Jacek Wrzesiński
Rybitwy-Ostrów Lednicki, st. 1, gm.
Łubowo, woj. poznańskie, AZP
50-32/22
Informator Archeologiczny : badania 27, 79-80
I η for m olor Archeologicmy 79
R a js k , s t. 19 F u n d acja „R espublica M ulti E th n ic a ” g m . B ie ls k P o d la s k i, w o j. b i a
ło s to c k ie A Z P 4 3 -8 6 /—
Badania prow adziła m gr M ałgorzata Głaz (autorka sprawozdania). Finansow ane przez Fundację „Respublica M ulti E th n ica”. Drugi sezon badań. Osada wczesnośredniowieczna.
Celem badań było rozpoznanie ch arak teru osady badanej sondaż o wo w 1990 r. Założo no jeden wykop o wym iarach 5 x 5 m. Na całej powierzchni wykopu odkryto jednolitą w arstw ę kulturow ą o miąższości ok. 0,4-0,5 m. W jej spągu znajdowało się palenisko 0 średnicy 1 m, utw orzone przez silnie rozkruszone, przepalone kam ienie, pod którym i zalegała w arstw a węgla drzewnego. Pod w arstw ą kulturow ą były wkopane w calec jam y 1 obiekty rowkowe o nieokreślonej funkcji.
Odkryte zabytki to: fragm. naczyń, krzem ienie, fragm. osełki, fragm. prawdopodobnie formy odlewniczej, m etale żelazne (bezkształtne).
Stanowisko wstępnie należy datow ać na VIII-X w. B adania zakończono.
R y b itw y -O s tró w L e d n ic k i, s t. 1 M uzeum Pierw szych Piastów na Led-g m . Ł u b o w o , w o j. p o z n a ń s k i e nicy
A Z P 5 0 -3 2 /2 2
Badania prowadził m gr Jacek W rzesiński (autor sprawozdania). Dzie siąty sezon badań. Wał obronny.
W 1993 r. na stanow isku R ybitw y-O strów Lednicki prowadzono badania wykopalisko we jedynie w obrębie grodu {st, 1) n a wykopie 1/83. W ram ach wykopu eksplorowano w arstw y związane z konstrukcjam i obronnym i na odcinkach A2, A3, B.
N a odcinku A2 odsłonięto piąty poziom drew nianych konstrukcji wału. Obserwowany układ ma przebieg z południowego zachodu na północny wschód i zajmuje niem alże całą pow ierzchnię odcinka. W p a rtii południow o-zachodniej był on najwyższy (111,97 m n. p. m.), nachylony ku północnemu wschodowi o ok. 50-60 cm (111,45/111,35). D rew nia ne elem enty konstrukcji (o miąższości kilku mm — rzadko osiągają 5 mm) leżą gęsto obok siebie, prostopadle do kierunku przebiegu całego układu (z północnego zachodu na połu dniowy wschód). Najdłuższe elem enty nachylone n a południowy wschód, czyli k u licu zew nętrznem u (o ok. 30 cm) osiągają długość 110 cm, a ich szerokość dochodzi do 20-25 cm. Wypełnisko m iędzykonstrukcyjne stanow i pom arańczowa glina miejscami prze m ieszana z kredą jezierną.
W narożniku południow o-w schodnim (na powierzchni ok. 100 x 200 cm) wystąpiły elem enty konstrukcji drew nianej, z wypełniskiem między konstrukcyjnym w postaci szare go i brązow o-szarego piasku (w arstw a VI). W yeksplorowano 15 poziomów konstrukcji (od głębokości 111,60/55 do 110,70/65) do poziomu calca (glina i kreda jeziern a n a głębokości 110,70-110,60), Uchwycone fragm entarycznie elem enty konstrukcji drew nianej leżą prze m iennie w poszczególnych poziomach. Raz wzdłuż, raz prostopadle do k ieru n k u przebiegu całej konstrukcji. Miąższość poziomów je st n ieregularna — średnio 6 cm.
Na odcinku A3 prowadzono eksplorację w ram ach w arstw VI i Via. W ystępując n a długości 520-550 cm w partii południowej (na stropie), obejmowały powierzchnię o szero kości 20-30 cm i stopniowo rozszerzały się do 220-230 cm. Cały układ ma przebieg z południowego zachodu na północny wschód i stanow i kontynuację konstrukcji wyeksplo- rowanych w narożniku południow o-w schodnim odcinka A2.
80 Wczesne średnio miecze
P ierw szy poziom z elem entam i k o n stru k cji drew nianych w ystąpi! n a głębokości 112,35/112,30, obejmując zachodnią i północno-zachodnią p a rtię odcinka. Eksplorację prowadzono w ram ach 21 poziomów — do głębokości 111-110,8, gdzie szerokość układu dochodzi do ok. 240 cm. W poszczególnych poziomach elem enty konstrukcji drew nianej leżą nieregularnie. W ystępują elem enty układane zarówno prostopadle, ja k i równolegle do k ieru n k u przebiegu układu. W niższych poziomach elem enty i sposób ich układania są bardziej czytelne. W partii południowej (w arstw a VI) wyróżniono 3 poziomy o elem entach drew nianych układanych gęsto, bezpośrednio na sobie — w szystkie zgodnie z osią przebie gu konstrukcji. Poziomy te leżały na elem entach prostopadłych (północny zachód-połu- dniowy wschód), układanych gęsto tuż przy kraw ędzi zew nętrznej układu. W wyższych poziomach występowały elem enty układane zarówno równolegle, ja k i prostopadle. W nie których m ożna obserwować (w ram ach jednego poziomu) kilka elem entów leżących obok siebie równolegle i kilka prostopadle do kierunku przebiegu układu.
W ypelnisko m iędzykonstrukcyjne (partii południowej — w arstw a VI) stanow i popielą* toszara ziemia, z większą ilością drobnego żwiru w wyższych poziomach i próchnicą w niż* szych.
P artia północna (w arstw a VTa) je s t jednym uchwyconym na całej swej długości stosem . Jego długość dochodzi do 240 cm. Wyróżnia się on zarówno wypełniskiem międzykon- strukcyjnym (brązowoszary, miejscami jasnobrązow y piasek), jak i odm iennym sposobem układania elem entów konstrukcji drewnianej. Zdecydowana większość leży na osi o kie runku północny zachód-poludniowy wschód, o większym nachyleniu ku południowem u wschodowi przy granicy wewnętrznej stosu. Na nich układane są „dachówkowato” ele m enty o łagodniejszym nachyleniu, leżące przy skłonie zew nętrznym niem al poziomo. E lem enty prostopadle (północny w schód-poludniowy zachód) w wyższych poziomach wy stępują sporadycznie. N atom iast w niższych układane są gęsto obok siebie po kilka, tworząc miejscami zwarty pokład. Wśród nich zaobserwowano plaski elem ent drew niany o długości ok. 130 cm, z otworem o średnicy ok. 20 cm na jednym końcu. W otworze tkw ił plaski, prostopadły elem ent o długości ok. 80 cm. Podobny elem ent z w yraźnym , prosto kątnym otw orem w ystąpił w północnej partii odcinka.
Na odcinku В prowadzono prace w ram ach w arstw y VI, eksplorując poziom 12-15 (głębokość 111,90/111,70—111,65/111,50). W arstwa ta zajm uje północno-zachodni naroż nik odcinka i biegnie z południowego zachodu na północny wschód na długości ok. 450 cm, osiągając szerokość 220 cm. Od północnego zachodu styka się z konstrukcją o gliniastym w ypełnisku. E lem enty konstrukcji drew nianej leżą na osi o kierunku północny zachód-po ludniowy wschód (prostopadle do osi przebiegu całego układu). E lem enty osiągające d łu gość 100-120 cm, przy krawędzi zew nętrznej (wschodniej) układane są niemalże poziomo, regularnie obok siebie. N atom iast leżące bliżej granicy wew nętrznej (zachodniej) są nachy lone (z północnego zachodu n a południowy wschód — nachylenie partii gliniastej) i „pod chodzą" pod elem enty poziome. W partii północnej (północno-wschodniej) wystąpiły poje dyncze elem enty prostopadłe.
We wszystkich opisanych w arstw ach zaobserwowano, iż elem enty drew niane posiadają w yraźnie płaskie powierzchnie lub mają nierów ne, ostre krawędzie. W ykorzystywano więc elem enty darte.
Opisany układ w arstw szóstych, występujący n a odcinkach Аг, Аз, В, tworzy jeden ciąg konstrukcji o długości ok. 13 m, dostawionych i nie przew iązanych z konstrukcją o wypeł- nisku gliniastym . K onstrukcje te m ożna łączyć z pierw szą rozbudową lednickiego grodu (2. poł. X w.).
Podczas prac w sezonie 1993 pozyskano nieliczny m ateriał ceramiczny, którego chrono logię m ożna określić na okres od neolitu po okres wpływów rzymskich.
D okum entacja i m ateriały znajdują się w M uzeum Pierw szych Piastów na Lednicy. Badania będą kontynuow ane.
