P. Valde-Nowak,A. Nadachowski,K.
Kowalski,T. Madeyska,A.
Nadachowska,E. Klekot,A. Mayer,B.
Miękina,E. Tarłowska,L. Śliwa,S.
Dryja
Nowa Biała, gm. Nowy Targ, woj.
nowosądeckie, St. 2 (Jaskinia w
Obłazowej), AZP 116-58
Informator Archeologiczny : badania 24, 2-3
2 Paleolit i m ezolit
ze t id a m i obróbki. J a k w ynika z pierwszych ustaleń pal eozoologicznych. przeważają kości dużych ptaków, zająca, lisa i renifera. Wśród tow arzyszących im gryzoni dom inuje zespól tundro wo-stepowy z lemingiem.
N atom iast efektem b ad a ń geologiczno-geomorfologicznych przeprow adzonych w bezpo śred n im sąsiedztw ie stanow iska było wyróżnienie stokowych i rzecznych osadów, których usytuow anie t lilologia pozwalają przypuszczać, że stratygraficznie odpow iadają one utw orom w ypełniającym schronisko, a chronologicznie —ostatniem u zlodowaceniu.
Badania będą kontynuow ane, tym razem również w tow arzyizącej schronisku Jaskini, do której w ejście od słon ięto w trakcie tegorocznych badań.
M szano, gm . Brodnica woj. to ru ń sk ie St. 14 AZP 35 -5 0
M uzeum Regionalne w Brodnicy
B adania prowadzi! m gr M arian M arciniak. Finansowa! WKZ w T o ru n iu . Trzeci sezon badań. Obozowisko i cm entarzysko mezolityczne. Osady k ultur: pucharów lejkowatych, ceram iki sznurowej, iwleńskiej i para- neolltycznego kręgu k u ltu r strefy leśnej.
K ontynuowano eksplorację 75 m2 z poprzedniego sezonu i rozpoczęto b a d a n ia kolejnych 90 m 2 pow ierzchni stanow iska. Założono też sondażowy wykop 12,5 m w torfach przylegają cych do wydmy. M aterial archeologiczny wydobyty w tym roku Jest Jeszcze bogatszy niż w latach poprzednich. Pozyskano ponad 30 00 0 wytworów krzem iennych, liczne wytwory kam ienne, kilka tysięcy fragmentów ceram iki oraz ponad 10 00 0 fragm entów kości zwierzę cych (w tym kilkadziesiąt kręgów ryb). Po raz pierwszy znaleziono bursztyn oraz wytwory krzem ienne m łodsze od mezolitu.
W stępna analiza rozkładu m ateriałów sugeruje istnienie n a stanow isku stratygrafii. W stęp n a analiza m ateriałów zabytkowych pozwala n a stw ierdzenie przewagi elem entów kom ornic kich n ad chojnlcko-pieńkowskim i z czytelnym udziałem elementów janisław lcktch. Wśród 3000 rdzeni, narzędzi 1 zbrojnlków tylko 30 okazów m ożna łączyć z neolitem i w czesną epoką brązu. W grupie wytworów ceram icznych w stępnie wydzielono m ateriały w skazujące n a ślady osadnictw a k u ltu r kręgu naddunajsklego (k. lendzlelska i ceram iki kreskow o-kłutej), osad n ic two k u ltu ry pucharów lejkowatych, k u ltu ry ceram iki sznurow ej, k ultury iwleńskiej oraz najbogatsze osadnictwo paraneolitycznego kręgu k u ltu r strefy leśnej. Analiza m ateriałów kostnych wykazała ponad 95% kości zwierząt azikich w tym ok. 40% — jeleń, s a rn a , 22% — dzik, 14% — żółw, 8,5% — bóbr, 5,5% — ryby.
Sygnalizowane wcześniej jam y okazały się grobami nawiązującymi do pochówków ze szkiele tami barwionymi ochrą, z naszyjnikami z zębów Jelenia. Odkryto 3 groby (w tym 1 zniszczony) ze szkieletami ułożonymi wzdłuż osi E-W. Zachowały się czytelne ślady drewnianych konstrukcji komór grobowych spalonych w trakcie czynności pogrzebowych. W jednym z grobów pochow ano o sobnika dorosłego wyposażonego w bryłę b u rsztynu i przedm iot kościany, w drugim dziecko 6-8 letnie z ogrom ną ilością zębów Jelenia. Czerwony barw nik zastosow any we w szystkich g robach Jest praw dopodobnie w yprażoną glinką kaolinową. W grobie osobnika dorosłego od kryto duże ilości zwęglonej skóry (CH). W wypełniskach grobów odkryto Jedynie kości zwierzęce oraz m ateriał krzem ienny kultury komornickiej, co sugeruje przedeeramiczny w iek pochówków. Grobom towarzyszyły Jamy ze spalenizną i analogicznym m ateriałem w w ypełniskach.
W tym sezonie odsłonięto całkowity zarys obiektu m ieszkalnego o k onstrukcji słupow o-ple cionkowej (ponad 90 śladów po slu p a ch o średnicy od 5 do 12 cm) potwierdzonej przez doskonale zachow ane odciski n a polepie. O biekt zbudowany był n a planie koła o średnicy ok. 3 m. z ogniskiem we w nętrzu, w pobliżu południowo-zachodniej ściany i korytarzowo zagłębio nym wejściem od strony północno-wschodniej. W wypelnisku obiektu odkryło koncentrację mezolitycznych m ateriałów krzem iennych i kostnych. Komornicki ch a rak te r wytworów krze m iennych i b ra k ceram iki su g e ru ją i w tym w ypadku mezolityczny c h a ra k te r obiektu.
Groby, towarzyszące im jam y oraz obiekt m ieszkalny związane są z poziomem pierwszej z dwu gleb kopalnych stw ierdzonych n a wydmie, tj. z poziomem ok, 70 cm poniżej obecnej pow ierzchni stanow iska. W w arstw ach wyższych aż do h u m u su współczesnego zalegają m a te riały mezoli tyczne, neolityczne i wczesnobrązowe. B adania torfów wykazały, że s ą one młodsze od osadnictw a n a stanow isku.
Nowa Biała, gm . Nowy Targ Polska A kadem ia N auk In sty tu t
Hi-w o j. n o Hi-w o s ą d e c k i e S t. 2 I storit K ultury M aterialnej. Zakład
(Jask in ia w Oblazowej) AZP A rcheologii M ałopolski, I n s t y t u t 1 1 6 -5 8 1 E w olucji 1 S y ste m a ty k i Z w ierzą t
w Krakowie
B adania prowadzili: d r Paweł Valde-Nowak i d r Adam N adaćhowskl. Konsultowali: prof, d r hab. Kazimierz Kowalski, doc. d r hab. T eresa M adeyska. Uczestniczyli: d r A nna N adachowska, m gr Ew a Klekot, m gr Anita Mayer, m gr B arbara Miękina, m gr Ewa Tarlowska, d r Leopold
Informator Archeologiczny 3
Śliwa, mgr Sławomir Dryja. Finansował IEISZ. ZAMIHKM PAN w Krakowie i WKZ w Nowym Sączu. Szósty sezon badań. Środkowo- i góm opaleoli- tyczne schronisko jaskiniow e. Ślady osadnictw a średniowiecznego.
Rezultatem badań było odkrycie kolejnej, ósmej serii z zabytkami, w tym przypadku o ce chach m us tiers kich. Stanowiły one element skupiska, którego najważniejszą częścią są żuchwy hieny jaskiniowej. Innym rezultatem je s t odsłonięcie dalszych części konstrukcji z granitowych i kwarcytowych otoczaków [w-wa VII|, co n astąpiło w wyniku istotnego poszerzenia wykopu.
Od la y tych zostało 117 zabytków kam iennych różnych k u ltu r paleolitu (grawecka, szelec- ka, m ustierska), 2 fragm enty góm opaleolltycznych ostrzy kościanych. 2 zawieszki z przewier conych kłów pieśca i wicie szczątków zwierzęcych, m.in. nosorożca włochatego, lwa i niedźw ie dzia Jaskiniow ego, renifera. Rozpoznane zostały też ew identne siady obróbki (nacięcia, wiercenie, tłuczenie) n a niektórych fragm entach kości.
Po raz pierwszy od 1985 r. (pierwszy sezon) pobierane próby faunistyczne nie były całościo wo szlam ow ane n a sitac h o 1 mm prześwicie. W siystkie je d n a k przeglądane były poza Jaskinią i dorywczo płukane. Tak więc ponad 600 zebranych w tym roku prób faunistycznych ma ch a ra k te r jedynie wskaźnikowy.
Badania będą kontynuowane.
U niw ersytet im. Marli C urie-Skło dowskiej w Lublinie K atedra A rche ologii____________________________
B adania prowadził mgr Jerzy Libera. Finansowało BBiDZ w T arnobrze gu oraz UMCS w Lublinie. Obozowiska: schyłkowopaleolityczne, ślady osadnictw a neolitycznego i z epoki brązu.
Stanow isko 4, Trzeci sezon badań. Obozowiska: schyl ko wo pa! eolityczne (k. świderskiej), póżnomezolityczne (k. janisław icklej), późnoneolityczne (k. ceram iki sznurowej) oraz wczesno- brązowe (k. Chłopice-Vesele — k. mierzanowlcka).
P rzebadano powierzchnię 83 m2 (w k o p I poszerzono o 42 m2, wykop II o 25 m3) oraz założono 2 szurfy o powierzchni 16 m , Układ pionowy nie odbiegał od zaobserwowanego w la tac h poprzednich, w poziomym stwierdzono znacznie m niejsze nasycenie zabytkam i (m ak sym alnie do 100 zabytków n a m a). Nie uchwycono zarysów żadnych obiektów. Uzyskano łącznie 1789 zabytków krzem iennych, 10 kam iennych, 232 fragm enty ceram iki, kilkadziesiąt grudek polepy i 43 fragm enty kości, W m ateriale krzemiennym wyróżniono 141 narzędzi, 9 form pow stałych przy formowaniu narzędzi oraz 81 rdzeni i form technicznych, ponadto uzyskano 526 wiórów i 1028 odlupków, okruchów i łusek.
Stosunkow o duży procent wśród narzędzi 1 rdzeni należy łączyć z osadnictw em schyłkowo- paleolitycznym, dla którego formami charakterystycznym i s ą rdzenie m azow szańskie, dwu- piętniki, z narzędzi: drapacze, rylce różnych odm ian, półtylcżaki m a r koli tyczne oraz liściaki dw ukątow e typu mazowszańsklego. Z innych form. wióiy odbite z rdzeni dwu piętowych (w tym formy częściowo retuszow ane), wiór z trzoneczkleni, tylczakl. J e s t to kolejna seria zabytków n ależąca do kultu ry świderskiej.
Znacznie ubożssy ilościowo m ateriał reprezentuje osadnictwo okresu atlantyckiego, dla którego formami charakterystycznymi są pojedyncze rdzenie jednopiętowe podstożkowe, wierzch- niłd, z narzędzi — trapez, trójkąty prostokątne, zbrójnik janisławicki, skrobacze, liczne regularne w ąskie wióry, ponadto rylcowce. Być może do inw entarzy tych łączonych z k u ltu rą janislaw ic- ką należy również pojedynczy trójkąt rozw artokątny oraz zbrój nik z retuszow aną podstaw ą.
W śród okruchów ceram icznych wyróżniono kilkanaście form zdobionych odciskam i sz n u ra, kilka wylewów oraz części przydennych naczyń, bez możliwości ich pełnej rekonstrukcji. Analiza technologii m asy ceram icznej sugeruje obecność osadnictw a k u ltu ry ceram iki sz n u ro wej. Chlopice-Vesele lub mferzanowicklej. Z m ateriału krzem iennego z tą fazą osadnictw a należy iączyć jedynie odlupkl z siekier, b rak nato m iast Jest innych form charakterystycznych dla tego okresu.
Poza datow aniem zostają zabytki kam ienne i kostne.
Badanie stanow iska » k o ń c z o n o . Materiały czasowo przechowywane są w KA UMCS w Lublinie, po opracowaniu przekazane zostan ą do Миге um Okręgowego w Sandomierzu.
S tanow isko 5. Pierwszy sezon badan. Obozowisko schyłkowopaleoli tyczne (tradycja k u ltu r tylczakowych?), póżnomezolityczne, z przełomu neolitu i epoki brązu oraz śladowe z w czesne go średniowiecza.
S tanow isko zostało odkryte je sie n ią 1984 r. w trakcie b ad a ń AZP.
Położone je s t w odległości ok, 4 0 0 m n a wschód od stanow iska 4 n a krawędzi południowej ta ra sy akum ulacyjnej Sanny.
Z pow ierzchni ponad 1 /2 h a zebrano wówczas blisko 50 zabytków krzem iennych d a to w anych n a p aleolit schyłkow y (m .in. d rap a cz skośnik, wióry z dw upiętow ośclą), m ezolit (fagm ent rdzenia, 2 trapezy), neolit — KPL (1 fragm ent ceram iki, 2 fragm enty wiórowców).
P otoczek , gm. Potok Wielki woj. tarn obrzeskie St. 4 i 5 AZP 8 8 -7 8
