Preewangelizacja "otwarciem drzwi" dla Ewangelii

Stanisław Dyk

Preewangelizacja "otwarciem drzwi"

dla Ewangelii

Kieleckie Studia Teologiczne 2, 102-111

2003

Ks. S tan isław D y k - Kielce - Lublin

P

„

”

E

N ajpraw dziw szą w łaściw ością i pierw szorzędnym pow ołaniem Kościoła je st obow iązek ew angelizacji1. Dziś K ościół w ezw any je st przede w szystkim do podjęcia ew angelizacji pierwszej i now ej2. Poprzez te dw a typy ew angeli­ zacji Kościół zw raca się z orędziem o zbawieniu do osób, które nie m ają wiary. Ewangelizacja „pierwsza” (inaczej: misyjna) skierowana jest bowiem do nie­ chrześcijan (RM 33), a „nowa” do ochrzczonych, którzy „utracili żywy sens wiary albo w prost nie uw ażają się za członków Kościoła, prowadząc życie dalekie od Chrystusa” (RM 33). Podstaw ow ym celem pierwszej i nowej ew angelizacji je st zatem doprowadzenie ludzi do wiary, nawrócenia i przylgnięcia do Ewangelii.

W ydaje się jednak, że zarówno nowa, ja k i pierw sza ew angelizacja w y­ m aga uprzedniego procesu przygotow ania, wstępu, propedeutyki. W ym aga stworzenia odpow iednich w arunków do zw iastow ania i przyjęcia Ewangelii. To m isyjne zadanie otw arcia środowisk zdechrystianizow anych i niechrze­ ścijańskich na w ym iar religijny i chrześcijaństwo spełnia szereg zachow ań i procesów, które w chodzą w zakres tzw. preewangelizacji. W niniejszym opra­ cowaniu zostaną przedstaw ione jej głów ne aspekty.

1. Potrzeba preewangelizacji

Termin „preew angelizacja” pojaw ił się w teologii na początku lat sześć­ dziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to w kontekście zdechrystianizow anego

1 Por. Paweł VI, Adhortacja apostolska o ewangelizacji w świecie współczes­ nym Evangelii nuntiandi, w: W kręgu Dobrej Nowiny, red. J. Szlaga, Lublin 1984 (dalej: EN) nr 14.

2 Do podjęcia pierwszej i nowej ewangelizacji Kościół wzywany jest dzisiaj bar­ dzo często przez papieża Jana Pawła II. W jednej ze swoich encyklik papież stwierdza wprost: „Mam wrażenie, że nadszedł moment zaangażowania wszystkich sił kościel­ nych w nową ewangelizację i misję narodów” (Encyklika o stałej aktualności posłania misyjnego Redemptoris missio, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1996 [dalej RM] nr 3; por. też RM 30). Szczególnym motywem do podjęcia ewangelizacji nowej jest głęboki proces dechrystianizacji, który obecnie ma miejsce w wielu społe­ czeństwach o chrześcijańskiej tradycji.

świata zachodniego (głównie Francji), a przede w szystkim w kontekście misji prowadzonych na W schodzie zauważono, że w ielu ludzi nie m a odpowiednich dyspozycji do słuchania bezpośredniego głoszenia Ewangelii3. Stąd zrodziła się potrzeba wcześniej szego przygotow ania ludzi do przyj ęcia kerygm atu o Jezu­ sie Panu i Zbawicielu. Chodziło o w ytw orzenie atm osfery oczekiwania na to zbaw cze orędzie. Zadanie to m iała spełniać w łaśnie preewangelizacja.

W edług D. Grasso, za podjęciem preewangelizacji przem aw iają następu­ ją ce argumenty:

- Chrześcijaństw o nie je st ju ż dzisiaj postrzegane tak, ja k dawniej (w po ­ czątkach swego istnienia): jako coś nowego, atrakcyjnego i niosącego świeży pow iew ducha w rozkładającym się w ówczas społeczeństwie. D ziś chrześci- j aństw o w idziane j est często j ako rzecz dobrze znana, przebrzm iała historycz­ nie, przestarzała i niegodna wiary. W początkach K ościoła widoczne było silne działanie D ucha Świętego, a głoszeniu Ew angelii tow arzyszyły liczne cuda. D ziś wiarygodność chrześcijaństw a zależy od w spólnot kościelnych, które są naznaczone grzechem i nie zaw sze dają dobry przykład. Poza tym rozbicie chrześcijan zmniej sza tę w iarygodność zw łaszcza w w arunkach m isyjnych4.

- W krajach m isyjnych chrześcijaństwo postrzegane je st często jako pro­ dukt kultury europej skiej i kojarzone z kolonizatorami, co w połączeniu z afir- m acją kultur i religii lokalnych, często zam kniętych na religię chrześcijańską, stw arza trudną sytuację dla przekazu w iary5.

Te wszystkie zjawiska utrudniają Kościołowi dotarcie z Ewangelią do tych, którzy są z dala od Boga zw ykle w skutek uprzedzeń i błędnego m niem ania o chrześcijaństwie. Istnieje zatem potrzeba preewangelizacji, która by te prze­ szkody usunęła.

2. Istota preewangelizacji

Preew angelizację rozum ie się niekiedy jako pew ien rodzaj apologetyki chrześcijańskiej, polegającej n a usunięciu przeszkód i uprzedzeń w obec chrześcijaństw a oraz oczyszczeniu idei Boga6. Czasem w skazuje się tutaj na

3 Por. J. Gevaert, Prima evangelizzazione. Aspetti catechetici, Torino 1990 s. 49. 4 Por. D. Grasso, Ilkerygma ela predicazione, „Gregorianum”, 41 (1960), s. 428-430. 5 Por. tamże, s. 432.

6 Zob. np. J. Gevaert, Prima evangelizzazione..., dz. cyt., s. 52-53; D. Grasso,

Ilke ryg m a ., dz. cyt., s. 434. Pojmowanie preewangelizacji jako systematycznej apolo-

getyki może jednak sprawić, że stanie się ona zarezerwowana jedynie do Kościoła instytucjonalnego lub osób odpowiednio do tego przygotowanych i posłanych przez Kościół. Nie może to być zatem dzieło wszystkich chrześcijan. Por. L. M. Pignatiello,

104 Ks. Stanislaw D yk

rozm aite sposoby pierw szego głoszenia Jezusa Chrystusa (EN 43). N ajczę­ ściej jednak o preewangelizacji m ówi się jako o świadectwie prawdziwie chrze­ ścijańskiego życia, które prow okuje u ludzi pytania na tem at życia i w iary7. G łów nym celem preewangelizacji je st bow iem w zbudzenie w potencjalnych odbiorcach Ewangelii głębokiego zainteresowania Bogiem i chrześcijaństwem.

Wydaje się, że najlepsze określenie preewangelizacji odnaleźć m ożna w so­ borow ym „D ekrecie o działalności m isyjnej Kościoła” , który choć nie używ a w prost tego term inu, to podejm uje problem atykę z nim związaną. W skazuje się tutaj na cztery aspekty preewangelizacji: obecność w świecie, świadectwo chrześcijańskiego życia, dialog z ludźmi dobrej woli, służba potrzebującym (por. D M 11-12).

a. M om ent ob ecn ości

„K ościół pow inien w tych społecznościach być obecny przez swoich sy­ nów, którzy w śród nich żyją albo są do nich posłani” (DM 11). W preewangeli­ zacji chodzi zatem najpierw o to, aby Kościół poprzez swoich wiernych i głosicieli Ew angelii był obecny pośród ludzi, którzy m ają być ewangelizowani. Trzeba być pośród nich obecnym nie w sposób sporadyczny, lecz stały, aż do m om en­ tu, w którym będzie m ożna nawiązać z nimi konkretną relacj ę. Chodzi tu o kon­ takty osobiste, których nic nie m oże zastąpić8.

Ten m om ent obecności oparty je st na w zorze samego Jezusa, na tajem ni­ cy wcielenia. Jezus stał się obecny pośród ludzi w ściśle określonej przestrzeni i konkretnej sytuacji polityczno-religijnej (por. Ł k 1, 5; 2, 1; 3, 1). Chrystus zbawia świat nie jako obcy, lecz jako Ten, który wchodzi do konkretnego świa­ ta ludzi i nadaje nowego znaczenia ludzkiej egzystencji. Podobnie zatem i chrze­ ścijanie w inni być obecni pośród ludzi i z nim i się solidaryzować. Ta obecność K ościoła nie je st w ięc zw ykłą spraw ą taktyki czy jakim ś tylko w stępem do w łaściwej działalności ewangelizacyjnej. Przeciwnie, stanowi pierw szy krok do w ypełnienia jego posłannictw a w obec świata. Tylko bow iem poprzez swoją obecność w św iecie K ościół będzie m ógł realnie spotkać ludzi i uobecnić im zbawienie przyniesione przez Jezusa9.

b. M om ent św iadectw a

Wszyscy wyznawcy Chrystusa, gdziekolwiek się znajdują, są zobowiązani świadectwem słowa i przykładem życia tak ukazywać nowego człowieka, przy-7 Por. np. L. M. Pignatiello, Comunicare lafede..., dz. cyt., s. 109-111.

8 Por. J. Neuner, Świadectwo chrześcijańskie (DM 10-12), w: Misje po Soborze

Watykańskim II, Płock 1981, s. 123-125.

9 Por. M. Dhavamony, Sposoby i środki ewangelizacji, „Verbinum”, 65 (1979), s. 240-243; J. Neuner, Świadectwo., dz. cyt., s. 123-124.

obleczonego przez chrzest i działanie Ducha Świętego, który umocnił ich w sakra­ mencie bierzmowania, aby inni widząc ich dobre czyny, chwalili Ojca i pełniej pojęli prawdziwy sens życia ludzkiego i powszechną więź wspólnoty ludzkiej (DM11).

Jest to kluczowy m om ent preewangelizacji. Chodzi tu o świadectwo życia chrześcijan wobec tych, którzy nie znają jeszcze Chrystusa bądź odeszli od wiary. M a to być egzystencjalna m anifestacja now ego człowieka, narodzone­ go ze słow a Bożego i chrztu, człowieka, który zaśw iadcza o now ości swego życia i praw dziwości wiary. Jest to m anifestacja chrześcijanina, który jest czło­ w iekiem w olnym i szczęśliwym, pełnym nadziei i odwagi, pośw ięcającym się służbie bliźniemu, zdolnym do pojednania i pokoju10.

Głównie w ten sposób preewangelizacja osiągnie swój cel, to znaczy zain­ teresuje niechrześcijan czy osoby zdechrystianizow ane now ym m odelem ży­ cia i źródłem tej nowości, czyli Bogiem 11. Świadek bow iem „nie przedstaw ia jakiejś tezy, ale dem onstruje to, co wydarzyło się w nim od m om entu, w k tó­ rym przyjął orędzie, które teraz głosi” 12. Życie chrześcijanina je st zatem n aj­ lepszym dow odem na to, ja k skuteczna i w ażna je st w iara w Jezusa Chrystusa. D latego papież Paweł VI stwierdził: „człowiek naszych czasów chętniej słu­ cha świadków, aniżeli nauczycieli; a jeśli słucha nauczycieli, to dlatego, że są świadkam i” (EN 41). Jan Paweł II doda: „człow iek w spółczesny w ierzy (...) bardziej doświadczeniu, aniżeli doktrynie, bardziej życiu i faktom, aniżeli teo­ riom ” (RM 42).

A utentyczne świadectwo prowokuje innych do pytań dotyczących życia i wiary. W sposób interesujący na tem at takiego świadectwa m ów i się ju ż w L i­

ście do Diogneta. Pew ien poganin o im ieniu Diognet, zdziw iony pyta swojego

przyjaciela chrześcijanina: „cóż to jest za m iłość, którą naw zajem obdarzają się chrześcijanie” , i „cóż to jest za Bóg, w którym chrześcijanie pokładają nadzieję aż do tego stopnia, że gardzą tym światem i nie boją się śmierci” , i w końcu „dlaczego to poruszenie, ten now y styl życia pojaw ił się na świecie w łaśnie teraz, a nie w cześniej?” 13

D. G rasso tak kom entuje to wydarzenie:

W pierwszych wiekach ewangelizacji wielkim argumentem na korzyść chrze­ ścijaństwa było samo życie chrześcijan. Było ono wielkim wezwaniem, które 10 Por. J. Gevaert, La proposta del Vangelo a chi non conosce Cristo. Finalità,

destinatari, contenuti, modalità dipresenza, Torino 2001, s. 59-60.

11 Por. J. Majka, Świadectwo chrześcijańskie jako element ewangelizacji, w: Ewangelizacja, Wrocław 1980, s. 88; M. Dhavamony, Sposoby i..., dz. cyt., s. 242; J. Neuner, Świadectwo..., dz. cyt., s. 126.

12 D. Grasso, L'annuncio della salvezza, Napoli 1965, s. 258. 13 G. Corti (red.), IPadriApostolici, Roma 1966, s. 361-372.

106 Ks. Stanislaw D yk

przyciągało najpierw uwagę, a potem refleksję tych, którzy mieli kontakt z chrze­ ścijanami. Tym, co uderzało pogan było: moralna przemiana, którą Ewangelia do­ konywała w tych, którzy ją przyjęli; miłość, jaką nawzajem obdarzali się chrześcijanie; a w szczególności męczeństwo, poprzez które wielu przypieczęto- wywało ich oddanie się Chrystusowi. Wobec takich wydarzeń poganie nie mogli nie zadawać sobie pytania: jak to wszystko możliwe? Jaka jest tajemnica tego życia tak różnego, od tego jakim było najczęściej życie pogan?14

L ist do D iogneta potw ierdza najbardziej starożytne świadectwo Księgi

Dziejów, która opisując styl życia pierwotnej wspólnoty chrześcijan, stwierdza, że następcy A postołów cieszyli się życzliw ością całego ludu (Dz 2, 47), byli szanowani i w zbudzali sym patię i zainteresow anie w szystkich (por. Dz 3-5). Chrześcijanie przybliżali pogan do Boga poprzez świadectwo swego życia. N a m oc takiego św iadectw a w skazuje rów nież św. Piotr, który w swoim Pierw ­ szym Liście zachęca chrześcijan (tu konkretnie żony), aby żyli w taki sposób, by ci, którzy nie słuchają nauki, p rze z sam o p ostępow anie zostali p o zy ­

skani [dla wiary] bez nauki (1 P 3, 1).

O tej roli św iadectw a w procesie ew angelizacji m ów i także Paw eł VI: Oto widzimy jakiegoś chrześcijanina albo grupę chrześcijan, którzy wpośród społeczności ludzkiej, w której żyją, okazują, że umieją innych rozumieć i przyjąć, dzielą razem z innymi dole i los życia, solidaryzują się ze wszystkimi, co zmierzają do pielęgnowania tego, co szlachetne i dobre. Ponadto widzimy tych ludzi pro­ stych, co z własnej woli szerzą wiarę w pewne dobra duchowe, stojące wyżej ponad wartościami pospolitymi, oraz nadzieję w rzeczywistość niewidzialną, jakiej nawet odważna myśl wytworzyć nie może. Za pomocą tego cichego świadectwa owi chrześcijanie podsuwają tym, co patrzą na ich życie, nieuniknione pytania: Dlaczego są takimi? Dlaczego tak żyją, co albo kto ich do tego pobudza? Dlaczego przebywają między nami? (...) Te pytania postawi sobie wielu niechrześcijan, czy to będą ludzie, którym nigdy nie mówiono o Chrystusie, czy ochrzczeni, ale nie praktykujący życia chrześcijańskiego, czy tacy, co żyją w społeczności chrześci­ jan, ale nie według zasad chrześcijańskich, czy ludzie boleśnie poszukujący cze­

goś lub «Kogoś», kogo przeczuwają, a nie umieją nazwać (EN 21).

Takie świadectwo chrześcijan burzy u osób niewierzących (czy zdechry- stianizow anych) ich dotychczasow y sposób patrzenia na życie15, w zbudza w nich żywe zainteresow anie Bogiem i otw iera drogę do otwartego głoszenia Jezusa Chrystusa czyniąc zarazem w ierzytelnym orędzie, które m a być zw ia­ stowane.

14 D. Grasso, Evangelizzazione e testimonianza della comunita, „Asprenas”, 20 (1976), s. 276; por. tenże, L'annuncio della salvezza, dz. cyt., s. 227-275.

c. M om ent dialogu

W soborow ym dekrecie stw ierdza się dalej: „Aby mogli dawać skutecznie to św iadectw o o Chrystusie, pow inni tym ludziom okazywać m iłość i szacu­ nek, uw ażać się za członków społeczności ludzi, w śród których żyją, i brać udział w życiu kulturalnym i społecznym przez różne życiowe kontakty i zaję­ cia” (DM 11). Preew angelizacja polega zatem także na dialogu, prowadzonym zaw sze w atm osferze szacunku i wzajem nej akceptacji16. M a to być klim at serdecznych relacji, zainteresow ania losem ludzi i gotowości do niesienia p o ­ m ocy ze strony chrześcijanina. M a to być dialog w yrozum iały i tolerancyjny, który w zbudza i odpow iada zarazem na fundam entalne pytanie, dlaczego taka odm ienność życia i zachowania. W edług A d gentes, w zorem je st tutaj sam Jezus: „Jak Chrystus przenikał serca ludzi i przez praw dziw e rozm ow y dopro­ w adzał ich do św iatła Bożego, tak niech i Jego uczniowie, przejęci głęboko duchem Chrystusowym, poznają ludzi, w śród nich żyją, i niech tak z nimi prze­ stają, aby się oni przez szczery i cierpliwy dialog dowiedzieli, jakim i bogactwa­ m i szczodrobliwy Bóg obdarzył narody; rów nocześnie zaś niech usiłują owe bogactw a rozjaśniać światłem Ewangelii, w ydobyw ać na w ierzch i oddawać pod w ładzę B oga Zbaw iciela” (DM 11).

Zdaniem M. Ram sauera, dialog ten m oże opierać się na następujących aspektach:

- W zbudzenie pragnienia przyjęcia w iary przedstaw iając j ą nie jako obowiązek do spełnienia, lecz jako źródło radości, w ielkich możliwości i odpo­ w iedzi na podstawowe problem y egzystencji ludzkiej;

- W zbudzenie żyw ego zainteresow ania problem am i, które są obecne w życiu każdego człow ieka i stanow ią o jego w ym iarze religijnym : poszu­ kiw anie sensu życia, życie po śmierci, spraw iedliwość i odpłata, sumienie i grzech itp.;

- Poruszenie problem u poszukiw ania Boga, ale nie poprzez dostarczanie gotow ych dow odów na Jego istnienie;

- W skazanie na Chrystusa jako na pełną odpowiedź na postawione w cze­ śniej pytania i potw ierdzenie tego żyw ym św iadectw em w iary17.

d. M om ent służby

„O becność chrześcijan w społecznościach ludzkich pow inna być ożyw ia­ na tą m iłością, ja k ą um iłow ał nas Bóg, który chce, abyśm y i m y tą sam ą m iło­

16 Por. J. Neuner, Świadectwo..., dz. cyt., s. 128; P. Potter, Ewangelizacja świata

współczesnego, „Znak”, 250-251 (1975), s. 449.

17 Por. M. Ramsauer, La motivation de la fo i dans l’enseignement catéchétique

108 Ks. Stanislaw D yk

ścią m iłowali się w zajem nie” (DM 12). K olejnym aspektem preew angelizacji je st zatem chrześcijańska miłość. Jeśli bow iem świadectwo chrześcijańskiego życia m a zainteresow ać innych w iarą w Jezusa, to m usi przejaw iać się ono przede w szystkim w m iłości, która je st najw łaściw szym w yrazem wiary. Bez dzieł m iłości w iara przestaje być w iarą18.

Chodzi zatem o konkretne w yrazy m iłości, które przejaw iają się w sło­ wach, działaniach, serdecznych relacjach, bezinteresownej dyspozycyjności w obec duchow ych i m aterialnych potrzeb rozmówców. Jan Paw eł II w skazu­ je tu na „poświęcanie uwagi ludziom i m iłość okazyw aną ubogim i maluczkim, tym, którzy cierpią” (RM 42). Według papieża, ten m om ent preewangelizacji należy rozum ieć także jako troskę o pokój, praw a i rozwój człow ieka, spra­ w iedliw ość społeczną i polityczną (RM 42).

Trzeba stwierdzić j ednak, że preewangelizacj a nie polega na j akichś kolej - no następujących po sobie m om entach, lecz je st kom pleksem zachowań, dzia­ łań, akcji, które składają się na jedno wielkie świadectwo chrześcijan wobec zdechrystianizowanego świata. Chodzi o styl życia chrześcijan: ich m iłość do siebie i do tych, którzy chrześcijanam i nie są, ich wyrozum iałość dla grzeszni­ ków przy jednoczesnym odrzucaniu grzechu, ich ubóstw o i pokorę, tzn. ich realizow anie królestw a Bożego na ziemi.

3. Przedmiot preewangelizacji

Preew angelizacja zasadza się na w skazyw aniu źródła odm iennego stylu życia, jak i prow adzą chrześcijanie. Tym źródłem je st fakt, że Bóg stał się czło­ w iekiem , że w Chrystusie um arł za w szystkich, daj ąc ludziom w m ocy D ucha Świętego m ożliw ości nowego życia. Przedm iotem preewangelizacji rozum ia­ nej jako chrześcijańskie św iadectwo je st zatem ew angeliczne orędzie o zba­ w ieniu przyniesionym przez Jezusa Chrystusa. Życie chrześcijan opiera się na prześw iadczeniu o wielkiej m iłości B oga do człow ieka, objawionej w osobie Jezusa Chrystusa. W iara w kochającego i potężnego B oga zdolnego uw olnić człow ieka od zła i doprowadzić go do świętości pozw ala przetrw ać życiowe kryzysy i burze, i w ten sposób usposabia do daw ania św iadectw a chrześci­ jańskiego optymizmu, radości i nadziei19. Przedm iot owego świadectwa stano­ w i pewność, że Bóg sw oją łaską daje człowiekowi udział w swoim Boskim

18 Por. M. C. Camicella, Comunicazione ed evangelizzazione nella Chiesa, Mila­ no 1998, s. 124-126.

19 Por. J. Majka, Świadectwo chrześcijańskie jako..., dz. cyt., s. 83-84; W. Przy­ czyna, Teologia ewangelizacji, Kraków 1992, s. 125.

życiu i uzdalnia go do autentycznego przeżyw ania w łasnego chrześcijaństwa. D zięki tem u życie chrześcijanina staje się ilustracją i znakiem tego, w co czło­ w iek w ierzy20.

4. Podmiot preewangelizacji

M im o że Bóg sam m ocą D ucha Świętego toruje drogę słow u zbawienia, to Jego zam ierzeniem w procesie ewangelizacji je st posługiw anie się ludźmi, którzy ju ż Ew angelię przyjęli i żyją n ią na co dzień. A ktyw nym podm iotem preew angelizacji staje się w ięc każdy chrześcijanin prom ieniujący now ością i radością ew angelicznego orędzia, które chce przekazać innym. Jego cechą je st otw artość na potrzeby innych i pragnienie przekazania im posiadanych w artości21. W yjątkowa rola przypada tutaj ludziom świeckim, którzy są pow o­ łani do tego, „aby czynić obecnym i aktywnym K ościół w takich m iejscach i takich okolicznościach, gdzie jedynie przy ich pom ocy stać się on m oże solą ziem i” (KK 33)22. Świeccy bow iem z tytułu Bożego pow ołania pozostają w świecie („tam ich Bóg pow ołuje” - K K 31), stąd m ogą przem ieniać go od w ew nątrz i doprowadzać do zbawczego kontaktu z orędziem Ewangelii.

Widzialnym podmiotem preewangelizacj i powinien być też Kościół. Do zain­ teresowania ludzi Ewangelią bowiem, oprócz świadectwa indywidualnego, po­ trzeba także zbiorowego św iadectwa całego Kościoła. W prawdzie m oralne przeobrażenie, jakiego dokonuje Ewangelia w tym, kto j ą przyjmuje jest dowodem i znakiem jej Boskiego pochodzenia, jednakże aby znak ten był przekonywujący dla wszystkich, musi się on ukazać nie jako coś wyjątkowego, ale jako rzeczywi­ stość zdolna wpływać na życie wszystkich ludzi. Świadectwo całego Kościoła ukazuje Chrystusa jako światłość świata i źródło m ocy dla wszystkich ludzi, a sa­ m o chrześcijaństwo uwierzytelnia się jako religia dla wszystkich23. Do składania takiego świadectwa potrzebny jest zatem pewien rodzaj Kościoła preewangelicz- nego, który skupia ludzi żyj ących w klimacie prawdy i maj ących wysokie aspira­ cje moralne24. Wzorem takiego Kościoła jest pierwotna wspólnota chrześcijan ukazana w Dziejach Apostolskich (por. Dz 2, 42-47; 4, 32-35; 5, 12-16)25.

20 Por. J. Neuner, Świadectwo..., dz. cyt., s. 126; M. Dhavamony, Sposoby i..., dz. cyt., s. 241.

21 Por. J. Neuner, Św iadectw o., dz. cyt., s. 128-129.

22 Por. F. Blachnicki, Teologia pastoralna ogólna, t. 1, Lublin 1970, s. 332-335. 23 Por. W. Przyczyna, Teologia ewangelizacji, dz. cyt., s. 132-133.

24 Por. J. Gevaert, Prima evangelizzazione..., dz. cyt., s. 49.

25 Zob. C. M. Martini, La vita delle comunita cristiane negli Atti degli Apostoli, Roma 1993; G. Panikulam, KoiVWVitt in the New Testament. A Dynamic Expression

o f Christian Life, Rome 1979; M. Del Verme, La comunione dei beni nella comunita primitiva di Gerulasemme, „Rivista biblica”, (1975), s. 353-382.

110 Ks. Stanislaw D yk

5. Krytyka pojęcia „preewangelizacja”

Termin „preewangelizacj a” używany był w teologii przede wszystkim przed Vaticanum II. Ostatni sobór unika ju ż tego pojęcia. W idać to na przykładzie A d

gentes divinitus. Termin „preewangelizacja” obecny był w tym dekrecie w je g o

pierwszej w ersji. O statecznie jednak pojęcie to nie je st używ ane w dokum en­ cie soborowym, choć podejm uje się tu zw iązaną z nim tem atykę26.

Paweł VI w Evangelii nuntiandi stwierdza, że preew angelizacja je st już „ewangelizacją, chociaż jeszcze początkującą i niepełną” (EN 51). Podobnie gdy m ów i o chrześcijańskim świadectwie, które należy do istoty preewangeli- zacji, stwierdza, że jest ono ju ż „wieszczeniem Dobrej Nowiny, milczącym, ale bardzo m ocnym i skutecznym. Już tutaj m a m iejsce jakiś początek ew angeli­ zacji” (EN 21). Dlatego też od czasów Evangelii nuntiandi term in „preewan- g elizacja” został w chło n ięty przez słow o „e w angelizacja” , które w tym dokum encie nabiera bardzo szerokiego znaczenia. Chodzi po prostu o to, że w szystkie działania preewangelizacji po części w chodzą ju ż w zakres ew an­ gelizacji27.

Z tych pow odów poczynając od lat siedem dziesiątych term in „preewan- gelizacja” je st bardzo rzadko używ any w teologii28. Problem atyka zw iązana z preewangelizacją pozostaje jednak nadal aktualna i jest bardzo ważna w ewan­ gelizacyjnej posłudze Kościoła.

* * *

Podsum owując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że preewangeli- zacja je st nie tyle apologetyką, która za pom ocą filozoficznych i historycznych argum entów oczyszcza teren m isyjny (św iata niechrześcijańskiego i zdechry- stianizow anego) z błędów i uprzedzeń w obec chrześcijaństw a29, lecz polega przede w szystkim na uważnej i cichej obecności chrześcij an pośród ludzi tego świata, na ich autentycznym i w ierzytelnym św iadectw ie życia, na otwartym

26 Por. J. Gevaert, Prima evangelizzazione..., dz. cyt., s. 54.

27 Por. W. Buhlmann, Interrogativi sulla missione ai popoli, w: Nuova evange-

lizzazione, Bologna 1991, s. 122-123.

28 Zob. np. A. Canizares, Pre-evangelizzazione, w: Dizionario di catechetica, Torino 1986, s. 509-510; L. M. Pignatiello, Lapre-evangelizzazione, „Nuova Stagio- ne”, 40 (1986), z. 25, 26, 27.

29 Wykład chrześcijańskiej filozofii i teologii jest bardzo ważny, lecz powinien on zostać skierowany do człowieka, który przyjął już Jezusa i wzrasta w wierze. Filozofii, dyskusjom, ludzkiej mądrości trudno będzie zainteresować ludzi Bogiem i utorować drogę Ewangelii. Zob. L. M. Pignatiello, Comunicare lafede..., dz. cyt., s. 109-110.

i dyspozycyjnym dialogu ze w szystkimi ludźmi oraz na konkretnej służbie bliź­ niemu. Tak rozum iana preew angelizacja w zbudza w sercach ludzi podstaw o­ w e pytania na tem at życia i wiary, budzi w nich oczekiwanie na orędzie Dobrej Nowiny, stw arzając w ten sposób kondycję potrzebną do uw ażnego i auten­ tycznego słuchania i przyjęcia Ewangelii.

Choć dziś w teologii rzadko używ a się słowa „preew angelizacja” , to jej istota oraz zadania z niej w ynikające są ja k najbardziej aktualne i potrzebne. Świadectwo chrześcijańskie pozostaje ciągle w yzw aniem dla Kościoła. Jest ono zarazem oczekiwane przez tych, którzy nie przyjęli jeszcze Jezusa za swe­ go Pana i Zbawiciela. Zadanie preew angelizacji nie je st w ięc jedynie jakim ś dodatkiem w posłudze Kościoła, czymś co Kościół może czynić lub nie. W dzia­ łalności ewangelizacyjnej K ościoła faza preewangelizacj i j est konieczna szcze­ gólnie obecnie, w e w spółczesnym zsekularyzowanym i laickim świecie.

W ydaje się zatem, że Kościół, który w swojej posłudze zajęty je st dziś głów nie katechizacją i „sakram entalizacją” , pow inien położyć w iększy nacisk na preewangelizację. W ten sposób będzie w ierny m etodom stosowanym przez pierwotne wspólnoty chrześcijan, których życie i obecność w świecie były je d ­ nym w ielkim świadectwem składanym na dow ód tego, że Pan rzeczyw iście zm artw ychw stał i działa w K ościele m ocą D ucha Świętego.

Po p reew angelizacji nato m iast m usi nastąpić p roste i zdecydow ane przepowiadanie kerygm atyczne, które m a za cel doprowadzić ludzi do wiary, naw rócenia i przylgnięcia do Ewangelii. W yraźnie podkreśla to Paw eł VI w słowach:

Dlatego Dobra Nowina obwieszczona przez świadectwo życia, musi być wcześniej czy później obwieszczona także słowem życia. Nie ma prawdziwej ewan­ gelizacji bez głoszenia imienia i nauki, życia i obietnic, Królestwa i tajemnicy Jezusa Nazareńskiego, Syna Bożego (EN 22).