Ewa Andrysiak, Krzysztof Walczak
Józef Leopold z Rzepiszewa i jego
biblioteka : przyczynek do dziejów
księgozbiorów ziemiańskich
Biuletyn Szadkowski 7, 77-91
T o m 7
20 0 7
E w a A n d r y s i a k *, K r z y s z t o f W a l c z a k * *
J Ó Z E F L E O P O L D Z R Z E P I S Z E W A I J E G O B I B L I O T E K A ( p r z y c z y n e k d o d z i e j ó w k s i ę g o z b i o r ó w z i e m i a ń s k i c h )
J ó z e f L e o p o l d - b i o g r a f i a * 1
J ó z e f A n to n i K a z im ie rz W ito sła w L eo p o ld u ro d z ił si
ęw
1860 r.
w S z a d k o w ic a c h p o d S zad k iem , w m a j
ątk u d z ie r
ża w io n y m p rz e z ojca,
A n to n ieg o . R ó d L eo p o ld ó w w y w o d z i s i
ęz D o ln y c h Ł u
życ, ze S p re m b e rg a
(G ro d k ). P o tw ie rd z iła si
ęta k
że tra d y c ja ro d zin n a, m ó w i
ą
c a o istn ie n iu
szw edzkiej lin ii L e o p o ld ó w , n a co w sk a z y w a ły m . in. z a c h o w a n e w k s i
ęg o
zb io rze ty tu ły p ra c p o e ty C a rla G u sta fa L e o p o ld a, c z ło n k a A k a d e m ii
S zw ed zk iej, d o c e n ta w U p p sa li i se k re ta rz a k ró la G u sta w a III. W c e lu u z y sk a n ia
p o tw ie rd z e n ia p o w i
ąza
ńp o lsk iej i szw edzkiej g a ł
ęzi L eo p o ld ó w k o re sp o n d e n c j
ęz A k a d e m i
ąS z w e d z k
ąp ro w a d z ił je s z c z e J ó z e f L e o p o ld 2, d o p ie ro je d n a k A n to n i
L eo p o ld , o statn i w ła śc ic ie l R z e p isz e w a , o sta te c z n ie w y ja śn ił lo sy szw edzkiej
lin ii ro d z in y 3.
W 1664 r. je d e n z „łu
ży c k ic h ” L e o p o ld ó w , S igfrid, p rz e n ió sł si
ędo Szw ecji.
Jeg o p ra w n u k , m u z y k A n to n i G u sta w L eo p o ld (1 7 5 4 -1 8 3 0 ) o d ro k u 1776
w słu
żb ie h e tm a n a M ic h a ła K a z im ie rz a O g i
ńskiego, z a m ie sz k a ł w S ło n im iu ,
sk
ą
d n a k ilk a la t w y je c h a ł do D re z n a , o
żen ił si
ęta m z k a to lic z k
ąM a ria n n
ąS chm idt. W 1782 r. p o w ró c ił do S ło n im ia z
żo n
ąi sy n em K a z im ie rz em
Ewa Andrysiak, dr hab., jest kierownikiem działu informacyjno-bibliograficznego Książnicy
Pedagogicznej im. A. Parczewskiego w Kaliszu, członkiem zarządu Kaliskiego Towarzystwa
Przyjaciół Nauk oraz prezesem Towarzystwa Przyjaciół Książki w Kaliszu.
Krzysztof Walczak, dr hab., jest dyrektorem Książnicy Pedagogicznej im. A. Parczewskiego
w Kaliszu, prezesem Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
1 Dzieje rodu Leopoldów oraz biografię Józefa Leopolda opracowano na podstawie:
K. Walczak,
Jó zef Leopold z Rzepiszewa i jego księgozbiór,
Kalisz 1987; A. A. Leopold,
Rzepiszew - rys historyczny,
„Biuletyn Szadkowski” 2002, t. 2, s. 41-59.
2 Informacje Antoniego Leopolda.
3 A. Leopold,
Krótki opis osiedlenia Leopoldów w Polsce,
„Na sieradzkich szlakach” 2001,
nr 2, s. 24.
A n t o n i m . O k o ł o 1 7 9 5 r . , p o z a r e k w i r o w a n i u S ł o n i m i a p r z e z r z ą d c a r s k i , A n t o n i G u s t a w p r z e n i ó s ł s i ę d o W a r s z a w y . Z e z w i ą z k u A n t o n i e g o G u s t a w a i M a r i a n n y u r o d z i ł a s i ę p i ą t k a d z i e c i ; d w ó c h s y n ó w : w y m i e n i o n y w y ż e j K a z i m i e r z A n t o n i ( 1 7 8 1 - k w i e c i e ń 1 8 5 5 ) i K s a w e r y ( 1 7 9 1 ? - 1 8 1 2 ) o r a z t r z y c ó r k i . O b a j s y n o w i e w 1 8 0 7 r . w s t ą p i l i d o w o j s k a K s i ę s t w a W a r s z a w s k i e g o i b r a l i u d z i a ł w k a m p a n i i 1 8 1 2 r . K s a w e r y z g i n ą ł p o d c z a s o d w r o t u s p o d M o s k w y , w c z a s i e p r z e p r a w y p r z e z B e r e z y n ę . K a z i m i e r z A n t o n i - o f i c e r w K o m p a n i i G r e n a d i e r ó w 1 6 p u ł k u - z o s t a ł w y p i s a n y z w o j s k a w 1 8 1 5 r . w s t o p n i u k a p i t a n a . D w a l a t a p ó ź n i e j p o p r z e z m a ł ż e ń s t w o z S a l o m e ą J ó z e f ą M ą c z y ń s k ą ( l i s t o p a d 1 7 9 7 - l u t y 1 8 6 7 ) , c ó r k ą F r a n c i s z k a M ą c z y i s k i e g o , s t o l n i k a ł ę c z y c k i e g o , p o s ł a s z a d k o w s k i e g o i w i c e - b r y g a d i e r a B r y g a d y W i e k o p o l s k i e j K a w a l e r i i N a r o d o w e j , z w i ą z a ł s i ę z z i e m i ą s i e r a d z k ą . S a l o m e a o t r z y m a ł a d o b r a R z e p i s z e w z K w i a t k o w i c a m i o r a z w s i a m i i f o l w a r k a m i : T a r n ó w k a , G ó r n a W o l a i B u g a j . M a ł ż o n k o w i e z a m i e s z k a l i w R z e p i s z e w i e w 1 8 2 1 r . K a z i m i e r z i S a l o m e a m i e l i s z e ś c i o r o d z i e c i , s y n ó w : K a z i m i e r z a ( u r . 1 8 1 8 ? ) , J ó z e f a ( 1 8 1 9 - 1 9 1 0 ) , A n t o n i e g o ( 1 8 2 6 - 1 8 8 0 ) , I g n a c e g o ( 1 8 2 9 - 1 9 0 7 ) o r a z c ó r k i : S a l o m e ę i A n n ę ( 1 8 2 6 ? - c z e r w i e c 1 8 4 7 ) . Z c z t e r e c h s y n ó w K a z i m i e r z a L e o p o l d a i n t e r e s u j e n a s A n t o n i - o j c i e c J ó z e f a , o ż e n i o n y z A n n ą z C i e l e c k i c h , c ó r k ą J ó z e f a C i e l e c k i e g o - G ł o d z i ń s k i e g o . M a ł ż o n k o w i e o s i e d l i w S z a d k o w i c a c h , g d z i e u r o d z i ł y s i ę i c h d z i e c i : J ó z e f A n t o n i ( 1 8 6 0 - 1 9 2 3 ) , M a r i a ( w y s z ł a z a
m ą ż
z a l e k a r z a H i p o l i t a J a k u b o w s k i e g o ) , S t a n i s ł a w a ( 1 8 6 2 - w r z e s i e ń 1 9 3 3 w R z e p i s z e w i e , n i e z a m ę ż n a ) i W a n d a ( 1 8 6 6 - 3 0 p a ź d z i e r n i k a 1 8 9 9 ) ; w y s z ł a z a m ą ż z a H e n r y k a D o b r o w o l s k i e g o ) . M ł o d o ś ć J ó z e f a L e o p o l d a u p ł y n ę ł a w r o d z i n n y c h S z a d k o w i c a c h , g d z i e o t r z y m a ł t e ż w y k s z t a ł c e n i e d o m o w e . N a s t ę p n i e u k o ń c z y ł I V G i m n a z j u m K l a s y c z n e w W a r s z a w i e . W l a t a c h 1 8 7 8 - 1 8 8 1 k o n t y n u o w a ł n a u k ę w I n s t y t u c i e G o s p o d a r s t w a W i e j s k i e g o i L e ś n i c t w a w N o w e j A l e k s a n d r i i ( d z i s i e j s z e P u ł a w y ) , u z y s k u j ą c d y p l o m a g r o n o m a . P o d t r z y m a ł w i ę c t r a d y c j e r o d z i n n e , w y b i e r a j ą c z a w ó d r o l n i k a . P o ś m i e r c i o j c a ( 1 8 8 0 ) j e d y n y m w ł a ś c i c i e l e m R z e p i s z e w a s t a ł s i ę J ó z e f A n t o n i L e o p o l d ( f o t . 1 . ) , n a b y w a j ą c R z e p i s z e w z p r z y l e g ł o ś c i a m i , o b c i ą ż o n y z t y t u ł u d ł u g ó w T o w a r z y s t w a K r e d y t o w e g o Z i e m s k i e g o , n a l i c y t a c j i w 1 8 8 2 r . B y ł t o j e d y n y s p o s ó b o m i n i ę c i a p ł a c e n i a d ł u g ó w . O p r ó c z p r o w a d z e n i a m a j ą t k u p o c h ł a n i a ł y g o i n n e s p r a w y . R o z w i n ą ł m . i n . d z i a ł a l n o ś ć s p o ł e c z n ą . W 1 9 0 5 r . z a ł o ż y ł w R z e p i s z e w i e o c h r o n k ę d l a d z i e c i u b o g i c h . Z a a n g a ż o w a ł o p i e k u n k ę A g n i e s z k ę M i z e r ę , k t ó r a z a j m o w a ł a s i ę t r z y d z i e ś c i o r g i e m d z i e c i 4 . O c h r o n k a d z i a ł a ł a w R z e p i s z e w i ea ż d o z o r g a n i
z o w a n i a s z k o ł y w o f i c y n i e d w o r u w 1 9 1 7 r . B y ł t e ż L e o p o l d p r e z e s e m k o ł aM a c i e r z y P o l s k i e j w S z a d k u 5, a o d 2 6 l u t e g o 1 9 1 8 r . m ę ż e m z a u f a n i a R a d y S z k o l n e j O k r ę g u S i e r a d z k i e g o . W c z e r w c u 1 9 0 9 r . b y ł d e l e g a t e m z S i e r a d z k i e g o n a p o s i e d z e n i e T o w a r z y s t w a O ś w i a t o w e g o w K a l i s z u , k t ó r e m u t a k ż e p r z e w o d n i c z y ł 6. F o t . 1. J ó z e f L e o p o l d Ź ró d ło : z b io r y p ry w a tn e A n to n ie g o L e o p o ld a z W a rs z a w y J a k o j e d e n z p i e r w s z y c h z a b e z p i e c z y ł s w o j ą s ł u ż b ę w S t o w a r z y s z e n i u E m e r y t a l n y m P r a c o w n i k ó w P r y w a t n y c h w K r ó l e s t w i e P o l s k i m 7 . W p ^ d z i e r n i k u 1 9 0 8 r . o d b y ł o s i ę w K a l i s z u z e b r a n i e z a ł o ż y c i e l s k i e o d d z i a ł u T o w a r z y s t w a K r a j o z n a w c z e g o . Z a p o c z ą t k o w u j ą c z b i o r y e t n o g r a f i c z n e , S t a n i s ł a w G r a e v e z B i s k u p i c o f i a r o w a ł k o l e k c j ę w i d o k ó w e k z r ó ż n y c h o k o l i c k r a j u , a p r z e d e w s z y s t k i m z p o w i a t u s i e r a d z k i e g o . Z b ó r z w i ą z a n y z S i e r a d z k i e m s k o m p l e t o w a n y z o s t a ł p r z y w s p ó ł u d z i a l e K a z i m i e r z a W a l e w s k i e g o z T u b ą d z i n a i J ó z e f a L e o p o l d a z R z e p i s z e w a 8. S p o t k a n i e z L e o p o l d e m , k t ó r e m i a ł o m i e j s c e 1 8 l i s t o p a d a 1 9 0 8 r . w K a l i s z u , b a r d z o m i l e w s p o m i n a M e l a n i a P a r c z e w s k a w l i ś c i e d o b r a t a A l f o n s a P a r c z e w s k i e g o , p i s z ą c :
D z is ia j b yli u n a s z w iz y tą p a n J ó z e f L e o p o ld i sio stry
Jeg o , p a n i J a k u b o w sk a i p a n n a druga, z ta kim u w ie lb ie n ie m d la C iebie. C o to za
z a c n y c zło w ie k i p o c z c iw y ten p a n J ó z e f
L e o p o l d b y ł c z ł o n k i e m z w y c z a j n y m T o w a r z y s t w a N u m i z m a t y c z n e g o w K r a k o w i e . W 1 8 9 3 r . p r z e k a z a ł d o z b i o r ó w T o w a r z y s t w a k s i ą ż k i r ó ż n e j t r e ś c i ,
5 T a m ż e , s. 66 .
6 „ G a z e ta K a lis k a - K a lis z a n in ” 1 9 0 9 , n r 1 4 6 , s. 2.
7 Zabezpieczenie pracowników, „ G a z e ta K a lis k a - K a lis z a n in ” 1 9 1 1 , n r 2 7 5 , s. 2. 8 „ G a z e ta K a lis k a ” 1 9 0 8 , n r 2 4 3 , s. 2 - 3 .
brak jednak wykazu,
który redakcja „Wiadomości Numizmatyczno-
Archeologicznych” miała zamieścić na swoich łamach9.
Władysława Głodowska-Sampolska, działaczka społeczna, która od września
1917 r. prowadziła pracę kulturalno-oświatową na wsi w Sieradzkiem tak
wspominała Rzepiszew i jego właścicieli:
Z a c zę ła m o d R zep iszew a . We w si
p o w s ta ło ko ło k o b ie t i m łodzieży. S zk o ła d la d zie c i s łu żb y fo lw a r c z n e j i d zie c i ze
w si m ie śc iła s ię w m a łym b u d y n k u d w o rskim . W szystkie z e b ra n ia i im p re zy
k u ltu ra ln o -ro zry w k o w e k o n c e n tro w a ły s ię w b u d y n k u szko ln ym . W ła ściciela m i
R ze p isze w a b yło ro d zeń stw o : S ta n isła w a i J ó z e f L e o p o ld o w ie . P o z a n im i
m ie szk a ł tu je s z c z e ich s try je c zn y brat, K arol, i d w ie kuzynki. C a ła ta p ią tk a
lu d zi n ie stw o rzy ła so b ie ż y c ia oso b isteg o . B y li j u ż w szy sc y sta rzy i p o z o s ta li
sam otni. Z n a n i byli w n a jd a lsze j o k o lic y i p o w s z e c h n ie sza n o w a n i. S to s u n e k do
s łu żb y fo lw a r c z n e j i lu d zi ze w si b y ł b a rd zo życzliw y. L u d zie z fo lw a r k u
p r a c o w a li w R ze p isze w ie p o p ię tn a śc ie , d w a d zie śc ia lat; n ie b yło tam zw o ln ień .
W szyscy ra ze m s ię starzeli. W ja d a ln i L e o p o ld ó w sp o ty k a ła m p r z y w sp ó ln y m
sto le lu d zi ze wsi, j a k i z fo lw a rk u . N a tym teren ie b y ł to je d y n y taki d o m i je d y n i
lu d zie tego p o k ro ju . O k o liczn i są sie d zi k ry ty k o w a li ich m ów iąc, ż e d e m o ra lizu ją
s łu ż b ę10
.
Józef Leopold był także autorem prac publicystycznych i historycznych,
z których najobszerniejszą jest monografia stron rodzinnych. Praca nosi tytuł
Z ie m ia S za d k o w sk a w S iera d zkiem . (T ra kt k o le jo w y o d st. k. ż. Z d u ń sk a W ola do
P o rc zy n )
i zamieszczona została w czasopiśmie „Wieś Ilustrowana”11.
W „Gazecie Kaliskiej” w 1899 r. ukazało się wspomnienie pośmiertne
o Adamie Hałaczkiewiczu, właścicielu dóbr Przatów koło Szadku, podpisane
J. A. L. Zapewne chodzi tu o Józefa Antoniego Leopolda12 1
3
.
Józef Leopold chorował na cukrzycę, dlatego często, w celach leczniczych,
wyjeżdżał za granicę, do Karlsbadu. Zmarł 28 lutego 1923 r. W akcie zgonu
zapisano:
D zia ło s ię w m ieście S za d k u d n ia sió d m e g o m a rc a tysią c d z ie w ię ć se t
d w u d zie ste g o trzecieg o roku, w g o d zin ie p ie r w s z e j
[po]
p o łu d n iu . S ta w ili s ię
S ta n isła w L e o p o ld d zie d zic d ó b r D zie k ta rze w a p a r a fii M ik o ła je w ic e la t 39
m a ją c y i Ig n a c y L ip iń sk i d o k tó r
[/] z
S za d k u la t 5 0 m ający, i o św ia d c zy li n a m iż
d n ia 2 8 lu teg o b ie żą c e g o roku, w g o d zin ie p ią te j p o p o łu d n iu w R ze p isze w ie
u m a rł J ó z e f A n to n i K a zim ie rz W itosław L e o p o ld d zie d zic d ó b r R ze p isze w a
kaw aler, la t 64 lic zą c y u ro d zo n y w S za d k o w ic a c h a za m ie szk a ły w R zep iszew ie,
syn zm a rły c h A n to n ie g o i A n n y E w y z C ieleckich G ło d ziń sk ic h m a łżo n kó w
L e o p o ld ó w 12
.
9 „Wiadomo
ś
ci Numizmatyczno-Archeologiczne” 1893, nr 2-3, s. 95.
10 W. Głodowska-Sampolska, Czerwone zorze. Wspomnienia
,
Warszawa 1965, s. 149-150.
11 „Wie
ś
Ilustrowana” 1913, nr 4, s. 17-31.
12 J. A. L., Wspomnienie po
ś
miertne
,
„Gazeta Kaliska” 1899, nr 71, s. 2.
13 Duplikat aktów urodzenia,
ś
lubu i
ś
mierci parafii Szadek na rok 1923.
J ó z e f L e o p o l d p o c h o w a n y z o s t a ł w k o ś c i e l e ś w . I d z i e g o w S z a d k u . P o j e g o ś m i e r c i R z e p i s z e w n a l e ż a ł d o L e o p o l d ó w j e s z c z e d o 1 9 3 9 r . , w k t ó r y m o b j ę ł a g o a d m i n i s t r a c j a n i e m i e c k a . W 1 9 4 5 r . d o b r a z o s t a ł y u p a ń s t w o w i o n e i r o z p a r c e l o w a n e . W d w o r k u r o z p o c z ę ł a d z i a ł a l n o ś ć s z k o ł a p o d s t a w o w a , k t ó r a f u n k c j o n o w a ł a t a m d o 2 0 0 1 r . F o t . 2 . D w o r e k w R z e p i s z e w i e w 2 0 0 2 r. Ź ró d ło : W . K o ś c ie ln ia k
Biblioteka - jej kształt i losy
N a z w i s k o J ó z e f a L e o p o l d a j a k o k o l e k c j o n e r a p o j a w i ł o s i ę p o r a z p i e r w s z y w p r a c y E d w a r d a C h w a l e w i k a p t .
Z b io ry p o lsk ie . A rch iw a ,
biblioteki,
g a b in e ty ..., w y d a n e j
w W a r s z a w i e w 1 9 1 6 r . i o p a t r z o n e j k r ó t k ą n o t k ą :C e ra m ik a p o lsk a . R y c in y .
J e d n a k j u ż w d r u g i m w y d a n i u s w o j e j k s i ą ż k i C h w a l e w i k d a ł n a s t ę p u j ą c y o p i s r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i :B ib lio te k a
h isto ry c zn a
(o k. 5 0 0 0 t.). Z b ió r m o n e t i m e d a li p o ls k ic h (
o k. 4000). Z b ió r rycin
p o ls k ic h (ok. 3000). K ilk a n a śc ie p o r tr e tó w p r z e w a ż n ie M ą czyń skich . S p o ro
p o r c e la n y i kry szta łó w fa b r y k p o ls k ic h i obcych. P iękn e sta re m eble.
O p i s k o ń c z y ł s i ę i n f o r m a c j ą , d o t y c z ą c ą l o s ó w z b i o r ó w p o ś m i e r c i w ł a ś c i c i e l a :
Z b io ry m a ją p o d o b n o p r z e jś ć n a r ze c z M u ze u m
w K a liszu , j a k o tym n ie je d n o k ro tn ie w sp o m in a ł n ie b o s z c z y k 14.
Z g o d ę n a p r z e j ę c i e z b i o r ó w L e o p o l d a d o K a l i s z a u z y s k a ł J ó z e f R a c i b o r s k i , k o n s e r w a t o r w o j e w ó d z t w a ł ó d z k i e g o . W s w y m s p r a w o z d a n i u z d z i a ł a l n o ś c i z a o k r e s o d 1 s t y c z n i a d o 3 1 g r u d n i a 1 9 2 2 r . R a c i b o r s k i n a p i s a ł :K o n se rw a to r
zw ie d za ją c cen n e z b io r y za b y tk ó w w R zep iszew ie, u zy sk a ł z g o d ę ich w ła śc ic ie la
p . L e o p o ld a n a w c ie le n ie ca łe g o zb io ru w c h a ra k te rze d a ru d o istn ie ją c e g o
w K a liszu M u z e u m Z iem i K a lis k ie j15.
W o l ą J ó z e f a L e o p o l d a , z b i o r y z g r o m a d z o n e w R z e p i s z e w i e p r z e k a z a n e z o s t a ł y K a l i s z o w i z z a l e c e n i e m z a w a r t y m w t e s t a m e n c i e s t w o r z e n i a o s o b n e j s a l i i m i e n i a L e o p o l d ó w w k a l i s k i m M u z e u m . Z a p i s w s p a r t y z o s t a ł p e w n ą k w o t ą , p r z e z n a c z o n ą n a u t r z y m a n i e b i b l i o t e k i . K a l i s z n i e b y ł j e d n a k p r z y g o t o w a n y d o p r z y j ę c i a t y c h z b i o r ó w . L o k a l , z a j m o w a n y p r z e z m u z e u m w P a ł a c u P u ł a w s k i c h , b y ł j u ż z b y t c i a s n y i n i e m ó g ł p o m i e ś c i ć s z y b k o r o s n ą c y c h z a s o b ó w m u z e a l i ó w . 8 p a ź d z i e r n i k a 1 9 2 4 r . w „ G a z e c i e K a l i s k i e j ” n a p i s a n o :
w ze szły m roku
o trzy m a liśm y z b io ry m u zea ln e p o śp. J ó ze fie L e o p o ld zie z R ze p isze w a (stara
p o rc e la n a , s zty c h y i k sią żki) le c z zb io r y te d o p ie ro w te d y p r z e w ie z io n e b ę d ą g d y
ra tu sz zo sta n ie w y k o ń c zo n y i g d y M u z e u m zn a jd zie tam p o m ie szc ze n ie ,
sto so w n ie d o p r z y r z e c z e n ia p . p r e z y d e n ta S z a r r a s a 16 1
7
.
P r z e n i e s i e n i e m u z e u m d o p o m i e s z c z e ń w k a l i s k i m r a t u s z u p o z w o l i ł o n a p r z e j ę c i e d a r u L e o p o l d a . S t a ł o s i ę t o s i e d e m l a t p o ś m i e r c i o f i a r o d a w c y . „ A B C K a l i s k i e ” d o n o s i ł o :
D o w ia d u je m y się, że zm a rły w r. 19 2 3 w ła śc ic ie l maj.
R ze p isze w w p o w . S ie ra d zk im śp. J ó z e f L e o p o ld z a p is a ł M u z e u m Z iem i K a lisk ie j
b o g a te z b io r y w p o s ta c i b iblioteki, s k ła d a ją c e j s ię z 5 0 0 0 tom ów , 4 0 0 0 ró żn ych
sztych ó w i n u m izm a tyki. C e n n y ten za p is w n a jb liższy c h d n ia c h z w ie zio n y
zo sta n ie d o K a lisza i u m ie szc zo n y w sa la c h M u z e u m Z iem i K a lis k ie j11.
I z n o w u n i e w i e l e w i a d o m o , c o w t y m c z a s i e d z i a ł o s i ę z d a r e m L e o p o l d a p r z e k a z a n y m K a l i s z o w i , c z y z g o d n i e z w o l ą o f i a r o d a w c y z b i o r y e k s p o n o w a n e b y ł y w o d d z i e l n e j s a l i , n a z w a n e j i m i e n i e m L e o p o l d a . P o d c z a s o k u p a c j i z b i o r y L e o p o l d ó w , p o d o b n i e j a k w i e l e i n n y c h b i b l i o t e k K a l i s z a , p o n i o s ł y b a r d z o z n a c z n e s t r a t y . Z b i o r y w y w i e z i o n o d o K o ś c i e l n e j W s i k o ł o K a l i s z a , s k ą d p o w r ó c i ł y d o m i a s t a w 1 9 4 5 r . R ó w n i e ż l a t a p o w o j e n n e n i e b y ł y z b y t ł a s k a w e d l a r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i . K s i ę g o z b i ó r z o s t a ł p o d z i e l o n y . W m u z e u m p o z o s t a ł y s t a r o d r u k i , n a t o m i a s t k s i ą ż k i i c z a s o p i s m a p r z e k a z a n o M i e j s k i e j B i b l i o t e c e P u b l i c z n e j i m . A . A s n y k a , g d z i e s t a n o w i ą w y d z i e l o n ą c z ę ś ć r a z e m z e z b i o r a m i p o r e k t o r z e A l f o n s i e P a r c z e w s k i m i r e s z t k a m i z k s i ę g o z b i o r u k s i ę d z a J a n a S o b c z y i s k i e g o . K s i ę g o z b i ó r P o c z ą t k i z b i o r ó w s i ę g a j ą p i e r w s z e j p o ł o w y X I X w . , t o k s i ą ż k i S a l o m e i i K a z i m i e r z a L e o p o l d ó w o r a z z b i o r y m a t k i J ó z e f a L e o p o l d a - A n n y E w y G ł o d z i ń s k i e j C i e l e c k i e j . B i b l i o t e k a L e o p o l d ó w s p o ś r ó d i n n y c h k a l i s k i c h b i b l i o t e k p r y w a t n y c h w y r ó ż n i a s i ę t y m , ż e p o s i a d a z a c h o w a n y d o d z i s i a j
15 „Kronika Diecezji Kujawsko-Kaliskiej” 1923, R. XVII, s. 473.
16 „Gazeta Kaliska” 1924, nr 30, s. 2.
k a t a l o g , k t ó r y p o z w a l a n a o d t w o r z e n i e j e j z a w a r t o ś c i . K a t a l o g s p i s a n y z o s t a ł w 1 9 2 3 r . , w k r ó t c e p o ś m i e r c i w ł a ś c i c i e l a , p r z e z k o m o r n i k a L e o n a G r a b s k i e g o . O d n o t o w a ł w n i m G r a b s k i a u t o r ó w i t y t u ł y d z i e ł w c h o d z ą c y c h w s k ł a d k s i ę g o z b i o r u o r a z p o d a ł l i c z b ę t o m ó w d a n e g o d z i e ł a . S p i s k s i ą ż e k p o p r z e d z o n y z o s t a ł w y p i s a m i z t e s t a m e n t u z m a r ł e g o , z e s t a w i e n i e m s k ł a d n i k ó w m a j ą t k u R z e p i s z e w o r a z c i ą ż ą c y c h n a n i m z o b o w i ą z a ń . K a t a l o g z a w i e r a t a k ż e k r ó t k i e n o t y c h a r a k t e r y z u j ą c e z a w a r t o ś ć z b i o r ó w n u m i z m a t y c z n y c h i g r a f i c z n y c h . W k a t a l o g u z a n o t o w a ł G r a b s k i 2 7 5 5 t y t u ł ó w k s i ą ż e k i c z a s o p i s m i j a k o o s t a t n i e p o z y c j e
p ię ć s e t p ię ć d z ie s ią t ro zm a ity c h ka ta lo g ó w , p rze w o d n ik ó w ,
ko n sp e k tó w itp. o r a z [ . . . ]
s ie d e m d zie sią t ze szy tó w ró żn ych sp ra w o zd a ń b e z i c h
w y s z c z e g ó l n i e n i a . W p o d l i c z e n i u d a ł o t o 4 9 2 3 w o l u m i n y k s i ą ż e k i c z a s o p i s m , 5 1 7 s z t u k n u m i z m a t ó w o r a z 4 0 3 8 s z t y c h ó w i r y s u n k ó w . W y s t ę p u j e t u p e w n a r o z b i e ż n o ś ć , c o d o l i c z b y n u m i z m a t ó w i r y c i n . W e d ł u g C h w a l e w i k a , z b i ó r m o n e t i m e d a l i l i c z y ł o k . 4 0 0 0 , r y c i n 3 0 0 0 . „ A B C K a l i s k i e ” n a t o m i a s t p o d a w a ł o , ż e z b i ó r r y c i n i m e d a l i l i c z y ł b l i s k o 4 0 0 0 j e d n o s t e k .Fot. 3. Fragment inwentarza książek
Biblioteki im. Leopoldów z 1923 r.
(Kalisz, Książnica Pedagogiczna
im. A. Parczewskiego, klisza)
Z a r ó w n o p r z e g l ą d k a t a l o g u G r a b s k i e g o , j a k i o c a l a ł y c h f r a g m e n t ó w b i b l i o t e k i r z e p i s z e w s k i e j p o z w a l a p o z n a ć z a i n t e r e s o w a n i a J ó z e f a L e o p o l d a . A z a i n t e r e s o w a n i a t e b y ł y b a r d z o s z e r o k i e . L e o p o l d g r o m a d z i ł w s p ó ł c z e s n ą m u l i t e r a t u r ę p o l s k ą . D o m i n u j ą c ą g r u p ę s t a n o w i ł y k s i ą ż k i z z a k r e s u h i s t o r i i i l i t e r a t u r y o j c z y s t e j , a r e p r e z e n t u j ą j ą m . i n . d z i e ł a t a k i c h a u t o r ó w , j a k : S z y m o n A s k e n a z y ,
M ic h a ł
B aliń sk i
i
T y m o te u sz
L ip iń sk i,
A le k sa n d e r
F red ro ,
Z y g m u n t
K a c zk o w sk i, W a le ria n K alin k a, T a d e u sz K o rzo n , J ó z e f K o rz e n io w sk i, Ig n acy
K rasick i, J ó z e f Ig n acy K ra sz e w sk i, A le k sa n d e r K rau sh ar, Ju lia n U rsy n
N ie m c e w ic z, A d o lf P aw iń sk i, W ła d y sła w S m o leń sk i, W ła d y sła w S y rokom la,
K a ro l S zajn o ch a, K a z im ie rz W ła d y sła w W ó jcick i.
N ie b ra k o w a ło te ż w k się g o z b io rz e L e o p o ld a literatu ry , d o ty czącej ro ln ictw a,
filo zo fii, ek o n o m ii, p raw a, m a te m a ty k i, ch em ii, g eo g rafii, k rajo zn aw stw a,
h isto rii sztuki, relig ii czy p ed ag o g ik i.
Fot. 4. J. G. Elsner,
K rótka nauka
p ra k tyc zn eg o chodow ania
[/]
owiec,
W arszawa 1834
Strona tytułowa (Kalisz, Miejska Biblioteka
Publiczna im. A. Asnyka).
Na karcie tytułowej zamazana pieczęć:
Jó zef Maliszewski z Szadku
Fot. 5. O. Mysing,
W róg N apoleona,
t. 2.
W arszawa 1899
Strona tytułowa (Kalisz, Książnica Pedagogiczna
im. A. Parczewskiego)
W rz e p iszew sk iej b ib lio te c e b y ły p o w a ż n e w ie lo to m o w e d z ie ła sło w n ik o w e
i en cy k lo p e d y c zn e , b y w y m ie n ić tu:
S ło w n ik g e o g r a fic z n y K r ó le s tw a P o ls k ie g o
i in n y c h k r a jó w s ło w ia ń s k ic h
(W a rsz a w a 1 8 8 0 -1 9 0 2 , do d ziś z a c h o w a ło się
7 t o m ó w ) , t r z y t o m o w y
S ło w n ik m a la rzó w p o lsk ic h , tu d zie ż o b cych w P o lsc e
o sia d ły c h lub c za so w o w n ie j p r z e b y w a ją c y c h
E d w a r d a R a s t a w i e c k i e g o ( W a r s z a w a 1 8 5 0 - 1 8 5 7 , z a c h o w a ł y s i ę t o m y 2 i 3 ) i t e g o s a m e g o a u t o r aS ło w n ik
ryto w n ikó w p o ls k ic h tu d zie ż o b cych w P o lsc e o sia d łych lub c za so w o w n ie j
p r a c u ją c y c h
( P o z n a ń 1 8 8 6 ) ,S ło w n ik rze c zy sta ro ży tn y c h
Z y g m u n t a G l o g e r a( K r a k ó w 1 8 9 6 ) . N i e z a c h o w a ł y s i ę n a t o m i a s t e n c y k l o p e d i e , w ś r ó d k t ó r y c h b y ł y m . i n .
E n c y k lo p e d ia
sta ro p o lsk a
Z y g m u n t a G l o g e r a ,E n c y k lo p e d ia
ro ln ictw a
L u b o m i r s k i e g o ,E n c y k lo p e d ia te c h n ic zn a
W e i n b e r g a c z yW ielka en c y k lo p ed ia
p o w s z e c h n a ilu stro w a n a .
B r a k r ó w n i e ż w i ę k s z o ś c i c a l i s i a n ó w , w ś r ó d k t ó r y c h b y ł y p r a c e : A d a m a C h o d y i s k i e g oK ie szo n k o w a k r o n ic zk a h isto ry c zn a m ia sta K a lisza
( 1 8 8 5 ) ,H ie ro n im B o n a p a rte, k r ó l w e stfa lsk i w K a liszu ( 1 9 0 1 ) ,
K o ś c ió ł i k la s z to r oo.
R e fo rm a tó w w K a liszu
( 1 8 7 4 ) ; I g n a c e g o B a r a n o w s k i e g oK a lisz. Z a ry s d ziejó w
( 1 9 1 5 ) ; J a n a J e l e ń s k i e g oK a lis z i j e g o o k o lic a
( 1 8 7 5 ) , A l e k s a n d r a J a n o w s k i e g oW ycieczki p o k ra ju
( 1 9 0 3 ) .Z d r u k ó w k a l i s k i c h z a c h o w a ł a s i ę o p r a c o w a n a p r z e z S t a n i s ł a w a B u l e w s k i e g o
K sią żk a p a m ią tk o w a d zia ła ln o śc i K a lisk ie g o Tow arz. W za jem n eg o K re d y tu
łą c zn ie z b. K a s ą p o ż y c z k o w ą P rze m y sło w c ó w K a lisk ic h z a 2 1 -le tn i o kres ich
istn ie n ia 1 8 9 3 -1 9 1 4 ( W a r s z a w a 1 9 1 4 ) . D o s t ę p n y j e s t t a k ż e
R e je s tr p o b o r o w y
W o jew ó d ztw a K a lisk ie g o 1 6 1 8 -1 6 2 0 ,
o p r a c o w a n y i w y d a n y p r z e z A l f o n s a P a r c z e w s k i e g o o r a z d r u k o w a n y w K a l i s z u w 1 8 3 1 r . p o d r ę c z n i k s z t u k i w o j e n n e j p t .W yciąg w ia d o m o śc i p o tr z e b n y c h d la w o y sk o w y c h n iższe g o stopnia...
N i e s p o s ó b t e ż p o m i n ą ć z a i n t e r e s o w a ń J ó z e f a L e o p o l d a , d o t y c z ą c y c h N a p o l e o n a . W k a t a l o g u G r a b s k i e g o o d n a l e ź ć m o ż n a p o n a d d w a d z i e ś c i a d r u k ó w , s z e r o k o z w i ą z a n y c h z t ą p o s t a c i ą :
M ię d z y J e n ą a T y lżą
M a c i e j a L o r e t a ( W a r s z a w a 1 9 0 2 ) ,D u C o n g rès de V ienne M . d e P r a d t a ( P a r i s 1 8 1 5 ) ,
H isto ria
X V I I I i X I X w ie k u d o u p a d ku C e sa rstw a F ra n c u sk ie g o ze szc ze g ó ln y m
u w zg lę d n ie n ie m d u c h o w e g o ro zw o ju lu d zk o śc i F r i e d r i c h a C h r i s t o p h a S c h l o s s e r a
( W a r s z a w a 1 8 7 5 - 1 8 7 6 ) ,P ię ć m ie się c y h isto rii F ra n c ji a lb o k o n ie c ży c ia
p o lity c z n e g o N a p o le o n a R . d e W a r i n a ( P a r i s 1 8 1 5 ) , p o w i e ś ć A r t u r a L e v y ’ e g o
N a p o le o n w ży c iu p r y w a tn y m
( W a r s z a w a 1 8 9 4 ) .W ^ n ą c z ę ś ć r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i s t a n o w i ł y s t a r o d r u k i , p o ś r ó d k t ó r y c h z n a j d o w a ł s i ę t a k ż e p i e r w s z y d r u k k a l i s k i -
K a te c h izm rzym ski - w y d a n y
w 1 6 0 3 r . p r z e z J a n a W o l r a b a M ł o d s z e g o n a z l e c e n i e a r c y b i s k u p a S t a n i s ł a w a K a r n k o w s k i e g o . Z z a c h o w a n y c h d o d z i ś , m . i n . w y m i e n i ć n a l e ż y n a j s t a r s z e w t e j g r u p i e d z i e ł o -B iblię, w y d a n ą w 1 5 4 7 r . w L o w a n i u m w B e l g i i , d a l e j
D e
o rig in e e t reb u s g e stis P o lo n o ru m ...
M . K r o m e r a ( B a z y l e a 1 5 6 8 ) ,I ’d ea
A p o c a ly p tic a seu A p o c a ly p sis S ta n isla i O rechovii... ( W . 1 6 9 6 ) ,
S ta tu a R eg n i
P o lo n ia e in o rd in e m a lp h a b e ti d ig esta ... J . H e r b u r t a ( 1 6 9 3 ) ,
W id o k K ró le stw a
P o lsk ie g o
( P o z n a ń 1 7 6 3 ) ,In stru k c y a
J a k u b a
S o b ie sk ie g o
K a szte la n a
K ra ko w skieg o ... ( W . 1 7 8 4 ) .
Z g r o m a d z o n e w k s i ę g o z b i o r z e L e o p o l d ó w k s i ą ż k i t o d r u k i n i e t y l k o w j ę z y k u p o l s k i m , a l e t a k ż e ł a c i ń s k i m ( s t a r o d r u k i ) , f r a n c u s k i m , n i e m i e c k i m , r o s y j s k i m , s z w e d z k i m ( t e o s t a t n i e z w i ą z a n e z n a z w i s k i e m C a r l a G u s t a f a L e o p o l d a ) .
Fot. 6.
Biblia, a d vetustissim a exem plaria
Fot. 7.
K onstytucye p u b lic zn e Seym u
nu n c recens castigata...,
ekstraordynaryjngo W arszaw skiego...
,
Lowanium 1547
t. 1, W arszawa 1775
Strona tytułowa (Kalisz, Biblioteka Muzeum
Strona tytułowa (Kalisz, Biblioteka Muzeum
Okręgowego Ziemi Kaliskiej).
Okręgowego Ziemi Kaliskiej)
C z a s o p i s m a Z n a c z n ą c z ę ś ć k s i ę g o z b i o r u s t a n o w i ł y c z a s o p i s m a . J ó z e f L e o p o l d p o s i a d a ł k o m p l e t r o c z n i k ó w „ T y g o d n i k a I l u s t r o w a n e g o ” , g r o m a d z o n e g o o d 1 8 5 2 r . , c z y l i o d p o c z ą t k u e d y c j i p i s m a . P o s z c z e g ó l n e r o c z n i k i p i s m a b y ł y o p r a w i o n e . „ T y g o d n i k ” z o s t a ł z n i s z c z o n y p r z e z N i e m c ó w w g r u d n i u 1 9 3 9 r . 18 W t y m c z a s i e w R z e p i s z e w i e z n a j d o w a ł o s i ę j e s z c z e w i e l e k s i ą ż e k p o m a t c e J ó z e f a L e o p o l d a C i e l e c k i e j ( d z i e ł a K r a s z e w s k i e g o i S i e n k i e w i c z a ) . Z i n f o r m a c j i t y c h w y n i k a , ż e n i e w s z y s t k i e k s i ą ż k i i c z a s o p i s m a p r z e k a z a n e z o s t a ł y d o
M u z e u m Z ie m i K alisk iej. W e d łu g relacji A n to n ieg o L e o p o ld a, do K a lisz a trafiło
ok. 2 0 0 0 k sią ż e k i czasopism .
Fot. 8.
Jzys Polska...,
t. 2, 1821
Strona tytułowa (Kalisz, Miejska Biblioteka
Publiczna im. A. Asnyka).
Na karcie tytułowej zamazana pieczęć:
J ó z e f Maliszewski z Szadku
Fot. 9.
Sylw an...,
t. 21, 1845
Strona tytułowa (Kalisz, Miejska Biblioteka
Publiczna im. A. Asnyka).
Na karcie tytułowej zamazana pieczęć:
Jó ze f Maliszewski z Szadku
W śró d z g ro m a d z o n y c h cz a so p ism s ą p ism a ro ln ic z e („ G a z e ta R o ln ic z a ” ,
„ G o sp o d a rz ” , „ R o c z n ik C e n tra ln e g o T o w a rz y stw a R o ln ic z e g o w K ró le stw ie
P o lsk im ” , „ R o czn ik i G o sp o d a rstw a K ra jo w e g o ” ), h isto ry c z n e („K w a rta ln ik
H isto ry c z n y ” ,
„ P rz e g lą d
H isto ry c z n y ” ),
a rc h e o lo g ic zn e
(„ S w ia to w it” ,
„W ia d o m o śc i N u m iz m a ty c z n o -A rc h e o lo g ic z n e ” ), p ra w n ic z e („ T h em is P olska,
czyli P ism o N a u c e i P ra k ty c e P ra w a P o św ię c o n e ” , „ R o c z n ik S ą d o w y ” ,
„ D z ie n n ik P ra w [K ró le stw a P o lsk ie g o ]” ), n a u k o w e („ B ib lio te k a W a rsz a w sk a ” ,
„ R o c z n ik A k a d e m ii U m ie ję tn o śc i w K ra k o w ie ” , „ R o czn ik i T o w a rz y stw a
P rz y ja c ió ł N a u k P o z n ^ is k ie g o ” ), p o św ię c o n e ż y c iu sp o łeczn em u , lite ra tu rz e
i sztu ce („ Ś w ia t” , „ P rz e g lą d T y g o d n io w y Ż y c ia S p o łeczn eg o , L ite ra tu ry i S ztuk
P ię k n y c h ” , „ M u se io n ” , „ K ra j” ). W śró d c z a so p ism je s t ta k ż e ze sp ó ł k alen d arzy .
N a j s t a r s z e z z a c h o w a n y c h t o k a l e n d a r z e z l a t 1 8 2 0 i 1 8 2 5 - „ K a l e n d a r z P o l s k i , R u s k i , A s t r o n o m i c z n y i G o s p o d a r s k i n a R o k . . . ” N a s z c z e g ó l n ą u w a g ę z a s ł u g u j ą c z a s o p i s m a b i b l i o g r a f i c z n e „ K a t a l o g N o w y c h K s i ą ż e k ” , „ K s i ą ż k a ” , „ P o r a d n i k d l a C z y t a j ą c y c h ” i „ P r z e g l ą d B i b l i o g r a f i c z n y ” , z k t ó r y c h c z ę ś ć z a c h o w a ł a s i ę d o d z i s i a j . „ K s i ą ż k a ” p o ś w i ę c o n a k r y t y c e b i b l i o g r a f i i p o l s k i e j , u k a z u j ą c a s i ę w l a t a c h 1 9 0 1 - 1 9 1 4 , z a c h o w a ł a s i ę w s i e d m i u r o c z n i k a c h ( 1 9 0 2 , 1 9 0 5 , 1 9 0 6 , 1 9 0 7 , 1 9 0 9 , 1 9 1 1 , 1 9 1 4 ) , a „ K a t a l o g N o w y c h K s i ą ż e k ” z k o ń c a X I X w . r e p r e z e n t u j ą r o c z n i k i z l a t 1 8 9 0 , 1 8 9 5 i 1 8 9 6 . W y m i e n i o n e c z a s o p i s m a b i b l i o g r a f i c z n e ś w i a d c z ą o t y m , ż e k s i ę g o z b i ó r n i e b y ł g r o m a d z o n y p r z y p a d k o w o . O p r a w y P o d w z g l ę d e m o p r a w k s i ę g o z b i ó r J ó z e f a L e o p o l d a n i e p r z e d s t a w i a w i ę k s z e j w a r t o ś c i a r t y s t y c z n e j . W i ę k s z o ś ć k s i ą ż e k o p r a w i o n a j e s t w p ó ł p ł ó t n o i p ó ł s k ó r e k . K s i ą ż k i w R z e p i s z e w i e w o w e o k ł a d k i o p a t r y w a ł w ę d r o w n y i n t r o l i g a t o r , k t ó r y , p r z y j e ż d ż a j ą c c z a s a m i d o d w o r k u , o p r a w i a ł p o p r o s t u k o l e j n ą p a r t i ę d r u k ó w 19. T a k ż e w i ę k s z o ś ć z z a c h o w a n y c h s t a r o d r u k ó w o p r a w i o n a j e s t w p ó ł p ł ó t n o , 2 2 w o l u m i n y w s k ó r ę , c z ę ś ć w p ó ł s k ó r e k i 4 w p e r g a m i n . P r o w e n i e n c j e Ź r ó d ł e m w i e d z y o k s i ą ż k a c h r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i s ą n o t y p r o w e n i e n - c y j n e i p i e c z ę c i e , j a k i e z n a j d u j ą s i ę n a p o s z c z e g ó l n y c h e g z e m p l a r z a c h . N a j c z ę ś c i e j p o j a w i a j ą c ą s i ę n o t ą r ę k o p i ś m i e n n ą j e s t n a z w i s k o J ó z e f a L e o p o l d a . C z t e r y d r u k i p o d p i s a n e s ą p r z e z d z i a d a K a z i m i e r z a L e o p o l d a , d w a p r z e z b a b k ę S a l o m e ę . O p r ó c z n a z w i s k a L e o p o l d ó w , n a k s i ą ż k a c h s p o t k a ć m o ż n a n a z w i s k a i n n y c h o s ó b , n p . K o n s t a n c j i B i e r n a c k i e j , a u t o r k i k s i ą ż e k d l a d z i e c i , w i z y t a t o r k i s z k ó ł ż e ń s k i c h w K a l i s z u . J e s t t e ż k s i ą ż k a z d e d y k a c j ą d l a A l e k s a n d r a G ł o w a c k i e g o , b y ć m o ż e c h o d z i t u o B o l e s ł a w a P r u s a . K i l k a n a ś c i e p o z y c j i o p a t r z o n y c h j e s t p i e c z ę c i ą J ó z e f a M a l i s z e w s k i e g o z S z a d k u , s ą t e ż k s i ą ż k i z p i e c z ę c i ą d o k t o r a H i p o l i t a J a k u b o w s k i e g o ( s z w a g r a J ó z e f a L e o p o l d a ) . P o ś r ó d s t a r o d r u k ó w w i e l e e g z e m p l a r z y p o c h o d z i z b i b l i o t e k i r e f o r m a t ó w z L u t o m i e r s k a , o c z y m ś w i a d c z ą r ę k o p i ś m i e n n e n o t y :
P r o
C o n ven tu
L u to m irie n si
P P .
R e fo rm a to ru m ...,
P r o
B ib lio th e c a L u to m irie n sis
PP.
R e fo rm a to ru m ..., P r o B ib lio th e c a C o n ven tu s L u to m irie n si P P . R efo rm a tu m .
O b o k p o d p i s ó w n a w i e l u k s i ą ż k a c h w i d n i e j ą p i e c z ę c i e k s i ę g a m , k t ó r e s u g e r u j ą ,
i ż
n a j c z ę s t s z ą d r o g ą p o w i ę k s z a n i a k s i ę g o z b i o r u b y ł z a k u p . N a j b a r d z i e j w i d o c z n e s ą k s i ę g a r n i e k a l i s k i e , r e p r e z e n t o w a n e p r z e z z a k ł a d y M a r i iH o f m a
ń
s k i e j , H e n r y k a H u r t i g a , J u l i u s z a M i t t w o c h a , B r o n i s ł a w a S z c z e p a n k i e w i c z a i N a p o l e o n a W a r t s k i e g o , c o ś w i a d c z y z k o l e i o k o n t a k t a c h L e o p o l d ó w z K a l i s z e m . N a k s i ą ż k a c h p o j a w i a j ą s i ę t e ż p i e c z ę c i e k s i ę g a r n i w a r s z a w s k i e j A . B . B o g u c k i e g o , ł ó d z k i e j k s i ę g a r n i E d m u n d a U r b a n o w i c z a o r a z k s i ę g a r n i R u b e n a R a f a ł o w i c z a w W i l n i e , a t a k ż e c z y t e l n i p o l s k i e j B o l e s ł a w a S t a b l e w s k i e g o w P ł o c k u i w a r s z a w s k i e j c z y t e l n i K a r o l a B e r s t e i n a . P i e c z ę ć w ł a s n o ś c i o w a W s z y s t k i e k s i ą ż k i r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i o p a t r z o n e s ą p i e c z ę c i ą w ł a s n o ś c i o w ą r o d z i n y z k o l e j n y m n u m e r e m . P o c z ą t k o w o b y ł a t o p i e c z ę ć z n a p i s e m :D. [om inium ] R ze p isze w gub. [ernia] K a lisk a st. [a c ja
]p o c zt. [ o w a ]
S za d ek,
k t ó r a z a s t ą p i o n a z o s t a ł a o w a l n ą p i e c z ę c i ą o t r e ś c i : zB ib ljo te k i L e o p o ld ó w
w R ze p isze w ie . T a z k o l e i z a s t ą p i o n a z o s t a ł a p r o s t o k ą t n ą p i e c z ę c i ą z n a p i s e m :
B ib lio te k a im. L e o p o ld ó w w R z e p is z e w ie.
Zakończenie
Z b i o r y p r z e c h o w y w a n e w M i e j s k i e j B i b l i o t e c e P u b l i c z n e j i m . A . A s n y k a w K a l i s z u u d o k u m e n t o w a n e z o s t a ł y w w y d a n y m w 1 9 8 9 r . k a t a l o g u , o p r a c o w a n y m p r z e z E w A n d r y s i a k
K s ię g o zb ió r L e o p o ld ó w z R ze p isze w a , w k t ó r y m
w y k a z a n o 3 8 0 t y t u ł ó w w 5 1 0 w o l u m i n a c h , w t y m 3 2 3 t y t u ł y k s i ą ż e k w 3 7 1 w o l u m i n a c h i 5 7 t y t u ł ó w c z a s o p i s m w 1 3 9 w o l u m i n a c h . Z b i ó r p r z e c h o w y w a n y w M u z e u m O k r ę g o w y m Z i e m i K a l i s k i e j l i c z y 1 0 7 s t a r o d r u k ó w o r a z 1 1 w o l u m i n ó w d r u k ó w d z i e w i ę t n a s t o - i d w u d z i e s t o w i e c z n y c h ( 1 0 t y t u ł ó w w 1 1 w o l u m i n a c h ) i j e d e n r o c z n i k c z a s o p i s m a ( „ W i a d o m o ś c i N u m i z m a t y c z n o - A r c h e o l o g i c z n e ” 1 9 1 2 ) . T r z y e g z e m p l a r z e z r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i p o s i a d a w s w o i c h z b i o r a c h K s i ą ż n i c a P e d a g o g i c z n a i m . A . P a r c z e w s k i e g o w K a l i s z u . P o w i e ś c i - P rze k lę tep ie n ią d z e M i c h a ł a B a ł u c k i e g o ( W a r s z a w a 1 8 9 9 ) i
W róg N a p o le o n a
O s k a r a M y s i n g a ( t . 2 , W a r s z a w a 1 8 9 9 ) , z a k u p i o n e z o s t a ł y w 1 9 9 0 r . E g z e m p l a r z Z b io rup a m ię tn ik ó w d o d ziejó w p o ls k ic h
( t . 2 , W a r s z a w a 1 8 5 8 ) , w y d a n y c h p r z e z W ł o d z i m i e r z a S t a n i s ł a w a B r o e l - P l a t e r a , K s i ą ż n i c a o t r z y m a ł a w d a r z e w s t y c z n i u 2 0 0 7 r . o d b i b l i o t e k a r k i z O p a t ó w k a , d o k t ó r e j k s i ą ż k a t r a f i ł a . W ó w c z a s t e ż d o w i e d z i e l i ś m y s i ę , ż e k s i ą ż k i z p i e c z ę c i ą J . L e o p o l d a z n a j d o w a ł y s i ę w k s i ę g o z b i o r z e j e d n e j z b i b l i o t e k s z k o l n y c h w p o w i e c i e k a l i s k i m , k t ó r a s t o p n i o w o w y c o f y w a ł a j e z e s w o i c h z a s o b ó w , p r z e k a z u j ą c e g z e m p l a r z e n a m a k u l a t u r ę . W t e n s p o s ó b b e z p o w r o t n i e s t r a c o n a z o s t a ł a c z ę ś ć k s i ą ż e k z r z e p i s z e w s k i e j b i b l i o t e k i . J ó z e f L e o p o l d , o p r ó c z k s i ę g o z b i o r u , p o s i a d a ł k o l e k c j ę r y c i n i n u m i z m a t ó w , g r o m a d z i ł t a k ż e p o r t r e t y , p o r c e l a n ę i k r y s z t a ł y f a b r y k p o l s k i c h i o b c y c h o r a zs t a r e m e b l e . Z b i ó r r y c i n , p r z e c h o w y w a n y w M u z e u m w K a l i s z u , o p r a c o w a n y j e s t c z
ęś
c i o w o , z i n w e n t a r y z o w a n e są
2 4 2 j e d n o s t k i i n w e n t a r z o w e . W g r u d n i u 1 9 9 2 r . w M u z e u m w K a l i s z u o t w a r t a z o s t a ł a e k s p o z y c j a p n .N a p o le o n a O rd y P o d ró
ż
e n a K resy. W ysta w a X IX -w ie c z n y c h ry c in p o lsk ic h .
N a w y s t a w i e p r e z e n t o w a n o r y c i n y N . O r d y z w ł a s n y c h z b i o r ó w m u z e a l n y c h o r a z 6 0 s z t u k z k o l e k c j i J ó z e f a L e o p o l d a .F o t . 1 0 .
Zbioru pamiętników do dziejów
polskich,
t. 2 . W a r s z a w a 1 8 5 8Strona tytułowa (Kalisz, Książnica
Pedagogiczna im. A. Parczewskiego)
Bibliografia
A n d r y s i a k E . ,
Księgozbiór Leopoldów z Rzepiszewa,
p r z e d m o w a K . W a l c z a k , K a t a l o g , K a l i s z 1 9 8 9 .C h w a l e w i k E .,
Zbiory polskie. Archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory
pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w zestawieniu alfabetycznym
według miejscowości,
t . 2 . W a r s z a w a - K r a k ó w 1 9 2 7 .G ł o d o w s k a - S a m p o l s k a W . ,
Czerwone zorze. Wspomnienia,
W a r s z a w a 1 9 6 5 . Ję
d r a s M . ,Józef Leopold,
„ N a s i e r a d z k i c h s z l a k a c h ” 1 9 9 5 , n r 3 , s. 2 2 - 2 3 .L e o p o l d A . ,
Krótki opis osiedlenia Leopoldów w Polsce,
„ N a s i e r a d z k i c h s z l a k a c h ” 2 0 0 1 , n r 2 , s. 2 4 - 2 5 .T a d e u s i e w i c z H . ( r e d . ) , Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej —
ziemi kaliskiej, t. 1, K a l i s z 1 9 9 8 .
T a d e u s i e w i c z H . z u d z i a ł e m K a r k o w s k i e g o B . ( r e d . ) , Słownik pracowników książki
polskiej. Suplement II, W a r s z a w a 2 0 0 0 .
W a l c z a k K . , J ó z e f Leopold z Rzepiszewa i je g o księgozbiór, K a l i s z 1 9 8 7 .
W a r t y k u l e w y k o r z y s t a n o r ó w n i e ż : t e s t a m e n t L e o p o l d a , i n w e n t a r z k s i ą ż e k B i b l i o t e k i im . L e o p o l d ó w ( w p o s i a d a n i u A n t o n i e g o L e o p o l d a ) o r a z i n f o r m a c j e u z y s k a n e o d A n t o n i e g o L e o p o l d a .
