Prawne aspekty integracji Polski z Unią Europejską : wybrane zagadnienia

Anna Mojsiej

Prawne aspekty integracji Polski z

Unią Europejską : wybrane

zagadnienia

Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 2, 43-58

1999

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 43

An n a M o j s i e j

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z U n i ą Eu r o p e j s k ą - w y b r a n e z a g a d n i e n i a

Wp r o w a d z e n i e

Proces integracji Polski z U n ią E uropejską z punktu w idzenia dosto­ sow ań praw nych nie je s t zagadnieniem ani szybkim , ani łatwym . D ziałania dostosow aw cze rów nież w tym zakresie podejm ow ane są w zasadzie od m om entu w ejścia w życie części handlowej Układu Europejskiego1 w 1992 roku, jed nak że po objęciu Polski (dzięki pozytywnej ocenie Komisji Europejskiej) w zm ocnioną strateg ią przedczłonkow ską, zaistniała ko­ nieczność ich zintensyfikow ania i usystem atyzow ania.

1. Po s t a n o w i e n i a Uk ł a d u Eu r o p e j s k i e g o w p r z e d m i o c i e n o r m a l i z a c j i p r a w a.

N ałożony na Polskę obow iązek zbliżania istniejącego i przyszłego ustaw odaw stw a do acquis com m unautaire2 W spólnot Europejskich ma sw oje źródła w postanow ieniach Układu Europejskiego ustanaw iającego stow arzyszenie m iędzy P olsk ą a W spólnotam i Europejskim i i ich pań­ stwam i członkow skim i - ja k o jed en z w arunków pełnego przystąpienia do tych organizacji. Art. 68 Układu Europejskiego stanowi: „Strony uznają, że istotnym w arunkiem w stępnym integracji gospodarczej Polski ze W spólnotam i je s t zbliżenie istniejącego i przyszłego ustaw odaw stw a do ustaw odaw stw a istniejącego we W spólnocie. Polska podejm ie wszelkie starania w celu zapew nienia zgodności jej przyszłego ustaw odaw stw a z ustaw odaw stw em W spólnoty” . Jakkolw iek zdanie drugie tego artykułu

1 U kład E u ro p ejsk i (p e łn a nazw a: „U k ład E uropejski ustanaw iający stow arzyszenie m iędzy R zeczp o sp o litą P o lsk ą z je d n e j strony a W spólnotam i E uropejskim i i ich państw am i czło n ­ kow skim i z d ru g iej stro n y ” ; o ficjaln a w ersja trak tatu - patrz: P raw o W spólnot Europejskich.

D o k u m e n ty i o rzeczn ictw o , pod red. W. C z ap liń sk ieg o i in.. W arszaw a 1994.) w szedł w

życie 1 lutego 1994r.

2 A cq u is co m m u n a u ta ire — o k reślen ie doro b k u p raw nego W spólnot E uropejskich: składają

się nań:

p orządek p raw n y (praw o p ierw o tn e i w tórne), o g ó ln e zasady praw ne,

4 4 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o v i e n s i s

mówi jed y n ie o „przyszłym ustaw odaw stw ie” , nie ulega w ątpliw ości, że w praktyce ta „zgodność” odnosi się rów nież do przepisów ju ż istniejących w naszym k ra ju .3

Art. 68 Układu Europejskiego gw arantuje ustaw odaw cy polskiem u sw obodę w określeniu priorytetów i tem pa zbliżania ustaw odaw stw a pol­ skiego do praw a W spólnot. N ałożony przez ten artykuł obow iązek dołoże­ nia „najlepszych starań” (best endeavours) w celu harm onizacji przepisów praw nych je s t kategorią dyscyplinującą, ale nie krępującą działań polskie­ go ustaw odaw cy4. Art. 68 (podobnie ja k cały rozdział 111 części V Układu Europejskiego) nie ustanaw ia ponadto ścisłego rygoru co do trybu harm o­ nizacji. N a Polskę nałożono jedyn ie obow iązek jej przeprow adzenia, pozo­ staw iając jej do wyboru sposób organizow ania tego procesu tak, by był on zgodny z duchem i przedm iotem Układu Europejskiego.

2 . Po j ę c i e i m e t o d y h a r m o n i z a c j is y s t e m ó w p r a w n y c h

W tym m iejscu kilka słów pośw ięcić należy sam em u pojęciu „har­ m onizacji” . D oktryna praw a europejskiego pojęciem „harm onizacja pra­ w a” określa zw ykłe działania służące racjonalizacji unorm ow ań oraz uła­ tw ieniu m iędzynarodow ych stosunków praw nych. „H arm onizacja praw a” stron oznacza także uporządkow anie różnych elem entów system u prawa określonych podm iotów , aby stw arzały one w spółdziałającą, spójną i w m iarę n iesprzeczną sferę norm atyw ną. H arm onizacja prawa nie je st tożsa­ ma z ujednoliceniem rozw iązań stron, lecz takim ich pow iązaniem , aby pozw alały na bezkolizyjne rozstrzyganie pojaw iających się problem ów praw nych5.

C zęsto spotyka się rów nież term in „zbliżanie praw ” krajów W spól­ not. M a ono cel konkretniejszy i jedn ocześnie bardziej ograniczony6. Za­ sadniczym celem zbliżania praw je st znoszenie przeszkód w tw orzeniu i funkcjonow aniu rynku w ew nętrznego (art. 100a ust.l Traktatu o utw orze­ niu W spólnoty Europejskiej). O brazuje to ścisłe pow iązanie m iędzy inte­

3 Z .G alicki: P ra w o p o lsk ie a n o rm y EW G , ’’B iuro stu d ió w i ek sp erty z K ancelarii S ejm u” , In fo rm acja n r 33, 1992, s. 7-8.

4 K o m en ta rz d o U kładu E u ro p ejskieg o usta n a w ia ją ceg o sto w a rzyszen ie m ięd zy RP z je d n e j

stro n y a W E i ich p a ń stw a m i c zło n ko w skim i z d ru g ie j strony, red. nauk. C, J.A .W o jciech o w sk i, U rząd R ady M inistrów , B iuro ds. Integracji E uropejskiej o raz Pom ocy Z ag ran iczn ej, W arszaw a 1994, s.195.

5 Ź r ó d ła p r a w a W spólnot E uropejskich. W prow adzenie, pod red. J.Jabłońskiej -B o n c y ,

G d ań sk 1995.

6 N p. w art. 3 pkt. h T rak tatu W E czytam y, iż d ziałaln o ść W sp ó ln o ty będzie o bejm ow ała m .in. „zb liżen ie regulacji praw nych państw czło n k o w sk ich w stopniu k oniecznym dla fu n k cjo n o w an ia w sp ó ln eg o ryn k u ” .

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k iz Un i ą. 45

gracją gospodarczą a zbliżaniem ustaw odaw stw . N ależy jednak zaznaczyć, że oba term iny (harm onizacja i zbliżenie praw ) w ystępują zam iennie i nie zaw sze m ożna ustalić stosunek m iędzy nim i7.

Praktyka W spólnot pokazuje, że istnieje w iele metod harm onizacji prawa, o różnym stopniu ingerencji w praw o krajow e. M etoda pierw sza (w po­ tocznym rozum ieniu utożsam iana z harm onizacją) to ujednolicenie syste­ m ów praw nych poszczególnych krajów (zastąpienie ich praw prawem zunifikow anym ). W system ie praw nym W spólnot unifikacja występuje tam , gdzie przejęły one kom petencje ustaw odaw cze państw członkow ­ skich, np. w zakresie ceł. M am y rów nież do czynienia z substytucją praw krajow ych przez ujednolicone praw o w spólnotow e, mające pierw szeństwo przed odm iennym i prawami krajow ym i. N ajczęściej ma ono formę rozpo­ rządzeń Rady lub Kom isji UE.

Druga m etoda harm onizacji odznacza się m niejszą ingerencją w pra­ w o krajow e. Polega na w yznaczeniu w spólnych celów , które m ają zam iar osiągnąć państw a członkow skie. Podstaw ow ym instrum entem tej metody są dyrektyw y Rady, które m ają skłonić państw a członkow skie do przyjęcia odpow iednich zm ian w swoich ustaw odaw stw ach, a przez to do usunięcia istniejących m iędzy nimi różnic i zbliżenia ich do siebie. Ta właśnie m eto­ da znalazła w yraz w art. 100 i nast. Traktatu WE, gdzie określa się j ą jako „proces zbliżania się ustaw odaw stw ” .8

Inna m etoda harm onizacji polega na w prow adzeniu (przez przepisy w spólne, nakładające się na istniejące praw a krajow e) koordynacji skut­ ków działań tych praw. Przedstaw iona m etoda znajduje zastosow anie m.in. w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, gdzie do praw państw członkow ­ skich w prow adza się jednolite norm y koordynu jące.

K olejną m etodą, która - podobnie ja k poprzednia - nie w ym aga po­ w ażniejszych zm ian w ew nętrznych porządków prawnych, je st w zajem ne uznanie istniejących unorm ow ań za rów now ażne . M oże tu w chodzić w grę w zajem ne uznaw anie skuteczności orzeczeń, ja k rów nież innych decy­ zji i procedur, np. uznaw anie dyplom ów , św iadectw , tytułów itd.

Jeszcze inny sposób harm onizacji praw zakłada koegzystencję regu­ lacji krajowej i w spólnotow ej w zakresie tego sam ego przedm iotu. M ogą one pozostaw ać w zględem siebie w stosunku kom plem entarności, przy czym każda z nich działa w innym w ym iarze i z innym nastaw ieniem . Ten typ rozw iązania przyjęto w krajach członkow skich W spólnot w zakresie praw a o konkurencji.

7 K o m e n ta r z ..., s. 196. 8 P atrz K o m en ta rz..., s. 197.

4 6 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o v i e n s i s

N a koniec należy w spom nieć o sposobie w prow adzającym wspólne unorm ow anie o charakterze alternatyw nym w stosunku do regulacji kra­ jow ych . W takim przypadku do adresata należy w ybór, czy dostosuje się do wym agań praw a krajow ego, czy też w spólnotow ego. W ten właśnie sposób rozw iązuje się kw estie dotyczące norm i standardów technicz­ nych9.

3 . Pr i o r y t e t y it e m p o p r a c h a r m o n i z a c y j n y c h

Układ Europejski nie zaw iera w yraźnych, obligatoryjnych wskazań odnośnie tem pa, czy też m etody prac harm onizacyjnych. W tym zakresie Polsce przysługuje autonom ia działania, podobnie ja k przy ustalaniu prio­ rytetów d ostosow aw czych10. Pow yższego stw ierdzenia nie należy jednak traktow ać zbyt autorytarnie, poniew aż Układ Europejski zaw iera wiele postanow ień dokładnie w yznaczających harm onogram działań dostoso­ w a w czy c h ". S ą to z reguły dziedziny, gdzie zm iany ustaw odaw stw a przy­ n io są więcej korzyści W spólnocie Europejskiej (U nii) - np. prawo celne, harm onogram otw arcia polskiego rynku inw estycji i św iadczenia usług, ograniczenie stosow ania pom ocy przez państw o, w prow adzenie silnej ochrony w łasności intelektualnej, sw obodny przepływ kapitałów' i płatno­ ści itp.

Założono, że obow iązek zbliżenia (approxim ation) ustawodawstwa pow inien zostać zrealizow any w zasadzie w okresie 10 lat (jest to ogólny okres stow arzyszenia), chociaż negocjatorzy byli zgodni, że term in ten nie je s t bezw zględnie w iążący 12. Przepisy przejściow e nowych ustaw polskich m o g ą w ięc przew idyw ać w ejście w życie nowych rozw iązań docelowych opartych na w zorcach w spólnotow ych dopiero po upływie kilku lat. Po­ nadto z w ażnych przyczyn m ożna dokonyw ać m odyfikacji standardów W spólnot, unikając jed y n ie całkow itej „niekom patybilności” naszych roz­ w iązań z praw em W spólnoty. W niektórych dziedzinach Układ zaw iera

9 Z ob. ibidem , o ra z S .B iernat: K ilk u uw a g o h a rm o n iza cji p o lsk ie g o p ra w a z p ra w em

W spólnoty E u ro p e jskiej, „P rzeg ląd leg islacy jn y ” nr 1-2 z 1998r., s.23 i nast.: C .M ik: P ro­ b lem y d o sto so w a n ia p o lsk ie g o sy ste m u p ra w n e g o do e u ro p e jskieg o p ra w a w spólnotow ego (w ko n tekście p rz y s złe g o c zło n k o stw a P o lski w Unii E uropejskiej). „Przegląd L egislacyjny”

n r 1-2 z 1998r., s.70 i nast., ja k rów nież C .M ik: M eto d o lo g ia im plem en ta cji p ra w a w sp ó l­

n o to w eg o w kra jo w ych p o rz ą d k a c h p ra w n y c h (w :) C .M ik (red .) Im plem entacja p ra w a in teg ra cji e u ro p ejskiej w k ra jo w y c h p o rzą d k a c h p ra w n y c h , Toruń 1998.

10 Z ob. P ro g ra m dzia ła ń d o sto so w u ją c yc h p o lsk i system p r a w n y do w ym agań Układu

E u ro p e jskieg o , W arszaw a 1993, U R M , s.4.

11 Z ob. np. art. 9 - 12, 61, 63 ust.3, 65 66 ust.2, 67 ust.2 U kładu.

12 Z ob. P ro g ra m d zia ła ń d o sto so w u ją c yc h p o ls k i system p r a w n y d o w ym agań U kłady E u­

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 4 7

jed n ak dość liczne postanow ienia w yznaczające dokładny harm onogram dostosow ania regulacji prawnych. Dotyczy to m.in. zmian prawa celnego, harm onogram u otw arcia polskiego rynku inwestycji i św iadczenia usług, ograniczenia stosow ania pom ocy przez państw o, w prow adzenia silnej ochrony własności intelektualnej, sw obody przepływu kapitałów i płatno­ ści itp .13 N ależy też podkreślić, że obow iązek zbliżenia ustaw odaw stw a dotyczy jed y n ie tych dziedzin, w których obow iązuje jednolite prawo lub w ytyczne W spólnot, albo gdy strony zobow iązały się do przystąpienia do określonych konwencji m iędzynarodow ych (np. art. 66 Układu Europej­ sk ieg o )14.

Art. 69 Układu Europejskiego zaw iera specyfikację dziedzin prawa m ających podlegać procesowi harm onizacji, jakkolw iek jest to wyliczenie orientacyjne i nie w yczerpuje problem ów . K olejność prac nad zbliżeniem praw a polskiego do prawa europejskiego oraz przebieg sam ego procesu zależy od zm ieniających się okoliczności i będzie podlegać w przyszłości rozm aitym korektom . W pierw szym okresie proces ten ograniczy się jedy­ nie do uzyskania pew nego stopnia harm onizacji poprzez dostosow anie się do określonych standardów europejskich przy jednoczesnym zachow aniu w łasnych rozw iązań szczegółow ych. W dalszych etapach, zw łaszcza w dziedzinach objętych zakresem w spólnych działań państw członkow skich, konieczne będzie natom iast ujednolicenie praw a - jak to ma m iejsce w obecnych państw ach członkow skich W spólnot (Unii).

O tem pie i priorytetach procesu dostosow yw ania polskiego prawa do

acquis com m unautaire W spólnot (U nii) w dużym stopniu decyduje Rada

Stow arzyszenia, pow ołana na mocy Układu Europejskiego. Przykładem w pływ ów tego organu m oże być zobow iązanie się Polski na początku 1996r. do w prow adzenia odpow iednich m odyfikacji prawa um ożliw iają­ cych uznaw anie unijnych certyfikatów jakości i bezpieczeństw a towarów im portow anych do Polski z Unii Europejskiej.

4 . In n e ź r ó d ł a o b o w i ą z k ó w h a r m o n i z a c j i p r a w a p o l s k i e g o

Z PRAWEM u n i j n y m

Obok U kładu Europejskiego, podstaw ą działań dostosow aw czych je st „B iała K sięga” przygotow ana przez K om isję Europejską. Dokument ten został przyjęty na szczycie Rady Europejskiej w C annes, w czerwcu 1995r. Jest ona „przew odnikiem ” określającym głów ne kierunki i metody

13 Z ob. np. arty k u ły 9-1 2 , 60, 61, 63ust.3, 65, 66ust.2, 67ust.2 U kładu Europejskiego. 14 S .S o łty siń sk i: 0'Wf/c/ o sto w a rzyszen iu m ięd zy P olską a W spólnotam i Europejskim i. P ro b lem a ty ka p ra w n a i ekonom iczna, Państw o i P raw o nr 6, 1992.

4 8 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a l-: Os t r o y i e n s i s

dostosow ania ustaw odaw stw stow arzyszonych państw Europy Środkowo - w schodniej do ustaw odaw stw a w spólnotow ego w dziedzinie rynku w e ­ w nętrznego.

W kwestii będącej przedm iotem niniejszego opracow ania zasadnicze znaczenie m a tom drugi „Białej K sięgi”, który zaw iera właściw e w skaza­ nia m erytoryczne (tom pierw szy ma bow iem charakter ogólnego wstępu polityczn ego 15). Jest on podzielony na 23 rozdziały odpow iadające p o ­ szczególnym sferom działalności realizow anym w ramach w spólnego rynku (np. wolny przepływ kapitału, usługi finansow e, konkurencja, ochrona konsum entów , w łasność intelektualna etc.). Każdy rozdział za­ w iera w stęp o charakterze ogólnym (gen era ł introduction), przedstaw iają­ cy historię oraz stan harm onizacji w spólnotow ego ustaw odaw stw a w danej dziedzinie. N astępnie przedstaw ione są dane dotyczące aktualnej legislacji w spólnotow ej (podstaw y traktatow e legislacji W spólnot, istota tego prawa oraz procedury), a także w arunków koniecznych do stosow ania tej legisla­ cji. W reszcie - trzecia część każdego rozdziału stanow ią wskazania dla stow arzyszonych państw co do w drażania praw a wspólnotow ego, z w yli­ czeniem konkretnych aktów praw nych, które należy uwzględnić oraz suge­ row anym sposobem przeprow adzenia procesów dostosow aw czych. Łącz­ nie „B iała K sięga” zaw iera listę około 800 aktów prawnych, które państwa kandydujące do członkostw a pow inny w drożyć, aby dostosować swoje praw o do acquis com m unautaire W spólnot. W dokum encie tym postuluje się kom pleksow ą harm onizację priorytetow ych dziedzin ustawodawstwa, zakładając, że fragm entaryczne przyjęcie tylko niektórych rozwiązań nie spow oduje oczekiw anych efektów kom patybilności systemów' prawnych państw stow arzyszonych oraz W spólnot Europejskich (Unii).

W spom nieć tutaj należy rów nież inne akty w spólnotow e, które w m niejszym lub większym zakresie dotyczą rów nież prawnych aspektów integracji Polski z U nią Europejską, takie jak. Jednym z nich jest przyjęta 15 lipca 1997r. A genda 20 0 0 16, w której zaw arta je s t m.in. Opinia (/lvis) K om isji Europejskiej w spraw ie w niosku Polski o członkostw o w Unii E uro pejskiej17. W konkluzjach A vis K om isja Europejska stwierdziła m.in., że jeżeli będą kontynuow ane prace nad przeniesieniem i wdrożeniem w życie dorobku praw nego W spólnot (tzw. acquis com m unautaire),

szcze-15 Zob. W hite Paper. P re paration o f the A sso c ia te d C o u n tries o f C entral a n d Eastern Lu-

ro p e f o r in te g ra tio n into the Intern a l M a rket o f the U nion. B tussels 1995.

16 Z ob. tek st doku m en tu - „M o n ito r Integracji E u ro p ejsk iej'', w ydanie specjalne. KIE 1997r.

17 O p in ia ta zaw iera re k o m en d ację dla W sp ó ln o t E u ropejskich o raz ich państw członkow ­ skich do ro zp o częcia negocjacji z Polską.

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 49

golnie w zakresie rynku w ew nętrznego, Polska pow inna przystąpić do tych struktur „w średniej perspektyw ie” .

N a szczycie w Luksem burgu, w grudniu 1997r., Rada Europejska przyjęła w zm ocnioną strategię przedakcesyjną (jako jeden z elem entów A gendy 2 0 0 0 )18. Strategia zakłada, że dla pom yślnego przebiegu procesu akcesyjnego niezbędne je st stw orzenie odpow iednich ram praw nych i or­ ganizacyjnych dla kształtow ania w spólnych działań Komisji i Państw sto­ w arzyszonych, służących przygotow yw aniu program ów dostosow aw czych oraz w drażaniu określonych w nich działań. Osiągnięciu tych celów służyć ma koncepcja „Partnerstw a dla C złonkostw a” 19. Dokum ent ten został przyjęty przez Kom isję E uropejską 25 m arca 1998r. Kom isja Europejska uzależniła dalsze otrzym yw anie przez Polskę pom ocy finansow ej (od 2000r. będzie to ok. 600 ml euro rocznie) od w ypełnienia pewnych zale­ ceń. Do końca 1998r. pow inno zostać m.in. w prow adzone w życie zgodne z unijnym praw o dotyczące pom ocy państw a dla przedsiębiorstw (szcze­ gólnie dotyczy to przem ysłu m otoryzacyjnego, chemii ciężkiej, hutnictwa, w ydobycia w ęgla oraz przem ysłu stoczniow ego). W ciągu trzech lat po­ winny zostać dostosow ane zasady działania rynku finansow ego, ustaw o­ daw stw o dotyczące zasady działania rynku usług finansow ych, ustawo­ daw stw o dotyczące norm w yrobów przem ysłow ych, system zamówień publicznych (m .in. dopuszczający inw estorów zagranicznych do św iad­ czenia usług kom unalnych), prawo konkurencji, praw a audiowizualne. K om isja postuluje rów nież m.in. zrów nanie prawa polskiego ze w spólno­ towym w zakresie ochrony konsum enta (zw łaszcza w sferze zabezpiecze­ nia interesów zdrow otnych i ekonom icznych oraz w drożenia procedur dochodzenia roszczeń), otw arcie rynku usług telekom unikacyjnych i do­ staw energii. Poza tymi sferam i Polska będzie zobow iązana dostosować swoje prawo w zakresie wiz, azylu, im igracji i innych spraw związanych ze sw obodnym przepływ em osób20.

N a koniec w spom nieć należy rów nież dw ie regulacje Rady Unii Eu­ ropejskiej z m arca 19 9 8 r.: rozporządzenie rady nr 622/98 z 16 marca 1998r. w spraw ie pom ocy państw om kandydującym do członkostw a w Unii Europejskiej w ramach strategii przedczłonkow skiej, szczególnie

18 C elem strategii je s t ud zielen ie państw om sto w arzy szo n y m praktycznej i finansow ej pom ocy w e w prow adzeniu reform stan o w iący ch ko n ieczn y w arunek dla uzyskania czło n ­ kostw a w Unii E uropejskiej.

19 Z o b . na ten tem at - Trw ają p ra c e n a d ,, P a rtn erstw em d la C zło n ko stw a ,’"W spólnoty E u ro p ejsk ie” nr 2 z 1998r., s. 19 i nast.

20 S tanow i to kon sek w en cje przew id zian eg o przez T rak tat A m sterdam ski w łączenia do p ro cesu in teg racy jn eg o w ram ach U nii E u ropejskiej tzw . a cq u is : Schengen i zw iązania k a n d y d ató w d o czło n k o stw a w U nii k o n iec zn o ścią pełnej akceptacji tych postanow ień.

5 0 Ac t a Sc i e n t i i-i c a Ac a d e m i a e Os t r o y i e n s i s

„P artnerstw a dla C złonkostw a”21, decyzję Rady nr 98/260/W E z 30 marca 1998r. w spraw ie zasad , priorytetów, celów pośrednich i warunków za­ w artych w „P artnerstw ie dla C złonkostw a”, w której zawarto listę wyma- ganych priorytetów dostosow aw czych"

5 . Za s a d y im e c h a n i z m y h a r m o n i z a c j i p r a w a

Ze strony polskiej pierwszym krokiem w zakresie postępow ania har- nionizacyjnego było przygotow anie P rogram u działań dostosowujących

p o lsk i system p ra w n y do w ym agań Układu Europejskiego, przyjętego

przez R adę M inistrów 26 stycznia 1993r. (w części dotyczącej gospodarki R ada M inistrów przyjęła Program w listopadzie 1992r.). Program ten sta­ now ił w stępne określenie prac w zakresie dostosow ania prawa. Zakładano, że ukonkretnienie Programu stanie się m ożliw e z chw ilą zakończenia po­ stępow ania „rozpisującego” „ B iałą K sięgę”23 na zlecenia odpowiednich działań dla w szystkich resortów oraz po uzyskaniu odpowiedzi resortów na skierow ane do nich monity. W ów czas Rada M inistrów w sposób precy­ zyjny będzie m ogła sform ułow ać wobec poszczególnych resortów, w ge­ stii których pozostaw ać będą określone czynności dostosowawcze, kon­ kretne i szczegółow e zadania, za w skazaniem nie tylko na konkretne akty praw ne, których now elizacja będzie konieczna, lecz rów nież na konkretne przepisy, zaw arte w tych aktach, których treść powinna być skorelow ana z brzm ieniem odpow iednich przepisów praw a wspólnotow ego24.

Dla realizacji Programu działań dostosow aw czych opracow ano H ar­

m onogram działań dostosow ujących p o lską gospodarkę oraz system p ra w ­ ny do w ym agań Układu Europejskiego na lata 1995 - 1996. Został on

przyjęty przez Radę M inistrów we w rześniu 1995r., W lutym 1996r. uzu­ pełniono go A neksem uwzględniającym zalecenia Białej Księgi Komisji Europejskiej z C annes dotyczącej przygotow ania stowarzyszonych państw Europy Środkow o - W schodniej do realizacji postanowień w sprawie ryn­ ku w ew nętrznego. D okum ent ten przew iduje w najbliższym czasie trans­

21 OJ L 85/98 z 20 m arca 1998r.

22 OJ L 121/98 z 23 kw ietn ia 1998r. (decyzja w eszła życie 27 kw ietnia 1998r.)

_J „B iała K sięg a” - część praw na je s t zbiorem op raco w ań z poszczególnych działów prawa (liczy łączn ie 34 tom y), obrazujących stan praw a polskiego o raz proponujących podjęcie k o nkretnych działań w celu usunięcia jego sprzeczności z praw em w spólnotow ym : została o p raco w an a na p rz eło m ie lat 1994 - 1995 z inicjatyw y Pełnom ocnika Rządu ds. Integracji E uro p ejsk iej i P om ocy Z ag ran iczn ej.

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 51

pozycję na grunt praw a krajow ego ok. 70 aktów prawnych (B iała Księga przew iduje inkorporację łącznie niem al 800 rozporządzeń i dyrektyw )23.

O prócz m echanizm ów om ów ionych pow yżej, proces dostosow ania p raw a polskiego do standardów W spólnot Europejskich (U nii) porządko­ w any był rów nież odpow iednim i uchw ałam i Rady M inistrów. Pierw sza z nich w ydana została 29 m arca 1994r. w spraw ie dodatkow ych w ym ogów po stępow ania z rządowym i projektam i norm atyw nych aktów praw nych ze w zględu na konieczność spełnienia kryteriów zgodności z prawem Unii E uropejskiej26. W § 1.1 znalazł się zapis, iż w szelkie projekty norm atyw ­ nych aktów praw nych pochodzące od członków Rady M inistrów, kierow ­ ników urzędów centralnych organów adm inistracji państwowej oraz w o­ jew o d ó w podlegają badaniu pod w zględem ich zgodności z prawem Unii E uropejskiej. Tryb opiniow ania obejm uje w ydaw anie opinii wstępnej oraz końcow ej. O pinia w stępna przygotow yw ana je s t w poszczególnych resor­ tach. O kreśla stopień zgodności projektu z rozw iązaniam i unijnymi oraz przepisy, które są z nimi sprzeczne, ja k rów nież wskazuje przew idyw any tryb i term in ostatecznego dostosow ania przepisów , bądź argum entację na rzecz przejściow ego pozostaw ienia rozbieżności w tym zakresie. Do spo­ rządzenia końcow ej opinii odnośnie projektu aktu praw nego uchw ała upow ażniała Pełnom ocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej oraz Pomocy Z agranicznej. Pow yższa regulacja była w ielokrotnie krytykow ana za ogra­ niczenie kontroli tylko do projektów rządow ych. W takim kształcie pozo­ staw iała ona poza nadzorem P ełnom ocnika projekty aktów wnoszone przez prezydenta, posłów, senatorów , ja k rów nież zm iany w niesione do projektów rządow ych w toku procesu legislacyjnego.

K olejna uchw ała Rady M inistrów W ydana została 14 listopada 1995r. (uchw ała nr 133/95) w sprawie realizacji zobow iązań w ynikających z U kładu E uropejskiego oraz w zw iązku z koniecznością podjęcia prac nad w drażaniem zaleceń Białej Księgi K om isji Europejskiej z Cannes. Stano­ w iła ona kontynuację uchw ały nr 16/94. N akładała na Pełnom ocnika Rzą­ du ds. Integracji Europejskiej oraz Pom ocy Zagranicznej obow iązek przy­ gotow ania program u dostosow ania do praw a unijnego przepisów ju ż funk­ cjonujących w Polsce. Stosow ny harm onogram dostosow ania prawa (przede w szystkim w sferach dotyczących funkcjonow ania rynku w e­ w nętrznego Unii Europejskiej) m iał zostać przygotow any przy w spół­ udziale naczelnych i centralnych organów adm inistracji państwowej.

25 Z ob. w y stą p ien ie Jacka S aryusza - W olskiego, P e łn o m o cn ik a R ządu ds. Integracji E u ro ­ pejskiej o ra z P o m o cy Z ag ran iczn ej p o d czas 74 p o sie d ze n ia Sejm u R P w d n .l.0 3 .1 9 9 6 r.. M o n ito r Integracji E u ro p ejsk iej n r 6 z I9 9 6 r., s. 120.

5 2 Ac t a Sc i e n t i f i c a a c a d e m i a e Os t r o y i e n s i s

N astępna uchw ała w om aw ianej kwestii w ydana została 25 lutego 1997r.27 N ałożyła ona na organy rządow e obow iązek badania pod wzglę­ dem zgodności z praw em Unii Europejskiej w toku postępow ania uzgod- nieniow ego projektów aktów norm atyw nych i innych aktów prawnych.

W śród aktów dotyczących procesów dostosow aw czych nie sposób nie w spom nieć N arodow ej Strategii Integracji (NSI), przyjętej przez Radę M inistrów w styczniu 1997r.28 D okum ent ten przew iduje, iż koordynacja prac zw iązanych z przygotow aniem Polski do członkostw a w Unii Euro­ pejskiej przebiegać będzie na trzech płaszczyznach:

strategicznej - K om itet Integracji Europejskiej:

operacyjnej - na szczeblu sekretarzy lub podsekretarzy stanu odpow ie­ dzialnych za sprawy integracji europejskiej;

roboczej - na szczeblu szefów kom órek integracji europejskiej poszcze­ gólnych m inisterstw i urzędów .

W sferze dostosow ań praw nych N SI zakłada m.in. konieczność stop­ niow ego tw orzenia elektronicznej sieci dostępu do prawniczych (EURO- LEX i C ELEX ) i bibliograficznych (SC A D ) baz danych. Sieć ta w pierw­ szym etapie m a objąć naczelne i centralne instancje sądownicze, w drugim - instancje w ojew ódzkie, a w trzecim - rejonow e. NSI powołała ponadto nowy organ - Radę Integracji Europejskiej, która skupia przedstawicieli środow isk rządow ych, ekspertów z dziedziny gospodarki i prawa oraz przedstaw icieli środow isk pozarządow ych jak o organ konsultacyjny w procesie dochodzenia do członkostw a w Unii Europejskiej. Inauguracyjne posiedzenie Rady odbyło się w m aju 1997r.

W e w rześniu 1997r. Sejm RP w ydał uchw ałę zm ieniającą Regulamin Sejm u, w której nałożono dodatkow e obowiązki w odniesieniu do projek­ tów ustaw wnoszonych przez Senat, Prezydenta, Radę M inistrów oraz kom isje sejm owe. O rgany te zobligow ane zostały do przedstaw iania uza­ sadnień stw ierdzających zgodność projektu ustawy z prawem Unii Euro­ pejskiej, bądź ośw iadczeń o stopniu i pow odach niezgodności z tym pra­ wem.

N ajnow szym dokum entem zaw ierającym stanow isko w ładz polskich w spraw ie przystąpienia do Unii Europejskiej je st N arodow y Program

P rzygotow ania do C złonkostw a w Unii Europejskiej29. Został on przygo­

tow any przez Urząd K om itetu Integracji Europejskiej we w spółpracy z

27 U chw ała n r 13/97 - regulam in pracy R ady M inistrów , M .P. nr 15, poz. 144 z 1997r 28 N SI je s t dokum entem rządow ym , przy g o to w an y m przez K om itet Integracji E uropejskiej - w w y k o n an iu U chw ały Sejm u RP z 1 4 .0 3 .1996r.:zob. tek st N SI - M onitor Integracji E uro p ejsk iej n r 7 z 1996r.

29 T ek st N aro d o w eg o Program u P rz y g o to w a n ia do C zło n k o stw a w Unii E uropejskiej w w ersji z dn. 2 3 .0 6 .1 998r. u d o stępnionej p rzez KIE.

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 53

m inisterstw am i i urzędam i centralnym i. K om itet Integracji Europejskiej ostatecznie przyjął projekt z popraw kam i 29 m aja 1998r., zaś Rada M ini­ strów zaakceptow ała go 23 czerw ca 1998r. Dokum ent ten w yznacza kie­ runki działań dostosow aw czych oraz określa harm onogram ich realizacji n a lata 1 9 9 8 - 2 0 0 2 .

6 . St a n z a a w a n s o w a n i a p r o c e s ó w d o s t o s o w a w c z y c h

Proces zbliżania polskiego praw a do praw a W spólnot składa się z trzech faz postępow ania:

- pierw sza polega na rozpoznaw aniu praw a w spólnotow ego, co jest podstaw ą działań dostosow aw czych;

- druga faza to ustalenie aktualnego stanu prawa polskiego oraz określe­ nie stopnia je g o niedostosow ania do praw a w spólnotow ego;

- faza trzecia - ustalenie konkretnych przedsięw zięć prawodawczych, niezbędnych dla osiągnięcia pożądanego i zgodnego ze sform ułow a­ niami Układu Europejskiego stopnia zgodności praw odaw stw 30.

Zdaniem Rady Legislacyjnej, działającej przy Prezesie Rady M ini­ strów , dostosow anie praw a polskiego do system u unijnego powinno prze­ biegać na trzech płaszczyznach:

- tw orzenia praw a adekw atnego do polskich reform gospodarczych; - w yw iązyw ania się przez Polskę z zobow iązań w ynikających z Układu

Europejskiego;

- tw orzenia w arunków dla przyjęcia Polski do Unii Europejskiej31. R ada ta stanęła ponadto na stanow isku, że priorytet w zakresie pow yż­ szych działań pow inien być przyznany tw orzeniu praw a dostosow anego do polskich reform gospodarczych32.

Zespół ekspertów ds. harm onizacji praw a polskiego z prawem W spólnot Europejskich (U nii) pow ołany przez Pełnom ocnika Rządu ds.

30 D w u la ta u m o w y sto w a rzysze n io w e j P olska - W spólnoty E u ro p ejskie, B iuro studiów i E k sp erty z K ancelarii Sejm u, W arszaw a 1994, s. 17-19: zob. też P .C zechow ski, H a rm o n i­

z a c ja p r a w a p o lsk ie g o ze sta n d a rd a m i europejskim i. Z a ło żen ia p r o g r a m u , „N ow e Życie

G o sp o d arc ze ” , n r 25 z 1996r, s.52.

31 P o d o b n e stan o w isk o p rezen tu ją rów nież przed staw iciele doktryny, np. C .M ik - w skazu­ ją c , iż d o sto so w an ie praw a p o lskiego do praw a w sp ó ln o to w eg o musi być tak p rzep ro w a­ d zo n e, aby nie stan o w ić destru k cy jn eg o czy n n ik a w n iestabilnym system ie praw a polskie­ go. P roces ten m usi zatem być elem en tem szerszeg o program u m odernizacji system u - zaró w n o polity czn eg o , ja k i praw nego przy znajo m o ści m ożliw ych od stęp stw od acquis

com m u n a u ta ire, np. z uw agi na o chronę d ó b r lub w artości pozagospodarczych, bądź

o ch ro n ę bezw zg lęd n y ch w y m o g ó w interesu spo łeczn eg o .

32 Z ob. S ta n o w isko R a d y L e g isla cyjn ej w sp ra w ie d o sto so w a n ia p r a w a p o lsk ie g o do sy ste ­

5 4 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o y i e n s i s

Integracji Europejskiej oraz Pom ocy Zagranicznej rozw inął nieco katalog działań dostosow aw czych. W jeg o opinii pow inny one polegać na:

- identyfikacji problem ów oraz określeniu obszarów prawnych w ym a­ gających harm onizacji;

- w yselekcjonow aniu aktów praw nych W spólnot oraz ich przetłum acze­ niu na języ k polski;

- odniesieniu do polskich przepisów prawa odpow iednich przepisów w spólnotow ych;

- zgłaszaniu propozycji zmian lub uzupełnień legislacyjnych;

- dostosow aniu projektów ustaw odaw stw a do tendencji prawodawczych w Unii Europejskiej;

- ustaleniu zakresu m inim um określonych zm ian dostosow ujących pol­ skie regulacje w danej dziedzinie33.

31 m arca 1998r. oficjalnie rozpoczęły się negocjacje w sprawie przy­ stąpienia Polski do Unii Europejskiej. Pierw szy etap polega na tzw. scre-

eningu (rozpoczął się w Brukseli 27 kw ietnia 1998r.), czyli przeglądzie

polskiego ustaw odaw stw a pod kątem jeg o zgodności z prawem europej­ skim, na które składa się obecnie ok. 20 tys. aktów praw nych ujętych na 80 tys. stron. Przy każdym przepisie europejskim musi znaleźć się jed n a z trzech adnotacji:

- istnieje polski odpow iednik, który w pełni respektuje dany akt i jest rzeczyw iście w prow adzony w życie;

- nie ma odpow iednika lub nie je s t on w pełni zgodny, albo nie je st w pełni realizow any, jed n ak rząd polski zobow iązuje się zlikw idow ać ten stan z określoną datą;

- sytuacja, jak w punkcie drugim , jed n ak strona polska ma trudności z dostosow aniem - w ów czas wystąpi konieczność negocjacji w danej sprawie.

U stalono, że proces screeningu przebiegać będzie wg następującego har­ m onogram u34:

LP Obszar Data rozpoczęcia screen in g u

1 N auka i badania w ielostron n ego: 27 .0 4 .9 8 r. dw ustronnego: 2 8 .04.98r. 2 T elekom unikacja i tech n o lo g ie

inform acyjne

w ielostron n ego: 2 8 .04.98r. dw ustronnego: 6.05.98r. 3 Edukacja i kształcen ie w ielostron n ego: 7.05.98r.

33 Z ob. P. C zechow ski: H a rm o n iza c ja p ra w a p o ls k ie g o ..., s.52

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 55

dw ustronnego: 15.05.98r. 4 Kultura i polityka audiow izualna w ielostron n ego: 8.05.98r.

dw ustronnego: 14.05.98r. 5 P olityka p rzem ysłow a w ielostron n ego: 18.05.98r.

dw ustronnego: 20.05.98r. 6 M ałe i średnie przedsiębiorstw a w ielostron n ego: 19.05.98r.

dw ustronnego: 26.05.98r. 7 W spólna polityka zagraniczna i

b ezp ieczeń stw a

w ielostron n ego: 2 9 .05.98r. dw ustronnego: 2.06.98r.

8 Prawo sp ółek w ielostron n ego: 2 -3 .06.98r.

dw ustronnego: 2 2 -2 3 .0 6 .98r. 9 S w ob od a przepływ u tow arów w ielostron n ego: 10-12i 15-

18.06.981.

d w ustronnego: 1 -9 .06.98r. 10 O chrona kon su m en tów i zdrow ia w ielostron n ego: 2 4 .06.98r.

dw ustronnego: 30.06.98r. 11 R y b o łó w stw o w ielostron n ego: 6.07.98r.

d w ustronnego: 9.07.98r.

12 Statystyka w ielostron n ego: 15.07.98r.

dw ustronnego: 17.07.98r. 13 Stosunki zew nętrzne w ielostron n ego: 3-4.09.98r.

dw ustronnego: 7-8.09.98r. 14 R oln ictw o (o g ó ln e w p row ad ze­

nie; p lon y orne - zb oża, nasiona o le iste , roślin y proteinow e; o w o ­ ce i w arzyw a, przetw orzone o w o c e i w arzyw a)

w ielostron n ego: 21 -2 2.09.98r. d w ustronnego: 7 -8 .1 0 .9 8 r.

15 U nia celn a w ielostron n ego: 2 3 -2 4 .0 9 .98r. dw ustronnego: 1 2 -1 3 .1 0.98r. 16 P olityka konkurencji w ielostron n ego: 9 .1 0.98r.

dw ustronnego: 16.10.98r. 17 R oln ictw o (legislacja dotycząca

spraw w eterynaryjnych, fitosa­ nitarnych, pasz dla zw ierząt, nasion i roślin)

w ielostron n ego: 1 4 -1 5 .1 0.98r. dw ustronnego: 2 2 -2 3 .1 0.98r.

18 P olityka socjalna i zatrudnienia w ielostron n ego: 2 0 -2 3 .1 0.98r. dw ustronnego: 16-19.1 1.98r. 19 Transport (problem y horyzontal­

ne - T E N s, transport lotniczy, transport m orski)

w ielostron n ego: 4 -5 .1 ,98r. dw ustronnego: 1 0 -1 1 .1 1 ,98r.

20 Energia w ielostron n ego: 2 4 - 2 5 .1 1.98r.

dw ustronnego: 2 6 -2 7 .1 1 .98r. 21 S w o b o d n y p rzep ływ kapitału w ielostron n ego: 4.12.98r.

5 6 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o y i e n s i s

22 U n ia gosp od arcza i w alu tow a w ielostron n ego: 14.12.98r. dw ustronnego: 2 2 .1 2 .98r. 23 R o ln ictw o (p rob lem y struktural­

ne, leśn ictw o , obszary w iejsk ie, F E O G A )

w ielostron n ego: 1 5 -1 7 .1 2.98r. dw ustronnego: 2 2 ,2 5 ,2 6 .0 1 ,99r. 24 O chrona środ ow isk a (problem y

horyzontalne, ochrona przyrody, jakość w ód )

w ielo stro n n eg o : 7 -8 .0 1 .99r. dw ustronnego: 2 2 ,2 5 ,2 6 .0 1 ,99r.

25 O chrona środ ow isk a (kontrola z a n ie c z y sz c z e ń p rzem y sło w y ch , kontrola od p ad ów , ch em ik alia i g en ety czn ie zm o d y fik o w a n e organ izm y, b ezp iecz eń stw o nuklearne i ochrona przed pro­ m ien io w a n iem )

w ielostron n ego: 2 7 -2 8 .0 1 ,99r. dw ustronnego: 2 9 .0 1 - 1 .02.99r.

26 O chrona środ ow isk a (jakość p ow ietrza, hałas)

w ielostron n ego: 16.02.99r. dw ustronnego: 24.02.99r. 27 S w o b o d a św ia d czen ia usług w ielostron n ego: l-2 .0 2 .9 9 r.

d w ustronnego: 11-12.02.99r. 28 R o ln ictw o (produkty m leczar­

sk ie, w o ło w in a , baranina, w ie ­ p rzow ina, jaja i drób)

w ielostron n ego: 19-2 2 .0 2 .9 9 r. dw ustronnego: l-2 .0 3 .9 9 r. 29 W spółpraca w d zied zin ie spraw

w ew n ętrzn ych i w ym iaru spra­ w ie d liw o ś c i

w ielostron n ego: 2 5 .0 2 -1 .03.99r. dw ustronnego: 1 5 1 7 .0 3 .99r. 30 Polityka transportow a (transport

ląd ow y)

w ielostron n ego: 11 -1 2 .0 3 .99r. dw ustronnego: 19-22.03 9r.

31 Podatki w ielostron n ego: 2 6 -2 9 .0 3 .99r.

dw ustronnego: 6-7.04.99r. 32 S w o b o d a przepływ u osób w ielostron n ego: 6-7.04.99r.

dw ustronnego: 8-9.04.99r. 33 P olityk a regionalna i koordyna­

cja instrum antów strukturalnych

w ielostron n ego: 2 0 - 2 1 .04.99r. dw ustronnego: 6-7.05.99r. 34 R o ln ictw o (sp raw y ogóln e: sub­

sydia /refunds/, certyfikaty, op łaty /levies/, gw arancje, system

interw encji, spraw y m onetarne, p o m o c narodow a, p om oc ż y w n o ­ śc io w a , sw ob od a dystrybucji i akcji w yjątk ow ych ; statystyka rolna, R1CA, produkty nie objęte A n ek sem II do Traktatu W E, p orozu m ien ia m ięd zyn arod ow e, p rom ocja)

w ielostron n ego: 2 6 -2 7 .0 4 .99r. dw ustronnego: 1 0 .1 1 .0 5 .99r.

Pr a w n e a s p e k t y i n t e g r a c j i Po l s k i z Un i ą. 5 7

35 Kontrola fin an sow a w ielostron n ego: 10.05.99r. dw ustronnego: 18.05.99r. 36 R oln ictw o (ryż, produkty prze­

tw orzon e, pasze dla zw ierząt, cukier, w in o, a lk oh ole, banany, tytoń, ch m iel, nasiona, ziem n ia ­ ki, pasza sucha, m ączka ziem n ia ­ czana, len i k on op ie, jed w ab n ik i, baw ełna, o liw a z o liw e k )

w ielostron n ego: 19-21 i25.05.99r. dw ustronnego: 7-1 0 .0 6 .9 9 r.

37 Spraw y b u d żetow e i fin a n so w e w ielostron n ego: 2 9 .0 6 .9 9 r. dw ustronnego: 1.07.99r.

O ficjalne rozpoczęcie screeningu odnośnie jedenastu krajów kandy­ dujących do członkostw a w Unii Europejskiej nastąpiło 3 kw ietnia 1998r. w Brukseli. A cquis com m unautaire W spólnot podzielono na dw adzieścia dziew ięć obszarów tem atycznych, odpow iadających zakresom kom peten­ cji Dyrekcji G eneralnych K om isji. Przegląd ustaw odaw stw a składa się z dwóch faz: w ielostronnej i dw ustronnej. Faza w ielostronna (w spólna dla w szystkich krajów kandydujących) ma charakter edukacyjno - informa- cyjny, przedstaw iciele Kom isji prezentują tutaj kandydatom główne zało­ żenia w spólnotow ego porządku praw nego, w yjaśniając rów nież ew entual­ ne w ątpliw ości co do je g o interpretow ania.

Druga faza screenin gu polega na odniesieniu się przedstaw icieli pań­ stw a - kandydata do każdego aktu w spólnotow ego. Państwo - kandydat do członkostw a w Unii Europejskiej musi zadeklarow ać, czy w prow adzenie i stosow anie danego aktu:

- będzie bezproblem ow e,

- będzie stanow iło problem w yłącznie techniczny, sprow adzający się np. do dopisania danego kraju do państw członkow skich, w ym ienio­ nych w licznych dyrektyw ach,

- będzie stanow iło problem na tyle istotny, by przeprow adzić dalsze rozm ow y dw ustronne (co nie oznacza jed n ak autom atycznej koniecz­ ności w prow adzenia derogacji, czy też okresów przejściow ych).

Jak w idać, proces screeningu ma w gruncie rzeczy charakter tech­ nicznego w yselekcjonow ania spraw , które będą przedm iotem dalszych negocjacji. Z uwagi jed n ak na w zględy w iarygodności Polski jak o partnera negocjacyjnego, stanow isko odnośnie poszczególnych aktów prawa w spólnotow ego pow inno być przygotow ane niezw ykle starannie. Należy rów nież pam iętać, że złożenie każdej deklaracji w tym w zględzie pocią­

5 8 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o y i e n s i s

gnie za sobą konieczność je j realizacji poprzez dokonanie zmian w syste­ mie praw a polskiego, które następnie należy efektyw nie w cielić w ż y c ie ’5.

Za k o ń c z e n i e

W ciągu ponad trzech lat P ełnom ocnik Rządu ds. Integracji Europej­ skiej oraz Pomocy Zagranicznej, a następnie K om itet Integracji Europej­ skiej, zaopiniow ał ok. 1600 rządow ych projektów aktów praw nych pod w zględem ich zgodności z praw em w spólnotow ym . W edług zgodnej opinii podm iotów nadzorujących procesy dostosow aw cze, najwięcej zmian do­ stosow aw czych w ym agają obecnie przepisy dotyczące rolnictw a, ekologii oraz transportu. Problem polega je d n a k na tym , że nie w ystarczy zm ienić regulacje prawne. Jak podkreśla K om isja Europejska, postępowi w dosto­ sow yw aniu regulacji pow inny tow arzyszyć konkretne działania na rzecz w drażania prawa, ja k rów nież zbudow anie skutecznych i solidnych ram adm inistracyjnych. W ym aga to znacznych nakładów zarów no finanso­ w ych, ja k i rzeczow ych, którym Polska w obecnym czasie nie jest w stanie sprostać. Dlatego proces screeningit ma dać Komisji Europejskiej obraz faktycznej sytuacji w tym zakresie i stać się punktem w yjścia do m eryto­ rycznych negocjacji co do w arunków , term inu i kosztów przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

35 Z ob. T .N ow akow ski: S cre en in g j a k o p ie r w s z a f a z a n eg o cja cji p rzed czlo n ko w skich . „ W sp ó ln o ty E u ro p ejsk ie” nr 4 z 1998r„ s.24 i nast.