Collegium Medicum UMK
Streszczenie
Ekonomiczny problem rzadkoĞci niewątpliwie dotyka sektor, jakim jest ochrona zdrowia. Nieograniczone potrzeby zdrowotne, rosnące ceny i coraz bardziej zaawan-sowane technologie medyczne zmuszają menedĪerów opieki zdrowotnej do aktywnego poszukiwania nowych Ĩródeł finansowania. Jednym z nich są fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Podmioty funkcjonujące w polskim systemie ochrony zdrowia mogą od 2004 roku wykorzystywaü finansowanie ze Ğrodków unijnych dla poprawy konkurencyjnoĞci polskiego sektora zdrowotnego, co wpływa na jego wiĊk-szą skutecznoĞü w leczeniu i poprawĊ jakoĞci Īycia mieszkaĔców. Celem artykułu jest analiza wykorzystania i przeznaczenia funduszy UE w Polsce w sektorze ochrony zdrowia. Szczególnie analizie poddano programy pomocowe na lata 2007-2013, wy-korzystując do tego celu listĊ beneficjentów programów operacyjnych na lata 2007-2013 (stan na 30 czerwca 2009 roku). Zakres przestrzenny badaĔ obejmuje 16 woje-wództw. Przeprowadzono analizĊ porównawczą miĊdzy województwami, co pozwoliło na wyciągniĊcie wniosków co do dotychczasowego pozyskiwania ze-wnĊtrznych Ĩródeł finansowania systemu ochrony zdrowia przez województwa w Polsce. AnalizĊ przeprowadzono ponadto pod kątem przeznaczenia funduszy UE. W tym celu wyodrĊbniono dwie kategorie bezpoĞrednio związane z rynkiem opieki zdrowotnej: inwestycje w infrastrukturĊ oraz inwestycje w kapitał ludzki.
Słowa kluczowe: fundusze strukturalne, inwestycje w ochronie zdrowia, zrónicowanie regionalne
1. Moliwoci finansowania sektora ochrony zdrowia z funduszy UE
W okresie programowania 2007-2013 Komisja Europejska zaklasyfikowała opiek zdrowotn do priorytetowych obszarów wsparcia, wskazujc na znaczenie inwestycji w zdrowie dla poprawy społeczno-gospodarczej i wzrostu konkurencyjnoci gospodarek Unii Europejskiej, poprzez obni-enie strat ekonomicznych zwizanych ze stanem zdrowia społeczestwa i podniesienie jakoci ycia obywateli. Według Komisji Europejskiej opieka zdrowotna znajduje si w dwóch celach po-lityki regionalnej UE: celu konwergencji (art. 4) i celu europejskiej współpracy terytorialnej (art. 6)1. W tym aspekcie celem funduszy strukturalnych w sektorze ochrony zdrowia jest dofinanso-wanie inwestycji majcych na celu podniesienie jakoci wiadcze zdrowotnych na rzecz rozwoju regionalnego i jakoci ycia mieszkaców poszczególnych regionów, a take wspomaganie
inwe-1
Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999.
stycji uwzgldniajcych rozwój współpracy ponadnarodowej, moliwoci i wspólnego korzystania z infrastruktury w sektorze ochrony zdrowia.
W Polsce dotacje na realizacj projektów w szeroko rozumianym sektorze ochrony zdrowia uzyska mona zarówno z programów centralnych, jak i regionalnych. Przeprowadzona analiza wskazała na kluczowe znaczenie programów: PO Innowacyjna Gospodarka, PO Kapitał Ludzki, PO Infrastruktura i rodowisko, PO Rozwoju Polski Wschodniej oraz 16 Regionalnych Progra-mów Operacyjnych. Według dokumentacji programowej, jak i na bazie uzyskanych wyników mona wskaza , i główni beneficjenci wsparcia inwestycji z funduszy strukturalnych UE nale zarówno do sektora publicznego, jak i prywatnego. W artykule przyjto do badania – oprócz insty-tucji bezporednio wiadczcych usługi zdrowotne (szpitale, zakłady opieki zdrowotnej, gabinety lekarskie, dentystyczne itp.) – instytucje szkoleniowe i naukowo-edukacyjne oraz przedstawicieli rynkowego otoczenia, w tym:
− wytwórców sprztu stosowanego w ochronie zdrowia, w tym aparatury medycznej, − przemysł farmaceutyczny,
− dostawców i dystrybutorów sprztu i leków,
− zaplecze naukowo-rozwojowe przemysłu wytwarzajcego sprzt i leki2.
Tabela 1 wskazuje na działania wraz z kwotami dofinansowania, jakie dotychczas uzyskano w sektorze ochrony zdrowia z centralnych programów operacyjnych, a tabela 2 z regionalnych programów operacyjnych. Biorc pod uwag dane zawarte w tabeli 1 i tabeli 2, naley zwróci uwag, i aplikowano nie tylko na działania bezporednio adresowane do sektora ochrony zdro-wia. Znaczny udział stanowi działania majce na celu rozwój kadr, edukacj i rozwój instytucji naukowo-badawczych, co wiadczy o wzrocie potencjału zasobu kapitału ludzkiego zatrudnione-go w badanym sektorze. Ponadto, w badanym okresie aplikowano i uzyskano wsparcie w ramach działa adresowanych na rozwój i wzrost konkurencyjnoci sektora MSP, co unaocznia postaw przedsibiorcz podmiotów na polskim rynku ochrony zdrowia, która jest podstaw do racjonali-zacji zasobów w systemie.
Tabela 1. Sektor ochrony zdrowia w programach centralnych
Program
Operacyjny Działania
Kwota dofinanso-wania na dzie
30.06.2009 r. Działanie 12.1. Rozwój systemu ratownictwa medycznego Nie podpisano
umów Działanie 12.2. Inwestycje w infrastruktur ochrony zdrowia o
zna-czeniu ponadregionalnym Nie podpisano umów Infrastruk-tura i rodowisko
Działanie 13.1 Infrastruktura szkolnictwa wyszego 195 483 000,00 zł
Działanie 2.1. Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki 3 929 986,67 zł
Działanie 2.3. Wzmocnienie potencjału osób pracujcych oraz po-prawa jakoci funkcjonowania systemu ochrony zdrowia
286 195 767,75 zł Kapitał
Ludzki
Działanie 4.1. Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz zwikszenie liczby absolwentów kierunków o kluczo-wym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy
43 174 097,59 zł
2
W.C. Włodarczyk, Polityka zdrowotna w społeczeĔstwie demokratycznym, Uniwersyteckie Wyd. Med. „Vesalius”, War-szawa 1996, s. 81.
Program
Operacyjny Działania
Kwota dofinanso-wania na dzie
30.06.2009 r. Działanie 4.2. Rozwój kwalifikacji kadr systemu B+R i wzrost
wia-domoci roli nauki w rozwoju gospodarczym
1 594 077,89 zł
Działanie 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora 765 404,60 zł
Działanie 6.1. Poprawa dostpu do zatrudnienia oraz wspieranie ak-tywnoci zawodowej w regionie
2 578 478,76 zł Działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsibiorstw w regionie 41 974 028,44 zł Działanie 9.2. Podniesienie atrakcyjnoci i jakoci szkolnictwa
zawo-dowego
505 040,85 zł Działanie 9.3. Upowszechnienie formalnego kształcenia ustawicznego 996 209,35 zł Działanie 9.4. Wysoko wykwalifikowane kadry systemu owiaty 99 319,50 zł Działanie 9.5. Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich 1 620 628,20 zł Działanie 1.1. Wsparcie bada naukowych dla budowy gospodarki
opartej na wiedzy
385 397 733,34 zł Działanie 1.3. Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsibiorców
realizowanych przez jednostki naukowe
123 507 170,62 zł
Działanie 1.4. Wsparcie projektów celowych 7 187 061,17 zł
Działanie 2.1. Rozwój orodków o wysokim potencjale badawczym 63 109 287,85 zł Działanie 2.2. Wsparcie tworzenia wspólnej infrastruktury badawczej
jednostek naukowych
38 645 145,06 zł Działanie 2.3. Inwestycje zwizane z tworzeniem infrastruktury
in-formatycznej nauki
23 597 077,58 zł
Działanie 4.1. Wsparcie wdroe wyników prac B+R 2 182 043,92 zł
Działanie 4.2. Stymulowanie działalnoci B+R przedsibiorstw oraz wsparcie w zakresie wzornictwa przemysłowego
2 095 935,53 zł Działanie 4.4. Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym 37 429 750,00 zł
Działanie 5.4. Zarzdzanie własnoci intelektualn 4 743,00 zł
Działanie 7. Społeczestwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji
618 462 550,00 zł Działanie 8.1. Wspieranie działalnoci gospodarczej w dziedzinie
go-spodarki elektronicznej
774 946,27 zł Innowacyjna
Gospodarka
Działanie 8.2. Wspieranie wdraania elektronicznego biznesu typu B2B
3 316 626,76 zł Rozwoju
Polski Wschodniej
Działanie 1.3. Wspieranie innowacji 141 742 329,80 zł
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie: http://www.mapa. fundu-szestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
Tabela 2. Sektor ochrony zdrowia w Regionalnych Programach Operacyjnych
Województwo Działanie Kwota dofinansowania
na dzie 30.06.2009 r.
1.1. Inwestycje dla przedsibiorstw 6 759 973,24 zł
7.1. Rozwój infrastruktury szkolnictwa wyszego 34 675 706,60 zł Dolnolskie
8.1. Poprawa jakoci opieki zdrowotnej 192 258 577,05 zł
3.2. Rozwój infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy społecznej
75 254 672,19 zł
5.2. Wsparcie inwestycji przedsibiorstw 1 784 736,98 zł
Kujawsko-pomorskie
5.5. Promocja i rozwój markowych produktów 38 539,00 zł 1.1. Dotacje dla nowopowstałych mikroprzedsibiorstw 1 584 239,61 zł 1.2. Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsibiorstw 8 562 732,33 zł
1.3. Dotacje inwestycyjne dla MSP 5 108 502,12 zł
1.7. Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw przez doradztwo
17 110,50 zł Lubelskie
8.3. Ochrona zdrowia 18 903 299,97 zł
2.1. Mikroprzedsibiorstwa 1 131 046,50 zł
2.2. Poprawa konkurencyjnoci MSP poprzez inwesty-cje
8 888 932,46 zł Lubuskie
4.1. Rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony zdrowia
20 662 574,35 zł 3.2. Podnoszenie innowacyjnoci i konkurencyjnoci
przedsibiorstw
2 914 820,00 zł 4.1. Infrastruktura społeczestwa informacyjnego 16 760 604,00 zł
4.2. E-usługi publiczne 13 238 586,00 zł
4.3. E-technologie dla przedsibiorstw 40 817,00 zł
Łódzkie
5.1. Infrastruktura ochrony zdrowia 29 239 560,00 zł
2.1. Rozwój i podniesienie konkurencyjnoci przedsi-biorstw
6 789 996,85 zł 5.2. Rozwój funkcji metropolitarnych Krakowskiego
Obszaru Metropolitarnego
24 268 935,00 zł Małopolskie
6.3. Poprawa bezpieczestwa mieszkaców, w tym so-cjalnego i zdrowotnego
101 120 486,81 zł
1.5. Rozwój przedsibiorczoci 1 465 708,31 zł
Mazowieckie
7.1. Infrastruktura słuca ochronie ycia i zdrowia nie podpisano umów
1.1 Rozwój przedsibiorczoci 1 521 568,63 zł
Opolskie
5.2. Rozwój bazy medycznej w regionie 37 235 263,67 zł
Podkarpackie 5.2. Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy społecz-nej
nie podpisano umów 1.4. Wsparcie inwestycyjne przedsibiorstw 4 229 944,57 zł 3.2. Wsparcie inwestycyjne przedsibiorstw z brany
turystycznej
3 394 220,00 zł Podlaskie
6.2. Infrastruktura w zakresie opieki zdrowotnej 28 301 568,19 zł 1.1. Mikro, małe i rednie przedsibiorstwa 5 321 253,60 zł 2.1. Infrastruktura edukacyjna i naukowo-dydaktyczna 2 068 902,44 zł Pomorskie
Województwo Działanie Kwota dofinansowania na dzie 30.06.2009 r.
1.2. Mikroprzedsibiorstwa i MSP 1 699 515,88 zł
2.2. Rozwój elektronicznych usług publicznych 1 236 680,57 zł
9.1. Infrastruktura lecznictwa zamknitego nie podpisano umów
lskie
9.2. Infrastruktura lecznictwa otwartego 34 092 148,55 zł
1.1. Bezporednie wsparcie sektora mikro, MSP 2 039 526,50 zł witokrzyskie
5.1. Inwestycje w infrastruktur ochrony zdrowia 49 129 169,69 zł 1.1. Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw 4 854 386,84 zł
Warmisko-Mazurskie 3.2. Wysoki poziom zabezpieczenia i dostpnoci me-dycznej i opiekuczej
16 375 117,06 zł
1.1. Rozwój mikroprzedsibiorstw 956 575,01 zł
1.2. Wsparcie rozwoju MSP 6 562 952,65 zł
Wielkopolskie
5.3. Poprawa warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w województwie
118 411 616,90 zł 1.1. Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw poprzez
inwestycje
4 864 423,08 zł Zachodniopomorskie
7.3. Infrastruktura ochrony zdrowia 57 583 688,00 zł
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie: http://www.mapa. fundu-szestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
Przeprowadzona analiza dotychczasowego wykorzystania funduszy w sektorze ochrony zdrowia ma charakter pogldowy i nie ma na celu oceny i wydawania sdów co do skutecznoci poszczególnych województw w pozyskiwaniu rodków zewntrznych, co wynika chociaby z faktu, i w momencie przeprowadzania bada nie we wszystkich regionach ogłoszono konkursy, lub dokonano oceny wniosków aplikacyjnych. Badanie miało na celu wskazanie moliwoci inwe-stycyjnych, jakie daj fundusze strukturalne w poszczególnych województwach na rynku ochrony zdrowia oraz unaocznienie, jaki zasób pienidza wpłynł dotychczas do polskiego systemu ochro-ny zdrowia w okresie budetowania 2007-2013. W artykule dokonano analizy porównawczej midzy województwami, w tym celu przyjto wskaniki: warto inwestycji ogółem na mieszka-ca oraz warto dofinansowania na mieszkamieszka-ca projektów ogółem, warto projektów finansujcych infrastruktur w opiece zdrowotnej na mieszkaca (i warto ich dofinansowania) oraz warto projektów w kapitał ludzki na mieszkaca (i warto ich dofinansowania).
2. Wykorzystanie funduszy strukturalnych w polskim sektorze ochrony zdrowia w wymiarze regionalnym
Głównym celem inwestowania funduszy strukturalnych na rynku ochrony zdrowia jest po-prawa jakoci opieki zdrowotnej poprzez podniesienie standardu usług medycznych oraz zwikszenie dostpnoci do usług wiadczonych przez zakłady opieki zdrowotnej. Podniesienie jakoci wiadczonych usług medycznych wymaga jednoczenie nakładów finansowych na nowo-czesny sprzt i aparatur medyczn, a podjte działania prowadzi maj do racjonalizacji placówek ochrony zdrowia.
Przeprowadzone badania objły projekty dofinansowane z funduszy strukturalnych w dzie-dzinie inwestycji w infrastruktur i kapitał ludzki. Do 30 czerwca 2009 r. podpisano umowy łcznie na 780 projektów (z czego 633 były projektami o rezultatach „twardych”,
unowoczeniaj-cych infrastruktur ochrony zdrowia), na łczn kwot 4 156 402 179,77 zł (przy czym kwota do-finansowania – 3 009 336 673,64 zł, stanowiła rednio około 72% wartoci inwestycji). Najwiksza liczba umów o dofinansowanie projektów została podpisana w województwie wielko-polskim (112) i dolnolskim (104), najmniejsza za w województwie podkarpackim (8) i witokrzyskim (7). W ramach wsparcia sektora ochrony zdrowia wyróniono take projekty o charakterze ogólnokrajowym: 18 dotyczcych infrastruktury i 27 inwestycji w kapitał ludzki. Biorc pod uwag porównanie łcznej wartoci projektów oraz kwoty dofinansowania tyche pro-jektów na 1 mieszkaca, przedstawiony powyej ranking województw kształtuje si wyranie odmiennie. rednia warto dotychczasowych projektów dofinansowanych z funduszy struktural-nych na jednego mieszkaca wynosiła 66,59 zł. Powyej tej redniej uplasowało si sze województw: dolnolskie (199,89 zł), lubelskie (94,14 zł), podlaskie (98,69 zł), małopolskie (89,19 zł), opolskie (85,37 zł) oraz zachodniopomorskie (84,18 zł). Najnisza warto była do-tychczas w województwie podkarpackim (0,57 zł). rednia kwota dofinansowania projektów na 1 mieszkaca wyniosła 42,87 zł, przy czym najwysz charakteryzowało si równie wojewódz-two dolnolskie (140,19 zł), a najnisz podkarpackie (0,46 zł).
0 50 100 150 200
Łódz Maz Mał ĝląsk Lube Podk Podl ĝwiĊt Lubu Wielk Zpom Doln Opol Kpom Pom Wmaz
wartoĞü projektów ogółem (na 1 mieszkaĔca) kwota dofinansowania projektów (na 1 mieszkaĔca)
Wykres 1. Porównanie miĊdzy województwami łącznej wartoĞci projektów (w zł, na dzieĔ 30.06.2009 r.)
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie: http://www.mapa. fundu-szestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
Ogólne porównanie midzy województwami iloci i wartoci dofinansowania projektów na 1 mieszkaca, biorc pod uwag poszczególne programy centralne i Regionalne Programy Opera-cyjne, zostało przedstawione w tabeli 3. Dane zawarte w tabeli wskazuj, i najwiksza ilo projektów – łcznie 554 – została złoona przez poszczególne województwa w ramach Regional-nych Programów OperacyjRegional-nych. Województwo w którym dotychczas najwicej projektów z sektora ochrony zdrowia otrzymało dofinansowanie w ramach RPO to województwo wielkopol-skie (93 projekty), jedynie w województwie podkarpackim w badanym czasie aden projekt w ramach RPO nie otrzymał dofinansowania. rednia kwota dofinansowania wyniosła 28,10 zł na 1 mieszkaca, w tym najwysza warto ukształtowała si w województwie dolnolskim 81,22 zł.
Kolejnym programem cieszcym si dotychczas najwiksz iloci wspartych projektów w sekto-rze ochrony zdrowia, to PO Kapitał Ludzki – łcznie 145 projektów. Równie w ramach tego programu najwiksz aktywnoci charakteryzowało si do tej pory województwo wielkopolskie, a najwysz warto dofinansowania przypadajc na 1 projekt odnotowano w województwie opolskim 4,15 zł. W ramach PO Innowacyjna Gospodarka złoono łcznie 72 projekty. Główna koncentracja projektów przypada na województwa z rozwinitym zapleczem naukowo-badawczym – mazowieckie (24 projekty) i dolnolskie (14 projektów). Ponadto, trzy wojewódz-twa: lubelskie, warmisko-mazurskie i podlaskie aplikowało w ramach PO Rozwój Polski Wschodniej. Powysz analiz naley uzupełni o 45 projektów obejmujcych swoim zasigiem cały kraj. Najwicej ogólnopolskich projektów otrzymało wsparcie w ramach PO Kapitał Ludzki – 27 projektów na łczn kwot wsparcia 335 659 334,50 zł; nastpne w kolejnoci s PO Innowa-cyjna Gospodarka – 15 projektów na łczn kwot wsparcia 876 543 765,35 zł oraz PO Infrastruktura i rodowisko – 3 projekty dofinansowane w łcznej wartoci kwot 255 592 828,34 zł.
Tabela 3. WartoĞü dofinansowania na 1 mieszkaĔca w zł (i iloĞü projektów) dofinansowanych w ramach poszczególnych Programów (stan na dzieĔ 30.06.2009 r.)
PO Kapitał Ludzki PO Innowacyjna Gospodarka PO Rozwój Polski Wschodniej Regionalny Program Operacyjny Dolnolskie 2,35 (10) 63,90 (14) - 81,22 (80) Kujawsko-pomorskie 0,40 (4) - - 37,27 (34) Lubelskie 2,53 (11) 0,26 (1) 51,08 (4) 15,81 (70) Lubuskie 0,39 (1) - - 0,08 (18) Łódzkie 0,34 (3) 18,10 (1) - 24,40 (7) Małopolskie 2,29 (11) 10,11 (4) - 40,21 (64) Mazowieckie 1,00 (7) 29,19 (24) - 0,28 (3) Opolskie 4,15 (10) - - 37,52 (17) Podkarpackie 0,43 (6) 0,03 (2) - - Podlaskie 2,66 (9) 19,08 (3) 8,99 (1) 30,15 (19) Pomorskie 1,71 (4) 1,11 (2) - 17,58 (28) lskie 0,18 (1) 0,06 (2) - 7,97 (64) witokrzyskie 0,39 (1) - - 40,20 (6) Warmisko-Mazurskie 0,70 (13) - 14,43 (1) 14,88 (43) Wielkopolskie 0,73 (16) 2,61 (4) - 37,06 (93) Zachodniopomorskie 2,18 (11) - - 36,89 (14)
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie: http://www.mapa. fundu-szestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
Przeprowadzona analiza wskazuje na wysok aktywno województw w pozyskiwaniu ze-wntrznych ródeł finansowania dla sektora ochrony zdrowia. Aby otrzyma bardziej kompleksowy obraz dotychczasowej sytuacji, przeprowadzono analiz otrzymanego wsparcia pod
ktem przeznaczenia inwestycji: finansowanie infrastruktury w opiece zdrowotnej oraz finanso-wanie inwestycji w kapitał ludzki.
3. Inwestycje w popraw infrastruktury w opiece zdrowotnej
Infrastruktura społeczna, a w szczególnoci infrastruktura ochrony zdrowia, jest podstawo-wym elementem wpływajcym na jako ycia mieszkaców, dlatego powinna by odpowiednio rozwinita i dostosowana do ich potrzeb. Opieka zdrowotna wymaga nowoczesnej infrastruktury, pozwalajcej zarówno naleycie zadba o zdrowie i ycie osób aktywnych na rynku pracy, jak i zapewniajcej opiek starszym i przewlekle chorym. Szeroko rozumiana ochrona zdrowia i ycia jest kluczowym elementem przy tworzeniu potencjału społeczno-gospodarczego kraju i jego po-szczególnych regionów. Inwestycje w popraw infrastruktury w opiece zdrowotnej współfinansowane z funduszy strukturalnych maj na celu popraw dostpu do zakładów podsta-wowej opieki zdrowotnej, upowszechnienie technologii informatycznych (telemedycyna) i uwolnienie potencjału oszczdnoci w zwizku ze wiadczeniem usług przez Internet, a ponadto promowanie dostpnoci i optymalnego poziomu wiadcze zdrowotnych.
Na dzie 30.06.2009 r. wartoci projektów infrastrukturalnych współfinansowanych z fundu-szy strukturalnych w ramach programów operacyjnych w sektorze ochrony zdrowia wynosiła ogółem dla wszystkich województw (bez projektów ogólnopolskich) 2 312 163 543,91 zł, w tym warto dofinansowania 1 527 955 116,34 zł, co daje redni kwot na województwo 95 497 194,77 zł (w tym najwysz warto dofinansowania odnotowano w województwie dolno-lskim 369 559 923,25 zł, a najnisz warto w województwie podkarpackim 64 465,86 zł). Wykres 3 wskazuje na porównanie finansowania infrastruktury w opiece zdrowotnej w przelicze-niu na 1 mieszkaca (prawa o) oraz porównuje ilo dofinansowanych projektów (lewa o). rednia warto dofinansowania projektów infrastrukturalnych przypadajca na 1 mieszkaca wy-niosła w badanym okresie 39,90 zł (w tym najwysz odnotowano do tej pory w województwie dolnolskim 58,22 zł, a najnisz w województwie podkarpackim – zaledwie 0,03 zł). W bada-nym okresie dofinansowano w sumie w województwach 615 projektów inwestycyjnych (18 miało charakter ogólnopolski), co daje rednio ok. 38 projektów na województwo. Dotychczas zdecydo-wanymi liderami i przy tym wzorem dobrych praktyk s dwa województwa: wielkopolskie (dofinansowanych 96 projektów) i dolnolskie (dofinansowane 94 projekty). Najmniejsza ilo została odnotowana w województwie podkarpackim – zaledwie 2 projekty.
Naley zwróci uwag na rónorodny charakter projektów, a do najbardziej istotnych naley wsparcie projektów zwizanych z budow, remontem oraz doposaeniem w specjalistyczny sprzt szpitali, przychodni, oddziałów ratunkowych, prywatnych gabinetów oraz firm otoczenia rynko-wego sektora ochrony zdrowia. Kolejn grup stanowi projekty w nowe technologie, rozwijajce e-usługi, telemedycyn, wspierajce rozwój strategicznych dziedzin dla nauki (biotechnologi). Akcentuje si ponadto rol projektów w zakresie inwestycji w infrastruktur ochrony zdrowia o znaczeniu ponadregionalnym (kwota dofinansowania jest wysza ni łczna kwota dofinanso-wania dla wszystkich województw i wyniosła 1 072 026 765,35 zł, co stanowi ok. 41% całkowitej kwoty dofinansowania inwestycji infrastrukturalnych). Fakt ten jest kluczowy dla zapewnienia specjalistycznych i wysokospecjalistycznych wiadcze zdrowotnych, w tym diagnostyki i wcze-snej wykrywalnoci chorób, zarówno tych stanowicych główne przyczyny zgonów, jak i chorób zawodowych.
Wykres 2. Porównanie finansowania infrastruktury w opiece zdrowotnej (w zł, na dzieĔ 30.06.2009 r.)
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie: http://www.mapa. fundu-szestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
4. Finansowanie inwestycji w kapitał ludzki
Obok inwestycji w popraw infrastruktury w opiece zdrowotnej wan pozycj zajmuj inwe-stycje w kapitał ludzki, jako kluczowego zasobu zapewniajcego wysoki poziom i skuteczno wiadczonych usług. W badanym okresie projekty majce na celu inwestycje w kapitał ludzki sta-nowiły około 19% iloci i 13,6% wartoci wsparcia wszystkich projektów dofinansowanych z funduszy strukturalnych w ramach programów operacyjnych w sektorze ochrony zdrowia. Nale-y zaznaczy , i inwestycje w kapitał ludzki obejmuj szeroki zakres, do którego zalicza si m. in. finansowanie edukacji i kampanii podnoszcych wiadomo społeczestwa, ogólnych kampanii informacyjnych na temat opieki zdrowotnej, transfery wiedzy i technologii oraz rozwoju kwalifi-kacji niezbdnych do wiadczenia usług zdrowotnych. W tym celu w ramach funduszy strukturalnych zarezerwowano przede wszystkim rodki na podnoszenie kwalifikacji personelu medycznego, w szczególnoci pielgniarek i połonych oraz lekarzy deficytowych specjalnoci. Na dzie 30. 06. 2009 r. łczna warto projektów w poszczególnych województwach ukierunko-wanych na rozwój kapitału ludzkiego w sektorze ochrony zdrowia, współfinansoukierunko-wanych w ramach badanych programów operacyjnych wynosiła 113 650 488,39 zł, w tym warto dofinansowania wynosiła 73 695 457,45 zł, co daje redni kwot 4 605 966,09 zł (w tym najwysz warto od-notowano w województwie opolskim 30 218 836,06 zł, a najnisz w województwie witokrzyskim 494 717,68 zł).
Wykres 3. Porównanie finansowania inwestycji w kapitał ludzki (w zł, na dzieĔ 30. 06.2009 r.) ródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie: http://www.mapa.
fundu-szestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
Wykres 4 przedstawia porównanie finansowania inwestycji w kapitał ludzki midzy woje-wództwami. Na lewej osi zostały przedstawione wartoci całkowite projektów i wartoci dofinansowania (na 1 mieszkaca), na lewej osi zobrazowana jest ilo projektów, jaka otrzymała dofinansowanie. rednia warto dofinansowania inwestycji w kapitał ludzki przypadajca na 1 mieszkaca wyniosła w badanym okresie 2,97 zł (w tym najwysz odnotowano do tej pory w województwie opolskim 29,25 zł, a najnisz w województwie lskim 0,18 zł). W badanym okresie dofinansowano w sumie w województwach 120 projektów (27 miało charakter ogólnopol-ski), co daje rednio ok. 8 projektów na województwo. Dotychczas najwicej dofinansowano w województwie wielkopolskim (16 projektów), najmniejsza ilo przedsiwzi otrzymała wsparcie w województwach: lskim, witokrzyskim, lubuskim (po 1 projekcie).
Naley zaakcentowa , i w ramach inwestycji w kapitał ludzki w sektorze ochrony zdrowia, kluczow rol odgrywaj projekty centralne. Szczególn uwag zwraca si na Działanie 2.3. PO Kapitał Ludzki, w skład którego wchodz trzy poddziałania tematyczne i realizowanych jest 6 pro-jektów o zasigu ogólnopolskim, w których beneficjentami systemowymi zostali: Instytut Medycyny Pracy im. J. Nofera w Łodzi, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, Departament Pielgniarek i Połonych – Ministerstwo Zdrowia, Centrum Monito-rowania Jakoci w Ochronie Zdrowia w Krakowie, Narodowy Fundusz Zdrowia.
Dokumentacja programu wyrónia nastpujce projekty3:
1. Opracowanie kompleksowych programów profilaktycznych przystosowanych do potrzeb poszczególnych grup pracowników/grup zawodowych, w szczególnoci ukierunkowa-nych na redukcj wystpowania chorób zawodowych.
2. Opracowanie kompleksowych programów ukierunkowanych na powrót do pracy okre-lonych grup pracowników/grup zawodowych ze stwierdzonymi chorobami zawodowymi, oraz/ lub osób po długotrwałej niezdolnoci do pracy spowodowanej cho-robami porednio zwizanymi z warunkami pracy.
3. Kształcenie zawodowe pielgniarek i połonych w ramach studiów pomostowych. 4. Kształcenie w ramach procesu specjalizacji lekarzy deficytowych specjalnoci, tj.
onko-logów, kardioonko-logów, lekarzy medycyny pracy.
5. Wsparcie procesu akredytacji zakładów opieki zdrowotnej.
6. Szkolenia kadry zarzdzajcej szpitali, posiadajcych umow o udzielenie wiadcze opieki zdrowotnej zawart z oddziałem wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia albo udzielajce wiadcze zdrowotnych finansowanych ze rodków publicznych na pod-stawie innych tytułów oraz dysponentów rodków publicznych w sektorze ochrony zdrowia tj. kadry zarzdzajcej NFZ.
Diagnoza sytuacji polskiego systemu ochrony zdrowia niewtpliwie wskazuje na zasadno proponowanych projektów, które poprzez opracowanie kompleksowych programów zdrowotnych, doskonalenie zawodowe kadr medycznych, czy podniesienie jakoci zarzdzania w ochronie zdrowia, wraz z komplementarnymi programami infrastrukturalnymi przyczyni si do wzrostu konkurencyjnoci polskiego systemu opieki zdrowotnej.
5. Wnioski
Podsumowujc powysze rozwaania i przeprowadzon analiz, naley uzna za pozytywny fakt, i zarówno publiczne, jak i prywatne podmioty funkcjonujce w systemie ochrony zdrowia charakteryzuj si przedsibiorczoci i skutecznoci w pozyskiwaniu zewntrznych ródeł fi-nansowania inwestycji. Wiksze inwestycje w opiek zdrowotn pozwalaj zmniejszy obcienie zdrowotne, zwikszy korzyci ekonomiczne i zapewni wsparcie dla Strategii Lizboskiej na Rzecz Wzrostu Konkurencyjnoci i Zatrudnienia. Artykuł stanowi głos w dyskusji nad rol szcze-bla europejskiego w kształtowaniu narodowej polityki i rynku zdrowia. Jest on przyczynkiem do pogłbionych bada nad wpływem funduszy strukturalnych na zmniejszenie nierównoci w zdrowiu, zwikszenie dostpnoci do opieki zdrowotnej i skutecznoci systemu ochrony zdro-wia dziki wsparciu Unii Europejskiej.
3 Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007–2013, Narodowa Strategii SpójnoĞci, War-szawa czerwiec 2009, s. 70–75.
Bibliografia
1. Mapa Funduszy Strukturalnych, baza danych dostpna na stronie: http://www.mapa.funduszestrukturalne.gov.pl/ (dostp 20.07.2009 r.).
2. Przygotowanie sektora ochrony zdrowia do pozyskania rodków finansowych z Unii Euro-pejskiej w latach 2007-2013, red. Zespół Kancelarii Doradztwa Gospodarczego Cielak&Kordasiewicz, Materiały seminaryjne 2008 r.
3. Rozporzdzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1783/1999.
4. Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Naro-dowa Strategii Spójnoci, Warszawa czerwiec 2009.
5. Włodarczyk W.C., Polityka zdrowotna w społeczestwie demokratycznym, Uniwersyteckie Wyd. Med. „Vesalius”, Warszawa 1996.
EU STRUCTURAL FUNDS AS A SOURCE OF FINANCING INVESTMENTS IN HEALTH SECTOR – AN ASSESSMENT OF PREVIOUS EXPERIENCE
Summary
There is no doubt that the economic problem of scarcity also touches the health sector. Unlimited health needs, growing prices of more and more sophisticated medical technologies make health managers actively look for new sources of finance. One of those is the EU structural funds. Since 2004, subjects operating within Polish health protection system have been able to use the EU funds in order to improve competitiveness of the Polish health sector. That affects higher treatment effective-ness and improves citizens’ quality of life.
The aim of this article is to analyze the EU funds use and assignment in Polish health sector. Support programs for 2007-2013 have been analyzed thoroughly and a list of operational program beneficiaries for 2007-2013 (as of June 30th 2009) was used for that purpose. The range of the research covers 16 voivodeships. A compara-tive analysis conducted between voivodeships allowed to draw conclusions concerning the hitherto gaining of external sources of health protection system fi-nance by voivodeships in Poland. What is more, the analysis has also been conducted from the point of view of the EU funds assignment. For that purpose, two categories, directly related to the health market, have been singled out: investments into infrastructure and investments into human capital.
Keywords: structural funds, investment in health sector, regional disproportions
Anna Hnatyszyn-Dzikowska Zakład Ekonomiki Zdrowia Collegium Medicum UMK ul. Sandomierska 16
