Praca podejmuje problem stosowania gazowych detektorów cząstek jonizujących w eksperymentach fizyki wysokich energii. Przeanalizowane zostały wymagania stawiane gazowym detektorom, które pracują jako detektory śladowe, jako warstwy aktywne kalorymetrów próbkujących oraz jako gazowe detektory mionów w systemach detekcji współczesnych eksperymentów przeprowadzanych z użyciem akceleratorów liniowych lub kołowych. W pracy zostały przedstawione problemy i zastosowane rozwiązania w okresie budowy i 16 letniej eksploatacji dużego systemu proporcjonalnych komór gazowych będących warstwą aktywną kalorymetru uzupełniającego eksperymentu ZEUS prowadzonego na akceleratorze HERA w DESY w Hamburgu.
Przedstawione zostały badania z zakresu wyznaczenia efektów starzenia komór kalorymetru i liczników kontrolnych stosowanych w systemie dystrybucji gazu. Wyznaczony parametr odporności na efekty starzenia w mieszaninach gazowych Ar + CO2 w różnych analizach wykazał duży rozrzut i zawierał się w przedziale od 16 do
497%/(C/cm) (procentowa zmiana wzmocnienia gazowego na zebrany ładunek na jednostkę długości drutu anodowego).
Gaseous detectors in high energy experiments on the base of backing calorimeter of the ZEUS experiment
The thesis makes an attempt to use of gaseous detectors of ionizing particles in high energy physics experiments. Requirements for gaseous detectors which work as a tracking detector or as an active layer in sampling calorimeter, or as a detector of muons in detector systems of contemporary experiments have been analyzed. In the thesis the author presents problems and used solutions during a construction and exploitation a large system of proportional chambers which were active layers of backing calorimeter of the ZEUS experiment on the HERA accelerator in DESY in Hamburg.
There are presented researches in the domain of ageing effects in the calorimeter chambers and control proportional counters which were used in a gas distribution system. The parameter of resistance to ageing effects in the gas mixtures Ar +CO2 in
the different analyses shows a wide range of value from 16 to 497 %/(C/cm) (pre cent of change of gas gain by collection of charge an unit of anode length).
