsza grupa uw aża, że posiada raczej dobre przygotowanie w zakresie praktyki (46,51%). Jedynie 5,81% studentów oce niło swoje przygotow anie teoretyczne jako bardzo dobre i 4,65% praktyczne um ie jętności jako bardzo dobre. W śród respondentów znalazła się grupa osób licząca

18,61%, która uznała swoje przygotow anie teoretyczne za raczej słabe i 20,93% przygotow anie praktyczne za słabe. Niestety, dość znaczący odsetek, bo 22,10% respondentów, uważa, iż ich przygotowanie praktyczne jest w ogóle słabe. O wiele mniej studentów, bo 5,81%, uznało, że ma słabe przygotowanie teoretyczne. Nie po trafiło ocenić swojego przygotow ania zawodowego w zakresie teorii 6,98% respon dentów i w zakresie praktycznym 5,81%, co może budzić pewne zastrzeżenia.

Uzyskane wyniki badań wskazały na duże wymagania pracodawców co do okre ślonych um iejętności interpersonalnych. Powinny więc one znaleźć swe odzw ier ciedlenie w poczuciu dobrego przygotow aniu studentów z tego zakresu. W śród kilkunastu pytań skierowanych do respondentów znalazły się m iędzy innymi te do tyczące znaczenia, jakie przywiązuje się na studiach w zakresie np. przygotow ania

(8)

340

Wykres 9. Ocena wynoszonego przygotowania do pracy zawodowej w ramach studiów w opinii studentów

nie mam zdania

słabe - — raczej słabe - _ raczej dobre — bardzo dobre 0% j 11,63% H J9,30% I 15,12% 5,81% l 30,23% ____________ I 22,10% I 33.72% 9,30% _______ i 17,44% ---1--- T—--- 1---1 10% 20% 30% 40% 45,35% 50%

□ umiejętności współpracy w zespole □ umiejętności zarządzania konfliktem

Wykres 10. Ocena wynoszonego przygotowania do pracy zawodowej w ramach studiów w opinii studentów

do zarządzania konfliktem i um iejętności w spółpracy w zespole. Zw raca uw agę fakt, iż ponad 40% studentów oceniło swoje przygotow anie do zarządzania konfliktem w sytuacjach zaw odow ych jak o bardzo dobre (9,30% ) lub raczej dobre (33,72% ), a ponad 60% respondentów zadeklarow ało um iejętność w spółpracy w zespole, z czego 17,44% jako bardzo dobre, a 45,35% jak o raczej dobre. Niestety, znacząca grupa badanych ocenia swoje um iejętności radzenia sobie z konfliktem jako raczej

(9)

341

słabe (30,23% ) i słabe (15,12% ), a 11,63% nie ma zdania. Jako niezadow alające um iejętności pracy w zespole oceniło u siebie 22,10% , całkow icie słabe 5,81% , a 11,63% nie w yraziło żadnej opinii na ten temat.

Podjęto rów nież próbę poznania opinii studentów, czy pracodaw cy zw racają uw agę na średnią ocen absolw enta. Sami zainteresow ani zgad zają się z opinią w 29,07% , że pracodaw cy nie zw racają uw agi na oceny ze studiów swoich przy szłych pracowników. Raczej zgadza się z takim stw ierdzeniem 27,91%. Taki sam procent odpowiedzi - 13,95% stanowili studenci, których zdaniem pracodawcy raczej zw racają lub zw racają uw agę na uzyskane noty przez studentów w czasie studiów. Żadnej opinii na ten tem at nie posiadało 15,12% badanych. W zw iązku z pow yż szym, aby w yróżnić najlepszych studentów, zdaniem respondentów uczelnia p o w inna znaleźć dla nich pierw szą pracę, z czym zgodziło się całkow icie aż 59,13% badanych, raczej potw ierdziło to 17,44%, niew ielka grupa uznała, że raczej nie (8,14% ) i nie (9,30%). Nie ustosunkow ało się do tego stwierdzenia 8,82% badanych.

B adana grupa studentów uznała jednoznacznie w 24,42% , że przyszli absol wenci z posiadanym ju ż doświadczeniem zaw odow ym i znajom ością języków ob cych bez problem u znajdą zatrudnienie na obecnym rynku pracy, raczej znajdą w opinii 53,48%. Grupa badanych w ilości 10,47% uznała, iż raczej nie m a to zna czenia, natom iast 9,30% zaprzeczyło powyższem u stwierdzeniu. Nie wypowiedziało się na ten tem at 2,33%.

W zw iązku z pow yższym , aż ponad 70% studentów w yraziło opinię, że w ięk sze szanse na zatrudnienie po ukończeniu studiów posiada się, podejm ując w miarę m ożliw ości różne formy aktyw ności zawodowej ju ż w toku studiów, zdecydowanie

(10)

342

IV. Edukacja techniczna i informatyczna - wybrane problemy rynku pracy’

nie mam zdania

nie zgadzam się

raczej się nie zgadzam

raczej się zgadzam

zgadzam się

□ Studenci studiów stacjonarnych powinni moim zdaniem równolegle pracować zawodowo w miarę swoich możliwości

□ Absolwenci z doświadczeniem zawodowym i znajomością języków obcych bez problemu znajdą pracę nawet podczas recesji

Wykres 12. Opinia studentów na temat danych stwierdzeń

uznało tak 40,70% badanych, raczej tak uznało 34,88%. Raczej nie zgodziło się z tym 8,14% badanych, całkow icie zaprzeczyło tem u 6,98% , a nie potrafiło określić sw o jeg o stanow iska 9,33%.

Podsumowanie

Pozyskiw anie przez studentów pierw szych dośw iadczeń nie tylko po ukończe niu studiów, ale ju ż w trakcie ich trw ania na pew no daje im podstaw y do posiadania w iększej m obilności na rynku pracy. D ośw iadczenia w podejm ow anej przez stu dentów w ybranej formie aktyw ności zaw odow ej, ja k w ykazały wyniki uzyskanych badań, s ą ju ż znaczące. W yniki uzyskanych badań ukazują, iż w pew nym sensie nie form alny sposób poszukiw ania zatrudnienia, przy pom ocy rodziny i znajom ych, jest tym najczęściej w ybieranym przez studentów poszukujących pracy. Zw racają oni uw agę rów nież na benefity, czyli dodatkow e korzyści i świadczenia oferow ane im przez pracodaw ców , które w pływ ały na podjęcie przez m łodych ludzi decyzji o zatrudnieniu w danej firmie. Studenci sąju ż świadom i wym agań staw ianych przed nim i przez pracodaw ców . P o siad ają rów nież rozeznanie, które z um iejętności są preferow ane przez przyszłych pracodaw ców . O soby rozpoczynające sw oją drogę zaw odow ą nie tylko pow inno cechow ać dobre przygotow anie do zaw odu w danej dziedzinie, ale posiadanie um iejętności interpersonalnych, staw ianych w ysoko w hierarchii w ym agań w spółczesnego rynku pracy.

(11)

343 Summary

THE POSITION OF FUTURE GRADUATES IN RELATION

TO SELECTED FORMS OF PROFESSIONAL ACTIVITY

IN THE LIGHT OF EMPLOYERS’ REQUIREMENTS

Future graduates of full-time studies comprise a special category of candidates employed in the labour market already at the time o f their studies. Students’ acquisition o f primary experience not only after the completion of their studies, but already during the studies has a favourable effect on the course o f their further professional careers. It was considered sub stantiated to see what opinions technology and computer science students have o f their experience in the form of professional activities they take up. The results show that the activity is considerable. Due to this various students’ experience concerning the contemporary labour force were collected. It also helped to identify the methods employed to look for a job, additional advantages and benefits offered by employers which encouraged young people to take up a job, and what is most important, employers’ requirements which conditioned young people’s employment in a company at the post they applied for. Persons starting their pro fessional career should be well-trained for a profession in a specific area, as well as have interpersonal skills which are placed highly in the hierarchy of requirements of the contem porary labour market.