Połażejewo, gm. Środa Wlkp., woj. poznańskie, st. 11

Bogdan Walkiewicz

Połażejewo, gm. Środa Wlkp., woj.

poznańskie, st. 11

Informator Archeologiczny : badania 22, 44-45

4 4

o si N-S, o w y m ia ra c h : dl. 2 ,1 0 do 2 ,4 0 m , sz e r. 0 .8 0 do 1,00 m . J a m y w y stęp o w ały n a g łęb o k o ści 0 ,5 0 d o 0 ,9 0 m o d pow ierzchni.

W p rz y p a d k u trz e c h pochów ków stw ierd zo n o Istn ie n ie k o n s tru k c ji k a m ie n n y c h : w g r . 2 l 6 były to b ru k i z a le g ające b e z p o śre d n io n a d Ja m a m i, a w p rz y p a d k u gr. 1 był to m a ły b ru c z e k z n a jd u ją c y s ię n a d trz e m a n a c z y n ia m i sta n o w ią c y m i w yp o sażen ie. Pom iędzy k a m ie n ia m i w y stęp o w ały d ro b n e sk o ru p y , a w p rz y p a d k u g r. 1 i Θ k lik a fr. p rz e p a lo n y c h kości.

W e w sz y stk ic h o d k ry ty c h g ro b a c h zm arły u ło żo n y byl n a w z n a k z rę k a m i w yciąg n ięty m i w zd łu ż tu ło w ia z głow ą u s y tu o w a n ą n a p o łu d n ie . S ta n z a c h o w a n ia k o śc i w p o szczeg ó ln y ch o b ie k ta c h był zró żn ico w an y i ta k w g ro b a c h 1, 2. 6 n a tra fio n o n a n ie k o m p le tn e p a rtie szk ieletó w , w p o z o sta ły c h z a ś p rz y p a d k a c h k o śc i nie z ach o w ały się , a n a fa k t is tn ie n ia g ro b u w ta k im p rz y p a d k u w sk a z y w a ła J a m a g ro b o w a o ra z zn alezio n e w y p o sażen ie w je j ob ręb ie.

Zazwyczaj zm arły w yposażony był w 3 n aczy n ia (m isę w raz z czerp ak iem w ew n ątrz o ra z garnek), k tó re ułożone byty przy n ogach, p o n ad to d o g ro b u złożone były ozdoby w y k o n an e z b rą z u b ąd ź z żelaza. Z wyrobów brązow ych najczęściej w y stęp u jący ch należy w ym ienić kółka bryzow e, zazw yczaj p ełn iące fu n k cje zau szn ic skroniow ych, p o n ad to odkryto: n aszy jn ik tondow any o k o ń c a c h ro zk lep an y ch 1 zw iniętych w u sz k a (gr. 3) szpilę z głów ką zw iniętą w s p ira ln ą tarczk ę (gr. 3), b ra n s o le tę o tw a rtą o k o ń c a c h zaokrąglonych, lekko cieniejących (gr. 2) o raz m ałe guziczki b ę d ą c e częścią sk ład o w ą d ia d e m u (gr. 6). O zdoby z żelaza w y stąp iły je d y n ie w gr. 2 1 6; były to: n a sz y jn ik w y k o n an y z p rę ta o przek ro ju ow alnym [gr. 6], 3 b ran so lety z k o ń cam i lekko z a c h o d z ą ­ cym i n a sieb ie (gr. 6), n ag o len n ik i (gr. 2. 6) o ra z szpila o łabędzio wygiętej szyi (gr. 2).

O d k ry te c m e n tarzy sk o naleĄ ' praw dopodobnie do jw d g ru p y częstochow sko-gliw ickiej g ru p y g ó rn o śląsk o -m ało p o lsk iej k u ltu ry łużyckiej I u żytkow ane było w V o k resie epoki brą2U 1 okresie h a ls z ta c k im C-D.

B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

i Paw ltchy, gm. Kslężopol, woj. zam ojskie, s t. 2 - p a trz w czesn e średniow iecze. S Podrzecze, woj. leszczy ń sk ie, sL 3 - p a trz o k re s w pływów rzy m sk ich .

ttolska A kadem ia N auk In sty tu t Historii K ultury M aterialnej Pracow nia Postępu Fizyko-Tcehnlczncgo w W arszawie B a d a n ia p ro w ad ził m g r T o m asz H erb lch w raz z d r K rzysztofem M isiew i­ czem i m g r M irosław em M izerą. K o n su lto w a ł d r J a c e k L ech. T rzeci se z o n b a d a ń F in a n s o w a ł W ojew ódzki K o n serw ato r Z ab y tk ó w w R ad o m iu o ra z IHKM ΡΛΝ. K o p aln ia k rz e m ie n ia z w czesn ej e p o k i b rą z u .

Położenie stan o w isk a podano w spraw ozdaniu z p rac doc. M. Chm ielewskiej w 1971 r. B adania były weryfikacją b a d a ń geofizycznych, prow adzonych W latach 1985-1987 przez T. H erblcha z zes­ połem Pracow ni ftw tę p u Flzyko-Technlcznego, m ających n a celu spraw dzenie p rzydatności m etody elektroo porowej w o k reślan iu zasięgu pola górniczego. Z aobserw ow ano wówczas. Iż w pewnej części o b sz a ru w ystępow ania na pow ierzchni przem ysłowego m ateriału krzem iennego n a stę p u je ujednoli­ cenie w artości oporności w arstw y powierzchniowej (do gł. nie przekraczającej 0 ,5 -0 ,7 m od pow ierz­ chni) 1 w arstw y leżącej niżej. T eren w okół w sp o m n ian eg o o b sz a ru c h a ra k te ry z u je d u ży (do lOOO %) k o n tr a s t w w a rto śc ia c h o p o ru ty ch w arstw . W ynik ta k i pozwolił p rzy p u ścić, Iż ujednolicenie op o ru w a rstw J e s t o b razem Ich przem ieszania w w y n ik u d ziałaln o ści górniczej.

D w a w y kopy o łącznej p o w ierzch n i 7 0 m 2 zlokalizow ano w c e n tra ln e j części s ta n o w is k a , w rejo n ie p r a c z la t 1 0 7 1 -7 2 , n a p ó łn o c n y m (w ykop 1 /88) 1 p o łu d n io w y m (w ykop 11/88) s k r a ju h ip o tety czn eg o p o la górniczego. W w ykopie I stw ie rd z o n o o b e c n o ść Jed n eg o s z y b u (n r 3), w p o łu d n io w y m s k r a ju w ykopu. W w ykopie il o d k ry to dw a szyby (n r 1 I 21, w p ó łn o cn ej części w y k o p u . S zy b y w y stęp o w ały w yłącznie w o b rę b ie założonego z a się g u p o la górniczego; p o z o sta łe p a rtie w ykopów były Jałowe.

W y ek sp lo ro w an e szy b y 1 1 3 re p rezen to w ały z n a n y z b a d a ń M, C h m ielew sk iej ty p sz y b u odkryw kow ego lejow atego. o g łę b o k o ś c ia c h 1,65 m 1 2 ,2 5 m od s p ą g u o ra n ln y . S zy b y w y­ p e łn io n e byty g lin ą, p la s k ie m , g ru z e m w a p ien n y m , w ytw oram i k rz e m ie n n y m i 1 o k ru c h a m i w ęgla drzew n eg o . Szyb n r 1 o sią g a ł poziom w a p ie n ia płytow ego. W o d sło n ię te j p a rtii s z y b u n r 2 s p ą g w y p e łn ls k a się g a ł poziom u 0 ,2 tn powyżej s tro p u w a p ie n ia płytow ego.

W yniki b a d a ń w y k azały śc isły zw iązek p om iędzy w ykrytym i p o d c z a s b a d a ń geofizycznych c e c h a m i oporow ym i podłoża a zasięg iem p o la górniczego: u c h w y co n y zasięg p o la p o k ry w a się d o k ła d n ie z zasięg iem o b s z a r u o u je d n o lico n y ch w a rto ś c ia c h o p o rn o śc i podłoża.

P o ła ż e je w o , g m . Ś r o d a W U tp,, w o j. p o z n a ń s k i e , ■t. 11 M u z e u m A rch eo lo g iczn e w P o z n a n iu I P o la n y , I w o j. r a d o m s k i с , I » t. 2

Ar-h lfo n m in r A iv Ar-h eo to g tc zn y 19&&

4 5

cheologlczne w P02n a n lu . Pierw szy sez o n b a d a ń . C m e n tarzy sk o k u ltu ry łużyckiej z V o k re s u EB 1 o k re s u H a C.

S ta n o w is k o z n a jd u je się ok. 2 0 0 m n a p o łu d n ie od w si, n a te re n ie zale sio n y m . Z ajm u je o b s z a r ok. 0 ,5 h a . B a d a n ia w yko p alisk o w e o c h a ra k te rz e rato w n iczy m objęły p o w ierzch n ię ok. 3 3 0 m . O d k ry to 2 9 g ro b ó w c ia ło p a ln y c h , w tym 8 popielnicow ych, 14 b ezpoplelnicow ych l Jed en kloszow y, W p o z o sta ły c h β p rz y p a d k a c h sto p ie ń zn isz c z e n ia g ro b ó w u n iem o żliw iał d o k ła d n ą In te rp re ta c ję ro d z a ju pochów ków . W iększość grobów p o sia d a ła o b w a ro w a n ie k a ­ m ie n n e w k sz ta łc ie p ro s to k ą ta lu b o k ręg u . Poza Jed n y m g ro b y popielnicow e n ie p o sia d a ły o b w a ro w a n ia . W s k ła d w y p o sa ż e n ia g ro b u w chodziło od I do 8 n a c z y ń (zwykle 3 d o 5), o ra z n ie k ie d y zab y tk i brązow e 1 żelazne. Ł ącznie o dkryto dwie szpile brązow e, Θ b ra n so le t. Jed en sk rę t z d r u tu brązow ego, szpilę żelazną, brzytw ę (?) żelazn ą oraz kolię z 5 0 paciorków sz k la n y c h (5 najw iększych zdobionych żółtą linią fallsLą).

B a d a n i· z a k o ń c z o n o .

P otoczek, gm . Potok W ielki, woj. ta rn o b rz e sk ie , s t. 4 · p a trz p aleo lit i m ezolit. Rojków, gm . Zapolice, woj. sierad zk ie, st. 1 - p a tr z neolit.

[

B a d a n ia prow adził d r Paw eł V alde-N ow ak, u cz e stn ic z y ła m gr A n n a T yniec, F in a n s o w a ł ZAM IHKM PAN. Pierw szy sezo n b a d a ń . Przykopa!- л la n a p ra c o w n ia o b ró b k i m enilllow ego rogow ca.

S ta n o w is k o zo stało o d k ry te w io sn ą 1088 r. w tra k c ie b a d a ń po szu k iw aw czy ch p ro w ad zo ­ n y c h w rejo n ie tzw. P ien in G o rlick ich . Z n a jd u je się n a lewym (orogr) b rz e g u rzeki, u p o d n ó ż a T an iej G ó ry (576 m . n. p. m.].

W yko n an y został s z u r f geologiczny we w cięciu drogow ym o raz s z u rf zw iadow czy w obrębie a r a 7. Z abytki archeologiczne zn ajd o w an e były w w arstw ie o m ej I w utw orze d eluw ialnym . W iększość arte fa k tó w pochodzi Je d n a k z pow ierzchni stan o w isk a. Z ebrano ogńłem k ilk a se t w yrobów z rogow ca m enilllow ego, typow ego d la d a to w a n e j n a ollgocen tzw. dolnej serii rogowcowej, w yróż­ n ia n e j w ra m a c h Jed n o stk i dukielskiej. W śród po zy sk an y ch zabytków zw racają uw agę liczne rd zen ie odłupkow o-w lórow e I odłupkow e bez zapraw y przygotowaw czej, od łu p k i 1 pojedyncze form y narzędziow e. D atow anie tego m a te ria łu Jest tru d n e . W m iejscu k o n c e n tra c ji rd ie n l zn ale­ zione zostały dw a narzęd zia typow e dla zespołów г p o c zątk u epoki b rą z u (rdzeniow e n arzędzie n ożow ate z pow ierzchniow ym , wie lose ryjnym re tu sz e m o raz tró jk ą tn y grot). Z n alezisk a ta k ic h form b ynajm niej n ie p rz esąd zają Jeszcze w czesnobrązow ej chronologii p ozostałych elem entów zb io ru . Nie Je s t bow iem w ykluczone, że o d k ry ty obiekt ek sp lo ato w an o też w epoce k am ien ia.

B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

P o lsk a A k ad em ia N a u k I n s ty tu t H i­ s to rii K u ltu ry M a te ria ln e j Z a k ła d Ar- cheologll M ałopolski w K rakow ie

S a d o w ię , g m . O a tró w W lk p ., w o j. k a lU k le ,

• t . 1

M u zeu m O kręgow e Z iem i K alisk iej w K aliszu

P race p ro w ad ził m gr L. Z ląb k a z MOZK w K aliszu. B a d a n ia fin an so w a! WKZ w K aliszu. D rugi sezo n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o k u rh a n o w e k u ltu iy przed łużycki ej.

P rz e b a d a n o k o p ce o z n aczo n e n u m e r a m i 21 1 22.

Kopiec n r 2 1 m iał k s z ta łt zbliżony do koła, o śre d n ic y u p o d sta w y ok. 14 ш I w ysokości 8 0 c m . N asy p z b u d o w a n y był z w a rstw y d a m l, p od k tó rą w y stą p iła w a rstw a p la s k u p rz e m ie s z a n a

z n iew ielk ą ilo ścią p ró c h n ic y a p od n ią w a rstw a żółtego p la s k u . B ezp o śred n io p od n ią w y stą p ił

biały p ia s e k ealcow y. W n asy p ie k o p c a p od w a rstw ą d a r n i n a tra fio n o n a 3 groby elatopalne-Ja- mow e o k ształcie ow alnym , w przek ro ju nieckow a te, bez w yposażenia grobow ego. W w a rstw a c h n a s y p u w ystąpiły p o n ad to nieliczne frag m en ty n aczy ń k u ltu ry przedłużycklej. N asyp kopca w zn aczn ej części zniszczony był przez w kopy now ożytne. W Jednym z n ic h znaleziono frag m en t XVII] w iecznego naczynia.

K opiec n r 2 2 , m n iejszy , rów nież zbliżony k s z ta łte m do k o ła o ś re d n ic y ok. 10 m I w ysokości 5 0 cm , n ie zaw ierał śla d ó w J a m grobow ych, a n i Jak ich k o lw iek w kopów . N asyp zbudow any był podobnie do k o p ca n r 2 1. Na poziom ie czystego, białego p la s k u ealcowego, w c e n tr u m k u rh a n u znaleziono 2 dobrze zach o w an e n aczy n ia ije d n o fragm entaryczne. D u ż ą U o ść, siln ie ro z d ro b n io ­ nego m a te ria łu cera m ic z n e g o d o sta rc z y ł rów nież n a s y p ko p ca.